Zebrane w niniejszym zbiorze szkice i studia w ogólnej liczbie ośmiu dotyczą kilku ważnych, niekiedy nawet szczególnie ważnych czy węzłowych problemów historii Polski, poczynając od wieków XVI-XVIII, aż po problemy historii najnowszej - sprawy Państwa Podziemnego, traktowane często jako swoiste tabu niektóre kwestie patologiczne, jakie przynosiła ze sobą okupacja niemiecka czy sowiecka...

Tytuł książki nie jest oryginalny. Pitaval to nie tylko nazwi­sko słynnego prawnika francuskiego, który w roku 1734 zapo­czątkował w Paryżu serię słynnych wydawnictw pod tytułem Causes célèbres et intéressantes, obejmującą opisy głośnych pro­cesów karnych. To także wywodząca się z czasów tego właśnie wydawcy potoczna nazwa zbioru opisów procesów karnych...