Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00376 008051 20999865 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Postępowanie cywilne. Kazusy. Testy. Wzory - ebook/pdf
Postępowanie cywilne. Kazusy. Testy. Wzory - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 463
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7806-239-4 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> cywilne
Porównaj ceny (książka, ebook (-8%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj
Postępowanie cywilne. Kazusy. Testy. Wzory to publikacja przygotowana specjalnie dla aplikantów, która zawiera opisy przykładowych stanów faktycznych oraz pytania wraz z odpowiedziami i komentarzami, wzorami i testem sprawdzającym. Pozwala ona na dokładne przygotowanie się do egzaminów końcowych. Rozwiązania kazusów poprzedza wskazanie orzecznictwa (głównie Sądu Najwyższego) nawiązującego do podobnych sytuacji oraz zalecanej literatury naukowej.
Autorzy dokonali wyboru głównych instytucji z dziedziny postępowania cywilnego, prezentując je zgodnie z systematyką Kodeksu postępowania cywilnego. W szczególności omówiono zagadnienia dotyczące: zdolności sądowej, legitymacji procesowej, przymusu adwokacko-radcowskiego, materialnoprawnych skutków wniesienia pozwu, odrzucenia pozwu, odrzucenia apelacji przez sąd drugiej instancji, nadania klauzuli wykonalności przeciwko następcy prawnemu dłużnika, obrony dłużnika przed egzekucją.
Książka kierowana jest głównie do aplikantów radcowskich, adwokackich, notarialnych i sądowych, ale może być pomocna w nauce także studentom i osobom zainteresowanym praktycznym zastosowaniem przepisów postępowania cywilnego.
Związki Autorów z nauką i praktyką prawa postępowania cywilnego zapewniają wysoki poziom merytoryczny książki, a zwięzłe rozwiązania kazusów ułatwiają zrozumienie analizowanych w nich zagadnień.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Postępowanie cywilne Kazusy l Testy l Wzory Joanna Bodio • Tomasz Demendecki Mariusz Piotr Wójcik Wojciech Graliński • Olimpia Marcewicz Monika Rejdak • Przemysław Telenga Wydanie 1 Warszawa 2012 Autorzy kazusów: Joanna Bodio – 6–8, 23–26, 32–35, 47, 71 Tomasz Demendecki – 2, 3, 19–22, 27–31, 48–50, 69 Wojciech Graliński – 38–40, 42–46, 51–54, 56, 68, 78, 79 Olimpia Marcewicz – 70, 72–76 Monika Rejdak – 1, 37, 55 Przemysław Telenga – 9–18, 36, 41, 77 Mariusz Piotr Wójcik – 4, 5, 57–67, 80, 81 Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Gierłowska Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Paragrafik Studio Grafiki Fotografia na okładce: © René Mansi/iStockphoto.com © Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2012 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN 978-83-7806-239-4 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.lexisnexis.pl, e-mail: biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 CZĘŚĆ PIERWSZA Kazusy 13 KAZUS 1. Sprawa cywilna i dopuszczalność drogi sądowej . . . . . . . KAZUS 2. Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne . . 20 KAZUS 3. Tryby i rodzaje postępowania cywilnego . . . . . . . . . . . 28 KAZUS 4. Wyznaczenie sądu przez sąd przełożony; właściwość rzeczowa sądu w sprawach o zadośćuczynienie . . . . . . . 35 KAZUS 5. Właściwość miejscowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 KAZUS 6. Skład sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 KAZUS 7. Iudex suspectus i iudex inhabilis . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 KAZUS 8. Wniosek o wyłączenie całego sądu . . . . . . . . . . . . . . 52 KAZUS 9. Zdolność sądowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 KAZUS 10. Zdolność procesowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 KAZUS 11. Zdolność postulacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 KAZUS 12. Współuczestnictwo procesowe materialne i formalne . . . . 68 KAZUS 13. Współuczestnictwo procesowe jednolite a współuczestnictwo konieczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 KAZUS 14. Interwencja główna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 KAZUS 15. Interwencja uboczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 KAZUS 16. Przypozwanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 KAZUS 17. Legitymacja procesowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 KAZUS 18. Zmiany podmiotowe w procesie cywilnym . . . . . . . . . . 91 KAZUS 19. Zakres pełnomocnictwa procesowego . . . . . . . . . . . . . 99 6 Spis treści KAZUS 20. Zakres podmiotowy pełnomocnictwa . . . . . . . . . . . . . 103 KAZUS 21. Pomoc prawna z urzędu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 KAZUS 22. Przymus adwokacko-radcowski . . . . . . . . . . . . . . . . 115 KAZUS 23. Nadanie pisma procesowego faksem . . . . . . . . . . . . . . 119 KAZUS 24. Nieuzupełnienie braków formalnych apelacji . . . . . . . . 123 KAZUS 25. Uzupełnienie zarzutów formalnych w apelacji . . . . . . . . 129 KAZUS 26. Mylne oznaczenie pisma procesowego przez profesjonalnego pełnomocnika . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 KAZUS 27. Doręczenie zastępcze za pośrednictwem poczty . . . . . . . 138 KAZUS 28. Kurator dla osoby nieznanej z miejsca pobytu . . . . . . . . 143 KAZUS 29. Doręczenie zastępcze osobie pozbawionej wolności . . . . . 148 KAZUS 30. Termin do doręczenia wezwania na posiedzenie sądowe . . 152 KAZUS 31. Sprostowanie lub uzupełnienie protokołu z posiedzenia . . 156 KAZUS 32. Brak winy strony w uchybieniu terminowi . . . . . . . . . . 162 KAZUS 33. Zażalenie na postanowienie odrzucające środek odwoławczy a wniosek o przywrócenie terminu do jego wniesienia . . . 166 KAZUS 34. Zawieszenie postępowania na skutek śmierci strony i utraty przez nią zdolności sądowej . . . . . . . . . . . . . . 172 KAZUS 35. Umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 KAZUS 36. Problematyka ugody w postępowaniu cywilnym . . . . . . . 181 KAZUS 37. Rodzaje powództw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185 KAZUS 38. Materialnoprawne skutki wniesienia pozwu . . . . . . . . . 194 KAZUS 39. Upadek skutków wniesienia pozwu . . . . . . . . . . . . . . 197 KAZUS 40. Procesowe skutki wniesienia pozwu . . . . . . . . . . . . . . 199 KAZUS 41. Przedmiotowa zmiana powództwa . . . . . . . . . . . . . . . 202 KAZUS 42. Cofnięcie pozwu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206 KAZUS 43. Cofnięcie pozwu, odrzucenie pozwu, oddalenie powództwa 210 KAZUS 44. Odrzucenie pozwu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212 KAZUS 45. Oddalenie powództwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215 KAZUS 46. Oddalenie powództwa i odrzucenie pozwu . . . . . . . . . . 218 KAZUS 47. Obrona pozwanego w procesie – pozew wzajemny . . . . . 221 KAZUS 48. Ustalenie notoryjności okoliczności faktycznych . . . . . . . 226 KAZUS 49. Ciężar dowodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235 KAZUS 50. Dokument prywatny w katalogu środków dowodowych . . 242 KAZUS 51. Podstawa wyrokowania (czas) . . . . . . . . . . . . . . . . . 253 KAZUS 52. Zasada związania sądu granicami żądania . . . . . . . . . . 255 KAZUS 53. Doręczanie orzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 Spis treści 7 KAZUS 54. Uzasadnianie i doręczanie orzeczeń . . . . . . . . . . . . . . 261 KAZUS 55. Powaga rzeczy osądzonej. Moc wiążąca . . . . . . . . . . . 264 KAZUS 56. Rygor natychmiastowej wykonalności . . . . . . . . . . . . . 272 KAZUS 57. Apelacja w stosunku do orzeczenia wydanego w niewłaściwej formie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 KAZUS 58. Termin do wniesienia apelacji; wniesienie apelacji do sądu niewłaściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277 KAZUS 59. Odrzucenie apelacji przez sąd drugiej instancji . . . . . . . 280 KAZUS 60. Związanie sądu granicami apelacji; nierozpoznanie istoty sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283 KAZUS 61. Przedmiot zażalenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 288 KAZUS 62. Zażalenie na postanowienie o wyznaczeniu sądu właściwego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 KAZUS 63. Przedmiot zaskarżenia skargą kasacyjną; zażalenie do Sądu Najwyższego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296 KAZUS 64. Przedmiot zaskarżenia skargą kasacyjną . . . . . . . . . . . 300 KAZUS 65. Podstawy skargi kasacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 KAZUS 66. Skarga o wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . 308 KAZUS 67. Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 KAZUS 68. Skutki wniesienia skargi na orzeczenie referendarza sądowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 KAZUS 69. Wezwanie do udziału w sprawie uprawnionych podmiotów 324 KAZUS 70. Podstawy wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 KAZUS 71. Prekluzyjność zarzutów od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334 KAZUS 72. Nadanie klauzuli wykonalności przeciwko następcy prawnemu dłużnika; obrona dłużnika przed egzekucją . . 339 KAZUS 73. Ponowne wydanie tytułu wykonawczego zamiast utraconego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 KAZUS 74. Wyjawienie majątku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 KAZUS 75. Wymogi wniosku o wszczęcie egzekucji . . . . . . . . . . . 352 KAZUS 76. Wszczęcie i zakończenie egzekucji – egzekucja z rachunku bankowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 KAZUS 77. Plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji sądowej . . . . . 360 KAZUS 78. Jurysdykcja sądów polskich w sprawie, w której toczy się już postępowanie przed sądem państwa obcego . 366 KAZUS 79. Skuteczność orzeczenia zagranicznego . . . . . . . . . . . . 368 8 Spis treści KAZUS 80. Zdatność arbitrażowa; skarga o uchylenie wyroku sądu polubownego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 KAZUS 81. Zapis na sąd polubowny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 CZĘŚĆ DRUGA Testy i wzory pism procesowych 1. Test sprawdzający . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377 2. Odpowiedzi do testu sprawdzającego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 3. Wzory pism procesowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 WZÓR nr 1. Pozew (w postępowaniu nakazowym) (Tomasz Demendecki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 WZÓR nr 2. Pozew o alimenty z wnioskiem o zabezpieczenie powództwa (Joanna Bodio) . . . . . . . . . . . . . . . . 419 WZÓR nr 3. Pozew o ustalenie istnienia stosunku najmu (Przemysław Telenga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . WZÓR nr 4. Pozew o zwolnienie zajętego przedmiotu od egzekucji sądowej z wnioskiem o zabezpieczenie powództwa (Przemysław Telenga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 425 WZÓR nr 5. Pozew opozycyjny z wnioskiem o zabezpieczenie powództwa – zawieszenie postępowania egzekucyjnego (Przemysław Telenga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 WZÓR nr 6. Skarga dłużnika (Olimpia Marcewicz) . . . . . . . . . . 432 WZÓR nr 7. Skarga kasacyjna od wyroku Sądu Apelacyjnego (Przemysław Telenga) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 438 WZÓR nr 8. Sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym (Olimpia Marcewicz) . . . . . . . . . . 444 WZÓR nr 9. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku (Joanna Bodio) 448 WZÓR nr 10. Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu (Tomasz Demendecki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 WZÓR nr 11. Wniosek o ustanowienie drogi koniecznej (Tomasz Demendecki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . WZÓR nr 12. Wniosek o zniesienie współwłasności i rozliczenie nakładów (Tomasz Demendecki). . . . . . . . . . . . . . 452 454 WZÓR nr 13. Wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych (Tomasz Demendecki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457 WZÓR nr 14. Wniosek o zabezpieczenie dowodu (Joanna Bodio) . . 459 WZÓR nr 15. Zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym (Olimpia Marcewicz) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 O Autorach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 Wykaz skrótów k.k. k.p. k.p.c. k.r.o. k.s.h. pr.spółdz. pr.stow. reg.sąd. u.p.g. u.k.s.c. Biul. SN IC KPP LexPolonica M.Pr. NP OSA OSAB OSNAPiUS – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) – ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) – ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywil- nego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) – ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) – ustawa z 16 września 1982 r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) – ustawa z 7 kwietnia 1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.) – rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z 23 lutego 2007 r. – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (Dz.U. Nr 38, poz. 249) – ustawa z 8 lipca 2005 r. o Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa (Dz.U. Nr 169, poz. 1417 ze zm.) – ustawa z 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) – „Biuletyn Sądu Najwyższego” – „Izba Cywilna. Biuletyn Sądu Najwyższego” – „Kwartalnik Prawa Prywatnego” – System Informacji Prawnej LexisNexis – „Monitor Prawniczy” – „Nowe Prawo” – „Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych” – „Orzecznictwo Sądów Apelacji Białostockiej” – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych” 10 OSNC OSNC-ZD OSNCP OSNPG OSP OSPiKA OTK-A Pal. PiP PiZS PPC PPE Prok. i Pr. PS RPEiS SC Wykaz skrótów – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna” – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna. Zbiór do- datkowy” – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego, Izba Cywilna i Pracy” (od – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Biuletyn Prokuratury 1963 r. do 1994 r.) Generalnej” – „Orzecznictwo Sądów Polskich” – „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” – „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Seria A” – „Palestra” – „Państwo i Prawo” – „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” – „Polski Proces Cywilny” – „Przegląd Prawa Egzekucyjnego” – „Prokuratura i Prawo” – „Przegląd Sądowy” – „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” – „Studia Cywilistyczne” Wstęp Postępowanie cywilne jest dyscypliną prawniczą, której nauczanie zostało zaliczone do obowiązkowych treści kształcenia na studiach prawniczych, przygotowujących do wykonywania takich zawodów, jak sędzia, adwokat i radca prawny. Umiejętność rozstrzygania kon- kretnych spraw cywilnych powinni jednak posiadać nie tylko przyszli sędziowie. Każdy, kto ukończył studia prawnicze i wykonuje zawód prawnika, wcześniej czy później stanie przed koniecznością dokonania oceny prawnej konkretnego stanu faktycznego. W tym zakresie równie istotne znaczenie, jak wskazanie rozstrzygnięcia merytorycznego na podstawie przepisów prawa materialnego, ma umiejętność prawidło- wej reakcji na różne sytuacje regulowane prawem procesowym, gdyż niejednokrotnie z powodu przeszkód proceduralnych może w ogóle nie dojść do rozstrzygnięcia merytorycznego. Bez gruntownej wiedzy akademickiej wyniesionej ze studiów prawniczych rozwiązanie wielu – zwłaszcza nietypowych – przypadków nie jest możliwe. Z drugiej jed- nak strony stosowanie prawa stanowi tego rodzaju rzemiosło, w któ- rym potrzebna jest praktyka zdobywana w czasie studiów i aplikacji prawniczych. Niniejszy zbiór kazusów ma stanowić pomoc dydaktyczną z dziedziny postępowania cywilnego i dlatego jest kierowany głównie do studen- tów studiów prawniczych i administracyjnych przygotowujących się do egzaminu z postępowania cywilnego lub zarysu postępowania cywil- nego. Może być także pomocny aplikantom sędziowskim, radcowskim i adwokackim. Oprócz treści kazusu w opracowaniu znalazło się jego rozwiązanie, poprzedzone wskazaniem przydatnych przepisów prawa oraz orzecz- 12 Wstęp nictwa (głównie Sądu Najwyższego) nawiązującego do podobnych sytuacji, a także wybranej literatury naukowej. Taka redakcja suge- ruje Czytelnikowi, by po zapoznaniu się z kazusem najpierw spróbo- wał samodzielnego rozstrzygnięcia, a dopiero gdy napotka trudności – sięgnął do przepisów wskazanych przez autorów i traktował je jako podpowiedź, a następnie do orzecznictwa i literatury. Zaprezentowane przez autorów rozwiązanie można potraktować jako sposób konfron- tacji własnego poglądu na rozstrzygnięcie danego stanu faktycznego. W intencji autorów niniejszy zbiór kazusów nie jest konkurencyjny dla tradycyjnych, akademickich podręczników postępowania cywilnego czy opracowań komentatorskich, lecz stanowi uzupełnienie materia- łów pomocniczych w dydaktyce postępowania cywilnego. Kierując się tym założeniem, autorzy dokonali wyboru podstawowych instytucji, prezentując je zgodnie z systematyką Kodeksu postępowania cywilnego. Poglądy prezentowane w niniejszym opracowaniu stanowią wyraz in- dywidualnych zapatrywań poszczególnych autorów. CZĘŚĆ PIERWSZA Kazusy Kazus 1. Sprawa cywilna i dopuszczalność drogi sądowej Wykorzystane orzecznictwo: wyrok TK z 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK 2000, nr  5, poz.  143; postanowienie SN z 14 września 2004 r., III CK 566/03, LexPolonica nr 1852308; wyrok SN z 10 marca 2004 r., IV CK 113/03, M.Pr. 2006, nr 23, s. 1274; postanowienie SN z 19 grudnia 2003 r., III CK 319/03, OSNC 2005, nr 2, poz. 31; posta- nowienie SN z 4 kwietnia 2003 r., III CZP 11/03, Biul. SN 2003, nr 4, s. 10; postanowie- nie SN z 21 listopada 2000 r., III CKN 1048/00, LexPolonica nr 381438; postanowienie SN z 22 kwietnia 1998 r., I CKN 1000/97, OSNC 1999, nr 1, poz. 6, oraz literatura: Broniewicz W., Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2005; Dolecki H., Postępo­ wanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2005; Gudowski J., w: Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, cz. I, t. I, T. Ereciński (red.), Warszawa 2002; Jakubecki A., Po­ stępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Kraków 2002; Korzan K., Roszczenie procesowe jako przedmiot postępowania cywilnego w kontekś­ cie prawa dostępu do sądu i prawa do powództwa, w: Księga pamiątkowa ku czci Witolda Broniewicza. Symbolae Vitoldo Broniewicz dedicatae, Łódź 1998; Piasecki K., w: Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 2, red. J. Jodłowski, K. Piasecki, Warszawa 1989; Pietrzkowski H., Prawo do sądu, PS 1999, nr 11–12; Pogonowski P., Realizacja prawa do sądu w postępowaniu w cywilnym, Warszawa 2005; Siedlecki W., Przedmiot po­ stępowania cywilnego. Wstęp do systemu prawa procesowego cywilnego, Ossolineum 1974; Siedlecki W., w: W. Siedlecki, Z. Świeboda, Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, War- szawa 1998; Trammer H., Następcza bezprzedmiotowość procesu cywilnego, Kraków 1950; Wengerek E., Zakres sądowej ochrony w sprawach cywilnych, PiP 1975, nr 3; Więckow- ski T., Dopuszczalność drogi sądowej w sprawach cywilnych, ZNUJ, Kraków 1991. Karol R. wytoczył przeciwko Uniwersytetowi W. po- wództwo. W pozwie skierowanym do Sądu Okręgo- wego w Warszawie żądał uznania przez pozwany Uniwersytet spełnienia warunku zaliczenia dziesięciu tematów, co stanowi warunek zaliczenia Studium Podyplomowego „Zarządzanie służbą zdrowia” i przedstawienia pracy dyplomowej. Sąd Okręgowy w  Warszawie wydał postanowienie o odrzuceniu pozwu Karola R. 14 Część pierwsza. Kazusy z powodu niedopuszczalności drogi sądowej. W uzasadnieniu postano- wienia Sąd ograniczył się do stwierdzenia, że sprawa wszczęta przez powoda nie jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c., dlatego nie może być rozpoznawana w postępowaniu cywilnym. Pytania Jak oceniasz prawidłowość postanowienia sądu? Czy powód Karol R. powinien w pozwie wykazać zasadność swojego żądania, aby mógł się toczyć proces cywilny? Zgodnie z art. 1 k.p.c. sprawą cywilną jest sprawa ze stosunków z zakresu prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy, jak również w spra- wach z zakresu ubezpieczeń społecznych oraz innych sprawach, do których przepisy Kodeksu postępowania cywilnego stosuje się z mocy ustaw szczególnych. W świetle cytowanego przepisu w doktrynie przyj- muje się, że sprawami cywilnymi w znaczeniu materialnym są sprawy wynikające ze stosunków prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy. Rozpoznawanie tych spraw przez sądy powszech- ne jest zasadą (zob. W. Broniewicz, Postępowanie cywilne w zarysie, Warszawa 2005, s. 31; K. Piasecki, w: Kodeks postępowania cywilnego z komentarzem, t. 1, Warszawa 2006, s. 33 i n.; H. Dolecki, Postępo­ wanie cywilne. Zarys wykładu, Warszawa 2005, s. 42; P. Pogonowski, Realizacja prawa do sądu w postępowaniu w cywilnym, Warszawa 2005, s. 24; J. Gudowski, w: Komentarz do Kodeksu postępowania cywilnego, cz. I, t. I, red. T. Ereciński, Warszawa 2002, s. 7.). Sprawami cywilny- mi w sensie formalnym są natomiast sprawy, których rozpoznawanie odbywa się według Kodeksu postępowania cywilnego, na podstawie jego przepisów bądź też innych ustaw. Sprawy cywilne w ujęciu for- malnym nie mają prawnej natury sprawy cywilnej, jedynie uchodzą za takie przez to, że ich rozpoznawanie odbywa się według Kodeksu postępowania cywilnego – chodzi np. o sprawy z zakresu ubezpieczeń społecznych. Sprawą cywilną jest zatem taka sprawa, w której żądana przez powo- da ochrona prawna sprowadza się do wywołania skutku w zakresie Kazus 1. Sprawa cywilna i dopuszczalność drogi sądowej 15 stosunku cywilnoprawnego, czyli stosunku osobistego, rodzinnego czy majątkowego, istniejącego między podmiotami występującymi jako równorzędni i równoprawni partnerzy. Sprawami cywilnymi są jednak także sprawy, które ze swej istoty nie są sprawami w przytoczonym wyżej rozumieniu, gdyż ich źródłem jest prawo publiczne, niemniej jednak uchodzą za takie z mocy wyraźnej decyzji ustawodawcy, który skierował je do właściwości sądów powszechnych i nakazał stosowa- nie do ich rozpoznawania przepisów Kodeksu postępowania cywilnego (postanowienie SN z 19 grudnia 2003 r., III CK 319/03). Prawne ujęcie sprawy cywilnej oparte jest na kryterium materialno- prawnym, czyli charakterze danego stosunku prawnego, i na kryte- rium formalnym, wyrażającym się w przekazywaniu określonej sprawy do zakresu działania sądów powszechnych. W sensie materialnopraw- nym sprawami cywilnymi są sprawy, w których ochrona prawna jest przewidziana ze względu na stan prawny oraz prawa i obowiązki podmiotów stosunków prawnych o charakterze równorzędnym. Jeże- li źródłem roszczenia jest stosunek administracyjnoprawny, to sprawa nie ma charakteru cywilnego według kryterium materialnoprawne- go, choć może podlegać rozpoznaniu na podstawie k.p.c. Przesądza- jącym elementem wskazującym na stosunek administracyjnoprawny jest występowanie organu państwowego lub społecznego wobec inne- go uczestnika z pozycji wykonywania władzy zwierzchniej w ramach zarządzającej działalności Państwa (postanowienie SN z 4 kwietnia 2003 r., III CZP 11/03). Odnosząc powyższe uwagi do problematyki przedstawionej w zapre- zentowanym wyżej stanie faktycznym, należy bez wątpienia przyjąć, że żądanie powoda Karola R. uznania przez pozwany Uniwersytet W. spełnienia warunku zaliczenia dziesięciu tematów, co stanowi waru- nek zaliczenia studium podyplomowego i przedstawienia pracy dyplo- mowej, nie jest sprawą cywilną w rozumieniu art. 1 k.p.c. Jednakże stwierdzenie to nie oznacza, że postanowienie Sądu Okręgo- wego w Warszawie jest prawidłowe. Sąd, wydając postanowienie o od- rzuceniu pozwu Karola R. przeciwko Uniwersytetowi W., powinien wskazać, przed jakim sądem sprawa ta powinna być rozpoznawana. 16 Część pierwsza. Kazusy Jednocześnie powinien sprecyzować podstawę prawną rozpoznawania tej sprawy przez inny sąd (karny lub administracyjny). Jest tak dlatego, że sąd, odrzucając pozew z powodu niedopuszczal- ności drogi sądowej, nie może poprzestać jedynie na stwierdzeniu, iż sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia nie jest sprawą cywilną, lecz powinien w uzasadnieniu postanowienia wskazać sąd, do które- go właściwości rozpoznanie tej sprawy zostało ustawowo zastrzeżo- ne. Wynika to z art. 45 ust. 1 Konstytucji, gwarantującego prawo do sądu, oraz art. 177 Konstytucji, w którym ustanowiono domniemanie właściwości sądu powszechnego we wszystkich sprawach przedsta- wionych do rozpoznania, z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych do właściwości innych sądów. Prawo do sądu jest jednym z fundamen- talnych założeń demokratycznego państwa prawnego. Dlatego też nie może być rozumiane jedynie formalnie, jako dostępność drogi sądowej w ogóle, lecz jako materialna możliwość uzyskania sądowej ochrony prawnej, nawet wtedy, gdy brak jest pozytywnego przepisu przewidu- jącego drogę sądową. Należy podkreślić, że możliwa jest sytuacja, iż sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia przez sąd powszechny nie będzie sprawą cywilną ani w ujęciu materialnym, ani formalnym, ani też nie będzie sprawą toczącą się według przepisów Kodeksu postępowania karnego, i jed- nocześnie nie przewidziano dla niej właściwości sądu administracyj- nego. Jest tak dlatego, że pojęcie „sprawa” w rozumieniu art. 45 ust. 1 Konstytucji ma charakter autonomiczny, a zatem swym zakresem zna- czeniowym obejmuje również sprawy, które nie są sprawami cywilny- mi, sądowoadministracyjnymi lub karnymi (rozpoznawalnymi w  po- stępowaniu karnym), a mimo to podlegają rozpatrzeniu przez sąd. „[...] Każde żądanie przedstawiane sądowi do »rozpatrzenia« podlega z chwilą wniesienia do sądu swoistej procesowej jurydyzacji: staje się zaczątkiem i podłożem »sprawy« w znaczeniu technicznoprocesowym, jeżeli jego przedmiotem jest poddany »rozpatrzeniu« twierdzony stosu- nek prawny (wolność konstytucyjna) oraz wynikające z niego – twier- dzone – prawo podmiotowe” (postanowienie SN z 19 grudnia 2003 r., III CK 319/03). W sytuacji zatem, gdy sprawa przedstawiona do rozstrzygnięcia przez sąd powszechny nie jest sprawą cywilną ani w ujęciu materialnym, ani Kazus 1. Sprawa cywilna i dopuszczalność drogi sądowej 17 formalnym, ani też sprawą toczącą się według przepisów Kodeksu po- stępowania karnego i jednocześnie nie przewidziano dla niej właści- wości sądu administracyjnego, to wówczas sąd cywilny powinien prze- jąć ją do rozpoznania. Należy zauważyć, że oczywisty jest jednak fakt, iż może zaistnieć sy- tuacja, że przedstawione zostaną pod osąd żądania oparte na twier- dzeniu o prawie podmiotowym, które nie istnieje nawet w sensie abstrakcyjnym albo nie znajduje jakiegokolwiek zakotwiczenia w pra- wie pozytywnym (w prawie cywilnym lub administracyjnym). Takie żądanie będzie dla każdego sędziego – bez potrzeby głębszej analizy – oczywiście bezzasadne, jednakże konstytucyjna gwarancja jego roz- patrzenia (art. 45 ust. 1) nie pozwoli na nieprzyjęcie go do rozpozna- nia (odrzucenia). Zawsze konieczna jest autorytatywna merytoryczna wypowiedź bezstronnego, niezawisłego sądu, również wtedy, gdy nie- uwzględnienie zgłoszonego żądania było już z góry całkiem oczywi- ste. Jest tak dlatego, że odrzucenie żądania (sprawy) ze względu na bezzasadność, w tym brak zaczepienia w prawie materialnym, ozna- czałoby odmowę rozpatrzenia sprawy, a więc naruszenie art. 45 ust. 1 Konstytucji. W świetle powyższego należy przyjąć, że postanowienie Sądu Okrę- gowego w Warszawie o odrzuceniu pozwu nie jest prawidłowe. Sąd, odrzucając pozew, powinien wskazać inną drogę sądową (karną bądź sądowoadministracyjną) dla zgłoszonego przez powoda żądania i jed- nocześnie sprecyzować podstawę prawną do rozpoznawania tej sprawy przez określony sąd. W przypadku zaś stwierdzenia przez Sąd Okręgo- wy w Warszawie, że sprawa przedstawiona przez powoda Karola R. nie jest sprawą cywilną ani w ujęciu materialnym, ani formalnym, ani też sprawą toczącą się według przepisów Kodeksu postępowania kar- nego i jednocześnie nie przewidziano dla niej właściwości sądu admi- nistracyjnego, wówczas Sąd Okręgowy w Warszawie powinien przejąć ją do rozpoznania. Aby odnieść się do określonej powyżej problematyki, a poruszanej w  analizowanym stanie faktycznym, należy wyjaśnić, co jest przed- miotem procesu cywilnego. Poglądy doktryny na temat przedmiotu procesu kształtowały się i ewoluowały w toku rozwoju historycznego. 18 Część pierwsza. Kazusy Obecnie uznaje się, że przedmiotem procesu jest roszczenie procesowe (formalne) – odmienne od roszczenia materialnoprawnego – sprowa- dzające się do twierdzenia powoda o istnieniu normy prawnej ogólnej, z której wynika istnienie prawa podmiotowego (lub innego prawnie chronionego interesu), przedstawione sądowi w celu udzielenia ochro- ny temu prawu lub interesowi, co następuje w drodze konkretyzacji normy prawnej w orzeczeniu (zob. H. Trammer, Następcza bezprzed­ miotowość procesu cywilnego, Kraków 1950, s. 12–14; W. Siedlecki, Przedmiot postępowania cywilnego. Wstęp do systemu prawa proceso­ wego cywilnego, Ossolineum 1974, s. 158; A. Jakubecki, Postępowanie zabezpieczające w sprawach z zakresu prawa własności intelektualnej, Kraków 2002, s. 195). Dlatego też o dopuszczalności (niedopuszczalności) drogi sądowej nie decyduje obiektywne istnienie (nieistnienie) roszczenia podlegające- go ochronie na drodze sądowej, lecz przesądzają twierdzenia powo- da o istnieniu stosunku prawnego z zakresu objętego pojęciem sprawy cywilnej. We wstępnej fazie zaznajamiania się z twierdzeniami powo- da podanymi w pozwie sąd nie bada prawa podmiotowego, o którego istnieniu twierdzi powód, a tym bardziej nie rozważa, czy zgłoszone przez powoda roszczenie jest usprawiedliwione prawem material- nym. Przedmiotem procesu jest bowiem roszczenie procesowe, mające byt odrębny od prawa materialnego. Kwestia zatem dopuszczalności drogi sądowej powinna być oceniana w granicach wyznaczonych przez roszczenie procesowe – hipotetyczne roszczenie materialne, o które- go istnieniu twierdzi powód (postanowienie SN z 22 sierpnia 2007 r., III  CZP 76/07). W konsekwencji „każdy może wytoczyć powództwo, jakie uzna za słuszne” (H. Pietrzkowski, Prawo do sądu, PS 1999, nr 11–12, s. 12). W świetle powyższego należy przyjąć, że dopuszczalność drogi sądo- wej zależy od treści żądania powoda Karola R., czyli od rodzaju zgło- szonego roszczenia i okoliczności faktycznych mających to żądanie uzasadniać. Przedmiotem oceny jest wyłącznie twierdzenie powoda o  istnieniu lub nieistnieniu określonej normy prawnej przedstawione sądowi w celu wiążącego ustalenia tego istnienia lub nieistnienia. Do- piero proces sądowy ma natomiast wykazać, czy twierdzenie to znajdu- je podstawę w przepisach materialnoprawnych. Odmowa przyznania Kazus 1. Sprawa cywilna i dopuszczalność drogi sądowej 19 powodowi racji w tym względzie należy do problematyki zasadności roszczenia, nie zaś do kwestii dopuszczalności drogi sądowej. Tę ostat- nią określa stan faktyczny, na którym powód opiera swoje roszczenie (postanowienie SN z 4 kwietnia 2003 r., III CZP 11/03). Kazus 2. Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne Wykorzystane orzecznictwo: wyrok SN z 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, LexPolo- nica nr 1825404; wyrok SN z 26 marca 2003 r., II CK 91/02, LexPolonica nr 394338; wyrok SN z 6 maja 2002 r., V KK 11/02, LexPolonica nr 2418248; wyrok SN z 30 listo- pada 2000 r., II UKN 96/00, OSNAPiUS 2002, nr 14, poz. 338; wyrok SN z 10 kwietnia 1981 r., IV CR 101/81, LexPolonica nr 321314; wyrok SN z 6 listopada 1980 r., IV PR 332/80, LexPolonica nr 317562; wyrok SN z 9 lipca 1980 r., IV PR 229/80, LexPolonica nr 317703, oraz literatura: Broniewicz W., W kwestii stosunku postępowania karnego do cywilnego, PiP 1957, nr 2; Kafarski A., Zagadnienie mocy wiążącej prawomocnych wyro­ ków karnych w procesie cywilnym, PiP 1961, nr 7; Miczek Z., Związanie sądu orzeczeniem wydanym w sprawach karnych oraz w sprawach o wykroczenia, PS 2004, nr 6; Ostrow- ski L., O kwestiach prejudycjalnych w procesie cywilnym, Pal. 1965, nr 11; Rodziewicz J., Prejudycjalność w postępowaniu cywilnym, Gdańsk 2000; Siedlecki W., Stosunek postępo­ wania karnego do postępowania cywilnego w świetle przepisów nowego kodeksu postępowa­ nia cywilnego, Pal. 1966, nr 9; Sobkowski J., Wyrok karny w polskim procesie cywilnym de lege lata i de lege ferenda, NP 1958, nr 12; Sobkowski J., Wyrok karny w polskim procesie cywilnym, PiP 1961, nr 7. W sprawie z powództwa Spółdzielni Mieszkaniowej Słoneczko przeciwko Jarosławowi D. o zapłatę Sąd Okręgowy w Krakowie uwzględnił powództwo w całoś- ci i zasądził od pozwanego na rzecz strony powodowej kwotę 1  758  290,54 zł z odsetkami ustawowymi od 4 kwietnia 2005 r. Do- chodzone roszczenie stanowiły odsetki ustawowe skapitalizowane od kwoty 939 354 zł za okres od dnia wyrządzenia szkody (18 czerwca 1998 r.) do 16 stycznia 2005 r., w którym pozwany szkodę naprawił. Sąd pierwszej instancji ustalił, że pozwany został skazany prawomoc- nym wyrokiem karnym za przestępstwo z art. 296 § 2 i 3 k.k. w zw. z art. 12 k.k., którym wyrządził stronie powodowej szkodę majątkową Kazus 2. Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne 21 w wielkich rozmiarach w kwocie co najmniej 1 200 000 zł. Wyrokiem karnym sąd na podstawie art. 46 k.k. orzekł w stosunku do pozwanego środek karny w postaci obowiązku naprawienia szkody przez zapłatę na rzecz strony powodowej kwoty 1 200 000 zł. Pozwany szkodę tę naprawił, wpłacając 16 stycznia 2005 r. na rzecz strony powodowej kwotę 939 554 zł jako różnicę między kwotą 1 200 000 zł a wpłatą dokonaną wcześniej do depozytu sądowego. Sąd Apelacyjny w Krakowie, uwzględniając częściowo apelację pozwa- nego, wyrokiem z 3 czerwca 2006 r. zmienił wyrok sądu pierwszej in- stancji w ten sposób, że odsetki ustawowe od kwoty 939 554 zł zasą- dził za okres od 14 maja 2004 r. (data uprawomocnienia się wyroku karnego) do 16 stycznia 2005 r. (data naprawienia szkody). Sąd Ape- lacyjny uznał, że początkową datą, od której strona powodowa może naliczać odsetki za opóźnienie, jest nie data wyrządzenia szkody ani też – jak twierdził pozwany – data wezwania go do naprawienia szko- dy, lecz data uprawomocnienia się wyroku karnego, na podstawie któ- rego została ustalona wysokość szkody. Powyższy wyrok został zaskarżony skargą kasacyjną przez obie strony. Pozwany zaskarżył wyrok w części oddalającej jego apelację, zarzu- cając sądowi apelacyjnemu naruszenie art. 455 w zw. z art. 481 k.c. przez uznanie, że odsetki za opóźnienie w przypadku szkody wyrzą- dzonej czynem niedozwolonym należą się od dnia uprawomocnienia się skazującego wyroku karnego, zamiast uznania, że stan opóźnienia rozpoczyna się od dnia wezwania dłużnika do naprawienia szkody. Skoro pozwany naprawił szkodę przed wezwaniem go do jej napra- wienia, stan opóźnienia nie powstał i odsetki nie należą się stronie powodowej. Skarżący zarzucił także naruszenie art. 415 k.c. przez „niewykazanie przez powoda przesłanki wysokości szkody”, a także naruszenie art. 11 k.p.c. przez uznanie, że ustalona w wyroku karnym skazującym wysokość szkody wyrządzonej przestępstwem z art. 296 k.k. jest wiążąca dla sądu cywilnego. Skarżący wniósł o uchylenie za- skarżonego wyroku oraz wyroku sądu pierwszej instancji i przekaza- nie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego. Skarga kasacyjna strony powodowej została oparta na podstawie na- ruszenia art. 455 i 481 k.c. przez uznanie, że odsetki nie należą się 22 Część pierwsza. Kazusy od daty wyrządzenia szkody, której wysokość była pozwanemu znana, lecz dopiero od daty uprawomocnienia się wyroku karnego skazują- cego za przestępstwo, którym szkoda została wyrządzona. Skarżąca wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku przez „zasądzenie odsetek ustawowych od kwoty 939 354 zł za okres od 18 czerwca 1998 r. do 16  stycznia 2005 r., tj. w kwocie 1 758 290,54 zł z odsetkami od 4 kwietnia 2005 r.” oraz zasądzenie kosztów postępowania za wszyst- kie instancje. Pytanie Jak oceniasz zasadność skargi kasacyjnej? Artykuł 11 k.p.c. określa moc wiążącą prawomoc- nych wyroków karnych skazujących w postępowaniu cywilnym [prejudycjalność sensu largo; por. także uwagi na temat prejudycjalności sensu stricto M. Jędrzejewska, K.  Weitz, w: T. Ereciński (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Ko­ mentarz. Część pierwsza. Postępowanie rozpoznawcze, t. 1, Warszawa 2009, s. 119]. Prejudycjalność wyroków karnych została wprowadzo- na przede wszystkim dla uniknięcia możliwości wydawania na pod- stawie tych samych stanów faktycznych odmiennych rozstrzygnięć w sprawach cywilnych i karnych i stanowi odstępstwo od zasady bez- pośredniości, swobodnej oceny dowodów oraz niezawisłości sędziow- skiej. W  związku z tym postuluje się w piśmiennictwie dokonywanie wykładni art. 11 k.p.c. w sposób ścieśniający (por. K. Piasecki, Niektóre aspekty uzasadnienia wpływu postępowania i wyroku karnego na postę­ powanie cywilne. Księga pamiątkowa ku czci Kamila Stefki, Warszawa 1967, s. 245 i n.). Istota związania sądu cywilnego prawomocnym wyrokiem karnym skazującym polega na niedopuszczalności dokonywania przez sąd odmiennych ustaleń niż dokonane w wyroku karnym. Przeznaczona jest ona dla sądu oraz wszystkich podmiotów danego postępowania w  sprawie cywilnej [por. K. Piasecki (red.), w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1–50514, t. 1, Warszawa 2006, s. 128]. Kazus 2. Wpływ postępowania karnego na postępowanie cywilne 23 Sąd cywilny jest związany tylko ustaleniami dotyczącymi popełnienia przestępstwa, a więc okolicznościami składającymi się na jego stan fak- tyczny, czyli osobą sprawcy, przedmiotem przestępstwa oraz czynem przypisanym oskarżonemu, które znajdują się w sentencji wyroku. Oznacza to, że sąd, rozpoznając sprawę cywilną, musi przyjąć, iż ska- zany popełnił przestępstwo przypisane mu wyrokiem karnym (wyrok SN z 14 kwietnia 1977 r., IV PR 63/77, LexPolonica nr 321795). W  postępowaniu cywilnym pozwany nie może bronić się zarzutem, że nie popełnił przestępstwa, za które wcześniej został skazany pra- womocnym wyrokiem wydanym w postępowaniu karnym, ani też że przestępstwem tym nie wyrządził szkody. Związanie dotyczy, ustalo- nych w sentencji wyroku, znamion przestępstwa, a także okoliczności jego popełnienia, dotyczących czasu, miejsca i poczytalności sprawcy. Wszelkie inne ustalenia prawomocnego, skazującego wyroku karne- go, wykraczające poza elementy stanu faktycznego przestępstwa, nie mają mocy wiążącej dla sądu cywilnego, nawet jeśli są zawarte w sen- tencji wyroku. Nie są wiążące okoliczności powołane w uzasadnieniu wyroku [por. w szczególności orzeczenia SN: z 13 września 1949 r., KrC 344/49, PiP 1950, nr 5–6, s. 67, z glosą M. Waligórskiego, oraz z 6 marca 1974 r., II CR 46/74, Biul. SN 1974, nr 7, poz. 103; J. Bodio, w: A. Jakubecki (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2010, s. 43]. Sąd cywilny może więc czynić własne ustalenia w zakresie okolicz- ności, które nie dotyczą popełnienia przestępstwa, mimo że pozostają w związku z przestępstwem. Ustalenia te mogą różnić się od tych, któ- rych dokonał sąd karny (por. wyroki SN: z 17 czerwca 2005 r., III CK 642/04, oraz z 6 marca 1974 r., II CR 46/74, OSP 1975, nr 3, poz. 63). Związanie wymienionymi ustaleniami dotyczy jedynie prawomocnych wyroków karnych skazujących. Sformułowanie to obejmuje wyroki wydane przez sądy powszechne, wojskowe, jak również orzeczenie wy- dane przez Trybunał Stanu, jeżeli ustala on popełnienie przestępstwa. Natomiast orzeczenia wydane w postępowaniu karno-administracyj- nym oraz orzeczenia innych organów, choćby miały charakter skazu- jący, nie są wiążące dla sądu w postępowaniu cywilnym (por. w szcze- gólności orzeczenia SN: z 5 grudnia 1967 r., II PR 438/67, OSNCP 1968, nr 6, poz. 110; z 7 czerwca 1968 r., III PZP 25/68, OSNCP 1969, 24 Część pierwsza. Kazusy nr 2, poz. 25; z 10 lipca 1980 r., II UZP 10/80, OSNCP 1981, nr 1, poz. 5; a także L. Pawlak, Moc wiążąca prawomocnego wyroku sądu ad­ ministracyjnego oddalającego skargę na decyzję inspektora sanitarnego w przedmiocie choroby zawodowej w postępowaniu przed sądem pracy i ubezpieczeń społecznych, „Administracja” 2009, nr 4, s. 253). A contra­ rio sąd cywilny nie jest związany ustaleniami wyroku uniewinniające- go, umarzającego postępowanie z powodu okoliczności wyłączających dopuszczalność postępowania karnego (umorzenie bezwarunkowe), warunkowo umarzającego postępowanie, a także wyrokiem nakazo- wym (wyrok taki stanowi jedynie dowód z dokumentu – por. wyrok SN z 15 października 1997 r., III CKN 238/97, niepubl.; zob. C.P. Kłak, Wyrok nakazowy a postępowanie cywilne, Pal. 2004, nr  11–12, s. 41 i  n.). Jest natomiast związany wyrokiem skazującym, w  którym sąd odstąpił od wymierzenia kary i w którym nastąpiło zatarcie skazania z  mocy prawa, oraz takim, po którego wydaniu ogłoszono amnestię [por. orzeczenia SN: z 13 stycznia 1958 r., 3 CR 511/57, OSPiKA 1958, nr 10, poz. 265; z 18 marca 1961 r., 1 CR 244/60, OSN 1962, nr 4, poz. 135, z aprobującą glosą B. Dobrzańskiego, OSPiKA 1962, nr 7–8, poz. 196, i krytyczną glosą T. Rowińskiego, PiP 1963, nr 8–9, s. 428; por. K. Piasecki (red.), w: Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz do artykułów 1–50514, t. 1, Warszawa 2006, s. 127. Ponadto w uchwale składu siedmiu sędziów SN z 26 lutego 1965 r., III PO 31/64, OSNCP 1966, nr 2, poz. 13, został wyrażony pogląd, iż sąd cywilny wiąże taki prawomocny skazujący wyrok, w którym orzeczono warunkowe zawieszenie wykonania kary i gdy z powodu niezarządzenia wykona- nia tej kary w stosownym czasie skazanie zostało uznane za niebyłe]. Ustalenia prawomocnych wyroków karnych skazujących wiążą sąd nie tylko w procesie, ale także w postępowaniu nieprocesowym (art. 13 § 2 k.p.c.). Związanie takie rozciąga się również na następców praw- nych skazanego po jego śmierci (por. orzeczenie SN z 27 listopada 1961 r., 2 CR 1043/60, OSNCP 1963, nr 2, poz. 35, z aprobującą glosą K. Lipińskiego, OSPiKA 1963, nr 2, poz. 35; zob. K. Piasecki, Wpływ postępowania i wyroku karnego na postępowanie i wyrok cywilny, War- szawa 1970, s. 163). Jak trafnie podnosi się w doktrynie, art. 11 k.p.c. odnosi się do sytuacji, w której postępowanie karne zostało już prawomocnie zakończone.
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Postępowanie cywilne. Kazusy. Testy. Wzory
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: