Mnemoliterki to ćwiczenia do wprowadzania i utrwalania liter podobnych pod względem kształtu – wykorzystujące mnemotechnikę w postaci zakładek obrazowych, ponieważ najbardziej naturalnym sposobem uczenia się dziecka jest uczenie wykorzystujące obraz, emocje oraz ruch, co z kolei „uruchomia” wyobraźnię, pozwalając na ukonkretnienie materiału abstrakcyjnego, jakim są litery.
Zakładki obrazowe [ 1 ] (alfabet skojarzeniowy) skonstruowano w taki sposób, aby wybrane litery (duże i małe o podobnym obrazie graficznym oraz litery podobne o odmiennym kierunku i położeniu) zostały pokojarzone z przedmiotami przypominającymi dziecku o cechach charakterystycznych danej litery i jej odmienności od innych. Uzmysłowi to dziecku, że dana litera jest jedyna w swoim rodzaju.
W celu podniesienia efektywności i przyjemność zapamiętywania - „zakładki obrazowe” należy wesprzeć metodą „żywych” opowiadań uwzględniających te rzeczy, które są ważne i mają być zapamiętane. „Ożywienie” liter służy zapisaniu ich w umyśle. Im obraz jest bardziej surrealistyczny tym prawdopodobieństwo zapamiętania wzrasta. Tworzenie takich obrazów stwarza możliwość „ozdabiania” danej litery w taki sposób, aby jej kształt i cechy charakterystyczne zachowały się w pamięci dziecka ze względu na interesującą „prezentację”. Przykładem może być wierszyk „ożywiający” literę a :
Wielkie A to drabina,
po której aligator Al się wspina.
W łapce mały talerzyk trzyma
i łyżeczką pyszne ciasteczko wcina.
Talerzyk z łyżeczką, małe a przypomina.
Gdyby nie ta łyżeczka,
to ciastko nie zjedzone,
na Ala byłoby obrażone.
Dziecko korzystając z ćwiczeń, może samo wizualizować litery i rysować ich „kształtopodobne” odpowiedniki na odwrocie kartki, a także bawić się wyobraźnią w wymyślanie zabawnych opowiadań lub wierszyków, których bohaterami będą literki oraz sam ich autor czyli dziecko.
Ćwiczenia do wprowadzania i utrwalania liter podobnych z wykorzystaniem mnemotechnik przeznaczone są dla wszystkich dzieci rozpoczynających przygodę z czytaniem i pisaniem. W szczególności jednak mają pomóc zapamiętać kształty liter podobnych, dzieciom mającym trudności z nabywaniem umiejętności czytania i pisania, dzieciom z grupy ryzyka dysleksji, dzieciom z fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi, w szczególności charakteryzującymi się zaburzeniami percepcji wzrokowej.
Mnemoliterki mogą być wykorzystane w czasie wspólnych zabaw w domu („pod okiem” osoby dorosłej), w przedszkolu i na zajęciach lekcyjnych w szkole, w pracy z uczniem ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi oraz na zajęciach wyrównawczych i rewalidacyjnych.
Darmowy fragment publikacji:
Copyright © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2012
Recenzent:
prof. dr hab. Irena Adamek
Korekta:
Aleksandra Bylica
Projekt okładki:
Irena Czusz
Opracowanie typograficzne:
Andrzej Augustyński
Ilustracje:
Piotr Olszówka
Publikacja została dofinansowana przez
Akademię Techniczno-Humanistyczną w Bielsku-Białej
ISBN 978-83-7850-167-1
ISBN 978-83-7850-077-3
Oficyna Wydawnicza „Impuls”
30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5
tel./fax: (12) 422 41 80, 422 59 47, 506-624-220
www.impulsoficyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsoficyna.com.pl
Wydanie I, Kraków 2012
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Wstęp
Czytanie i pisanie to formy komunikacji stanowiące bardzo ważny – podstawowy cel eduka-
cji, mające wpływ między innymi na to, jak będzie przebiegał dalszy proces kształcenia.
Dziecko, poznając znaki graficzne, musi przede wszystkim zapamiętać ich kształt. Dlatego
w czasie nauki czytania i pisania wszelkie zaburzenia spostrzegania kształtów ujawniają się w pełni
i zaczynają nabierać znaczenia. To na dorosłych spoczywa obowiązek korygowania i kompensowa-
nia przyczyn, z których wynikają trudności w rozszyfrowywaniu tego szczególnego kodu graficz-
nego, jakim są litery.
Spostrzeganie abstrakcyjnych znaków sprawia dzieciom trudność, ponieważ różni się ono
od spostrzeżeń dokonywanych w codziennym życiu. W miarę jak dziecko nabywa nowych wia-
domości i je zapamiętuje, jego układ nerwowy „zagęszcza się”, co sprzyja powstawaniu licznych
i wzajemnie od siebie zależnych połączeń.
Abstrakcyjny charakter liter i dźwięków przyczynia się do tego, że odbierane bodźce są izo-
lowane i oderwane od wytworzonych powiązań w mózgu dziecka, nie wiążą się z jego doświad-
czeniem, są pozbawione treści znaczeniowej i nie wzbudzają w pamięci przedstawienia wzro-
kowego. W związku z tym dziecko samo próbuje ukonkretnić abstrakcyjne symbole, nazywając
np. O – jajkiem, a cyfrę 2 – łabędziem; tzn. w naturalny sposób wykorzystuje sztuczki pamięciowe,
które nazywamy mnemotechnikami. Wspomagają one zapamiętywanie dowolnych informacji,
są metodami bazującymi na funkcjonowaniu mózgu, stymulującymi kojarzenie w obu półkulach,
pozwalającymi wykorzystywać zasoby naszej pamięci i wydobywać z nich to, co w danej chwili
jest nam potrzebne.
Mnem literki to ćwiczenia do wprowadzania i utrwalania liter podobnych pod względem
kształtu – wykorzystujące mnemotechnikę w postaci zakładek obrazowych, ponieważ najbar-
dziej naturalnym sposobem uczenia się dziecka jest uczenie wykorzystujące obraz, emocje oraz
ruch, co z kolei uruchamia wyobraźnię, pozwalając na ukonkretnienie materiału abstrakcyjnego,
jakim są litery.
Zakładki obrazowe1 (alfabet skojarzeniowy) skonstruowano w taki sposób, aby wybrane lite-
ry (wielkie i małe o podobnym obrazie graficznym oraz litery podobne o odmiennym kierunku
i położeniu) zostały skojarzone z przedmiotami przypominającymi dziecku o cechach charakte-
rystycznych danej litery i jej odmienności od innych. Uzmysłowi mu to, że dana litera jest jedyna
w swoim rodzaju.
W celu podniesienia efektywności i zwiększenia przyjemności zapamiętywania zakładki
obrazowe należy wesprzeć metodą „żywych” opowiadań uwzględniających te rzeczy, które są
ważne i mają być zapamiętane. „Ożywienie” liter służy zapisaniu ich w umyśle. Im obraz jest
bardziej surrealistyczny, tym prawdopodobieństwo zapamiętania wzrasta. Tworzenie takich ob-
razów stwarza możliwość „ozdabiania” danej litery w taki sposób, aby jej kształt i cechy charakte-
rystyczne zachowały się w pamięci dziecka ze względu na interesującą „prezentację”. Przykładem
może być wierszyk „ożywiający” literę a:
Wielkie A to drabina,
po której aligator Al się wspina.
W łapce mały talerzyk trzyma
i łyżeczką pyszne ciasteczko wcina.
Talerzyk z łyżeczką małe a przypomina.
Gdyby nie ta łyżeczka,
to ciastko niezjedzone
na Ala byłoby obrażone.
Dziecko, korzystając z ćwiczeń, może samo wizualizować litery i rysować ich „kształtopodob-
ne” odpowiedniki na odwrocie kartki, a także bawić się w wymyślanie zabawnych opowiadań lub
wierszyków, których bohaterami będą litery oraz sam ich autor, czyli dziecko.
Każda karta pracy w górnym prawym rogu ma dwie ramki – w jednej znajduje się wzór
wielkiej i małej – drukowanej i pisanej litery, a w drugiej ich „kształtopodobne” zakładki. W za-
1 Opracowany materiał został zweryfikowany eksperymentalnie.
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 leżności od tego, czy mamy do czynienia z samogłoską czy spółgłoską, ramki są czerwonego lub
niebieskiego koloru.
Ćwiczenia do wprowadzania i utrwalania liter podobnych z wykorzystaniem mnemotech-
nik są przeznaczone dla wszystkich dzieci rozpoczynających przygodę z czytaniem i pisaniem.
W szczególności jednak mają pomóc zapamiętać kształty liter podobnych dzieciom mającym
trudności z nabywaniem umiejętności czytania i pisania, z grupy ryzyka dysleksji oraz dzieciom
z fragmentarycznymi deficytami rozwojowymi, w szczególności charakteryzującym się zaburze-
niami percepcji wzrokowej.
Już dziecko czteroletnie uwielbia się bawić w „zapisywanie” wymyślonych przez siebie bajek
i historyjek – pisząc pochyłym, „pofalowanym” pismem, naśladuje dorosłych. W ten sposób zapo-
czątkowuje nowy etap – naukę pisania. Należy wówczas zwrócić szczególną uwagę na właściwy
dobór oraz sposób trzymania narzędzia pisarskiego.
Dziecko, wykonując ćwiczenia, powinno pisać ołówkiem, ponieważ umożliwia mu on kontro-
lowanie nacisku na narzędzie pisarskie oraz poprawianie ewentualnych błędów. Natomiast po
opanowaniu techniki pisania zapewnia łagodne przejście do pisania piórem wiecznym (ze sta-
lówką). Należy pamiętać, aby ołówek był zawsze dokładnie zatemperowany i średniej miękkości
(z grupy B).
Prawidłowy sposób trzymania narzędzia pisarskiego polega na skośnym ułożeniu ołówka
(podobnie jak pióra ze stalówką) do kartki papieru; ołówek leży na środkowym palcu, od góry
w odległości 2 cm od piszącej końcówki, przytrzymywany jest przez zgięty palec wskazujący
oraz kciuk, reszta ołówka spoczywa na dłoni u nasady palca wskazującego.
Mnem literki to karty pracy składające się z ćwiczeń służących do nauki pisania:
– elementów literopodobnych przygotowujących dziecko do pisania właściwej litery;
– wielkiej i małej litery w powiększonej liniaturze;
– wielkiej i małej litery w zeszytowej liniaturze;
– poznanej litery w łączeniach z innymi literami w powiększonej oraz zeszytowej liniaturze;
– poznanej litery w wyrazach.
Karty przeznaczone do utrwalania liter składają się z ćwiczeń służących nabywaniu umiejęt-
ności czytania i pisania, polegających na:
– słuchowej analizie i syntezie wyrazów;
– wyszukiwaniu i dobieraniu parami wyrazów z poznaną literą, gdzie w jednym z nich nowa
litera jest zastąpiona „kształtopodobnym” odpowiednikiem;
– wyszukiwaniu i dobieraniu parami wyrazów oraz uzupełnianiu brakującej litery;
– odczytywaniu krótkich tekstów z nową literą oraz uzupełnianiu luk w wyrazach;
– odczytywaniu i dobieraniu parami wyrazów drukowanych i pisanych oraz łączeniu ich
z obrazkiem lub odczytywaniu i zapisywaniu wyrazów z nowo poznaną literą, grupowaniu
ich według określonej zasady.
We wzorze liter p i b zamknięto „brzuszki”, aby w przyszłości przy szybkim zapisie tych liter
uniknąć zniekształcania ich kształtów – by litera b nie przypominała l lub u, a litera p – r lub n
(co jest charakterystyczne dla pisma dziecka np. z dysgrafią).
Dla lepszej orientacji dziecka w liniaturze została ona oznaczona dwoma kolorami oraz na
początku linii – zielonymi pionowymi kreskami.
Na dole każdej strony znajdują się szlaczki do kolorowania służące doskonaleniu sprawności
manualnej dziecka.
Mnem literki mogą być wykorzystane w czasie wspólnych zabaw w domu (pod okiem osoby
dorosłej), w przedszkolu i na zajęciach lekcyjnych w szkole, w pracy z uczniem ze specjalnymi
potrzebami edukacyjnymi oraz na zajęciach wyrównawczych i rewalidacyjnych.
Mam nadzieję, że przedstawione w Mnem literkach propozycje ćwiczeń ułatwią dzieciom
naukę czytania i pisania, a także pozwolą na prostsze i przyjemniejsze podróżowanie po świecie
liter oraz skuteczniejsze zapamiętywanie kształtów liter podobnych.
Zachęcając do sięgnięcia po Mnem literki, życzę Państwu, aby nauka liter oraz przygoda
z czytaniem i pisaniem były dla dzieci – obecnych lub przyszłych uczniów – dobrą zabawą.
J anna Skibska
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Aa
2
1
2
1
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
li
tto
m
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Aa
2
1
2
1
3
e
w
o
b
a
l
y
s
e
l
e
d
o
M
e
w
o
k
s
o
ł
g
e
l
e
d
o
M
1. Wytnij głoskowe i sylabowe modele wyrazów oraz wyrazy i przyklej je
pod właściwym obrazkiem.
głoski
sylaby
wyraz
głoski
sylaby
wyraz
2. Połącz wyraz z obrazkiem.
głoski
sylaby
wyraz
aparat
aligator
ananas
Agatka
agrafka
Adam
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
aligator
Adam
agrafka
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 3. Al lubi owoce. Pokoloruj tylko te, w których słyszysz a, następnie wytnij wyrazy
i przyklej je na właściwe owoce.
4. Przeczytaj teksty i podkreśl wyrazy, w których występuje litera a, następnie
wpisz ją tam, gdzie jej brakuje.
To l. l jest lig torem.
Ten lig tor lubi owoce i m p r t.
To Al. Al jest aligatorem.
Ten aligator lubi owoce i ma aparat.
l
o T
gil
l.
tto
.
to
i m
o o
T
t.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
a
k
z
s
u
r
g
t
s
e
r
g
a
i
k
w
a
k
s
u
r
t
y
n
a
n
a
b
a
n
o
r
g
o
n
i
w
z
u
b
r
a
s
a
n
a
n
a
o
k
ł
b
a
j
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Oo
1
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 rtm
kn
la
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
d m
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Oo
1
1
e
w
o
b
a
l
y
s
e
l
e
d
o
M
e
w
o
k
s
o
ł
g
e
l
e
d
o
M
1. Wytnij głoskowe i sylabowe modele wyrazów oraz wyrazy i przyklej je pod
właściwym obrazkiem.
głoski
sylaby
wyraz
głoski
sylaby
wyraz
głoski
sylaby
wyraz
2. Osa Ola kolekcjonuje okulary. Pokoloruj tylko te, na których napisane są
wyrazy z o.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
oko
dom
osa
Ola
mak
okno
Ala
dym
okulary
osa
Ola
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 3. Odczytaj wyrazy i przedstaw je na rysunku. W środkach kwiatków wpisz samogłoskę,
która występuje w wyrazach.
4. Przeczytaj teksty i podkreśl wyrazy, w których występuje litera o, następnie wpisz
ją tam, gdzie jej brakuje.
T sa la. la ma kulary.
Ta sa lubi nektar.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
To
To osa Ola. Ola ma okulary.
Ta osa lubi nektar.
sa
Ta
la. la ma
sa
nektar.
la .
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 5. Dobierz wyrazy w pary, a następnie połącz je z obrazkiem.
okno
oko
okno
mama
mak
dom
motyl
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
oko
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012 Uu
2
1
2
1
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
:
o
k
s
i
w
z
a
n
i
ę
i
m
I
J. Skibska, Mnemoliterki, Kraków 2012ISBN: 978-83-7850-167-1, © by Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Krakow 2012
Pobierz darmowy fragment (pdf)
