Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00327 009528 20647300 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz - ebook/pdf
Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 1250
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7806-521-0 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> komentarze prawnicze
Porównaj ceny (książka, ebook (-8%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – Komentarz jest profesjonalnym opracowaniem zawierającym uaktualniony tekst ustawy i obszerne objaśnienia ujęte w tezy. Zawiera całościowe omówienie przepisów Prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, bez różnicowania, czy poszczególny jego przepis ma korzenie w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, czy został przejęty z ustawy o NSA z 1995 r. lub też stanowi nowe rozwiązanie procesowe. Komentarz uwzględnia zmiany wprowadzone przez nowelę do k.p.a. i p.s.a. z 3 grudnia 2010 r. (obowiązującą od 11 kwietnia 2011 r.) oraz ustawę z 20 stycznia 2011 r. o odpowiedzialności majątkowej funkcjonariuszy publicznych za rażące naruszenie prawa, która weszła w życie 17 maja 2011 r.
W komentarzu zostało szeroko wykorzystane orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Najwyższego i wojewódzkich sądów administracyjnych. Równie szeroko Autorzy sięgnęli do dorobku literatury przedmiotu.
Komentarz będzie szczególnie przydatny dla sędziów, adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych, rzeczników patentowych, pracowników organów administracji, dla których znajomość procedury sądowoadministracyjnej jest nieodzowna. Będzie również stanowić pomoc dla studentów wydziałów prawa i administracji.
Prof. zw. dr hab. Tadeusz Woś – kierownik Katedry Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji UJ. Wybitny specjalista problematyki postępowania sądowoadministracyjnego. Jego dorobek naukowy obejmuje ponad sto publikacji z zakresu postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego i gospodarki nieruchomościami.
Dr hab. Hanna Knysiak-Molczyk – adiunkt w Katedrze Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji UJ oraz sędzia Sądu Okręgowego w Krakowie. Autorka kilkudziesięciu prac z zakresu postępowania administracyjnego i sądowoadminstracyjnego.
Dr hab. Marta Romańska – adiunkt w Katedrze Postępowania Administracyjnego na Wydziale Prawa i Administracji UJ oraz sędzia Sądu Najwyższego - Izba Cywilna. Autorka kilkudziesięciu prac z zakresu postępowania administracyjnego, sądowoadministracyjnego i cywilnego.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

O POSTĘPOWANIU PRZED SĄDAMI ADMINISTRACYJNYMI PRAWO Komentarz Tadeusz Woś Hanna Knysiak-Molczyk Marta Romańska pod redakcją Tadeusza Wosia Wydanie 5 Stan prawny na 25 lipca 2012 roku Wielkie Komentarze Komentarz do poszczególnych artykułów opracowali: Tadeusz Woś – Wstęp, art. 1–5, 50–58 § 1–3 (uwagi 1–18), art. 59–64, 115–122, 132–171, 264–269, 286–287 Hanna Knysiak -Molczyk – art. 45–49, 65–114, 173–263, 270–285 Marta Romańska – art. 6–44, 58 § 4 (uwagi 19–30), art. 123–131, 172, 285a–285l, 288–301 Tytuły do artykułów opracował: Wojciech Piątek Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Gierłowska, Joanna Ołówek, Anna Popławska Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski © Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. Warszawa 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN 978–83–7806–521–0 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Offi ce Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02–222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e -mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 USTAWA z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270) . . . . . . . . . . . . 15 DZIAŁ I. Przepisy wstępne (art. 1–24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Rozdział 1. Przepisy ogólne (art. 1–12a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Rozdział 2. Właściwość wojewódzkich sądów administracyjnych (art. 13–14a) . . . 183 Rozdział 3. Właściwość Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 15) . . . . . . . . . . 190 Rozdział 4. Skład sądu (art. 16–17) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 Rozdział 5. Wyłączenie sędziego (art. 18–24) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220 DZIAŁ II. Strony (art. 25–44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245 Rozdział 1. Zdolność sądowa i procesowa (art. 25–31) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 Rozdział 2. Strony i uczestnicy postępowania (art. 32–33) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 Rozdział 3. Pełnomocnicy (art. 34–44) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290 DZIAŁ III. Postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym (art. 45–172) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 Rozdział 1. Pisma w postępowaniu sądowym (art. 45–49) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 Rozdział 2. Skarga (art. 50–62) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 Rozdział 3. Wniosek o wszczęcie postępowania (art. 63–64) . . . . . . . . . . . . . . . . . 510 Rozdział 4. Doręczenia (art. 65–81) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516 Rozdział 5. Terminy (art. 82–84) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543 Rozdział 6. Uchybienie i przywrócenie terminu (art. 85–89) . . . . . . . . . . . . . . . . . 551 Rozdział 7. Posiedzenia sądowe (art. 90–114) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 563 Rozdział 8. Postępowanie mediacyjne i uproszczone (art. 115–122) . . . . . . . . . . . 603 Rozdział 9. Zawieszenie i podjęcie postępowania (art. 123–131) . . . . . . . . . . . . . . 633 Rozdział 10. Orzeczenia sądowe (art. 132–167) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 677 Rozdział 11. Prawomocność orzeczeń (art. 168–172) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 845 DZIAŁ IV. Środki odwoławcze (art. 173–198) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 894 Rozdział 1. Skarga kasacyjna (art. 173–193) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 898 Rozdział 2. Zażalenie (art. 194–198) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 993 5 www.lexisnexis.pl Spis treści DZIAŁ V. Koszty postępowania (art. 199–263) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1007 Rozdział 1. Zwrot kosztów postępowania między stronami (art. 199–210) . . . . . . 1009 Rozdział 2. Koszty sądowe (art. 211–238) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1029 Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 211–229) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1029 Oddział 2. Wpis (art. 230–233) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1057 Oddział 3. Opłata kancelaryjna (art. 234–236) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1065 Oddział 4. Wydatki (art. 237–238) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1068 Rozdział 3. Zwolnienie od kosztów sądowych (art. 239–263) . . . . . . . . . . . . . . . . . 1070 Oddział 1. Przepisy ogólne (art. 239–242) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1070 Oddział 2. Prawo pomocy (art. 243–263) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1076 DZIAŁ VI. Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego (art. 264–269) . . . 1125 DZIAŁ VII. Wznowienie postępowania (art. 270–285) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1139 DZIAŁ VIIA. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia (art. 285a–285l) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1171 DZIAŁ VIII. Wykonywanie orzeczeń sądowych (art. 286–287) . . . . . . . . . . . . . 1196 DZIAŁ IX. Postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt (art. 288–298) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1210 DZIAŁ X. Przepisy z zakresu postępowania w obrocie zagranicznym (art. 299–300) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1229 DZIAŁ XI. Przepis końcowy (art. 301) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1243 Skorowidz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1245 Wykaz skrótów Akty prawne k.c. k.k. Konstytucja RP – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.) – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. Nr 78, Konwencja – Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopa- poz. 483 ze zm.) k.p. k.p.a. k.p.c. k.p.k. k.r.o. da 1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.) – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) – ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.) – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 788) nowela do k.p.a. i p.s.a. z 2010 r. nowela majowa do k.p.c. Ordynacja podatkowa p.e.a. – ustawa z 3 grudnia 2010 r. – o zmianie ustawy – Kodeks postępowania admi- nistracyjnego oraz ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administra- cyjnymi (Dz.U. z 2011 r. Nr 6, poz. 18 ze zm.) – ustawa z 24 maja 2000 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego, ustawy o zastawie rejestrowym i rejestrze zastawów, ustawy o kosztach sądo- wych w sprawach cywilnych oraz ustawy o komornikach sądowych i egzeku- cji (Dz.U. Nr 48, poz. 554 ze zm.) – ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.) – ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze zm.) p.s.a. – ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami admini- stracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270) pr. up. i nap. – ustawa z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jedn. przep. wprow. sąd. adm. regulamin NSA Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1361 ze zm.) – ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) – uchwała Zgromadzenia Ogólnego Sędziów Naczelnego Sądu Administracyj- nego z 8 listopada 2010 r. w sprawie regulaminu wewnętrznego urzędowania Naczelnego Sądu Administracyjnego (M.P. Nr 86, poz. 1007) www.lexisnexis.pl 7 Wykaz skrótów regul. wew. urzęd. – rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 18 września 2003 r. – Re- gulamin wewnętrznego urzędowania wojewódzkich sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 169, poz. 1646) u.g.n. u.s.a. u.s.g. u.s.p. u.s.w. ustawa komp. ustawa o adm. rząd. ustawa o KRS ustawa o NSA z 1980 r. – ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) – ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) – ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) – ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1592 ze zm.) – ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.) – ustawa z 17 maja 1990 r. o podziale zadań i kompetencji określonych w usta- wach szczególnych pomiędzy organy gminy a organy administracji rządowej oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. Nr 34, poz. 198 ze zm.) – ustawa z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w województwie (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 ze zm. – uchylona) – ustawa z 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 67 ze zm. – uchylona) – ustawa z 31 stycznia 1980 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym oraz o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. Nr 4, poz. 8 ze zm. – uchylona) ustawa o NSA z 1995 r. ustawa o ref. lok. – ustawa z 15 września 2000 r. o referendum lokalnym (Dz.U. Nr 88, poz. 985 – ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm. – uchylona) ze zm.) ustawa o s.k.o. – ustawa z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach odwoław- ustawa o skardze na przewlekłość ustawa o SN czych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.) – ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do roz- poznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowadzonym lub nad- zorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.) – ustawa z 23 listopada 2002 r. o Sądzie Najwyższym (Dz.U. Nr 240, poz. 2052 ze zm.) ustawa o t.o.rz.adm.og. ustawa o u.s.p. – ustawa z 22 marca 1990 r. o terenowych organach rządowej administracji ogólnej (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 32, poz. 176 ze zm. – uchylona) – ustawa z 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz.U. Nr 98, poz. 1070 ze zm.) ustawa o woj. i adm. rząd. – ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w woje- wództwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.) Uwaga: przepisy powołane w opracowaniu bez bliższego oznaczenia są przepisami ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Ofi cjalne wydawnictwa z orzecznictwem Apel.Lub. Biul. SN ONSA ONSAiWSA – Apelacja. Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych. Sąd Apelacyjny w Lublinie – „Biuletyn Sądu Najwyższego” – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego – Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i wojewódzkich sądów ad- OSA OSAB 8 ministracyjnych (od 2004 r.) – Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych – Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej www.lexisnexis.pl OSN OSNAP OSNC OSNCP OSNKW OSNPUS OSP OSPiKA OwSS OTK OTK-A Czasopisma AUWr DPP KSP Mon. Pod. Mon. Praw. NP OMT PiP POP PP PPH PPP PPr Prok. i Pr. Pr. Gosp. Prz. Pod. PS PUG RPEiS Sam. Ter. ZNSA ZN UJ ZN UŁ Wykaz skrótów – Orzecznictwo Sądu Najwyższego (do 1962 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1995 r. do 2002 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna (od 1995 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych (od 1963 r. do 1994 r.) – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Karna i Izba Wojskowa – Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych (od 2003 r.) – Orzecznictwo Sądów Polskich – Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych – Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego; Zbiór Urzędowy, Seria A – „Acta Universitatis Wratislaviensis” – „Demokratyczny Przegląd Prawniczy” – „Krakowskie Studia Prawnicze” – „Monitor Podatkowy” – „Monitor Prawniczy” – „Nowe Prawo” – „Organizacja, Metody, Technika” – „Państwo i Prawo” – „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego” – „Prawo Pracy” – „Przegląd Prawa Handlowego” – „Przegląd Prawa Publicznego” – „Problemy Praworządności” – „Prokuratura i Prawo” – „Prawo Gospodarcze” – „Przegląd Podatkowy” – „Przegląd Sądowy” – „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” – „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” – „Samorząd Terytorialny” – „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego” – „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego” – „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Łódzkiego” Sądy i inne instytucje ETPCz NIK NSA NSA-OZ RM RP RPO SA SN TK WSA – Europejski Trybunał Praw Człowieka – Najwyższa Izba Kontroli – Naczelny Sąd Administracyjny – Naczelny Sąd Administracyjny – Ośrodek Zamiejscowy – Rada Ministrów – Rzeczpospolita Polska – Rzecznik Praw Obywatelskich – Sąd Apelacyjny – Sąd Najwyższy – Trybunał Konstytucyjny – wojewódzki sąd administracyjny www.lexisnexis.pl 9 Wykaz skrótów Inne Dz.U. M.P. Lex LexPolonica – Dziennik Ustaw – Monitor Polski – system informacji prawnej Wolters Kluwer Polska – Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. Wstęp Tadeusz Woś 1. Z dniem 1 stycznia 2004 r. weszła w życie ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.) i ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2012 r., poz. 270), które – wraz z ustawą z 30 sierpnia 2002 r. – Prze- pisy wprowadzające ustawę – Prawo o ustroju sądów administracyjnych i usta- wę – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153, poz. 1271 ze zm.) – wyznaczają kształt organizacyjny sądownictwa administra- cyjnego i normują postępowanie przed sądami administracyjnymi. 2. Ustawa – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi w art. 1 przyjęła jako zasadę uregulowanie postępowania w sprawach sądowoadmini- stracyjnych w sposób całościowy, bez odsyłania do innych procedur. Zastoso- waną przez ustawodawcę metodę regulacji postępowania sądowoadministra- cyjnego należy ocenić jako rozwiązanie merytorycznie uzasadnione i wręcz niezbędne. Dwuinstancyjne postępowanie sądowoadministracyjne stanowi nową, odrębną jakość w systemie procedur przed organami państwa, któ- rej nie można było w dalszym ciągu normować w drodze odesłań do innych ustaw procesowych (Kodeksu postępowania administracyjnego i Kodeksu po- stępowania cywilnego – jak to czyniła ustawa o NSA z 1995 r.) i odpowied- niego stosowania ich przepisów. Po dwudziestu trzech latach funkcjonowania sądownictwa administracyjnego niezbędne było stworzenie jednoznacznych zasad i reguł procesowych, którymi winno się rządzić postępowanie przed tymi sądami. 3. Ustawodawca, tworząc nową procedurę sądową, przyjął – i trafnie – że nie oznacza to konieczności tworzenia jej od podstaw. W związku z tym przy kon- struowaniu przepisów ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami admini- stracyjnymi wykorzystane zostały te postanowienia zawarte w ustawie o NSA z 1995 r., regulujące postępowanie przed NSA przed 1 stycznia 2004 r., które nie przestały być adekwatne w dwuinstancyjnym postępowaniu sądowoadmi- nistracyjnym. Również jako właściwą metodę należy ocenić wykorzystanie dla Tadeusz Woś 11 www.lexisnexis.pl Wstęp uregulowania tego postępowania rozwiązań procesowych zawartych w Kodek- sie postępowania cywilnego. Wykorzystując jednak dotychczasowe przepisy procesowe zawarte w ustawie o NSA z 1995 r. i „transponując” przepisy Kodeksu postępowania cywilnego do uregulowania postępowania przed sądami administracyjnymi, należało kie- rować się dwiema przesłankami. Z jednej strony należało dążyć do usunięcia oczywistych mankamentów dotychczasowej regulacji postępowania sądowo- administracyjnego zawartych w ustawie o NSA z 1995 r., a z drugiej, wzorując się na przepisach Kodeksu postępowania cywilnego do ukształtowania postę- powania przed sądami administracyjnymi, należało pamiętać o istocie i funk- cji tego postępowania i ustrzec się przed pokusą mechanicznego powielania rozwiązań obowiązujących w postępowaniu cywilnym. Nie każde z nich może być bowiem przydatne w postępowaniu sądowoadministracyjnym, którego istotą nie jest rozstrzyganie sporu w sprawie materialnoprawnej, lecz kontrola rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej, zawartego w zaskarżonym akcie lub czynności organu administracji publicznej. 4. Należy, niestety, stwierdzić, że zarówno sposób wykorzystania dotychczasowych przepisów procesowych zawartych w ustawie o NSA z 1995 r., jak i operacja „transponowania i przystosowania” przepisów Kodeksu postępowania cywilne- go do stworzenia nowej procedury sądowoadministracyjnej, budzą zastrzeżenia i w wielu, często istotnych, kwestiach proceduralnych uzasadniają ocenę nega- tywną rozwiązań przyjętych w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Przede wszystkim musi budzić zdziwienie, że ustawodawca nie pokusił się o usunięcie oczywistych mankamentów zawartych w przepisach ustawy o NSA z 1995 r., bądź też tam, gdzie próby takie zostały podjęte, są one – z punktu widzenia techniczno -prawnego lub w płaszczyźnie merytorycznej – nieudane. Podobnie nie można ocenić jako prawidłowej operacji „transponowania” do postępowania sądowoadministracyjnego wielu instytucji procesowych unor- mowanych w Kodeksie postępowania cywilnego. Rozwiązania te (zarówno transponowane wprost, jak i poddane modyfi kacjom) nie zawsze odpowia- dają istocie i funkcjom postępowania sądowoadministracyjnego. Zarzut ten dotyczy w szczególności przyjętego modelu środków odwoławczych (skargi kasacyjnej i zażalenia) od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych. Przyjęty model skargi kasacyjnej oparty został na rozwiązaniach wzorowa- nych na przepisach o kasacji cywilnej w kształcie przed zasadniczą reformą postępowania cywilnego wprowadzoną nowelą majową z 2000 r. do Kodeksu postępowania cywilnego. Procedura cywilna opierała się wówczas na trójin- stancyjnym systemie środków zaskarżenia, w którym występowała apelacja i kasacja, i kasacja była szczególnym środkiem prawnym o cechach nadzwy- 12 Tadeusz Woś www.lexisnexis.pl Wstęp czajnego środka odwoławczego. Tymczasem w postępowaniu sądowoadmini- stracyjnym skarga kasacyjna jest zwyczajnym środkiem zaskarżenia urucha- miającym tok instancji. Ponadto należy zwrócić uwagę na fakt, że przy transponowaniu do ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi postanowień Kodeksu postępowania cywilnego ustawodawca – z niewiadomych przyczyn – nie wziął pod uwagę zmian wprowadzonych do tego Kodeksu nowelą majową, a w szcze- gólności wprowadzonej tą nowelą szczególnej procedury rozpatrywania przez sądy spraw drobnych, o niewielkiej wartości przedmiotu sporu (postępowania uproszczonego). 5. Zastrzeżenia budzą wreszcie niektóre nowe instytucje procesowe wprowadzo- ne w celu przyspieszenia postępowania sądowoadministracyjnego. Dotyczy to w szczególności zakresu dopuszczalności stosowania w tym postępowaniu po- stępowania uproszczonego i konstrukcji mediacji. 6. Przyjęta przez ustawodawcę metoda całościowego uregulowania postępowania sądowoadministracyjnego w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami ad- ministracyjnymi nie została przez niego zrealizowana w sposób pełny. Przede wszystkim poważne odmienności dla konstrukcji tego postępowania w poszcze- gólnych kategoriach skarg do sądu administracyjnego wprowadzają przepisy zawarte poza tą ustawą, które należy traktować jako lex specialis w stosunku do postanowień tej ustawy. Zawarte są one w szczególności w ustawach samorzą- dowych i w ustawie o wojewodzie i administracji rządowej w województwie. 7. W związku z przyjętą przez ustawodawcę metodą wykorzystania dla uregulowa- nia postępowania sądowoadministracyjnego rozwiązań procesowych zawartych w Kodeksie postępowania cywilnego autorzy komentarza stanęli przed dylema- tem, czy odsyłać Czytelnika w tym zakresie, w jakim poszczególne postanowie- nia ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi wykazują większe lub mniejsze pokrewieństwo z przepisami Kodeksu postępowania cy- wilnego, do tych przepisów oraz literatury z zakresu postępowania cywilnego oraz orzecznictwa, co oczywiście w sposób zasadniczy ułatwiłoby zadanie, czy też wybrać drogę o wiele trudniejszą – opracowania rzeczywistego komentarza do całości postanowień ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami admini- stracyjnymi bez różnicowania, czy poszczególny przepis tej ustawy ma korze- nie w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego, czy też ma inny rodowód, np. został przejęty z ustawy o NSA z 1995 r. lub też stanowi zupełnie nowe roz- wiązanie procesowe. Autorzy uznali, że tylko drugie rozwiązanie rzeczywiście może ułatwić osobom korzystającym z komentarza stosowanie przepisów usta- wy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Oczywiście w jego opracowaniu został wykorzystany zarówno dorobek literatury, jak i orzecz- nictwo SN i NSA dotyczące stosowania przepisów dotychczasowych ustaw Tadeusz Woś 13 www.lexisnexis.pl Wstęp regulujących postępowanie sądowoadministracyjne (w szczególności ustawy o NSA z 1995 r.), jeśli zachowały one aktualność w nowym – dwuinstancyjnym – postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Równie szeroko autorzy się- gali do dorobku literatury postępowania cywilnego i orzecznictwa sądowego w tym zakresie, w jakim – w ich ocenie – rozwiązania procesowe przejęte do komentowanej ustawy z Kodeksu postępowania cywilnego nie zmieniły treści w tym postępowaniu, do którego zostały inkorporowane. W piątym wydaniu wykorzystany został oczywiście również – już bardzo bogaty – dorobek literatu- ry, opartej na nowej regulacji, oraz orzecznictwo sądów administracyjnych (NSA i wojewódzkich sądów administracyjnych), od ośmiu lat stosujących już przepi- sy komentowanej ustawy. USTAWA z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi Tadeusz Woś Dział I. Przepisy wstępne Dział I. Przepisy wstępne (tekst jedn. Dz.U. z 14 marca 2012 r., poz. 270) DZIAŁ I Przepisy wstępne Literatura: Adamiak B., Glosa do postanowienia NSA z 6 lipca 2004 r., OSK 547/04, OSP 2006, nr 5; Adamiak B., Glosa do wyroku składu siedmiu sędziów NSA z 19 maja 2003 r., OSA 1/03, OSP 2003, nr 11, poz. 136; Adamiak B., O podmiotowości organów administracji publicznej w postępowa- niu sądowoadministracyjnym, PiP 2006, nr 11; Adamiak B., Rola sporów o właściwość w postępowa- niu administracyjnym, PS 2004, nr 6; Adamiak B., Wyroki Naczelnego Sądu Administracyjnego w sprawach z zakresu samorządu terytorialnego, Sam. Ter. 1997, nr 4; Adamiak B., Z problematyki właściwości sądów administracyjnych (art. 3 § 2 pkt 4 p.p.s.a.), ZNSA 2006, nr 2; Adamiak B., Bor- kowski J., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 2008; Adamiak B., Borkowski J., Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne, Warszawa 2009; Adamiak B., Bor- kowski J., Przesłanki tożsamości sprawy sądowoadministracyjnej, ZNSA 2007, nr 1; Agopszowicz A., Glosa do wyroku NSA z 29 sierpnia 1991 r., SA/Wr 535/91, Sam. Ter. 1993, nr 5; Agopszowicz A. (red.), Gilowska Z., Ustawa o gminnym samorządzie terytorialnym, Warszawa 1999; Banda- rzewski K., Chmielnicki P., Dobosz P., Kisiel W., Kryczko P., Mączyński M., Płażek S., Komen- tarz do ustawy o samorządzie gminnym, Warszawa 2010 – K. Bandarzewski i inni, Komentarz do u.s.g. ...; Bandarzewski K., Chmielnicki P., Kisiel W., Aktualne spory o skargę na uchwałę rady gminy, Sam. Ter. 2004, nr 7–8; Bartosiewicza A., Glosa do wyroku NSA z 1 lutego 2005 r., FSK 1714/04, „Finanse Komunalne” 2005, nr 12; Batorowicz R., Zasada udzielania pomocy stronom a czynności przewodniczącego w postępowaniu sądowoadministracyjnym, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2007, nr 1; Błaszczak Ł., w: Postępowanie cywilne, red. E. Marszałkowska- -Krześ, Warszawa 2008; Bochenek W., Bezczynność a milczenie organu administracji publicznej, Sam. Ter. 2003, nr 12; Boć J. (red.), Prawo administracyjne, Wrocław 2000; Bogusz M., Glosa do wyroku WSA w Bydgoszczy z 15 lipca 2005 r., II SA/Bd 23/04, OSP 2006, nr 3, poz. 30; Bogusz M., Granice przedmiotowe prawa do sądu w sprawach z zakresu administracji publicznej, „Gdańskie Stu- 15 www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy wstępne dia Prawnicze” 2005, t. XIII; Bogusz M., Pojęcie aktów lub czynności z zakresu administracji publicz- nej dotyczących przyznania, stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 4 ustawy o NSA, Sam. Ter. 2000, nr 1–2; Borkow- ski J., Glosa do wyroku NSA z 20 lipca 1981 r., SA 1163/81, OSPiKA 1982, nr 9–10; Borkowski J., Glosa do wyroku NSA z 28 czerwca 1982 r., I SA 47/82, PiP 1985, nr 1; Borkowski J., Glosa do wy- roku NSA z 14 czerwca 1985 r., III SA 327/85, OSPiKA 1987, nr 7–8, poz. 160; Borkowski J., Glosa do wyroku NSA z 5 grudnia 2000 r., II SA 1343/00, OSP 2002, nr 10, poz. 134; Borkowski J., Jen- drośka J., Orzechowski R., Zieliński A., Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, Warszawa 1986; Brolik J., Urzędowe interpretacje prawa podatkowego, Warszawa 2010; Brolik J., Strona i organy postępowania administracyjnego oraz strony postępowania sądowego w przedmiocie indywidualnych interpretacji prawa podatkowego, ZNSA 2011, nr 6; Brzezicki T., Fisz I., Kwestia dopuszczalności zażalenia na postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania po nowelizacji art. 101 § 3 k.p.a., „Casus” 2011, nr 62; Brzeziński B., Masternak M., Glosa do wyroku WSA w Bydgoszczy z 28 czerwca 2005 r., I SA/Bd 276/06, OSP 2006, nr 6, poz. 67; Brzeziński B., Master- nak M., Instytucja wiążących interpretacji w Ordynacji podatkowej, Mon. Pod. 2005, nr 4; Chlipa- ła M., Glosa do postanowienia NSA z 22 października 2008 r., II OSK 839/08, PiP 2009, nr 11; Chlipała M., Skarga na akty nadzoru dotyczące samorządu terytorialnego, PPP 2008, nr 4; Chlipa- ła M., Zarządzenie zastępcze wojewody jako środek nadzoru nad działalnością samorządu terytorial- nego, Sam. Ter. 2005, nr 7–8; Chmielnicki P., Glosa do wyroku TK z 9 grudnia 2003 r., P 9/02, Sam. Ter. 2004, nr 6; Chmielnicki P., Zaskarżanie zarządzeń wójta, „Wspólnota” 2003, nr 14; Cholewa -Klimek M., Postępowanie sądowe w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych, Warsza- wa 2006; Chróścielewski W., Akt administracyjny generalny, Łódź 1994; Ciecierski M., Wierz- goń A., Przekazanie według właściwości w k.p.a. a spory o właściwość, Sam Ter. 2008, nr 12; Czaj- kowska A., Pachniewska E., Prawo o aktach stanu cywilnego, Warszawa 2005; Czechowski P. (red.), Jaroszyński A., Piątek S., Prawo samorządu terytorialnego. Przepisy z komentarzem, Warszawa 1997; Czerwiński W., Reforma sądownictwa administracyjnego, Prok. i Pr. 2002, nr 10; Czeszejko- -Sochacki Z., Prawo do sądu w świetle Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej (ogólna charakterysty- ka), PiP 1997, nr 11–12; Dauter B., Postępowanie mediacyjne w sprawach podatkowych, Prz. Pod. 2003, nr 12; Dauter B., Gruszczyński B., Kabat A., Niezgódka -Medek M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Kraków 2009 – B. Dauter i inni, Komentarz...; Dą- bek D., Prawo miejscowe samorządu terytorialnego, Bydgoszcz–Kraków 2003; Dąbek D., Sądowa kontrola prawa miejscowego w świetle projektowanej reformy sądownictwa administracyjnego, w: Pol- ski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003; Defecińska K., Spory o właściwość, Sam. Ter. 2000, nr 7–8; Defecińska K., Spory o właści- wość organu administracji publicznej, Warszawa 2000; Defecińska -Tomczak K., Glosa do postano- wienia NSA z 12 września 2007 r., II OSK 1009/07, OSP 2008, nr 10; Defecińska -Tomczak K., Glosa do postanowienia NSA z 14 grudnia 2005 r., II OW 60/05, OSP 2007, nr 7–8, poz. 80; Dobosz P., Milczenie i bezczynność w prawie administracyjnym, Kraków 2011; Dolnicki B., Akty prawa miejsco- wego samorządu terytorialnego, Sam. Ter. 2004, nr 5; Dolnicki B., Samorząd terytorialny. Zagadnie- nia ustrojowe, Warszawa 1999; Dowgier R., Etel L., Kosikowski C., Pietrasz P., S. Presnarowicz, Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2006; Drosik J., Glosa do uchwały składu siedmiu sę- dziów NSA z 4 listopada 2008 r., I F;S 2/08, PiP 2009, nr 5; Dudar G., Skarga sądowoadministracyj- na na pisemną interpretację przepisów prawa podatkowego wydawaną w indywidualnej sprawie, ZNSA 2008, nr 3; Dudar G., Tok instancyjny i kontrola sądowa w sprawach interpretacji podatko- wych, Prz. Pod. 2006, nr 2; Dzierżyńska -Bryl L., Uwagi o niektórych aspektach pojęcia sprawy z za- kresu administracji publicznej w rozumieniu art. 101 ustawy o samorządzie terytorialnym, Sam. Ter. 1993, nr 7–8; Dzwonkowski H. (red.), Ordynacja podatkowa. Komentarz, Warszawa 2006; Dźwi- gała G., Wiążące interpretacje prawa podatkowego – problemy postępowania, Prz. Pod. 2004, nr 11; Elżanowski M., Zakład państwowy w polskim prawie administracyjnym, Warszawa 1970; Ereciń- ski T., Gudowski J., Iwulski J., Komentarz do prawa o ustroju sądów powszechnych i ustawy o Kra- jowej Radzie Sądownictwa, Warszawa 2002; Florczak -Wątor M., Glosa do postanowienia NSA z 26 listopada 2004 r., GPP 1/04, ZNSA 2006, nr 4–5; Głąba P.M., Prawo jednostki do rozpoznania sprawy administracyjnej bez nieuzasadnionej zwłoki, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Prakty- ka” 2011, nr 1; Gomułowicz A., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 4 listopada 2008 r., 16 www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy wstępne I FPS 2/08, OSP 2009, nr 4, poz. 47; Gonera K., Przewlekłość postępowania w sprawach cywilnych, PS 2005, nr 11–12; Gudowski J., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, PS 1998, nr 4; Gudow- ski J., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu prawa cywilnego procesowego, PS 2001, nr 4; Gurdek M., Glosa do wyroku TK z 17 lipca 2007 r., P 19/04, PPP 2008, nr 1; Jakimowicz W., Zewnętrzne granice uznania administracyjnego, PiP 2010, nr 5; Jaśkowska M., Uznanie administra- cyjne w orzecznictwie sądów administracyjnych, ZNSA 2010, nr 5–6; Jaśkowska, Właściwość sądów administracyjnych (zagadnienia wybrane), w: Koncepcja systemu prawa administracyjnego, red. J. Zimmermann, Warszawa 2007; Jaśkowska M., Masternak M., Ochendowski E., Postępo- wanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2004, 2005; Jaśkowska M., Wróbel A., Kodeks postępo- wania administracyjnego. Komentarz, Kraków 2000; Kamiński M., O istocie pojęcia sprawy sądowo- administracyjnej, PPP 2009, nr 10; Kiełkowski T., Sprawa administracyjna, Kraków 2004; Kisiel W., Ustrój samorządu terytorialnego w Polsce, Warszawa 2003; Kisielewicz A., Samodzielność gminy w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa 2002; Kisielewicz A., Wygaśnięcie mandatu radnego w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sam. Ter. 2005, nr 7–8; Klo- nowski K., Knysiak -Molczyk H., Glosa do postanowienia SN z 5 stycznia 2001 r., III RN 45/00, Sam. Ter. 2003, nr 11, poz. 64; Kłak C.P., Skarga na przewlekłość postępowania karnego a Europej- ska Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, Lublin 2011; Kmieciak Z., Glo- sa do postanowienia SN z 5 stycznia 2001 r., III RN 45/00, OSP 2002, nr 2, poz. 28; Kmieciak Z., Glosa do postanowienia NSA z 27 października 2005 r., II OSK 1133/05, OSP 2006, nr 7–8, poz. 83; Kmieciak Z., Glosa do wyroku WSA w Bydgoszczy z 28 czerwca 2005 r., I SA/Bd 276/06, OSP 2006, nr 1; Kmieciak Z., Glosa do wyroku WSA w Gdańsku z 19 grudnia 2006 r., III SA/Gd 440/06, OSP 2007, nr 10, poz. 115; Kmieciak Z., Proceduralne problemy wiążących interpretacji prawa podatko- wego, PiP 2006, nr 4; Kmieciak Z., Przewlekłość postępowania administracyjnego, PiP 2011, nr 6; Kmieciak Z., Stahl M., Akty nadzoru nad działalnością samorządu terytorialnego, Sam. Ter. 2001, nr 1–2; Kmiecik Z.R., Charakter prawny zaświadczenia a możliwość ustalania i weryfi kacji jego tre- ści, PiP 2004, nr 10; Kobak M., Zaborniak P., Glosa do postanowienie WSA w Rzeszowie z 5 grudnia 2007 r., II SA/Rz 714/07, Sam. Ter. 2008, nr 10; Kornacki P., Intertemporalne aspekty orzekania sądu administracyjnego w przedmiocie skargi na przewlekłość postępowania przed organem admini- stracji publicznej, ZNSA 2011, nr 5; Kotulski M., Akty prawa miejscowego stanowione przez samo- rząd terytorialny, Sam. Ter. 2001, nr 11; Krawiec A., Wyłączenie sędziego na wniosek strony w po- stępowaniu sądowoadministracyjnym, PPP 2007, nr 1–2; Kręcisz W., Glosa do wyroku TK z 14 października 2008 r., SK 6/07, ZNSA 2009, nr 3; Kubiak A., Glosa do uchwały całego składu Izby Finansowej NSA z 14 grudnia 2009 r., II FPS 7/09, OSP 2010, nr 4; Kubiak A., Fikcja pozytyw- nego rozstrzygnięcia w prawie administracyjnym, PiP 2009, nr 11; Kuczyński T., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 10 stycznia 2011 r., I OPS 4/10, OSP 2011, nr 7–8, poz. 73; Lesz- czyński L., O usprawnieniu postępowania przed sądami administracyjnymi (kilka uwag w związku z reformą), w: Polski model sądownictwa administracyjnego, red. J. Stelmasiak, J. Niczyporuk, S. Fundowicz, Lublin 2003; Lewandowska K., Lewandowski T., Skarga na bezczynność organu administracji do sądu administracyjnego – przesłanki dopuszczalności, Sam. Ter. 2010, nr 5; Long- champs F., O pojęciu stosunku prawnego w prawie administracyjnym, AUWr nr 19, Prawo XII; Łasz- czyca G., Postanowienie administracyjne w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Warszawa 2011; Łaszczyca G., Martysz C., Matan A., Postępowanie administracyjne ogólne, Warszawa 2003; Łętowski J., Polecenie służbowe w administracji, Warszawa 1972; Łętowski J., Sądy powszechne i praworządność w administracji, Ossolineum 1967; Maciejko W., Glosa do postanowienia NSA z 22 października 2008 r., II OSK 839/08, Sam. Ter. 2009, nr 1–2; Matan A., Ochrona samodzielno- ści gminy wobec aktów współdziałania podejmowanych przez inne organy, „Casus” 2010, nr 57; Mą- drzak H., O pojmowaniu naczelnych zasad postępowania cywilnego, Proces i Prawo. Księga pamiątko- wa ku czci Profesora J. Jodłowskiego, Ossolineum 1989; Mądrzak H., Prawo do sądu jako gwarancja ochrony praw człowieka (studium na tle polskiego prawa konstytucyjnego, prawa cywilnego material- nego i procesowego), w: Podstawowe prawa jednostki i ich sądowa ochrona, Warszawa 1997; Mi- jał P., Skarga na bezczynność organu samorządu terytorialnego w wydaniu aktu prawa miejscowego, Sam. Ter. 2008, nr 5; Mincer M., Uznanie administracyjne, Toruń 1983; Mincer M., Uznanie admi- nistracyjne w świetle orzecznictwa NSA, OMT 1983, nr 3; Morawski L., Zasady wykładni prawa, Toruń 2010; Nowicki M.A., Europejski Trybunał Praw Człowieka. Orzecznictwo, t. 1, Kraków 2001; 17 www.lexisnexis.pl Dział I. Przepisy wstępne Nowicki M.A., Wokół Konwencji Europejskiej, Kraków 2002; Osowy P., Kontrola administracji pu- blicznej w sądowym postępowaniu cywilnym (zarys problematyki), w: Instytucje procesu administra- cyjnego i sądowoadministracyjnego, Przemyśl–Rzeszów 2009; Piasecki K., Niektóre aspekty uzasad- nienia wpływu postępowania i wyroku karnego na postępowanie cywilne, w: Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa 1967; Piasecki K., w: Ereciński T., Jędrzejewska M., Jodłowski J., Krajewski J., Krzemiński Z., Piasecki K., Pietrzykowski J., Wengerek E., Zieliński A., Kodeks postę- powania cywilnego z komentarzem, t. 3, Warszawa 1989; Pinkowski J., Zakres i problemy sądowej kontroli pisemnych interpretacji podatkowych, Mon. Pod. 2006, nr 1; Piszczek P., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 22 maja 2000 r., OPS 4/00, OSP 2002, nr 9, poz. 116; P. Piszczek, Zasada trwałości składu orzekającego w postępowaniu przed wojewódzkim sądem administracyjnym, Prok. i Pr. 2006, nr 1; Podgórski K., Pozycja prawna wojewody wobec jednostek samorządu lokalne- go, w: Księga pamiątkowa ku czci profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 1999; Przewoźnik- -Kurzyca M., Rolewicz T., Indywidualne interpretacje podatkowe wydawane przez ministra właści- wego do spraw fi nansów publicznych, część I, Mon. Pod. 2007, nr 5, część II, Mon. Pod. 2007, nr 6; Resich Z., Istota procesu cywilnego, Warszawa 1985; Romańska M., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (wybrane zagadnienia), w: Jednostka w demokra- tycznym państwie prawa, Bielsko -Biała 2003; Romańska M., Sądowa kontrola postanowień – uwagi de lege lata i de lege ferenda, „Glosa” 2001, nr 11; Romańska M., Skarga na przewlekłość postępowa- nia sądowego, PS 2005, nr 11–12; Ryms W., Skarga na przewlekłość postępowania przed sądami administracyjnymi, ZNSA 2010, nr 5–6; Rzążewska M., Zaskarżanie uchwał samorządu terytorial- nego do Naczelnego Sądu Administracyjnego, Warszawa–Zielona Góra 1997; Sawuła R., Glosa do postanowienia NSA z 11 grudnia 1997 r., II SA 1060/97, Pr. Gosp. 1998, nr 7; Siedlecki W., Prze- gląd orzecznictwa, PiP 1981, nr 9–12; Siedlecki W., Przegląd orzecznictwa, PiP 1984, nr 10; Siedlec- ki W., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, PiP 1973, nr 3; Siedlecki W., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, PiP 1971, nr 2; Siedlecki W., Zasady naczelne postępowania cywilnego w świetle przepisów nowego k.p.c., „Studia Cywilistyczne”, t. VII, 1996; Sieradzka M., Sądowa weryfi kacja decyzji i postanowień wydawanych przez Prezesa Urzędu Konkurencji i Konsumentów, część I – „Re- jent” 2007, nr 10, część II – „Rejent” 2007, nr 11; Skoczylas A., Glosa do postanowienia NSA z 20 maja 2008 r., I FZ 12/08, OSP 2009, nr 5, poz. 51; Skoczylas A., Glosa do uchwały SN z 16 maja 2007 r., III CZP 35/07, OSP 2008, nr 7–8, poz. 89; Skoczylas A., Podmioty legitymowane do złożenia wniosku o rozstrzygnięcie sporu kompetencyjnego lub sporu o właściwość w rozumieniu art. 4 p.p.s.a., ZNSA 2007, nr 2; Skoczylas A., Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i o właściwość przez NSA, Warszawa 2008; Sobieralski K., Z problematyki sprawy sądowoadministracyjnej, w: Koncepcja sys- temu prawa administracyjnego, red. J. Zimmermann, Warszawa 2007; Sobkowski J., Wengerek E., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, NP 1972, nr 6; Stahl M., Zaniechania prawodawcze jedno- stek samorządu terytorialnego, „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka” 2006, nr 2; Su- waj P.J., Glosa do wyroku NSA z 26 listopada 2009 r., II FSK 1016/08, ZNSA 2011, nr 3; Sobieral- ski K., Glosa do wyroku NSA z 5 października 2007 r., I OSK 1390/06, OSP 2009, nr 11, poz. 118; Szewc A. (red.), Jyż G., Pławecki Z., Ustawa o samorządzie gminnym. Komentarz, Warszawa 2010; Szewczyk H., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z 29 czerwca 2006 r., III PZP 1/06, OSP 2007, nr 12, poz. 145; Szubiakowski M., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 29 czerwca 2009 r., I FPS 1/09, OSP 2010, nr 3; Świątkiewicz J., Decyzja administracyjna w świe- tle orzecznictwa Naczelnego Sądu Administracyjnego, NP 1985, nr 9; Świątkiewicz J., Komentarz do ustawy o Naczelnym Sądzie Administracyjnym, Warszawa 1995; Świątkiewicz J., Zakres kontroli Na- czelnego Sądu Administracyjnego (w świetle orzecznictwa sądowego), RPEiS 1984, nr 1; Taras W., Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów NSA z 10 kwietnia 2006 r., I OPS 3/06, OSP 2006, nr 12, poz. 136; Tarno J.P., Glosa do postanowienia NSA z 11 marca 2008 r., II OPS 1816/07, ZNSA 2008, nr 5; Tarno J.P., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2009, 2012; Tarno J.P., Batorowicz R., Pojęcie sprawy sądowoadministracyjnej, w: Instytucje proce- su administracyjnego i sądowoadministracyjnego, Przemyśl–Rzeszów 2009; Waligórski M., Glosa do orzeczenia SN z 13 września 1949 r., Kr. C. 344/49, PiP 1950, nr 5–6; Waksmundzka I., Czyżew- ski M., Glosa do wyroku NSA z 12 stycznia 2005 r., OSK 1598/04, „Administracja. Teoria – Dydak- tyka – Praktyka” 2006, nr 2; Wasilewski A., Sądowa kontrola administracji a problem prawa do sądu, w: Księga pamiątkowa profesora Eugeniusza Ochendowskiego, Toruń 1999; Wengerek E., 18 www.lexisnexis.pl Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, NP 1972, nr 6; Wengerek E., Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego, NP 1976, nr 7–8; E. Wengerek, Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego z zakresu pro- cesu cywilnego, NP 1973, nr 1; Wiatrowski R., Wybrane aspekty sądowej kontroli indywidualnych interpretacji podatkowych, ZNSA 2010, nr 2; Woś T., Czy dwuinstancyjne sądownictwo administra- cyjne realizuje konstytucyjną zasadę prawa do sądu, w: Jednostka w demokratycznym państwie pra- wa, Bielsko -Biała 2003; Woś T., Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne a konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy „bez nieuzasadnionej zwłoki”, PiP 2003, nr 8; Woś T., Glosa do wyroku NSA z 13 lutego 1984 r., II SA 1790/83, OSPiKA 1985, nr 4, poz. 72; Woś T., „Nowa” regulacja postępo- wania sądowoadministracyjnego w sprawach z zakresu samorządu terytorialnego – odstępstwa od modelu pozostały, część II – Sam. Ter. 2007, nr 3; Woś T., Pojęcie „sprawy” w przepisach kodeksu postępowania administracyjnego, AUWr nr 1022, Prawo CLVIII; Woś T. (red.), Knysiak -Molczyk H., Romańska M., Postępowanie sądowoadministracyjne, Warszawa 2004 – T. Woś (red.), Postępowa- nie (2004); Woś T. (red.), Knysiak -Molczyk H., Romańska M., Postępowanie sądowoadministracyj- ne, Warszawa 2010 – T. Woś (red.), Postępowanie (2010); Woś T. (red.), Knysiak -Molczyk H., Romańska M., Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz, Warszawa 2005 – T. Woś (red.), Prawo (2005); Wyrzykowski M., Sądownictwo administracyjne w Polskiej Rzeczy- pospolitej Ludowej, Warszawa 1983; Ziemski K.M., Glosa do postanowienia WSA w Białymstoku z 29 maja 2008 r., II SA/Bk 22/08, OSP 2009, nr 10, poz. 103; Ziemski K.M., Indywidualny akt administracyjny jako forma prawna działania administracji, Poznań 2005; Zimmermann J., Ele- menty procesowe nadzoru i kontroli NSA nad samo rzą dem terytorialnym, PiP 1991, nr 10; Zimmer- mann J., Glosa do postanowienia NSA z 24 marca 1998 r., II SA 1155/97, OSP 1999, nr 9, poz. 164; Zimmermann J., Glosa do wyroku NSA z 30 czerwca 1983 r., I SA 178/83, NP 1984, nr 5; Zimmer- mann J., Nowe rodzaje postanowień w postępowaniu administracyjnym, PiP 1983, nr 1; Zimmer- mann J., Polska jurysdykcja administracyjna, Warszawa 1996; Zimmermann J., Prawo administra- cyjne, Kraków 2010; Zimmermann J., Z problematyki sporów kompetencyjnych między organami administracji państwowej a sądami, PiP 1989, nr 3; Zimmermann J., Z problematyki reformy sądow- nictwa administracyjnego, w: Instytucje współczesnego prawa administracyjnego, Kraków 2001; Żu- kowski L., Glosa do postanowienia NSA z 12 stycznia 2000 r., II SA/Wr 499/99, OSP 2000, nr 12, poz. 182. Rozdział 1. Przepisy ogólne Rozdział 1 Przepisy ogólne Art. 1. SPRAWY SĄDOWOADMINISTRACYJNE Art. 1. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi normuje postępowanie sądowe w sprawach z zakresu kontroli działalności admini- stracji publicznej oraz w innych sprawach, do których jego przepisy stosuje się z mocy ustaw szczególnych (sprawy sądowoadministracyjne). Prawo do sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 20 Funkcje sądów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 21 Charakter kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 22 Funkcje kontroli sądowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 24 Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . s. 26 Metoda całościowego uregulowania postępowania sądowoadministracyjnego . . s. 33 Tadeusz Woś 19 www.lexisnexis.pl Art. 1 PRAWO DO SĄDU Dział I. Przepisy wstępne 1. Art. 1 określa przedmiot regulacji zawartej w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi przez defi nicję sprawy sądowoadministra- cyjnej jako przedmiotu postępowania przed sądami administracyjnymi. Posta- nowienia tego przepisu pozostają w ścisłym związku i służą realizacji postano- wień art. 45 ust. 1 i art. 184 Konstytucji RP oraz powinny być interpretowane w związku z postanowieniami art. 1 u.s.a. 2. Art. 45 ust. 1 Konstytucji RP stanowiący, że „każdy ma prawo do sprawiedli- wego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właś- ciwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd” zawiera podstawową formułę prawa do sądu, jako jednego z podstawowych praw człowieka i obywatela. Rozwinięcie tej ogólnej formuły konstytucyjnej zawierają postanowienia art. 77 ust. 2 Konstytucji RP zakazującego zamykania drogi sądowej do dochodzenia naruszonych wolności lub praw, art. 78 Konstytucji RP zapewniającego stronom prawo zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, art. 173 Konstytucji RP podkreślającego niezależność sądów i trybunałów, art. 177 Kon- stytucji RP statuującego wyłączność sądów w sprawowaniu wymiaru sprawied- liwości i art. 178 ust. 1 Konstytucji RP zawierającego zasadę niezawisłości sę- dziowskiej. Jednocześnie prawo do sądu wynika z wiążących Polskę umów międzynaro- dowych. Zgodnie z art. 14 ust. 1 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 1966 r. „każdy ma prawo do [...] rozpatrzenia sprawy przez właś- ciwy, niezależny i bezstronny sąd ustanowiony przez ustawę, przy orzekaniu co do zasadności oskarżenia przeciwko niemu w sprawach karnych oraz co do jego praw i obowiązków w sprawach cywilnych”. Z kolei, stosownie do postanowień art. 6 ust. 1 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności z 4 listopada 1950 r., ratyfi kowanej przez Polskę w dniu 15 grudnia 1992 r., „każdy ma prawo do sprawiedliwego i publicznego rozpatrzenia jego sprawy w rozsądnym terminie przez niezawisły i bezstronny sąd [...] przy roz- strzyganiu o jego prawach i obowiązkach o charakterze cywilnym albo o zasadno- ści [...] oskarżenia w wytoczonej przeciwko niemu sprawie karnej”. Na podstawie powyższych norm konstytucyjnych i wiążących Polskę norm pra- wa międzynarodowego, ustalenia istoty, funkcji i mechanizmu ochrony praw- nej, której dostarcza prawo do sądu, należy poszukiwać w trzech płaszczyznach. Formułę prawa do sądu tworzą normy prawa konstytucyjnego, prawa o ustroju sądów i normy procesowe, które kreują prawo do sądu, określają organizację sądów oraz wyznaczają zakres ochrony prawnej, której można do- chodzić w postępowaniu przed sądami, oraz kształtują system zabezpieczeń i gwarancji, które zapewnią, że prawo to będzie efektywnie służyć ochronie 20 Tadeusz Woś www.lexisnexis.pl Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 praw i wolności człowieka. Gwarancje te mają z jednej strony charakter ustro- jowy, a z drugiej wiążą się z potrzebą zapewnienia podmiotowi występującemu z żądaniem ochrony prawnej określonych standardów proceduralnych, w tym przede wszystkim rozpatrzenia przez sąd przedstawionej sprawy „bez nieuza- sadnionej zwłoki” [szerzej co do istoty, funkcji i zakresu zasady prawa do sądu por. T. Woś, Dwuinstancyjne sądownictwo administracyjne a konstytucyjne prawo do rozpatrzenia sprawy „bez nieuzasadnionej zwłoki”, PiP 2003, nr 8, s. 20–24 oraz powoływaną tam literaturę; T. Woś, w: T. Woś (red.), Postępowanie sądowo- administracyjne, Warszawa 2004, s. 17–20; M. Romańska, Realizacja prawa do sądu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi (wybrane zagadnienia), w: Jednostka w demokratycznym państwie prawa, Bielsko -Biała 2003, s. 537 i n. oraz powoływaną tam literaturę i M. Bogusz, Granice przedmiotowe prawa do sądu w sprawach z zakresu administracji publicznej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2005, t. XIII, s. 356–364 i powoływaną tam literaturę]. Zgodnie z art. 1 p.s.a. przepisy tej ustawy zawierają zespół norm procedural- nych służących realizacji prawa do sądu w sprawach sądowoadministracyjnych. FUNKCJE SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH 3. Zgodnie z art. 1 § 1 u.s.a. sądy administracyjne sprawują wymiar sprawied- liwości przez kontrolę działalności administracji publicznej. Przepis ten, inter- pretowany w powiązaniu z postanowieniami art. 184 Konstytucji RP, który nakazuje przez kontrolę tę rozumieć również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej, określa podstawową funkcję tych sądów i toczącego się przed nimi postępowania. Jest nią sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez działalność kontrolną nad wykonywaniem administracji publicznej. Z kolei art. 1 § 2 u.s.a. określa podstawową zasadę sprawowa- nia przez sądy administracyjne funkcji kontrolnej. Jeżeli szczególne przepisy ustawowe nie stanowią inaczej, kontrola ta wykonywana jest „pod względem zgodności z prawem”. Oznacza to, że sprawowany przez sądy administracyj- ne wymiar sprawiedliwości stanowi sądową kontrolę zgodności z prawem (legalności) działalności administracji publicznej. 4. Istotą wymiaru sprawiedliwości jest wydanie rozstrzygnięcia (orzeczenia) stwierdzającego, jaka norma prawa administracyjnego (ustrojowego, mate- rialnego lub procesowego) znajduje zastosowanie w rozpatrywanej sprawie i ustaleniu, skonkretyzowaniu dyspozycji tej normy. Orzeczenie to wiąże praw- nie zarówno strony konfl iktu, jak i – niekiedy – inne podmioty. Wykonanie ta- kiego rozstrzygnięcia jest zabezpieczone środkami przymusu prawnego (pań- stwowego), czyli środkami przewidzianymi przez prawo materialne i przepisy o postępowaniu egzekucyjnym dla wymuszenia realizacji dyspozycji określonej Tadeusz Woś 21 www.lexisnexis.pl Art. 1 Dział I. Przepisy wstępne normy prawnej. Środki te stanowią sankcję normy prawnej. W odniesieniu do norm prawa administracyjnego takimi środkami przymusu zabezpieczającymi wykonanie orzeczeń sądów administracyjnych mogą być ponadto – pośrednio – środki (kary) dyscyplinarne przewidziane w poszczególnych pragmatykach służbowych pracowników administracji publicznej oraz uprawnienia sądów ad- ministracyjnych do wymierzania grzywny organowi administracyjnemu, który nie wykonał w całości lub w części orzeczenia tego sądu (por. uwagi do art. 154 § 1 i 6). 5. Sądowa kontrola działalności administracji publicznej, ograniczona do kontroli legalności funkcjonowania tej administracji, stanowi tylko jeden z wielu, acz- kolwiek podstawowy rodzaj kontroli w systemie administracji publicznej. Przez kontrolę rozumie się badanie zachowania się określonych podmiotów pod kątem widzenia zgodności tych zachowań z powinnymi wzorcami, ustalanie ewentual- nych rozbieżności oraz ich przyczyn i sformułowanie zaleceń mających spowo- dować wyeliminowanie tych rozbieżności. W przypadku kontroli przestrzegania prawa (legalności) badanie to jest przeprowadzane przez sądy administracyjne pod kątem widzenia zgodności zachowań kontrolowanych podmiotów z obo- wiązującym prawem. Tak więc przedmiotem kontroli legalności jest prze- strzeganie prawa przez organy wykonujące administrację publiczną, czyli ochrona prawa przedmiotowego, a efektem tej kontroli – w przypadku stwier- dzenia przez sąd administracyjny jego naruszenia – jest zastosowanie przez sąd prawem przewidzianych środków, np. uchylenie zaskarżonej decyzji, uchylenie aktu nadzoru czy zobowiązanie organu administracyjnego do wydania decyzji w określonym terminie. Najczęściej jednak ochrona prawa przedmiotowego łą- czy się z ochroną praw podmiotowych obywateli, które wynikają z norm prawa przedmiotowego, a zostały naruszone niezgodnym z prawem działaniem orga- nów administracji publicznej. Ochrona tych praw stanowiła podstawowy cel po- wołania do życia instytucji sądowej kontroli legalności działalności administra- cji, w szczególności podejmowanej w formie decyzji administracyjnych. CHARAKTER KONTROLI 6. Kontrola przestrzegania prawa sprawowana przez sądy administracyjne ma cha- rakter ograniczony, stanowi kontrolę samoistną, bezpośrednią i jest dokonywa- na w sformalizowanym postępowaniu o charakterze procesowym. Ograniczony charakter sądowej kontroli przestrzegania prawa kształtują przede wszystkim przepisy wyznaczające zakres właściwości sądu administra- cyjnego pierwszej instancji i NSA oraz wiele szczegółowych postanowień regu- lujących tryb postępowania przed tymi sądami, w tym m.in. przepisy określające przesłanki dopuszczalności postępowania sądowoadministracyjnego czy kształ- tujące przedmiotowe i podmiotowe granice tego postępowania. 22 Tadeusz Woś www.lexisnexis.pl Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 Właściwość sądu administracyjnego może zostać ukształtowana bardzo wąsko lub bardzo szeroko. W pierwszym przypadku ograniczona zostaje do niektó- rych tylko form działania administracji, a w tym drugim obejmuje – zazwy- czaj z pewnymi nielicznymi wyjątkami – całokształt działalności administracji publicznej. Tak właśnie został ukształtowany zakres właściwości sądów admi- nistracyjnych w ustawie – Prawo o postępowaniu przed sądami administra- cyjnymi. Z kolei sposób określenia przesłanek dopuszczalności postępowania sądowoadministracyjnego może mieć wpływ na możliwości jego uruchomie- nia przez zainteresowany podmiot. Przykładowo wymaganie uprzedniego wy- czerpania postępowania wewnątrzadministracyjnego oraz legitymowania się przez podmiot skarżący interesem prawnym w zaskarżeniu stanowią niewąt- pliwie kryteria ograniczające zakres sądowej kontroli legalności administracji. Podobnie istotny wpływ na wyznaczenie przedmiotowych granic postępowa- nia sądowoadministracyjnego ma przyjęty w danym systemie prawnym sądo- wej kontroli legalności administracji model związania sądu administracyjnego wolą skarżącego wyrażoną w skardze, a zawartą w sformułowanych w niej zarzutach naruszenia prawa i wnioskach co do zakresu i sposobu obalenia za- skarżonego aktu lub czynności. Dokonany w tym zakresie przez ustawodaw- cę wybór może – w przypadku związania sądu granicami skargi – w sposób znaczny ograniczać zakres sądowej kontroli administracji bądź też – w przy- padku przyjęcia zasady niezwiązania sądu granicami skargi – może sądowi po- zostawiać znaczną swobodę w ukształtowaniu zakresu dokonywanej kontroli. Przyjęta w art. 134 § 1 – aczkolwiek wadliwie sformułowana (por. uwagi do tego przepisu) – zasada niezwiązania sądów administracyjnych granica- mi skargi oznacza dokonanie przez ustawodawcę wyboru rozwiązania stwa- rzającego tym sądom bardzo szerokie możliwości kontroli administracji publicznej. 7. Sądowa kontrola przestrzegania prawa ma charakter samoistny w tym zna- czeniu, że stanowi wyłączny przedmiot działalności sądów administracyjnych. W działalności tej wyczerpuje się sens ochrony prawnej udzielanej przez te sądy określonym podmiotom. Nie stanowi ona ani elementu innej działalności (np. nadzoru), ani kontroli o szerszym zakresie (np. celowości działania admi- nistracji). 8. Kontrola sądowoadministracyjna ma charakter bezpośredni. Jej przedmio- tem (obiektem) jest bezpośrednio określona forma działania administracji i sąd administracyjny orzeka wprost i wyłącznie o zgodności z prawem zaskarżone- go aktu lub czynności. Stwierdzenie takiej zgodności oznacza pośrednie utrzy- manie w mocy zaskarżonego aktu, a ustalenie, że jest on niezgodny z prawem, może prowadzić – w zależności od przyjętego modelu uprawnień do orzeka- nia przez sąd administracyjny – bądź do wydania orzeczenia kasatoryjnego, pozbawiającego zaskarżony akt mocy obowiązującej i zobowiązującego organ Tadeusz Woś 23 www.lexisnexis.pl Art. 1 Dział I. Przepisy wstępne administracyjny do wydania nowego rozstrzygnięcia zgodnego z prawem, bądź do wydania orzeczenia reformatoryjnego, zawierającego również rozstrzygnię- cie sprawy administracyjnej, które zastępuje pozbawione bytu prawnego roz- strzygnięcie organu administracyjnego. Odmienny charakter ma kontrola pośrednia, okazjonalna, polegająca na możliwości kontroli legalności rozstrzygnięć organów administracyjnych (naj- częściej decyzji administracyjnych) jedynie przy okazji rozpatrywania przez sąd powszechny sprawy cywilnej lub karnej (obok – wykonywanej w ograniczo- nym zakresie – zinstytucjonalizowanej kontroli pośredniej sprawowanej przez sądy powszechne w ramach sądowej kontroli administracji; będzie o tym mowa w uwagach do art. 2), np. wówczas, gdy decyzja administracyjna zawiera roz- strzygnięcie prejudycjalne dla orzeczenia w sporze cywilnoprawnym. Sąd po- wszechny rozstrzygający taki spór nie orzeka wówczas o legalności decyzji, jest nią bowiem związany. Jeśli natomiast stwierdzi, że analizowane działanie nie ma cech tego aktu administracyjnego, to przy ustalaniu stanu faktycznego spra- wy musi pominąć skutki, jakie miałyby z niego wynikać. 9. Wojewódzkie sądy administracyjne i Naczelny Sąd Administracyjny doko- nują kontroli w ramach sformalizowanego postępowania sądowego o cha- rakterze procesowym. Konstrukcja takiego postępowania opartego na zasa- dach kontradyktoryjności i dwustronności oraz związanej z nią zasadzie równo- ści stron postępowania – skarżącego i organu, którego akt lub czynność została zaskarżona, w pełni gwarantują zarówno równe prawa stron postępowania, jak i osiągnięcie właściwego rezultatu kontroli. Warunki do osiągnięcia takiego rezultatu stwarzają również cechy sądu admi- nistracyjnego, jako bezstronnego i w najwyższym stopniu fachowego organu kontrolnego. Okoliczność, że organem kontrolnym jest sąd, daje stronom gwa- rancję najpełniejszego obiektywizmu. Sędzia jest niezawisły w zakresie orzeka- nia i podlega wyłącznie Konstytucji RP oraz ustawom (art. 178 ust. 1 Konstytu- cji RP i art. 4 u.s.a.). Jedynym kryterium orzekania przez sąd administracyjny jest zgodność zaskarżonego aktu lub czynności z prawem. FUNKCJE KONTROLI SĄDOWEJ 10. Podstawowym celem i efektem kontroli sądowej jest eliminowanie z obowią- zującego porządku prawnego aktów i czynności organów administracji pu- blicznej niezgodnych z prawem i przywrócenie stanu zgodnego z prawem. Ta – represyjna – funkcja kontroli sądowej jest, co naturalne, istotna zarówno z punktu widzenia podmiotu skarżącego, jak i całego aparatu administracyj- nego państwa, który powinien być zainteresowany w eliminowaniu z obrotu prawnego niezgodnych z prawem aktów i czynności swoich funkcjonariuszy. 24 Tadeusz Woś www.lexisnexis.pl Rozdział 1. Przepisy ogólne Art. 1 Prawidłowość, a tym samym legalność działania organów administracji pu- blicznej stanowi bowiem istotny element efektywności i istotną przesłankę ist- nienia społecznej akceptacji działa
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Komentarz
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: