Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00422 008064 21000051 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz - ebook/pdf
Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz - ebook/pdf
Autor: , Liczba stron: 515
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7806-795-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> komentarze prawnicze
Porównaj ceny (książka, ebook (-8%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

W najnowszej historii, burzliwy rozwój przemysłu wyzwolił walkę konkurencyjną często prowadzoną nieuczciwymi metodami. Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji została uchwalona, aby zapobiegać i zwalczać nieuczciwie prowadzoną działalność gospodarczą. Akt ten ma za zadanie chronić wypracowaną przez przedsiębiorcę pozycję na rynku, zbudowaną za pomocą różnych instrumentów: oznaczeń indywidualizujących, wyglądu i jakości produktów, przekonującej reklamy.

Publikacja Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz wyjaśnia: kto ponosi odpowiedzialność cywilną i karną, jaki jest katalog zakazanych praktyk, kto i kiedy może zgłaszać roszczenia.

Poza ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji uwzględniono również inne krajowe akty prawne związane z tym zagadnieniem, w tym ustawę o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym, a także normy prawa międzynarodowego i wspólnotowego. Przedstawiono ponadto występujące w wybranych krajach systemy prawnej ochrony uczestników rynku przed nieuczciwą konkurencją.

Komentarz został przygotowany z myślą o prawnikach, którzy zajmują się problematyką zwalczania nieuczciwej konkurencji. Ułatwi on także przedsiębiorcom stosowanie obowiązujących standardów.

Prof. dr hab. Ewa Nowińska – Kierownik Katedry Prawa Środków Masowego Komunikowania w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Specjalizuje się w prawie własności przemysłowej (m.in. w zwalczaniu nieuczciwej konkurencji i prawie reklamy) oraz w prawie prasowym.

Prof. dr hab. Michał du Vall – był prorektorem Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kierownikiem Katedry Prawa Własności Przemysłowej i Ochrony Konkurencji w Instytucie Prawa Własności Intelektualnej.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Komentarz Ewa Nowińska Michał du Vall Wydanie 6 Warszawa 2013 Opracowanie redakcyjne: Joanna Choroszczak-Magiera, Magdalena Urbańska Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie techniczne: Agnieszka Dymkowska Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski © Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o., Warszawa 2013 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN 978-83-7806-795-5 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Offi ce Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.LexisNexis.pl, e-mail:biuro@LexisNexis.pl Księgarnia internetowa: dostępna ze strony www.LexisNexis.pl Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) . . . ROZDZIAŁ 1. Przepisy ogólne (art. 1–4) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ROZDZIAŁ 2. Czyny nieuczciwej konkurencji (art. 5–17e) . . . . . . . . . 7 11 33 33 91 ROZDZIAŁ 3. Odpowiedzialność cywilna (art. 18–22) . . . . . . . . . . . . 415 ROZDZIAŁ 3a. Odpowiedzialność przedsiębiorców za przestępstwo osoby pełniącej funkcję publiczną (art. 22a–22g) . . . . . . . . . . . . . . . . . 458 ROZDZIAŁ 4. Przepisy karne (art. 23–27) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459 ROZDZIAŁ 5. Zmiany w przepisach obowiązujących (art. 28–29) . . 482 ROZDZIAŁ 6. Przepisy końcowe (art. 30–31) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483 Aneks – Uregulowanie czynu nieuczciwej konkurencji poza ustawą o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 485 1. Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) (wyciąg) . . . . . . . . . 485 2. Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz.U. Nr 171, poz. 1206) . . . . . . . . . . . . . . . . . 489 Bibliografi a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 513 5 Wykaz skrótów Akty prawne d.p.p.m. – ustawa z 12 listopada 1965 r. – Prawo prywatne między- narodowe (Dz.U. Nr 46, poz. 290 ze zm. – akt uchylony) dyrektywa 2005/29/WE – dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlo- wych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsu- mentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniająca dyrek- tywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz roz- porządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskie- go i Rady (Dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlo- wych) (Dz.Urz. UE 2005 L 149/22) k.c. k.k. Konstytucja RP Konwencja paryska – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) – ustawa z 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospo- litej Polskiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.) – Konwencja paryska o ochronie własności przemysłowej z 20 marca 1883 r. zmieniona w Brukseli dnia 14 grudnia 1900 r., w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 r., w Hadze dnia 6 listopada 1925 r., w Londynie dnia 2 czerwca 1934 r., w Lizbonie dnia 31 października 1958 r. i w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r. (Dz.U. z 1975 r. Nr 9, poz. 51 ze zm. wynikającymi z Aktu wycofania przez Rzeczpospolitą Pol- ską zastrzeżenia złożonego do art. 28 ustęp 1 Aktu sztok- holmskiego zmieniającego Konwencję paryską o ochronie własności przemysłowej z dnia 20 marca 1883 r., zmienioną w Brukseli dnia 14 grudnia 1900 r., w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 r., w Hadze dnia 6 listopada 1925 r., w Lon- dynie dnia 2 czerwca 1934 r., w Lizbonie dnia 31 paździer- nika 1958 r., sporządzonego w Sztokholmie dnia 14 lipca 1967 r., Dz.U. z 1998 r. Nr 33, poz. 179) 7 Wykaz skrótów k.p. k.p.a. k.p.c. k.p.k. k.s.h. k.w. p.farm. – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) – ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania admi- nistracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cy- wilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karne- go (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) – ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) – ustawa z 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.) – ustawa z 6 września 2001 r. – Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.) Porozumienie madryckie – Porozumienie madryckie z 14 kwietnia 1891 r. dotyczą- ce zwalczania fałszywych oznaczeń pochodzenia towa- rów, przejrzane w Waszyngtonie dnia 2 czerwca 1911 r. i w Hadze dnia 6 listopada 1925 r. (Dz.U. z 1932 r. Nr 47, poz. 446, sprost. Dz.U. z 1939 r. Nr 7, poz. 43) Porozumienie TRIPS p.p.m. p.pras. p.u.n. p.w.p. TFUE TUE TWE u.d.w. u.o.k.k. u.p.n.p.r. 8 – Porozumienie w sprawie handlowych aspektów praw wła- sności intelektualnej (Trade-Related Aspects of Intellectual Property Rights), stanowiące załącznik do Porozumienia ustanawiającego Światową Organizację Handlu, sporzą- dzonego w Marakeszu dnia 15 kwietnia 1994 r., opubliko- wane w Dz.U. Nr 98, poz. 484 – ustawa z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne międzynaro- dowe (Dz.U. Nr 80, poz. 432) – ustawa z 26 stycznia 1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U. Nr 5, poz. 24 ze zm.) – ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i na- prawcze (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1112) – ustawa z 30 czerwca 2000 r. – Prawo własności przemysło- wej (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 119, poz. 1117 ze zm.) – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (wersja skon- solidowana Dz.Urz. UE 2008 C 115/1) – Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE 2008 C 115/1) – Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską – ustawa z 5 lipca 2002 r. o ochronie niektórych usług świad- czonych drogą elektroniczną opartych lub polegających na dostępie warunkowym (Dz.U. Nr 126, poz. 1068 ze zm.) – ustawa z 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsu- mentów (Dz.U. Nr 50, poz. 331 ze zm.) – ustawa z 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczci- wym praktykom rynkowym (Dz.U. Nr 171, poz. 1206) u.r.t. u.s.d.g. u.ś.u.d.e. u.z.n.k. u.z.t. Czasopisma Apel.-Lub. Biul. SN GRUR Int. IIC KPP MoP OSA OSAB OSAiSN OSG OSNAPiUS OSNC OSNC-ZD OSNCP OSNKW OSP PiP PiZS PPH PS PUG RPEiS WUP ZNUJ ZUM Wykaz skrótów – ustawa z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji (tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 43, poz. 226 ze zm.) – ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności go- spodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) – ustawa z 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elek- troniczną (Dz.U. Nr 144, poz. 1204 ze zm.) – ustawa z 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 ze zm.) – ustawa z 31 stycznia 1985 r. o znakach towarowych (Dz.U. Nr 5, poz. 17 ze zm. – akt uchylony) – „Apelacja. Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Lublinie” – „Biuletyn Sądu Najwyższego” – „Gewerblicher Rechtsschutz und Urheberrecht – Interna- tionaler Teil” – „International Review of Industrial Property and Copy- right Law” – „Kwartalnik Prawa Prywatnego” – „Monitor Prawniczy” – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych – Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych i Sądu Najwyższego – Orzecznictwo Sądów w Sprawach Gospodarczych – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1995 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna (od 1995 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Zbiór dodatkowy – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Wojskowa – Orzecznictwo Sądów Polskich – „Państwo i Prawo” – „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” – „Przegląd Prawa Handlowego” – „Przegląd Sądowy” – „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” – „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” – „Wiadomości Urzędu Patentowego” – „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” – „Zeitschrift für Urherber – und Medienrecht” 9 Wykaz skrótów Inne ECR ETS FTC – European Court Reports (Zbiór Orzeczeń ETS – wersja anglo języczna) – Europejski Trybunał Sprawiedliwości – Federal Trade Commission (Federalna Komisja Handlu w USA) – Serwis prawniczy Wolters Kluwer – Serwis prawniczy LexisNexis – Sąd Apelacyjny – Sąd Najwyższy Lex LexPolonica SA SN Szwaja, Komentarz 2000 – Kępiński M., Mozgawa M., Poźniak-Niedzielska M., Skocz- ny T., Skubisz R., Sołtysiński S., Szwaja J., Wiszniewska I., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz, J. Szwaja (red.), Warszawa 2000 Szwaja, Komentarz 2006 – Jakubecki A., Kępiński M., Mozgawa M., Poźniak-Niedziel- ska M., Skoczny T., Skubisz R., Sołtysiński S., Szwaja J., Wiszniewska I., Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konku- rencji. Komentarz, J. Szwaja (red.) Warszawa 2006 UOKiK WTO – Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów – World Trade Organization (Światowa Organizacja Handlu) Uwaga: Powołane w książce artykuły bez bliższego oznaczenia są artykułami ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Przez określenie „ustawa” bez bliższego ozna- czenia należy rozumieć ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. 10 Wprowadzenie UWAGI OGÓLNE 1. Koncepcja ochrony rynku przed nieuczciwymi działaniami jest da- towana na połowę XIX w., burzliwy rozwój przemysłu wyzwolił bowiem walkę konkurencyjną często prowadzoną nieuczciwymi me- todami. Jak podkreślono w Komentarzu do pierwszej polskiej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, przyjęcie w XIX w. „zasad właś- ciwych dla tzw. wolnej konkurencji spowodowało, że znikły wszelkie ograniczenia, opierające się na ciasnych regulaminach cechowych i licznych normach państwa policyjnego. Skruszono pęta sił ujarz- mionych, ale nie tylko dobrych, ale także i złych (…) przy wyścigach o pozyskanie jak największej liczby odbiorców pojawiały się i poja- wiają także różne środki etycznie naganne, złe, których represją zajęło się lub zająć powinno prawo. Nazwano je najogólniej objawami nie- uczciwej konkurencji” (A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa o zwalczaniu nie- uczciwej konkurencji. Komentarz, Poznań 1929, s. 13–14). Początkowo działaniom tym próbowano przeciwdziałać, sięgając do postanowień zawartych w kodeksach cywilnych (Francja, Włochy). W Niemczech natomiast sądy nie uznały przepisów zawartych w kodeksie cywilnym (BGB) za podstawę zwalczania nieuczciwej konkurencji, dopuszczając ochronę tylko w zakresie unormowanym w ustawach szczególnych, np. w ustawie z 1873 r. o ochronie rynku. W Wielkiej Brytanii źródłem ochrony były zasady wynikające z common law (prawa zwyczajowego) i equity (zasady słuszności), przy czym nie wywiedziono z nich żad- nych ogólnych reguł odpowiadających kontynentalnym klauzulom ge- neralnym (co zresztą cechuje do dziś brytyjski system prawny). 11 Wprowadzenie Uregulowanie kwestii związanych ze zwalczaniem przejawów nie- uczciwej konkurencji wraz z kształtującym się w podobnym czasie prawem antymonopolowym (w 1890 r. w USA uchwalono Sherman Act – pierwszą na świecie ustawę zapobiegającą praktykom ogranicza- jącym konkurencję; zob. T. Woś, Prawo antymonopolowe…), mającym na celu ochronę wolności konkurencji, stworzyły podstawy prawne gospodarki wolnokonkurencyjnej. Ze względu na to, że krajowa ochrona rynku oparta na wskazanych rozwiązaniach ustawowych była bardzo zróżnicowana, podjęto prace zmierzające do wyznaczenia międzynarodowych zasad uczciwej walki rynkowej i do ujednolicenia standardów ocennych w przypadku ich naruszenia. Za właściwe miejsce unormowania tych kwestii uznano uchwaloną w 1883 r. Konwencję paryską o ochronie własności prze- mysłowej (chociaż problematyka związana z regułami konkurencji rynkowej odbiegała od głównego jej przedmiotu, jakim były prawa własności przemysłowej). Otóż w 1900 r. na konferencji rewizyjnej w Brukseli zamieszczono w tej Konwencji postanowienia chroniące przed nieuczciwą konkurencją. Dodano mianowicie art. 10 bis Kon- wencji, kilkakrotnie następnie nowelizowany (w 1911 r. – w Waszyng- tonie, w 1925 r. – w Hadze, w 1934 r. – w Londynie oraz w 1958 r. – w Lizbonie). KONWENCJA PARYSKA O OCHRONIE WŁASNOŚCI PRZEMYSŁOWEJ 2. Na podstawie Konwencji paryskiej zwalczanie nieuczciwej konkurencji ma dwa zasadnicze cele: 1) ochronę konsumentów przed konfuzją (pomyłką co do właści- wości towarów lub usług albo co do ich pochodzenia od danych przedsiębiorców) oraz 2) ochronę przedsiębiorców przed takimi działaniami innych przed- siębiorców, których skutkiem (zamierzonym lub niezamierzonym) jest szkodzenie interesom gospodarczym innymi sposobami, ani- żeli wynikającymi z gospodarki wolnorynkowej (zob. G. Tritton, Intellectual Property…, s. 353; E. Nowińska, M. du Vall, w: Kon- wencja paryska o ochronie…, s. 283 i n.). 12 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie Najogólniej zatem mówiąc, przepisy Konwencji paryskiej chronią przed nieuczciwym wykorzystywaniem cudzych osiągnięć (free-riding) (zob. A.K. Sanders, Unfair…, s. 7). Zgodnie z art. 10 bis Konwencji, państwa będące członkami ustano- wionego przez ten akt Związku Ochrony Własności Intelektualnej są zobowiązane zapewnić osobom fi zycznym i prawnym państw, będą- cych członkami Związku, skuteczną ochronę przeciw nieuczciwej kon- kurencji (ust. 1). Aktem nieuczciwej konkurencji jest każdy akt kon- kurencji sprzeczny z uczciwymi zwyczajami w dziedzinie przemysłu lub handlu (ust. 2). Zgodnie zaś z jej art. 10 bis ust. 3 w szczególności powinny być zabronione: 1) wszelkie działania mogące w jakikolwiek sposób spowodować po- myłkę co do przedsiębiorstwa, produktów albo działalności prze- mysłowej lub handlowej konkurenta; 2) fałszywe dane w wykonywaniu handlu (bardziej zrozumiałe by- łoby użycie wyrażenia „fałszywe informacje dotyczące działalności handlowej”), mogące narazić na utratę opinii przedsiębiorstwo, pro- dukty bądź działalność przemysłową lub handlową konkurenta; 3) oznaczenie lub dane, których używanie w handlu może wprowa- dzić odbiorców w błąd co do rodzaju, sposobu wytwarzania, cech, nadawania się do użycia lub ilości towarów (ust. 3). Omawiany artykuł zawiera w ust. 2 klauzulę generalną („uczciwe zwyczaje w dziedzinie przemysłu i handlu”) oraz przykładowe wy- liczenie czynów niedozwolonych. Należy zauważyć, że skoro więk- szość czynów wymienionych w art. 10 bis ust. 3 Konwencji paryskiej opiera się na przesłance wprowadzenia w błąd lub wywołania konfuzji w inny sposób, są to więc podstawowe sposoby naruszenia „uczciwych zwyczajów”. Z brzmienia art. 10 bis ust. 2 Konwencji paryskiej można by wnosić, że omawiany przepis uzależnia odpowiednią ochronę od istnienia między przedsiębiorcami stosunku konkurencji. Treść ust. 3 wskazuje jednak, że czynami zakazanymi mogą być zarówno zachowania kon- kurentów (pkt 1 i 2), jak i działania mające miejsce poza stosunkiem konkurencji (pkt 3). 13 Wprowadzenie POROZUMIENIE TRIPS 3. Katalog czynów nieuczciwej konkurencji określony w Konwencji pary- skiej uzupełniły postanowienia Porozumienia w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej, stanowiącego załącznik do Konwencji ustanawiającej Światową Organizację Handlu (WTO), określanego jako Porozumienie TRIPS (zob. bliżej J. Barta, R. Markie- wicz, Prawo autorskie w światowej organizacji handlu, Kraków 1996; R. Skubisz, M. Trzebiatowski, Porozumienie TRIPS, w: Prawo własności przemysłowej, t. 14B, s. 382–383). Istotny jest zwłaszcza art. 2 ust. 1 Porozumienia, który zobowiązuje kraje należące do Światowej Organizacji Handlu do przestrzegania art. 1–12 oraz art. 19 Konwencji paryskiej. Zgodnie ze wskazanym przepisem Porozumienie TRIPS przejmuje postanowienia materialne Konwencji paryskiej i rozszerza ich stosowanie również w stosunku do państw niebędących jej sygnatariuszami. Do kwestii związanych z ochroną konkurencji Porozumienie TRIPS nawiązuje zarówno w kontekście zwalczania nieuczciwej konkurencji, jak i prawa antymonopolowego. W pierwszym zakresie istotne zna- czenie mają unormowania tego aktu dotyczące: 1) znaków towarowych – art. 17, 2) oznaczeń geografi cznego pochodzenia towarów – art. 22–24, 3) ochrony informacji poufnych – art. 39. Podkreślić należy, że nie wprowadzono generalnego określenia czynu niedozwolonego, dlatego nadal jest aktualna w tym zakresie przed- stawiona wyżej defi nicja zawarta w art. 10 bis ust. 2 Konwencji pa- ryskiej. Jeśli chodzi o znaki towarowe, to zgodnie z art. 17 Porozumienia TRIPS członkowie WTO mogą ustanowić ograniczone wyjątki w zakresie praw przyznanych przez znak towarowy, takie jak uczciwe używanie ter- minów opisowych, pod warunkiem że takie wyjątki uwzględniają uza- sadnione interesy właściciela znaku towarowego oraz osób trzecich. O ochronie oznaczeń geografi cznych oraz informacji poufnych będzie mowa w uwagach do art. 8 i 11. 14 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie POROZUMIENIE MADRYCKIE 4. Kolejnym międzynarodowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z nieuczciwą konkurencją jest Porozumienie madryckie dotyczące zwalczania fałszywych oznaczeń pochodzenia towarów, zawarte 14 kwietnia 1891 r. (następnie kilkakrotnie rewidowane), którego Polska jest stroną (por. R. Skubisz, M. Trzebiatowski, Porozu- mienie madryckie, w: Prawo własności przemysłowej, t. 14B, s. 372 i n.). Zgodnie z art. 1 ust. 1 tego aktu każdy produkt opatrzony fałszywym oznaczeniem pochodzenia, wskazującym bezpośrednio lub pośrednio jeden z krajów będący stroną Porozumienia madryckiego lub miej- scowość leżącą w jednym z nich jako kraj lub miejsce pochodzenia, podlega zajęciu przy wwozie do każdego z tych krajów. Przepis ten obejmuje szczegółową ochroną jeden z przedmiotów własności prze- mysłowej, którym jest oznaczenie geografi cznego pochodzenia to- warów (zob. art. 1 ust. 2 Konwencji paryskiej), przed fałszywym jego wykorzystaniem, a więc odnosi się do przypadku, w którym użyte przez przedsiębiorcę wskazanie na miejsce pochodzenia produktu jest niezgodne z obiektywną rzeczywistością (zob. E. Nowińska, Porozu- mienie madryckie w sprawie zwalczania…, s. 145 i n.). Ochrona ta nie jest uzależniona od właściwości czy cech szczególnych, związanych ze wskazanym terenem. POROZUMIENIE LIZBOŃSKIE 5. Kwestie związane z prawidłowością używania oznaczeń geografi cz- nych reguluje także Porozumienie lizbońskie z 31 października 1958 r. o ochronie nazw pochodzenia i ich międzynarodowej rejestracji (wielo- krotnie nowelizowane). Polska nie jest jego stroną. Przedmiot ochrony został w tym akcie zdefi niowany w art. 2 w sposób następujący: „Przez nazwę pochodzenia rozumie się w niniejszym Porozumieniu oznaczenie geografi czne kraju, regionu lub miejscowości, służące do określania wyrobu, który stamtąd pochodzi i którego jakość lub cechy zależą wyłącznie lub istotnie od środowiska geografi cznego obejmują- cego czynniki naturalne i ludzkie”. 15 Wprowadzenie OCHRONA PRZED NIEUCZCIWĄ KONKURENCJĄ W PRAWODAWSTWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W WYBRANYCH KRAJOWYCH SYSTEMACH PRAWNYCH 6. W ustawodawstwach krajowych zostały przyjęte zróżnicowane za- sady zwalczania przejawów nieuczciwej konkurencji. Można wskazać państwa, w których zasadniczym źródłem ochrony jest common law, oraz takie, w których jej podstawą są akty prawa stanowionego, przy czym w tej drugiej grupie państw można z kolei wyróżnić takie, gdzie ochrona jest zapewniona przez ogólne regulacje prawa cywilnego, oraz takie, w których wprowadzono szczególne ustawy normujące tę kwestię. Możliwe jest również wyróżnienie grup systemów prawnych, w któ- rych: 1) ochrona przed nieuczciwą konkurencją opiera się na ogólnych zasadach prawa (w tej grupie znajdzie się nie tylko Francja czy Włochy, lecz również Wielka Brytania); 2) podstawą ochrony przed nieuczciwą konkurencją jest specjalna ustawa (np. Niemcy, Hiszpania czy Polska) oraz 3) istnieje system hybrydowy, łączący w sobie obie grupy, a także łączący systemy prawa cywilnego z common law. Przykładowo, ochrona przed czynami nieuczciwej konkurencji w Kanadzie opiera się na systemie common law, w prowincji Quebec natomiast na ko- deksie cywilnym (zob. A.K. Sanders, Unfair…, s. 6 oraz s. 69–70). PRAWO UNII EUROPEJSKIEJ 7. Zgodnie z art. 3 ust. 3 TUE, Unia ustanawia rynek wewnętrzny. Działa na rzecz trwałego rozwoju Europy, którego podstawą jest zrównowa- żony wzrost gospodarczy oraz stabilność cen, społeczna gospodarka rynkowa o wysokiej konkurencyjności. Jednocześnie w świetle Proto- kołu w sprawie rynku wewnętrznego i konkurencji (stanowiącego inte- gralną część TUE), „rynek wewnętrzny”, o którym mowa w cyt. art. 3 ust. 3 TUE, obejmuje system zapewniający konkurencję. Zarówno na gruncie TUE jak i TWE nie nałożono na państwa jednoznacznego obo- wiązku ochrony przed czynami nieuczciwej konkurencji. Otwarcie rynków spowodowało, że przedsiębiorcy podjęli także nieuczciwą ry- 16 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie walizację na szerszym geografi cznie rynku. Typowym przykładem jest prowadzenie telewizyjnych kampanii reklamowych, które docierają do wszystkich krajów Unii. Na tym tle powstały problemy (w tym związane z koniecznością zwiększenia ochrony konsumentów), do rozwiązania których prawo wspólnotowe okazało się niewystarczające. Odpowiednie prace pod- jęto z początkiem lat 70. ubiegłego wieku; jak dotąd jedynie fragmen- tarycznie unormowano kwestie z tym związane. Po pierwsze, uregu- lowano zagadnienia reklamy. Mianowicie w 1984 r. weszła w życie dyrektywa Rady 84/450/EWG ujednolicająca przepisy państw człon- kowskich we wskazanym zakresie. Została ona znowelizowana m.in. przez dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 97/55/WE z 6 paź- dziernika 1997 r. zmieniającą dyrektywę 84/450/EWG dotyczącą re- klamy wprowadzającej w błąd w celu włączenia do niej reklamy po- równawczej (Dz.Urz. WE 1997 L 290/18) i kolejno przez dyrektywę 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 12 grudnia 2006 r. dotyczącą reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej (Dz.Urz. UE 2006 L 376/21). Ponadto w 2003 r. weszła w życie dyrektywa Parlamentu Europej- skiego i Rady 2003/33/WE z 26 maja 2003 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich odnoszących się do reklamy i sponsorowania wyrobów tytoniowych (Dz.Urz. WE 2003 L 152/16). Pewne rozwiązania z zakresu reklamy znajdują się także w dyrektywie Rady 89/552/EWG z 3 października 1989 r. w sprawie koordynacji nie- których przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących wykonywania telewizyjnej dzia- łalności transmisyjnej (Dz.Urz. WE 1989 L 298/23), znowelizowanej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 97/36/WE z 30 czerwca 1997 r. (Dz.Urz. WE 1997 L 202/60). Oba akty prawne zostały za- stąpione dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów usta- wowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dy- 17 Wprowadzenie rektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (Dz.Urz. UE 2010 L 95/1). W końcu przepisy dotyczące reklamy zostały zamieszczone w dy- rektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2001/83/WE z 6 listo- pada 2001 r. w sprawie wspólnotowego kodeksu odnoszącego się do produktów leczniczych stosowanych u ludzi (Dz.Urz. WE 2001 L 311/67). Ponadto 11 maja 2005 r. Parlament Europejski i Rada przyjęły dy- rektywę 2005/29/WE dotyczącą nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającą dyrektywę Rady 84/450/EWG, dy- rektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europej- skiego i Rady oraz rozporządzenie nr 2006/2004 Parlamentu Eu- ropejskiego i Rady (Dz.Urz. UE 2005 L 149/22). Dyrektywa stoi na straży uczciwości praktyk rynkowych w stosunkach przedsiębiorca – konsument (business-to-consumer, w skrócie: B2C). Jej celem jest przyczynienie się do właściwego funkcjonowania rynku wewnętrz- nego i osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów po- przez zbliżenie przepisów ustawowych, wykonawczych i administra- cyjnych państw członkowskich, odnoszących się do nieuczciwych praktyk handlowych szkodzących interesom gospodarczym konsu- mentów. W pkt 23 preambuły jeden ze wskazanych celów określono bardziej konkretnie, a mianowicie jako wyeliminowanie barier dla funkcjonowania rynku wewnętrznego w postaci przepisów prawa krajowego. W kontekście wspólnotowym konieczne jest jeszcze ustosunkowanie się do art. 1 ust. 2 Konwencji paryskiej, który wymienia jako jeden z „przedmiotów ochrony własności przemysłowej” zwalczanie nie- uczciwej konkurencji. Jednocześnie w świetle art. 30 TFUE (dawny TWE), wynikająca z art. 28 tego Traktatu zasada swobodnego prze- pływu towarów nie może zostać ograniczona ochroną własności prze- mysłowej lub handlowej. Otóż w świetle orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (ETS) prawo chroniące przed nieuczciwą konkurencją nie stanowi „własności przemysłowej lub handlowej” w ro- 18 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie zumieniu wskazanego przepisu TWE. Europejski Trybunał Sprawie- dliwości wydał mianowicie orzeczenia, w których wskazał, w jakich wypadkach przepisy krajowe naruszają art. 28 TFUE (dawny TWE), gdyż zawierają ograniczenia ilościowe w przywozie lub stosują środki o skutku równoważnym (syntetyczne zestawienie kluczowych decyzji przedstawiono w pracy G. Tritton, Intellectual Property…, s. 354 i n.; w komentarzu skorzystano z tego zestawienia). W sprawie 8/74 Procureur du Roi v. Dassonville (ECR 1974, s. 837) Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że wszystkie przepisy do- tyczące handlu wydane przez kraje członkowskie, które mogą ograni- czyć handel bezpośrednio lub pośrednio, faktycznie albo potencjalnie, są niedozwolone. Jest to tzw. zasada Dassonville. Orzeczenie to wy- dano w związku z próbą niedopuszczenia w Belgii do wprowadzenia do obrotu szkockiej whisky zakupionej we Francji – z powołaniem się na brak wymaganego w Belgii świadectwa pochodzenia wydanego przez brytyjskie służby celne. W odpowiedzi na pytanie prawne w sprawie 16/83 przeciwko Kar- lowi Prantlowi („Common Market Law Report” 1985, nr 2, s. 238) Europejski Trybunał Sprawiedliwości przyjął, że przepisy niemieckie pozwalające na wykorzystywanie specyfi cznego kształtu butelki dla określonych wytwórców wina krajowego nie mogą zablokować im- portu do Niemiec wina w podobnych butelkach, jeżeli są one trady- cyjnie używane w innych krajach. W sprawie 120/78 Rewe-Zentral AG v. Bundesmonopolverwaltung für Branntwein (ECR 1979, s. 649) Europejski Trybunał Sprawiedliwości podkreślił, że przeszkody w swobodnym przepływie towarów wyni- kające z praw krajowych są możliwe do zaakceptowania, jeżeli są one konieczne w celu spełnienia obowiązkowych wymogów dotyczących w szczególności skuteczności kontroli skarbowej, ochrony zdrowia pu- blicznego, uczciwości transakcji handlowych i ochrony konsumentów. Jest to tzw. zasada Cassis de Dijon. W omawianej sprawie uznano za niedopuszczalne zablokowanie importu znanego likieru z Francji na tej podstawie, że nie odpowiada on niemieckim przepisom określa- jącym minimum zawartości alkoholu w likierze. 19 Wprowadzenie PRAWO USA DOTYCZĄCE ZWALCZANIA NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI 8. Ze względu na zasady ustrojowe ochrona przed nieuczciwą konku- rencją została określona zarówno w prawie federalnym, jak i sta- nowym. Prowadzi to do sytuacji, w której ustawy federalne i federalne common law – z jednej strony, a stanowe ustawodawstwo i stanowe common law – z drugiej – odnoszą się do tej samej materii. Jeżeli jednak przepisy federalne regulują ten sam przedmiot co ustawodawstwo sta- nowe, ale inaczej, to pierwszeństwo mają pierwsze z nich (wynika to z klauzuli nadrzędności zawartej w Konstytucji USA – co określa się mianem federal pre-emption; zob. A.K. Sanders, Unfair…, s. 12). Przykładem zastosowania doktryny pre-emption jest sprawa Bonito Boats Inc. v. Thunder Craft Boats Inc. (zob. A.K. Sanders, Unfair…, s. 17, przypis 35). Powód wytwarzał kadłuby łodzi, mając przygo- towaną formę. Pozwany uzyskał formę, bezpośrednio odciskając ją z jednego z zakupionych kadłubów, i podjął produkcję kadłubów. Takie kopiowanie produktów stanowiło naruszenie prawa stanu Flo- ryda, natomiast Sąd Najwyższy uznał, że prawo Florydy nie może obo- wiązywać ze względu na to, że chroni powszechnie dostępne wzory przemysłowe – co jest sprzeczne z prawem federalnym. Pojęcie „nieuczciwa konkurencja” jest w Stanach Zjednoczonych często używane jako synonim określenia passing-off , znanego z prawa angielskiego; równolegle rozwijało się odrębne orzecznictwo w oma- wianym zakresie. Pierwszym kazusem był rozpatrywany w 1918 r. przypadek International News Service v. Associated Press, w którym zostało uznane prawo quasi-własnościowe do informacji, a miano- wicie w sytuacji, w której „newsy” zbierane przez agencję Associated Press (AP), działającą na Wschodnim Wybrzeżu, były przez przeku- pionych jej pracowników dostarczane do International News Service (INS), agencji informacyjnej działającej na Wybrzeżu Zachodnim. Sąd uznał, że INS nie mógł zawłaszczać owoców cudzej pracy. Orzeczenie to stało się podstawą wykreowania prawa nieuczciwej konkurencji przez włączenie w jego ramy koncepcji bezpodstawnego wzbogacenia (zob. A.K. Sanders, Unfair…, s. 14). 20 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie W systemie prawnym USA przepisy zapewniające ochronę przed czy- nami nieuczciwej konkurencji są zawarte przede wszystkim w art. 43 (a) ustawy z 1946 r., zwanej Lanham Act, zgodnie z którym każda osoba, która na towarach lub w opisie usług albo na opakowaniach towarów używa (w handlu) słowa, wyrażenia, nazwy, symbolu lub godła albo ich kombinacji, albo fałszywego wskazania pochodzenia, fałszywego lub wprowadzającego w błąd opisu faktów, albo fałszywego lub wpro- wadzającego w błąd przedstawienia faktów, które: 1) mogą spowodować konfuzję lub błąd albo zwieść co do afi liacji, związku lub stowarzyszenia takiej osoby z inną osobą albo co do pochodzenia, sponsorowania lub zaaprobowania jej towarów, usług lub działalności handlowej przez inną osobę; 2) w reklamie lub promocji wprowadzają w błąd co do charakteru, właściwości, jakości lub pochodzenia geografi cznego towarów, usług lub działalności handlowej tej albo innej osoby – będzie odpowiedzialna cywilnie wobec każdej osoby, która zostanie poszkodowana takimi działaniami. Dla ochrony uczciwej konkurencji istotne znaczenie ma także art. 5 ustawy Federal Trade Commission Act (FTC Act). Na podstawie tej ustawy działa urząd o takiej właśnie nazwie, tj. Federalna Komisja Handlu, który zakazuje stosowania nieuczciwych metod konkurencji i nieuczciwych lub zwodniczych praktyk. Powołany przepis stanowił uzupełnienie ustawy Sherman Act (zob. uwagę 1 do Wprowadzenia), będącej regulacją antytrustową (anty- monopolową). W pierwszym wyroku, w którym powodem w sprawie była Federalna Komisja Handlu, Sąd Najwyższy przyjął restryk- tywną interpretację przywołanego art. 5 FTC Act, uznając, że chodzi w nim jedynie o praktyki antymonopolowe sprzeczne z interesem pu- blicznym (gdyż właśnie one ograniczają konkurencję lub tworzą mo- nopol). W 1938 r. przepis ten został jednak zmieniony na podstawie ustawy Wheeler-Lea Act, która zrazu miała przeciwdziałać fałszywej reklamie, ale wprowadziła szerszy zakaz „nieuczciwych lub zwodni- czych działań lub praktyk”, umożliwiając Federalnej Komisji Handlu wszczynanie postępowań w stosunku do praktyk, które klasyfi kowano jako będące unfair, choć niekoniecznie stanowiące praktyki monopo- 21 Wprowadzenie listyczne (zob. S.Ch. Oppenheim, G.E. Weston, J.T. McCarthy, Federal Antitrust…, s. 724–725). Należy wyjaśnić, że na podstawie omawianej ustawy Federalna Ko- misja Handlu nie nakłada kar pieniężnych za działania przedsiębiorców ani nie orzeka o odszkodowaniach. Jej decyzje przypominają postano- wienia sądu o udzieleniu zabezpieczenia, gdyż ograniczają się do niedo- puszczenia do kontynuowania niedozwolonych zachowań w przyszłości (zob. P. Areeda, L. Kaplow, Antitrust…, s. 158). Przepisy tej ustawy nie mogą być również podstawą powództw wnoszonych przez przedsię- biorców (zob. W.C. Holmes, Intellectual Property…, § 10–3). Ochronę uczciwej konkurencji zapewnia również ustawa z 1967 r. Unfair Deceptive Trade Practices and Consumer Protection Act (za której realizację odpowiedzialna jest również Federalna Komisja Handlu). PRAWO WYBRANYCH PAŃSTW EUROPEJSKICH DOTYCZĄCE ZWALCZANIA NIEUCZCIWEJ KONKURENCJI 9. Art. 10 bis ust. 1 Konwencji paryskiej zobowiązuje kraje członkowskie Związku Ochrony Własności Intelektualnej do zapewnienia skutecznej ochrony przeciw nieuczciwej konkurencji. Nie przesądza przy tym, w jaki sposób ma to zostać uczynione, pozostawiając w tym zakresie swobodę ustawodawcom krajowym. Należy podkreślić, iż niektóre z przepisów Konwencji paryskiej mogą być bezpośrednio stosowane (określa się je mianem self-executing). Do nich należy art. 10 bis ust. 2 i 3 (zob. R. Bodenhausen, Guide d’application…, s. 15 i 177). Można więc przed sądami państw należących do Konwencji bezpośrednio powoływać się na unormowane w tej Konwencji przypadki zachowań niedozwolonych (oczywiście miałoby to sens jedynie wówczas, gdyby w prawie krajowym nie było analogicznych unormowań). Obowiązek wynikający z Konwencji paryskiej został zrealizowany przez państwa będące jej stronami w różnym stopniu i z wykorzy- staniem różnych instrumentów prawnych. Przykładowo, we Francji ochrona rynku w omawianym zakresie następowała i następuje nadal przede wszystkim na podstawie art. 1382 i 1383 Kodeksu cywilnego 22 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie (tzw. kodeksu Napoleona), choć wymagania związane ze wzrostem poziomu ochrony konsumentów wymusiły szczególne regulacje w tym względzie (zasady tej ochrony omawiają E. Ulmer, R. Krasser, Das Recht…; zob. także A. Mednis, Zagadnienia nieuczciwej…, s. 81 i n.; E. Nowińska, Zwalczanie…, s. 46 i n.; B. Gadek, Generalna klauzula…, s. 33 i n.). Art. 1382 kodeksu Napoleona zawiera trzy przesłanki, których spełnienie stanowi podstawę postawienia odpowiedniego zarzutu. Są to mianowicie: szkoda, wina i związek przyczynowy. Niezbędne jest także, aby przedsiębiorcy pozostawali w stosunku kon- kurencji. Ten ostatni warunek został wypracowany w orzecznictwie, które określiło także zasady identyfi kowania zachowań przedsię- biorców jako nieuczciwych. Podkreślić należy, że warunkiem objęcia sankcją zachowania pozwanego jest to, aby podjęte ono zostało w za- kresie jego aktywności zawodowej, a czyn zarzucany nie miał charak- teru wyjątkowego (sporadycznego). Jeśli chodzi o szkodę, to w wielu wypadkach, także w odniesieniu do roszczenia o odszkodowanie w sprawach z zakresu nieuczciwej kon- kurencji, jest ona niezmiernie trudna do wykazania. Dlatego też przyj- muje się, że jej wyrządzenie może mieć także charakter ewentualny (niekiedy już sam udowodniony fakt nieuczciwej konkurencji wska- zywać może na jej powstanie). Związek przyczynowy musi zachodzić pomiędzy szkodą a winą po- zwanego. Orzecznictwo niezwykle łagodnie traktuje spełnienie tej przesłanki w porównaniu z odpowiedzialnością wynikającą z „kla- sycznego” prawa cywilnego. Często bowiem sam fakt zmniejszenia obrotów przedsiębiorstwa może uzasadniać ten związek. O istnieniu winy przesądza w każdym razie fakt przejęcia cudzej klien- teli, jeśli okoliczność ta ma miejsce w związku z zastosowaniem przez przedsiębiorcę nieuczciwej metody działania. Oceny w tym zakresie (tj. nieuczciwości działania) dokonuje się, sięgając do zasad akcepto- wanych społecznie i ogólnych zasad prawa bądź – w zależności od sta- nowiska – do obyczajów funkcjonujących w obrocie. W ostatnich latach we Francji ugruntowany katalog czynów nie- uczciwej konkurencji uzupełniły: pogardliwe traktowanie konkurenta, 23 Wprowadzenie pasożytnicze wykorzystywanie jego osiągnięć, utrudnianie prowa- dzenia działalności przedsiębiorczej (np. przejmowanie pracowników, naruszenie renomy). W Niemczech rozwój prawa konkurencji poszedł inną drogą. Sądy tego kraju odmawiały ochrony uczciwości obrotu rynkowego na podstawie przepisów niemieckiego kodeksu cywilnego. Z tego względu w 1896 r. (jeszcze przed wprowadzeniem w 1900 r. do Konwencji paryskiej art. 10 bis) uchwalono ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Nie zawierała ona klauzuli generalnej, lecz kazuistycznie wskazywała czyny niedozwolone; z tego względu została krytycznie oceniona i za- stąpiona ustawą z 7 lipca 1909 r. zawierającą już taką klauzulę w po- staci „dobrych obyczajów” (zob. W. Hefermel, A. Baumbach, Wettbe- werbsrecht, München 1995). Aby ocenić zachowanie się przedsiębiorcy jako negatywne, należało stwierdzić, że zostało ono podjęte w obrocie gospodarczym, w celach konkurencyjnych i naruszało dobre obyczaje (§ 1 UWG – niemieckiej ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konku- rencji). W dniu 8 lipca 2004 r. weszła w życie nowa niemiecka ustawa o zwal- czaniu nieuczciwej konkurencji, której celem było unowocześnienie prawa, jego liberalizacja, a także zbliżenie do prawa Unii Europej- skiej (por. J.P. Heidenreich, The New German…, s. 1; F. Henning-Bo- dewig, A New Act…, s. 424). Właśnie tę ustawę uznano za odpowiednie miejsce implementacji dyrektywy 2005/29/WE. W rezultacie ustawa ta obejmuje dwa rodzaje stosunków: przedsiębiorca – przedsiębiorca (business-to-business, w skrócie B2B) oraz przedsiębiorca – konsument (business-to-customer, w skrócie B2C). Dla polskiego prawnika niewąt- pliwie zaskakujący jest fakt rezygnacji po stu latach z klauzuli dobrych obyczajów i zastąpienie jej pojęciem „nieuczciwość” działań rynko- wych, dzięki czemu ma zostać zapewniona kompatybilność prawa nie- mieckiego z tą dyrektywą (por. H.P. Götting, Wettbewerbsrecht…, s. 5). Uważa się, że nie będzie to jedynie zmiana terminologiczna, licząc na to, że sądy będą rozumiały nieuczciwość w kategoriach rynkowych (jako wolność działania i podejmowania decyzji przez uczestników rynku), a nie w kategoriach etycznych czy prawnych (por. H. Hen- ning-Bodewig, A New Act…, s. 426). W zawartej w art. 3 UWG nowej 24 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie klauzuli generalnej zamieszczone są trzy kryteria identyfi kacji czynu nieuczciwej konkurencji, a mianowicie: „czyn konkurencji”, który jest „nieuczciwy” i który ma „większy niż nieznaczny” wpływ na konku- rencję (por. J.P. Heidenreich, The New German…, s. 3, a także H.P. Göt- ting, Wettbewerbsrecht…, s. 5). Ostatnio wskazane określenie stanowi klauzulę de minimis, umożliwiającą niesankcjonowanie przypadków bagatelnych, o niewielkim znaczeniu dla konkurencji. Nastąpiła też swoista kodyfi kacja prawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji przez ustawowe unormowanie wielu czynów, które już wykształciły się w orzecznictwie (por. F. Henning-Bodewig, A New Act…, s. 424). Zupełnie inaczej ochrona uczciwości rynkowej kształtowała się w Wielkiej Brytanii. W przeciwieństwie do innych państw członkow- skich Unii Europejskiej w kraju tym nie ma przepisów chroniących rynek przed czynami nieuczciwej konkurencji w sposób kompleksowy. Niemniej jednak ochrona taka jest zapewniona na podstawie case law, a w szczególności doktryny passing-off . Poza passing-off należy wskazać doktrynę trade label, malicious falsehood oraz ustawę z 1968 r. Trade Description Act (zob. G. Tritton, Intellectual…, s. 354). Przedsiębiorca ma również do dyspozycji środki prawne w przypadku niedochowania tajemnicy (breach of confi dence), nakłaniania do niewykonania umowy (breach of contract) czy zastraszenia (intemnidation). Zwrot passing-off po raz pierwszy został użyty w 1842 r. w sprawie Perry v. Truefi tt, aby opisać krzywdę doznaną w działalności gospo- darczej, stanowiąc fragment zdania: „It is unlawful for one trader to pass of his goods as the goods of the another”. Jednakże korzeni takiej skargi doszukać się można już przed 1618 r. (por. J. Drysdale, M. Silverleaf, Passing Off Law…, s. 8). Podstawowym przypadkiem, w którym powoływano się na passing-off , była sytuacja, gdy przedsię- biorca przedstawiał swoje towary jako towary konkurenta, wskutek czego cierpiała reputacja tego ostatniego. Ze względu na to, że skarga passing-off jest elementem common law, nie ma oczywiście określonych przepisami prawa kryteriów kwali- fi kacji przypadku nieuczciwej konkurencji właśnie jako passing-off . Wykształciło je natomiast orzecznictwo. W sprawie Jif Lemon sędzia 25 Wprowadzenie Lord Oliver wskazał trzy przesłanki, które musi wykazać powód, aby powołać się na passing-off . Są to mianowicie: 1) ustalona reputacja (good-will) towarów lub usług; 2) wprowadzanie w błąd klientów przez pozwanego (zamierzone lub niezamierzone), wskutek czego sądzą oni (lub mogą sądzić), że oferowane towary lub usługi pochodzą od powoda; 3) poniesiona szkoda lub możliwość poniesienia szkody wskutek wskazanego działania (zob. W.R. Cornish, Intellectual Property…, s. 535). W sprawie Advocaat sędzia Lord Diplock wskazał, że z omawianą skargą może wystąpić przedsiębiorca, jeżeli inny przedsiębiorca wpro- wadza w błąd klientów w celu szkodzenia jego interesom (w tym usta- lonej reputacji), a skutek ten nastąpił lub może nastąpić (zob. W.R. Cor- nish, Intelectual Property…, s. 535). W 1988 r. dokonano inkorporacji dyrektywy Rady o wprowadzającej w błąd reklamie – wydając rozporządzenie w sprawie kontroli reklamy wprowadzającej w błąd (The Control of Misleading Advertisements Re- gulation). Jego przepisy dosłownie przejęły postanowienia dyrektywy w zakresie defi nicji reklamy i kryteriów dokonywania ocen. W litera- turze podkreśla się, że wyraźne wskazanie działań zakazanych w za- kresie wprowadzającej w błąd reklamy powinno ograniczyć stoso- wanie tego rodzaju odniesień. Z kolei w ustawodawstwie szwajcarskim odpowiednia regulacja miała na celu ochronę praw przedsiębiorców. Szczególne przepisy w omawianym zakresie zostały przyjęte dopiero w ustawie o nie- uczciwej konkurencji z 1943 r. Uregulowano w niej takie formy nieuczciwych działań, które w tym czasie dostrzeżono na rynku. Ustawa zakazywała nie tylko szkodzenia konkurentowi, lecz także generalnie nie dozwalała na naruszanie wolności działań rynko- wych. Zawierała klauzulę generalną (Treu und Glauben), dość rzadko jednak stanowiącą samodzielną podstawę rozstrzygnięć sądowych. W 1986 r. uchwalono nową ustawę o zwalczaniu nieuczciwej konku- rencji. W art. 1 wskazano, że jej celem jest zagwarantowanie uczciwej i niezafałszowanej konkurencji w interesie wszystkich uczestników 26 Ewa Nowińska, Michał du Vall Wprowadzenie obrotu. Po raz pierwszy w tego typu przepisach zrównano koniecz- ność ochrony interesów przedsiębiorców z ochroną konsumentów, gospodarki i społeczeństwa. Klauzula generalna zawarta w art. 3 przywołanej ustawy otrzymała brzmienie: nieuczciwe i bezprawne jest każde zachowanie wprowadzające w błąd lub w inny sposób na- ruszające dobrą wiarę, a także sposób postępowania w interesach, który wpływa na stosunki między konkurentami lub między innymi uczestnikami rynku (zob. bliżej D. Lucas, Schweizerisches…, s. 90–91; B. Gadek, Generalna klauzula…, s. 52–56). Ponadto w akcie tym wskazano szczegółowy katalog czynów niedozwolonych. Zasadniczo, dla sięgnięcia po ochronę wynikającą z tej ustawy nie jest wymagany stosunek konkurencji, jednakże wskazuje się, iż należy badać, czy dany czyn ma wpływ na stosunki zachodzące między uczestnikami rynku. Istotne jest przy tym, że czyn niedozwolony może zostać po- pełniony także przez podmioty nieuczestniczące bezpośrednio w ob- rocie, np. przez organizacje konsumenckie publikujące nieuczciwe teksty czy przez dziennikarzy (wydawców) odpowiedzialnych za treść materiałów prasowych. 10. W końcu kilka uwag o realizacji zobowiązań konwencyjnych przez Polskę. Traktatem wersalskim Polska została zobowiązana do przy- stąpienia do Konwencji paryskiej. Zobowiązanie to Polska w całości wypełniła w 1926 r., w którym w życie weszła ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Profesor F. Zoll, autor projektu ustawy, w uzasadnieniu pisał: „przy opracowaniu projektu ustawy polskiej autor nie mógł iść ani wyłącznie drogą przez Niemców, ani przez Francuzów wskazaną. Korzystając ze zdobyczy naukowych jednych i drugich, musiał szukać drogi włas- nej, rozwijającej doktryny a psychice naszej narodowej odpowiada- jącej” (zob. A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa…, s. 3, a także J. Szwaja, Die Genese…, s. 484 i n.). W uchwalonej przez Sejm 2 sierpnia 1926 r. ustawie znalazły się dwa przepisy o zasadniczym dla konstrukcji tego aktu prawnego znaczeniu, a mianowicie art. 1 i 3. Pierwszy z nich sta- nowił, że „przedsiębiorca ma prawo żądania, aby inny przedsiębiorca (konkurent) nie wdzierał się w jego klientelę przez jakiekolwiek czyn- ności zdolne do wywołania u osób, którym ofi arowuje swe wytwory, 27 Wprowadzenie towary lub świadczenia, mylnego mniemania, że one pochodzą od przedsiębiorcy pierwszego”. Art. 3 zawierający klauzulę generalną, głosił, że: „kto, poza przypad- kami art. 1 i 2, szkodzi przedsiębiorcy przez czyny sprzeczne z obo- wiązującymi przepisami albo z dobrymi obyczajami (uczciwością kupiecką), jako to przez podawanie nieprawdziwych wiadomości o przedsiębiorstwie, przez podmawianie dla celów konkurencyjnych jego organów do niewypełnienia obowiązków służbowych, przez wy- jawianie tajemnic przedsiębiorstw technicznych lub handlowych itp., winien zaniechać tych czynów, w razie winy wynagrodzić szkodę po- krzywdzonemu i ewentualnie dać mu zadość uczynienie”. Oba zacytowane przepisy określano często mianem „małej” i „dużej” klauzuli generalnej. Jak jednak zauważono w literaturze, F. Zoll – jeden z twórców ustawy – w stosunku do żadnego ze wskazanych przepisów określeń tych nie używał, traktując je równorzędnie, przy założeniu, że spełniają różne funkcje (zob. J. Szwaja, Die Genese…, s. 486). Art. 3 ustawy z 1926 r. wprowadził alternatywne przesłanki odpo- wiedzialności w postaci „sprzeczności z prawem” oraz „sprzeczności z dobrymi obyczajami”. Jeśli chodzi o pierwszą z nich, to w litera- turze wskazywano, że za czyn naganny uznać należało działanie sprzeczne z ustawami policyjnymi, przemysłowymi itd., jak również czyny naruszające czyjeś prawo podmiotowe uznane w ustawie, cho- ciażby nie było przepisów wyraźnie skierowanych przeciw temu na- ruszeniu. Więcej wątpliwości budziło ustalenie treści pojęcia „dobre obyczaje (uczciwość kupiecka)”. Stwierdzono między innymi, że: „znamion do- brych obyczajów abstrakcyjnie oznaczyć nie sposób. O wykroczeniu przeciw dobrym obyczajom w przypadkach konkretnych sędzia orzekać będzie na podstawie swego uznania, kierując się przy tym podobnie jak w Niemczech, poczuciem godziwości ogółu ludzi myś- lących sprawiedliwie i słusznie” (A. Kraus, F. Zoll, Polska ustawa…, s. 170–171). Podkreślano przy tym, że dobre obyczaje są wskazówką postępowania istniejącą obiektywnie w poczuciu etycznym społe- czeństwa (bądź w wypadku pojęcia uczciwości kupieckiej – w po- 28 Ewa Nowińska, Michał du Vall
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Komentarz
Autor: ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: