Darmowy fragment publikacji:
WYZWANIA EDUKACYJNE
WYZWANIA EDUKACYJNE
WYZWANIA EDUKACYJNE
WYZWANIA EDUKACYJNE
EDUKACJA DLA KAŻŻŻŻDEGODEGODEGODEGO
EDUKACJA DLA KA
EDUKACJA DLA KA
EDUKACJA DLA KA
YCIA W ŚŚŚŚWIECIE”
„SZTUKA ŻŻŻŻYCIA W
„SZTUKA
WIECIE”
„SZTUKA
„SZTUKA
WIECIE”
WIECIE”
YCIA W
YCIA W
Jak się uczyć?
PORADNIK
PORADNIK
PORADNIK
PORADNIK
INSTRUKTAŻ
INSTRUKTA
INSTRUKTA
INSTRUKTA
INSTRUKCJA OBSŁUGI SIEBIE
czyli jak i czego do czego używać
Ewa Danuta Białek
1
Ewa Danuta Białek
Jak się uczyć?
Jak uczyć innych?
Jak być twórczym?
Jak przekraczać siebie?
czyli
ODKRYWANIE RADOŚCI W UCZENIU SIEBIE I INNYCH
Poradnik
Instruktaż
Instrukcja obsługi samego siebie
Czyli jak i czego do czego używać?
CYKL
WYZWANIA EDUKACYJNE
EDUKACJA DLA KAŻDEGO:
SZTUKA ŻYCIA W ŚWIECIE
2
Copyright by: Ewa Danuta Białek
Warszawa 2012
ISBN 978-83-62932-14-6
Pierwsze wydanie wersji broszurowej, SEDP, Warszawa 1999
Żadna część lub całość tej książki nie może być kopiowana lub w żaden inny
sposób rozpowszechniana do celów komercyjnych bez pisemnej zgody Autorki,
gdyż jest naruszeniem praw autorskich i podlega karze.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------
INSTYTUT PSYCHOSYNTEZY. Centrum Zrównoważonego Rozwoju Człowieka
www.psychosynteza.pl instytut@psychosynteza.pl
sklep internetowy http://zdrowiedlaciebie.abc24.eu
3
PROLOG
Inspiracją do napisania tej książki stała się dla mnie metoda
kreatywnego rozwiązywania problemów, poznana kilkanaście lat temu w
trakcie
seminarium dla menedżerów, polegająca na
trzech
podstawowych „zasobach” w sobie:
1. posiadania - t.j. wpływu na własne możliwości. Aby pracować nad
jakimś problemem, tylko wtedy znajdę rozwiązanie, gdy mam wpływ na
zmianę biegu rzeczy
2. motywacji - t.j. gdy to, co robię, motywuje mnie do pracy, wiem, że
naprawdę chcę to robić i do czego to wykorzystać
3. wyobraźni - używam jej dla tworzenia marzeń i wizji.
Uświadomienie sobie tych zasobów umożliwia bowiem przejście do
właściwego działania, t.j. użycia ich równocześnie w zrozumieniu
problemu, tworzeniu pomysłów i planowaniu aktywności.
Zrozumienie i doświadczenie tego na sobie, pozwoliło mi na
otwarcie się na nowe możliwości i na uwierzenie, że wszystko jest
możliwe. Wystarczyło tylko zmienić swoje podejście do problemów, a w
efekcie i do życia. Pozwoliło mi właśnie wtedy stworzyć sobie własną
wizję tego, co dzisiaj wprowadzam w życie: budowania programu
edukacji dla przyszłości, w oparciu o nieograniczony potencjał
rozwojowy człowieka.
4
Tą drogą chciałam gorąco podziękować moim nauczycielom, a
szczególnie:
• dr Hedrii Porrath Lunken - z pierwszego na świecie Instytutu
Kreatywności Buffalo University (USA) - za pokazanie mi kreatywnego
rozwiązywania problemów
• dr Vivian King - mej przyjaciółce, założycielce Teatru Wewnętrznego
w Santa Fe, autorce programów edukacyjnych dla dzieci i młodzieży i
wielu książek, w tym szczególnie inspirującej „Teatr nasz Wewnętrzny”
(wyd. CODN), opartych o zasady psychosyntezy, za wskazanie drogi w
pokonywaniu własnych ograniczeń
• dr Johnowi W. Cullenowi - memu promotorowi w trakcie studiów
podyplomowych z psychologii oraz przygotowywania się do roli trenera
psychosyntezy - za pokazanie mi psychosyntezy w całym swym bogactwie
• Lady Dianie Whitmore - z „Education Trust” w Londynie za
wspaniałą książkę „Radość uczenia się - Zastosowanie psychosyntezy w
edukacji”(Wydawnictwo MEDIUM) , która stała się inspiracją dla mnie
w
tworzeniu własnych programów, napisaniu pierwszej książki
„Edukacja integrująca - alternatywa czy konieczność?”, a potem
następnych, także tej, jako jednej z wielu z serii: „Wyzwania Edukacyjne
- Sztuka Życia w Świecie”
• oraz wielu przyjaciołom z kraju i za granicą za wspieranie mnie na
nowej drodze życia - drodze do przekraczania siebie i odkrywania
ogromnego „bogactwa” człowieka.
Tymi wszystkimi „darami” chciałabym się teraz dzielić także z
Tobą, Droga/i Czytelniczko/Czytelniku.
***
5
W niniejszej książce zaproponuję Ci ćwiczenia, które wiążą się z
używaniem wyobraźni, intuicji i kreatywności. Będziesz mogła/mógł
poznać „nowy” język, jakim do Ciebie przemawia intuicja i wyobraźnia i
uczyć się znaczenia
jego symboli
i obrazów. To wspaniałe
doświadczenie, pozwalające na odkrycie w Tobie niezmierzonego
bogactwa wrażeń i przeżyć, które do tej pory, być może, nie były Twoim
udziałem. Pozwolą Ci one nauczyć się odczytywania znaczeń tych
symboli i obrazów - tak ważnych dla Twojego życia.
Odkryjesz fascynujący i bogaty świat samej/go siebie, który
pozwoli Ci na odnalezienie w sobie nowych możliwości i talentów, o
których nawet nie wiedziała/eś lub nie marzyła/eś. Pozwoli Ci
wprowadzić je do Twego życia, które przez to stanie się bogatsze i
pełniejsze.
Proponuję Ci wykonywać te ćwiczenia po kolei, najlepiej z drugą
osobą, która będzie czytać je Tobie lub Ty jej i dzielić się swymi
doświadczeniami. Możesz także nagrywać je na taśmie magnetofonowej,
a następnie odtwarzać, uczestnicząc w nich czynnie.
Każde ćwiczenie pisane jest pochyłym drukiem i zawiera odstępy
między poszczególnymi linijkami. Gdy chcesz je czytać drugiej osobie
lub nagrywać, zachowaj te odstępy w mówieniu, dając chwilę na
pojawienie się wewnętrznych obrazów i symboli. Instrukcja czytana
biegle, linijka za linijką nie pozwoli na osiągnięcie należytego efektu.
Nie można bowiem przyspieszać tego wszystkiego, co jest w Tobie
ukryte i dopiero „wywołane” musi odnaleźć czas, aby się „wynurzyć” i
być „zarejestrowane” przez Twoją świadomość. A to wymaga chwili
czasu. Zwykle 10 - 20 sekund jest czasem wystarczającym.
Każdą
instrukcję czytaj spokojnym głosem, bez zbytniego
pośpiechu.
6
Jeśli będziesz je powtarzać kilkakrotnie, w odstępach czasu – parę
dni czy nawet miesięcy, przekonasz się, że dostarczy Ci nowych wrażeń
i przeżyć, a życie Twoje stanie się bardziej pełne i satysfakcjonujące,
nie tylko dla Ciebie ale i najbliższych, kolegów, współpracowników,
znajomych i otaczających Cię ludzi.
Życzę Ci powodzenia w odkrywaniu swego wewnętrznego świata
oraz radości z uczenia siebie i innych.
Autorka
7
PROLOG
WPROWADZENIE
KOMENTARZ DO INSTRUKCJI
SPIS TREŚCI
CZĘŚĆ PIERWSZA:
Edukacja samego siebie
Od czego tu zacząć?
Mam coś w sobie
Moje podejście do zmiany
Sztuka życia w zmianach
Odkrywam i zmieniam
Prawo wyboru
Zacząć od siebie
Pierwszy krok
Wierzę w siebie
CZĘŚĆ DRUGA:
Wstęp
Metodologia nauki.
Krok pierwszy: JAK TO ROBIĆ?- czyli minuta dla siebie
Krok drugi: JAK TO ROBIĆ?- nastawienie
Krok trzeci: JAK TO ROBIĆ?- motywacja
Krok czwarty: JAK TO ROBIĆ?- koncentracja
Krok piąty: Zrób to inaczej
Krok szósty: Jesteś twórcą własnych myśli
Krok siódmy: Cisza na horyzoncie: „wpadła mi myśl do głowy”
8
Krok ósmy: JAK TO ROBIĆ? - czyli instrukcja obsługi wyobraźni
Krok dziewiąty: Ja - jako podmiot poznający
Krok dziesiąty: Samodoskonalenie – czyli używanie całego siebie – spostrzeżenia,
skojarzenia, wrażenia, emocje.
Krok jedenasty: Samodoskonalenie siebie – zmysły
Krok dwunasty: moje talenty, cechy, zdolności
Krok trzynasty: jak odkryć/doświadczyć twórczy umysł/geniusz?
Krok czternasty: trening woli
Krok piętnasty: wyjście poza schematy
Zakończenie
Inne książki Autorki
9
WPROWADZENIE
Niniejsza książka przeznaczona jest dla tych, którzy zajmują się
uczeniem i nauczaniem, czyli krótko mówiąc dla uczniów, studentów
(niezależnie od kierunku) jak również dla nauczycieli. Opisuje to, czego
dotychczas nie uczono NIGDY I NIGDZIE, ani w domu, ani w szkole, a
przynajmniej w nowoczesnych (czy jak to niektórzy określają naukowo
– ponowoczesnych) czasach. Zajmuje się umiejętnościami, talentami,
właściwościami,
predyspozycjami, możliwościami,
postawami
SAMEGO SIEBIE. Jest książką instruktażową – pozwalającą na żywo –
dotknąć, poczuć, doświadczyć, przeżyć i zapamiętać – JAK TO JEST
gdy wiem, że coś mam w sobie i umiem tego używać.
Ta książka jest doświadczaniem radości z procesu poznawania: co
to jest, jakie to jest i do czego to służy.
Czy chciał/abyś, aby:
• wiedza sama wchodziła ci do głowy
• uczyć się tylko tego, co cię interesuje
• uczenie było zabawą, stałym odkrywaniem czegoś nowego,
fascynującego
• uczenie przynosiło ci radość i mobilizowało do dalszej nauki
• nauka była przygotowaniem do życia i uczeniem życia w zmianach
Jeśli jesteś nauczycielem i chciał/abyś coś zrobić, aby uczyć lepiej,
zachęcić uczniów do nauki, zainteresować ich tym, co poznają, musisz
10
znaleźć sposoby: JAK TO ZROBIĆ ? Jest to jedno i to samo pytanie, a
odpowiedzi zawarte są powyżej.
Znajdziesz tu więc drogowskazy co zrobić, aby:
• zainteresować uczniów/wychowanków
• pozwolić im przeżywać wiedzę
• zapalić do samodzielnych poszukiwań
• zafascynować przestrzenią możliwości
• wzbudzić w nich radość
• ujawniać ich talenty
Wszystko to jest możliwe, jeżeli:
• bardzo tego chcesz
• podejmiesz decyzję
• i zaczniesz TO ROBIĆ.
Zadasz zapewne pytanie: CO robić ?
Odpowiedź zawarta jest w pytaniach na poprzedniej stronie. Jest to
więc takie proste: RÓB, aby tak było.
Wszystko zależy od ciebie.
Jeśli chcesz aby twoje marzenia stały się faktem, musisz najpierw
pozwolić sobie na nie, a potem ZACZĄĆ je realizować!
Nikt tego za ciebie nie zrobi!
11
KOMENTARZ DO INSTRUKCJI
Metody, w oparciu o zasady psychosyntezy*, którymi będę się
posługiwać w niniejszej książce są przeważnie technikami wizualiza-
cyjnymi, polegającymi na wyobrażaniu sobie
jakiejś sytuacji czy
zdarzenia, sięganiu pamięcią do przeszłości czy tworzeniu obrazu, który
chciał/abyś aby zaistniał w przyszłości. Mogą być to także instrukcje w
postaci ćwiczenia wyobrażania sobie kolorów, odczuć, nie związane
zupełnie z czasem. Będę się także posługiwać techniką swobodnego
rysowania, może być to też ręczne wykonywanie tego, co przyjdzie ci
/dziecku na myśl lub taniec, ruch, pisanie listów czy krótkich tekstów
poezji czy prozy – bez podania konkretnej tematyki.
Najważniejsze w tych ćwiczeniach są przede wszystkim:
koncentracja i uwaga – czyli nauczenie się skupiania na danym
przedmiocie, obrazie wewnętrznym, myśli czy emocji dla pełnego jego
oddania i opisania, a następnie „ugruntowanie”- to jest przeniesienie
danego obrazu
czy przeżycia do
codzienności, opowiedzenie,
zanalizowanie i wyciągnięcie wniosków dla siebie.
Celem
ćwiczeń/instrukcji
jest wspieranie wszystkich
sfer
osobowości oraz środków ich wyrazu.
Instrukcje pokazują jedynie drogi poznawania siebie i dostarczają
sugestii jak pracować ze sobą /z innymi. Nie nakazują poprawnych lub
nie wskazują wadliwych odpowiedzi.
12
Każda z instrukcji powinna być czytana wolno, robiąc odstępy
zgodnie z zamieszczonym opisem
/1-2 sekundy/ aby umożliwić
pojawienie się myśli, odczuć, obrazów, symboli, odpowiedzi na zadawane
pytania.
Do ćwiczeń potrzebne są kredki lub flamastry, papier do rysowania
i pisania oraz miejsce do siedzenia lub leżenia. Niektóre instrukcje
nadają się dla dzieci w młodszych klasach szkoły podstawowej (inne
można zaadaptować), niemniej niezbędnym jest aby wypróbowali je
najpierw na sobie wychowawcy, zanim rozpoczną je z dziecięcą grupą.
Można tego rodzaju instrukcje użyć dla klasy szkolnej. Najbardziej
optymalną ilością do tego rodzaju ćwiczeń jest grupa nie większa niż
12-15 dzieci.
Przy tego rodzaju pracy dobrze jest zwrócić uwagę na dwa aspekty:
wykonanie samego zadania oraz praca w grupie. W ten sposób można
połączyć dwa oddziaływania: zarówno aspekt
twórczy
jak
i
wychowawczy. Koniecznym warunkiem prowadzenia tego rodzaju
ćwiczeń w grupie dzieci w klasie, jest stworzenie atmosfery sprzyjającej
bliskiemu kontaktowi dziecka z dorosłym, co sprzyja zacieśnianiu więzi
wspólnoty /bycia razem/ i poczuciu bezpieczeństwu dziecka.
Każda instrukcja odczytywana prze nauczyciela i wykonywana
przez dziecko indywidualnie przy wsparciu nauczyciela jest następnie
omawiana przez całą grupę. Nauczyciel może również aktywnie w nim
uczestniczyć poprzez wykonywanie tego równolegle i dzielenia się
swymi doświadczeniami. Pomaga to nie tylko w wyrażaniu tego
wszystkiego co dzieje się wewnątrz, ale również pozwala na
skontaktowanie się poszczególnego dziecka z przeżyciami innych /także
13
nauczyciela/, wzmacnia je w poczuciu, że mówienie o sobie jest
naturalne, wzmacnia także poczucie więzi i współodczuwania z innymi.
Zadaniem nauczyciela jest zachęcanie i pomoc w pracy/zabawie.
Instrukcje zamieszczone w niniejszej książce są uniwersalne –
nadają się zarówno dla dzieci szkolnych jak i „zupełnie” dorosłych tzn.
studentów i już pracujących, rodziców, pracowników, managerów, gdyż
dotyczą technik pracy umysłowej jak również harmonijnego, w
aspekcie zdrowia użytkowania „narzędzi w sobie”. Niemniej powinny
być adaptowane do wieku – poprzez używanie właściwych słów,
zrozumiałych dla dziecka, tworzenie, jak napisałam wyżej sprzyjającej
atmosfery, skrócone, jeśli zawierają zbyt długą treść.
Wszelkie niewłaściwe użytkowanie „narzędzi”,
t.j. zarówno
nieużywanie jak i „eksploatowanie” ponad miarę, prowadzi do ich
inwolucji czy zużycia i patologii na poziomie psychicznym. Stąd
podstawową zasadą, która powinna obowiązywać w całej edukacji jest
hasło Hipokratesa, które dotychczas obowiązywało tylko w medycynie
„primum non nocere” i jego druga część „wspomaganie naturalnych
sił/energii w człowieku”.
----------------------------------------------------------------------------------------
Więcej na temat psychosyntezy dowiesz się z książek:
• Ewa Białek: „Edukacja integrująca – alternatywa czy konieczność? – Polskie
Towarzystwo Pedagogiczne, IMPULS, Kraków 1997
• Ewa Białek: Psychosynteza w edukacji. Wzrastanie samoświadomości człowieka.
ENETEIA, Warszawa 2006
• Vivian King – Teatr nasz wewnętrzny- wstęp do kursu psychosyntezy. CODN
• Diane Whitmore – Radość uczenia się. Zastosowanie psychosyntezy w
wychowaniu. Praktyczny poradnik dla nauczycieli i rodziców. Wydawnictwo
MEDIUM
• Susan Jeffers – Mimo lęku. Wydawnictwo MEDIUM
14
• Ewa D. Białek: Zrównoważony rozwój dziecka w świetle nowych wyzwań,
IMPULS, Kraków 2009
• Red. I. Dąbrowskiej-Jabłońskiej: TERAPIA DZIECI I MŁODZIEŻY. Metody i
techniki pomocy psychopedagogicznej. Rozdzial Ewy Białek Podejście
psychosyntezy do terapii dzieci i młodzieży Oficyna Wydawnicza IMPULS,
Kraków, 2006, 2008, 2010
15
CZĘŚĆ PIERWSZA
Co mam w sobie?
INWENTARYZACJA
16
Edukacja samego siebie
Od wielu
lat a może nawet pokoleń edukacja nabrała
jednostronnego wymiaru. Nauka w szkole zaczęła się koncentrować
jedynie na sferze intelektualnej, pamięciowego uczenia, „wlewania
wiedzy do głowy”, zapominając, że człowiek ma także inne sfery w
sobie. Zapomniała o emocjach, o sferze psychicznej/duchowej w całej jej
złożoności: wyobraźni, intuicji, a przede wszystkim o indywidualizacji
nauczania; widzenia
człowieka
podmiotowo,
z
jego
całą
niepowtarzalnością
i bogactwem. Zapomniała o odkrywaniu,
wskazywaniu dróg do samego siebie, do swego „wyposażenia” i
właściwego jego użytkowania, do uczenia indywidualności jak i bycia
częścią zbiorowości.
Uczenie poczucia indywidualności - tego kim jestem - zawiera w
sobie ogromną
ilość elementów.
Jest
to przede wszystkim
uświadomienie każdemu, poprzez własne doświadczenia, kim jest i do
czego dąży oraz czego potrzebuje dla swego rozwoju. Jest to
poznawanie siebie - w aspekcie mieć: t.zn że mam ciało, umysł, emocje,
wyobraźnię, intuicję, wolę. To także uczenie się doznawania siebie - w
aspekcie być: pozwolenie sobie na przeżywanie, odczucia i ich kontrolę;
poszerzanie
ich gradacji
i barw, uczenie się odbierania uczuć
pozytywnych i negatywnych, wreszcie wzbogacanie rozwoju - poprzez
nabywanie równowagi umysłu i uczuć. One bowiem nie są czymś
odrębnym, co istnieje niezależnie, lecz uczucia wpływają na myślenie i
odwrotnie: myślenie na uczucia.
Poznawanie - to również wyrażanie siebie - w ekspresji werbalnej,
czyli słownym wyrażaniu tego co mamy wewnątrz oraz niewerbalnej, a
17
więc pokazanie siebie poprzez swoje własne wytwory takie jak:
rysunek, malowanie, mimika, gesty, taniec; to także akceptacja siebie,
budowanie pozytywnego wizerunku siebie i szacunku do samego siebie.
Kształtowanie
indywidualności
to
także rozwijanie własnych
zdolności: woli (czyli możliwości dokonywania wyborów, zachowania
własnej wolności i autonomii), wyobraźni - t.j użytkowania jej dla
stawiania celów i pozwolenia sobie na marzenia; myślenia i technik
pracy z umysłem oraz doskonalenia pamięci, sterowanie uczuciami,
rozwój intuicji, poznania zmysłowego.
Poznawanie siebie zawiera również efektywne kierowanie sobą.
Dotyczy to wykorzystania możliwości kierowania własnej uwagi na to,
co mnie interesuje, ogniskowanie jej na celu, a nie rozpraszanie jej na
wiele czynności.
Edukacja siebie to również umiejętność rozwiązywania problemów,
podejmowania decyzji i układania planów.
To zaledwie kilka aspektów edukacji siebie samego, niemniej tego
co jest nam potrzebne „tu i teraz” w tej książce, aby zacząć inaczej uczyć
się i uczyć innych.
Więcej na ten temat znajdziesz w innych moich książkach z cyklu
WYZWANIA EDUKACYJNE.
18
Pobierz darmowy fragment (pdf)