Darmowy fragment publikacji:
Polskie góry
na nartach
Wojciech Szatkowski
Waldemar Czado
Roman Szubrycht
Spis treści
Autorzy
10 Wstęp
12
16 Dlaczego napisaliśmy tę książkę?
20
22
Jak korzystać z przewodnika?
Ekwipunek
Wycieczki skiturowe: bezpieczeństwo i taktyka
49 Bieszczady Wysokie
50 Przełęcz Wyżna – Smerek – Przełęcz Wyżna
60 Przysłup – Jasło – Okrąglik – Płasza – Dziurkowiec – Rabia Skała –
Paportna – Jawornik – Wetlina
72 Ustrzyki Górne – Połonina Caryńska – Schronisko Koliba na Przysłupiu Caryńskim
80 Wetlina – Jawornik – Paportna – Rabia Skała – Krzemieniec – Wielka
Rawka – Mała Rawka – Wyżniański Wierch – Przełęcz Wyżniańska
88 Wołosate – Przełęcz Bukowska – Rozsypaniec – Halicz – Tarnica – Wołosate
98 Wetlina – Dział – Mała Rawka – Wielka Rawka – Ustrzyki Górne
108 Trasa z Mucznego przez Bukowe Berdo i Szeroki Wierch do Ustrzyk Górnych
119 Bieszczady Zachodnie
120
Informacje praktyczne
122 Schroniska w Bieszczadach
126 Osina (963 m) – ostateczna granica
134 Cisna – Wołosań (1071 m) – Chryszczata (997 m) szlakiem czerwonym
148 Wycieczka narciarska przez Jeziorka Duszatyńskie na Chryszczatą
158 Chryszczata (997 m) od Jeziorka Bobrowego – Przełęcz Żebrak (816 m) – Rabe
168 Masyw Łopiennika (1069 m) i Korbani (894 m).
Łopiennik – na nartach skiturowych w krainie wilka.
180 Polanki – Dolina Łopienki – Przełęcz Hyrcza (692 m) – Tyskowa –
Przełęcz Hyrcza – Łopienka – cerkiew – łąki nad Łopienką – Polanki
190 Leśna bieszczadzka skitura: Łopienka – Korbania – Łopienka
198 Masyw Łopiennika (1069 m) na nartach od Baligrodu
206 Cisna – Małe Jasło (1097 m) – Jasło (1153 m) – Cisna
216 Wycieczka narciarska na Okrąglik i Rypi Wierch
228 Roztoki Górne – Okraglik – Kurników Beskid – Płasza
234 Na nartach na Fereczatą (1103 m)
240 Po śniegach Paportnej
248 Szusem ze Smereka
262 Dziki masyw Hyrlatej, Berda i Rosochy
276 W oczekiwaniu na wielki błękit
282 „Bieszczady Ski Challenge 2015”
ALTITUDEPhoto © www.kalice.fr150 g by osiągnąć szczyt.Uzależnienie gwarantowane.Uprząż ALTITUDE z konstrukcją WIREFRAME Technology. Przeznaczona do alpinizmu i ski-alpinizmu. Ultralekka i bardzo zwarta, łatwo się zakłada nawet mając narty czy raki na nogach. www.petzl.com287 Beskid Niski
290 Barwinek – Baranie – Olchowiec – Wilsznia – Smereczne – Tylawa – Barwinek
300 Barwinek – Baranie Polany – Tylawa
308 Lipowiec – Kamień – Przełęcz Beskid – Czeremcha – Lipowiec
318 Puławy Górne – Bukowica – Przybyszów – Kamień – Wahalowski Wierch – Komańcza
328 Przełęcz Szklarska – Popowa Polana – Cergowa – Nowa Wieś
338 Wola Niżna – Rymanów-Zdrój
348 Rymanów-Zdrój – Iwonicz-Zdrój – Przymiarki – Rymanów-Zdrój
361 Tatry Zachodnie
362 Pasmo reglowe
364 Kuźnice – schronisko na Hali Kondratowej – zjazd przez „padaki”
372 Kuźnice – Myślenickie Turnie – Wyżnia Rówień Goryczkowa –
Kondratowa (schronisko) – Przełęcz Kondracka – Kuźnice
378 Kopieniec Wielki
386 Zakopane – Ścieżka pod Reglami – Dolina za Bramką – Dolina Małej
Łąki – Wielka Polana Małołącka – wylot Doliny Małej Łąki
396 Przysłop Kominiarski – Niżna Polana Kominiarska – Kominiarska
Przełęcz – Hala Jamy – Dolina Chochołowska
404 Hala Stoły i Piec
412 Dolina Strążyska – Przełęcz w Grzybowcu – Przysłop Miętusi – Tomanowa Wyżnia Polana
426 Dolina Małej Łąki – Stanikowy Żleb – Dolina Kościeliska
434 Polana Chochołowska – Dolina Jarząbcza – Dolina Starorobociańska
442 Rejon Kasprowego Wierchu
Hala Gąsienicowa – Kasprowy Wierch – Hala Goryczkowa
464 Hali Goryczkowa – Kasprowy Wierch – Hala Gąsienicowa – Kuźnice
472 Myślenickie Turnie –
Kasprowy Wierch
480 Lawiny śnieżne i zagrożenie lawinowe
486 Wycieczki wysokogórskie
488 Przejście na nartach
przez Czerwone Wierchy
498 Zjazd z Małołączniaka na północ Kobylarzowym Żlebem
504 Ciemniak na nartach
512 Na nartach na Błyszcz
526 Na nartach na Grześ (1653 m)
532 Przejście przez Rakoń do Doliny Wyżniej Chochołowskiej
538 Na nartach na Wołowiec (2064 m)
546 Wiosenna wyrypa na Wołowiec
552 Centralny Żleb Wołowca
558 Wyrypa narciarska na Jarząbczy Wierch
566 Wycieczka narciarska na Starorobociański Wierch
580 Na nartach na Giewont
584 Wycieczka narciarska na Kopę Kondracką
586 Zjazd ze szczytu Kopy Kondrackiej Głazistym Żlebem do Doliny Małej Łąki
590 Suchy Wierch Kondracki – Długi Żleb – Kondratowa
594 Bujdałka, na zachętę do odbycia wycieczki skiturowej w rejonie Zachodnich Tatr
604 Najważniejsza bibliografia
Wstęp
Charakterystyka przewodnika
Tom, który trzymacie w rękach, jest wynikiem ponad 30-letniej
miłości do narciarstwa skiturowego jego autorów: Waldemara
Czado, Wojtka Szatkowskiego i Romana Szubrychta. „Całe życie
oddaliśmy górom” – powiedział kiedyś Roman Kordys, jeden
z pionierów narciarstwa w Polsce, członek Karpackiego Towarzy-
stwa Narciarzy. Tak możemy powiedzieć i my, bo miłość do gór
stała się dla nas życiową, najważniejszą pasją.
Większość tras opisanych w tym przewodniku pokonaliśmy
osobiście na nartach, niektóre wielokrotnie, w różnych warian-
tach i warunkach śniegowych czy pogodowych. Zaowocowało
to coraz dokładniejszym ich poznaniem. Z czasem przeszliśmy
na kolejny etap działalności: rozpoczęło się mozolne gromadze-
nie opisów wejść i zjazdów, połączone z tworzeniem dokumenta-
cji fotograficznej. Powstała ogromna baza danych, którą chcemy
się podzielić z narciarzami skiturowymi, przekazując w ich ręce
niniejszy przewodnik. Mamy nadzieję, że mimo kapryśnych śnie-
gów poznanie polskich gór w zimie stanie się dla was wielką nar-
ciarską przygodą. Tego życzymy!
10 / 11
W
s
t
ę
p
W naszym przewodniku zaprezentowaliśmy trasy w Bieszczadach,
Beskidzie Niskim i Tatrach Zachodnich, fot. Wojtek Szatkowski
Autorzy
Roman Szubrycht
Ratownik Bieszczadzkiej Grupy GOPR,
Przewodnik Beskidzki, Przodownik GOT,
znakarz szlaków górskich. Całe dorosłe
życie realizuje swoje turystyczne zaintere-
sowania. Pracuje w biurze turystycznym.
Czas wolny najchętniej spędza w Biesz-
czadach lub Beskidzie Niskim. Od lat in-
teresuje się historią tych gór. Jak mówi
– lubi wiedzieć, czyje ślady zadeptuje. Aby
podzielić się swoją wiedzą, a także za-
chęcić kolegów do jej zgłębiania, opisuje
w kwartalniku „Echo Połonin” (wydawa-
nym przez bieszczadzki GOPR) ciekawost-
ki z historii tego regionu. Zbiera zdjęcia
oraz materiały dotyczące nieistniejących
już podkarpackich cerkwi. Miłośnik gór-
skiej włóczęgi i fotografii dokumentalnej.
Ojciec dwóch wspaniałych, dorosłych sy-
nów, którzy nie do końca dali się „zarazić”
górami, ale posiadają swoje własne, nie-
banalne pasje i zainteresowania.
Waldemar Czado
Nauczyciel, ratownik Bieszczadzkiej Grupy
GOPR. Każdą wolną chwilę spędza w górach,
by wędrować, fotografować, biegać. Za spra-
wą nart jego ulubioną porą roku jest zima.
W Bieszczadach i Beskidzie Niskim wszedł
na nartach, „gdzie się tylko dało”. Wielo-
krotnie z sukcesami brał udział w zawodach
w narciarstwie wysokogórskim. Uczestnik
Roman Szubrycht
wielu przejść skiturowych w Alpach i Kar-
patach Wschodnich.
Za namową przyjaciół udostępnił swo-
je zdjęcia publiczności. Prezentował je
w formie wystaw Karpaty Wschodnie, Pory
roku w górach oraz diaporam podczas Fe-
stiwalu Filmów Górskich w Ustrzykach
Dolnych. Jest współautorem albumów
i zdjęć do przewodników, między inny-
mi Czarnohora, Atlas Gór Polskich, Panoramy
Gór Polski. Popularność przyniósł mu foto-
graficzny blog Pejzaże Karpackie, za który
zdobył II nagrodę w konkursie Blog Roku
2005, obecnie dostępny pod adresem:
www.pejzaz.czado.com.
Wojtek Szatkowski
Narciarz wysokogórski od ponad 35 lat,
przewodnik tatrzański III klasy, pracownik
12 / 13
A
u
t
o
r
z
y
Waldemar Czado
Wojtek Szatkowski
Muzeum Tatrzańskiego w Zakopanem,
historyk, organizator zawodów im. Józefa
Oppenheima i KW Zakopane w skialpini-
zmie oraz zawodów w biegach górskich.
Dokonał w Tatrach ponad 500 różnych
zjazdów, jednak za ulubioną miejscówkę
uważa Bieszczady i okolice Cisnej. Autor
przewodników skiturowych po Tatrach:
Tatry – przewodnik skiturowy (wyd. Góry,
2010), Ski-touring w Tatrach Polskich (wyd.
PTTK, 2011) i Tatry na nartach (wyd. TPN,
2015), a także książek o historii narciar-
stwa, między innymi: Stanisław Maru-
sarz – król nart (wyd. MT, 1999), Od Marusa-
rza do Małysza (wyd. Fall, 2004) i Magia nart
(z Beatą Słamą, wyd. TPN, 2016). Pomysło-
dawca projektu „Polskie góry na nartach”
i niniejszego przewodnika. Swoje teksty
o górach, historii turystyki, narciarstwa
i taternictwa publikuje w magazynach:
„GÓRY”, „Tatry”, „Zakosie”, „Ski Magazyn”,
„Gazeta Górska” oraz na stronach www.
watra.pl, www.nieznanetatry.pl i kilku in-
nych. W jego tekstach, jak twierdzą nie-
którzy, dużo jest wiatru, przestrzeni i wol-
ności.
Pamiętajcie o rozsądnym korzystaniu
z przewodnika w terenie i systematycznym
zdobywaniu własnego górskiego doświad-
czenia.
Do zobaczenia w polskich górach!
Roman Szubrycht , Waldemar Czado, Wojtek
Szatkowski
Dlaczego napisaliśmy tę książkę?
Realizując nasze pasje, jakimi są skituring
i włóczęgi na nartach, chcemy zabrać czytel-
ników w najpiękniejsze miejsca w polskich
górach, od Bieszczadów po Karkonosze.
Na całodniowe wyrypy narciarskie i krótsze
wycieczki. Na zjazdy stromymi żlebami i ku-
luarami w Tatrach oraz na długie wędrówki
graniowe w stylu oppenheimowskim. Na
krótsze i dłuższe spacery po bieszczadzkich
lasach i połoninach. Na widokowe punkty
Beskidu Niskiego i w jego najdziksze miej-
sca. Na wyprawy na śladówkach przez lasy
Gorców, rozległe polany i niewysokie szczyty
polskiego Spisza i Pienin Spiskich. W leśny
masyw Magury Witowskiej po widoki na całe
Tatry z Polany Kosarzyska.
W tym wydawnictwie postawiliśmy na
różnorodność: gór, tras, długości podejść
i zjazdów, poziomu zaawansowania narcia-
rzy. Chcemy udowodnić, że nasze góry są
wyjątkowo piękne i pokazać w pełnej krasie
wszystkie najważniejsze pasma. Przy okazji
opowiemy o fajnych ludziach, schroniskach,
wyciągach narciarskich, trasach biegowych,
ważnych obiektach kulturalnych, które war-
to zobaczyć po narciarskiej wycieczce. Po-
damy też istotne z punktu widzenia logisty-
ki numery telefonów.
To projekt bez precedensu na krajowym
rynku wydawniczym. Dwa tomy, 200 opisa-
nych tras, prawie 250 zdjęć w każdym to-
mie, dokładne mapy gór, precyzyjne opisy
wycieczek i wstawki historyczne, a do tego
elegancki i poręczny format.
Pierwszy tom, który trzymacie w rękach,
obejmuje 76 tras skiturowych: 27 w Tatrach
Zachodnich, 7 w Bieszczadach Wysokich,
25 skiturowych i 10 dla nart śladowych
w Bieszczadach Zachodnich oraz 7 w Be-
skidzie Niskim. Przy każdej z tras podali-
śmy jej warianty, a przy wielu z nich kilka
wariantów.
Wydawnictwo papierowe nie jest jedy-
nym elementem tego projektu. Wspierać
16 / 17
je będzie strona internetowa, na której
opublikujemy liczne filmiki i więcej zdjęć
z każdej trasy w przejrzystych galeriach.
Ponadto stworzymy skiturowe forum lu-
dzi gór z całego kraju. Każdy będzie mógł
umieścić na niej swoje relacje filmowe i fo-
tograficzne.
A co jest najważniejsze w całym projek-
cie? Magia gór – wysiłek, widoki, niezapo-
mniane przeżycia, wszystko przystępnie
i porządnie opisane, w wyjątkowym dla każ-
dego ze współautorów stylu.
Poniżej przedstawię ogólny zarys pasm
górskich zaprezentowanych w pierwszej
części przewodnika.
Tatry
Centrum polskiego skituringu są oczywi-
ście nasze najwyższe góry. Nic dziwnego:
podobne Alpom, z potężnymi ścianami
i szczytami, pięknymi i długimi zjazdami,
stanowią skiturowe eldorado. A z drugiej
strony, jak dowiedziemy na kartach naszej
publikacji, to góry kapryśne pod względem
śniegów i pogody. Zaproponujemy wy-
prawy narciarskie w najwyższe partie Tatr
Zachodnich, na potężne masywy Wołowca,
Starorobociańskiego Wierchu, Jarząbczego
Wierchu, Kończystego i Małołączniaka. Dłu-
gie przejścia graniowe z noclegami w schro-
niskach. Reglowe wyrypy. Strome zjazdy
i żleby: Małołączniak Kobylarzowym Żlebem
lub Błyszcz. Jazda w głębokim śniegu szla-
kami opisanymi w naszym przewodniku
upaja. Tatry stanowią w dużej mierze teren
dla doświadczonych narciarzy, ale dla tych,
którzy mniej znają się na lawinach i nie po-
trafią jeszcze zjechać bardzo stromym żle-
bem, opisaliśmy ich leśne partie, takie jak:
Przysłop Miętusi, Przełęcz w Grzybowcu,
Sarnią Skałkę, Dolinkę za Bramką, Dolinkę
Lejową z Przysłopem Kominiarskim, Staw
Smreczyński, Tomanową czy Gęsią Szyję.
Tatrzańskie opisy będą obejmować tak-
że zagrożenie lawinowe, ważne z punktu
widzenia ruszających tam narciarzy. Nie
wszyscy jednak mają wystarczające umie-
jętności i doświadczenie, by iść na nartach
w Tatry. Ich kierujemy w inne polskie góry.
Zaczynamy od tych najdzikszych: Bieszcza-
dów i Beskidu Niskiego.
Bieszczady
To, jak pisał poeta tych gór, Jerzy Harasy-
mowicz, królestwo przestrzeni. Miał rację.
Po raz pierwszy na tak szeroką skalę w kra-
jowej literaturze przewodników narciar-
skich zaprezentujemy ich bardziej i mniej
znane zakątki. Wydaje się, że są one tro-
chę niedoceniane, zatem czas to zmienić.
Proponujemy skitury na Pasmo Graniczne,
Paportną, Krzemieniec, Płaszę, Jasło, Małe
Jasło, Okrąglik, Hyrlatą, Matragonę, Berdo,
Rosochę i wiele innych szczytów. Pokażemy
też mniej znane bieszczadzkie przestrzenie
i zakamarki, jak Łopiennik, Korbania czy
Chryszczata.
Trasy są nietrudne, ale wymagające,
choćby dlatego, że poruszamy się w cał-
kowitej dziczy, z dala od ludzkich siedzib.
Dzięki naszym dokładnym opisom poznacie
to narciarskie królestwo, a już ponad 20-ki-
lometrowa wyrypa na Krzemieniec i Wiel-
ką Rawkę da każdemu do zrozumienia, że
prawdziwy skituring można uprawiać nie
tylko w Tatrach.
Bieszczady to góry o zupełnie innym
profilu: nie ma tam wielkich przewyższeń,
mierzymy się za to z przestrzenią, gęstymi
lasami, przecinkami leśnymi i stokówkami.
To potężne masywy leśne, w których łatwo
o zabłądzenie (ważna jest dokładna nawi-
gacja i umiejętność korzystania z map oraz
dobra logistyka). Liczy się tu doświadcze-
nie, dlatego opisy tego pasma będą szcze-
gólnie dokładne.
Gdzieś w Paśmie Granicznym w Bieszczadach Zachodnich,
fot. Waldemar Czado
18 / 19
Bieszczady zachwycają długimi podej-
ściami, ciekawymi zjazdami i rozległymi po-
łoninami, gdzie często panują świetne wa-
runki. Zdarza się jednak, że jest tam trudno.
Przewiane gipsy, kalafiory śnieżne, łamliwa
szreń zmieniająca się czasami w lodoszreń
pękającą pod ciężarem narciarza – to tylko
niektóre „atrakcje” żywota bieszczadzkiego
skiturysty. Są też dni, kiedy puszyste zjazdy
lub wiosenne śniegi posmarują miodem
serce najbardziej wymagających wyrypiarzy.
Góry te nadają się nie tylko na ciężki
sprzęt skiturowy, ale także na narty back
country, śladówki, a nawet biegówki. Mię-
dzy innymi w tym upatrujemy ich zaletę,
ponieważ każdy znajdzie tu coś dla siebie.
Do bogatych opisów oprócz części typowo
narciarskiej dołączamy wiele ciekawostek
historycznych, krótkie prezentacje zabytko-
wych, drewnianych cerkwi, najważniejszych
wyciągów narciarskich i schronisk. Zapre-
zentujemy także sylwetki ciekawych ludzi,
których warto tu poznać. Przejdziemy przez
bieszczadzkie wioski-widma, jak choćby
Rabe, Choceń, Huczwice, Tworylne, Kry-
we – urokliwe miejsca, których już nie ma.
W Bieszczady dobrze wybrać się wiosną
albo tuż po dużych opadach śniegu. Waldek
Czado twierdzi, że można się tu nieźle na-
chodzić i tylko trochę pojeździć. Ma trochę
racji, nasze trasy poprowadziliśmy jednak
tak, by zjazdy i podejścia były jak najbar-
dziej atrakcyjne.
Beskid Niski
Jeszcze bardziej odludny, a bliski sercu
jest Beskid Niski – miejsce, gdzie czas się
zatrzymał, dosłownie i w przenośni. Zimą
nieraz nie spotkamy tutaj nikogo. To naj-
dziksze bodaj polskie góry, urokliwe dolin-
ki, zapomniane wsie, cerkwie, cmentarze
z czasów I wojny światowej. Znakomite
tereny na długie i krótsze spacery na śla-
dówkach i nartach skiturowych. Poniżej
przedstawimy kilka takich propozycji.
Baba (Kanasiówka), Pasika, Danawa i Garb
Średni i Pasmo Bukowicy to tylko niektóre
z opisanych szczytów. Z Puław Górnych
przejdziemy do Komańczy czerwonym
szlakiem przez Skibce, Tokarnię, Kamień,
Wahalowski Wierch. Poznamy Szlak Kurie-
rów Beskidzkich „Jaga-Kora”. Do Iwonicza
Zdroju dotrzemy szlakiem czerwonym
przez Mogiłę i Suchą. Na koniec wisienka
na torcie: Lackowa, z miejscowości Izby
na Przełęcz Beskid. Mamy nadzieję, że
dokładne pokazanie tych pięknych tras
uczyni Beskid Niski miejscem bardziej
znanym. Waldemar Czado pisze zwięźle
i precyzyjnie o górach, które wielokrotnie
przemierzył wzdłuż i wszerz.
Skialpinizm
Turystyka narciarska, skituring – ta odmia-
na sportów zimowych staje się coraz po-
pularniejsza wśród polskich narciarzy. Tak
jak w latach dwudziestych i trzydziestych,
turystyka narciarska wraca w Tatry, ale nie
tylko. Ostatnio dociera także w Beskidy,
lesiste Gorce, dzikie Bieszczady i skaliste,
prawie zawsze zamglone Karkonosze.
Skialpinizm zyskuje coraz więcej zwo-
lenników. Nie ma się czemu dziwić: ludzi
pociąga dzikość zimowej przyrody naszych
najwyższych gór i bliski z nią kontakt, pięk-
ne widoki, ciekawe zjazdy, wreszcie wielka
swoboda w poruszaniu się na nartach tu-
rowych. To tylko część elementów, które
decydują o tym, że skiturowców w Polsce
ciągle przybywa. Taki rodzaj narciarstwa
wydaje się znacznie ciekawszy niż jazda po
wyznaczonych i przygotowanych trasach.
Poniżej prezentujemy najważniejsze na-
szym zdaniem porady związane z planowa-
niem wyprawy i poruszaniem się w terenie
górskim na fokach.
Pobierz darmowy fragment (pdf)