Prezentowana publikacja jest częścią trzytomowego opracowania przedstawiającego ustrój administracji publicznej:
Tom 1. Administracja publiczna. Ustrój administracji państwowej centralnej
Tom 2. Administracja publiczna. Ustrój administracji państwowej terenowej
Tom 3. Administracja publiczna. Ustrój administracji samorządowej
Prezentowany tom zawiera kompleksowy komentarz do wszystkich przepisów ustaw regulujących ustrój administracji samorządowej, przedstawia podstawowe instytucje i rozwiązania prawne w zakresie ustroju administracji samorządowej oraz organizację prawną administracji samorządowej .
Instytucje i organy zostały zaprezentowane poprzez omówienie wszystkich artykułów ustaw, które regulują ustrój tych instytucji w sposób kompleksowy, np. rada powiatu omówiona jest w oparciu o wybrane artykuły ustawy o samorządzie powiatowym.
W tomie III (biorąc pod uwagę powyższy schemat) dotyczącym administracji państwowej samorządowej szczegółowo omówiono takie zagadnienia jak:
prawo wyborcze do jednostek samorządu terytorialnego,
specyfika wyborów do jednostek samorządu terytorialnego,
ewolucja systemu wyborów do jednostek samorządu terytorialnego w latach 1990–2010,
ogólne przepisy wyborcze mające zastosowanie do wyborów do organów samorządu terytorialnego w świetle Kodeksu wyborczego z 5.1.2011 r.,
system wyborów do jednostek samorządu terytorialnego w świetle Kodeksu wyborczego z 5.1.2011 r.,
jednostki pomocnicze w gminie,
samorząd powiatu, w tym rada powiatu, zarząd powiatu, starosta oraz organy miasta na prawach powiatu,
samorząd województwa,
samorządowe kolegium odwoławcze.
Dzięki komentarzowi zawartemu w tomie III Czytelnik może poznać i zrozumieć:
istotę i rolę samorządu terytorialnego w Polsce, jego miejsca w systemie zdecentralizowanej administracji i udziału w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego,
podstawy prawne funkcjonowania administracji samorządowej w Polsce,
sposób realizacji przez organy administracji samorządowej przyznanych im zadań i kompetencji,
tryb wyborów do poszczególnych organów administracji samorządowej,
zasady odpowiedzialności dotyczące organów administracji samorządowej.
Znakomite grono Autorów-praktyków administratywistów zapewnia wysoki poziom merytoryczny publikacji, która stanowi niezwykle użyteczne źródło wiedzy na temat administracji państwowej samorządowej .
Pozycja ta będzie więc zarówno przydatna pracownikom administracji samorządowej oraz osobom, w których kręgu zainteresowań znajduje się prawo konstytucyjne i administracyjne, jak i tym, którzy poszukują odpowiedzi na pytania dotyczące szeroko pojętej administracji i prawa administracyjnego ustrojowego w szczególności.
Przede wszystkim jednak omawiając kwestie zasad odpowiedzialności, a także kwestie zadań i kompetencji w praktyce publikacja będzie przydatna dla osób prowadzących obsługę prawną dla instytucji i organów administracji samorządowej – czyli radców prawnych, adwokatów, komorników, sędziów sądów powszechnych i administracyjnych, a także prokuratorów, inspektorów, kuratorów oraz biegłych i rzeczoznawców.
Publikacja zawiera również spis osób, które piastują obecnie funkcje w ramach instytucji i organów administracji samorządowej.
Darmowy fragment publikacji:
Komentarze Becka
Administracja
publiczna
* * *
Ustrój administracji
samorządowej
Komentarz
Pod redakcją
prof. B. Szmulika
dr K. Miaskowskiej-Daszkiewicz
C·H·BECK
KOMENTARZE BECKA
Administracja publiczna, t. III
Ustrój administracji samorządowej
Polecamy nasze publikacje z serii Komentarze Becka:
Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz, Bogumił Szmulik (red.)
ADMINISTRACJA PUBLICZNA. TOM 1.
USTRÓJ ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ CENTRALNEJ
Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz, Bogumił Szmulik (red.)
ADMINISTRACJA PUBLICZNA. TOM 2.
USTRÓJ ADMINISTRACJI PAŃSTWOWEJ TERENOWEJ
Paweł Smoleń (red.)
USTAWA O FINANSACH PUBLICZNYCH, wyd. 1 popr.
Bogusław Banaszak
KONSTYTUCJA RP, wyd. 2
Marzena Czarnecka, Tomasz Ogłódek
PRAWO ENERGETYCZNE, wyd. 2
Małgorzata Gersdorf, Beata Gudowska (red.)
SPOŁECZNE UBEZPIECZENIE CHOROBOWE
I WYPADKOWE
Piotr Zimmerman
PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 2
Magdalena Pyter (red.)
PRAWO O SZKOLNICTWIE WYŻSZYM
www.ksiegarnia.beck.pl
Administracja
publiczna
Tom III
Ustrój administracji
samorządowej
Komentarz
Redaktorzy
prof. UKSW dr hab. Bogumił Szmulik
dr Katarzyna Miaskowska-Daszkiewicz
Autorzy
dr Marcin Bąkiewicz; prof. nadzw. dr hab. Paweł
Chmielnicki; prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia;
dr Kamil Sikora; dr Anna Wierzbica
WYDAWNICTWO C. H. BECK
WARSZAWA 2012
Propozycja cytowania:
J. Jaskiernia, [w:] B. Szmulik, K. Miaskowska-Daszkiewicz (red.),
Administracja publiczna, t. III, Ustrój administracji samorządowej,
Warszawa 2012
Wydawca: Natalia Adamczyk
© Wydawnictwo C. H. Beck 2012
Wydawnictwo C. H. Beck, Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: Wydawnictwo C. H. Beck
Druk: Elpil, Siedlce
ISBN: 978-83-255-3555-1
ISBN e-book: 978-83-255-3556-8
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XI
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII
Wykaz literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIX
Część I. Prawo wyborcze do jednostek samorządu
terytorialnego (prof. dr hab. Jerzy Jaskiernia) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Ogólna charakterystyka samorządu terytorialnego . . .
Rozdział 3. Specyfika wyborów do jednostek samorządu
terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Ewolucja systemu wyborów do jednostek samorządu
terytorialnego w latach 1990–2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Ogólne przepisy wyborcze mające zastosowanie do
wyborów do organów samorządu terytorialnego w świetle
Kodeksu wyborczego z 5.1.2011 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Prawa wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Obwody głosowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Rejestr wyborców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Spis wyborców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Przepisy wspólne dla głosowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Głosowanie przez pełnomocnika . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Ustalanie wyników głosowania w obwodzie . . . . . . . . . .
IX. Protesty wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
X. Komitety wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XI. Kampania wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1
3
4
17
24
40
40
42
47
49
53
59
69
74
79
82
92
107
113
114
129
129
131
135
V
A. Kampania wyborcza w programach nadawców
radiowych i telewizyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XII. Finansowanie wyborów z budżetu państwa . . . . . . . . . . .
XIII. Finansowanie kampanii wyborczej . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XIV. Organy wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Państwowa Komisja Wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C. Komisarz wyborczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis treści
D. Okręgowa komisja wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
E. Rejonowa komisja wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
F. Terytorialna komisja wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . .
G. Obwodowa komisja wyborcza . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
H. Krajowe Biuro Wyborcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. System wyborów do jednostek samorządu
terytorialnego w świetle Kodeksu wyborczego z 5.1.2011 r. . .
I. Wybory do organów stanowiących jednostek samorządu
terytorialnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Zasady ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Obsadzanie mandatów bez głosowania . . . . . . . . . . . .
II. Ogłaszanie wyników wyborów na terenie całego kraju . .
III. Wygaśnięcie mandatu radnego. Wybory uzupełniające
i przedterminowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Zmiany w podziale terytorialnym państwa . . . . . . . . . . . .
V. Ważność wyborów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Zgłaszanie kandydatów na radnych . . . . . . . . . . . . . . . . .
VII. Nadawanie numerów zarejestrowanym listom
kandydatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII. Kampania wyborcza w programach publicznych
nadawców radiowych i telewizyjnych . . . . . . . . . . . . . . .
IX. Przepisy szczegółowe dotyczące wyborów do rad gmin .
X. Przepisy szczególne dotyczące wyborów do rad
powiatów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XI. Przepisy szczególne dotyczące wyborów do sejmików
województw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Wybory wójta, burmistrza i prezydenta miasta . . . . . .
1. Przepisy ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Zgłaszanie kandydata na wójta . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Karty do głosowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Sposób głosowania, warunki ważności głosu
i ustalenie wyników wyborów . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Kampania wyborcza w programach publicznych
nadawców radiowych i telewizyjnych . . . . . . . . . . .
6. Wygaśnięcie mandatu wójta . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
XII. Przepisy karne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Przestępstwa przeciwko wyborom przewidziane
w Kodeksie karnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Przestępstwa przeciwko wyborom przewidziane
w Kodeksie wyborczym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VI
138
139
140
142
143
146
146
146
148
149
149
155
156
159
162
164
165
180
182
185
185
188
190
190
191
192
193
193
198
Część II. Samorząd gminy (dr Marcin Bąkiewicz) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Rada gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Udział w dochodach publicznych – uwagi ogólne . . .
B. Struktura budżetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Sposób powoływania. Struktura. Komisje . . . . . . . . . . . .
III. Radni – prawa i obowiązki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Sposób podejmowania rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Wójt (burmistrz, prezydent miasta) . . . . . . . . . . . . . . .
I. Bezpośrednie wybory . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Kompetencje i odpowiedzialność . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część III. Jednostki pomocnicze w gminie (prof. nadzw. dr hab.
Paweł Chmielnicki) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Jednostki pomocnicze gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Źródła prawa o ustroju jednostek pomocniczych gminy .
II. Sołectwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Tworzenie sołectwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Organy sołectwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Zebranie wiejskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Sołtys . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C. Zakres działania organów sołectwa . . . . . . . . . . . . . . .
D. Sprawy majątkowe i finansowe sołectwa . . . . . . . . . .
III. Dzielnica i osiedle . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
A. Tworzenie dzielnicy i osiedla . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Organy dzielnicy i osiedla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Organ uchwałodawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Organ wykonawczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C. Zakres działania organów dzielnicy i osiedla . . . . . . .
Rozdział 2. Jednostki pomocnicze gminy działające na mocy
odrębnych regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Miasto jako jednostka pomocnicza . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Dzielnice m.st. Warszawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Jednostki pomocnicze gminy niższego stopnia . . . . . . . .
IV. Pozostałe jednostki pomocnicze gminy . . . . . . . . . . . . . .
V. Nadzór nad działalnością jednostek pomocniczych
gminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część IV. Samorząd powiatu (dr Anna Wierzbica) . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Rada powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
205
207
207
210
213
220
229
234
241
241
248
255
257
257
261
261
263
263
264
269
271
278
278
279
279
281
281
284
284
284
288
289
290
293
295
295
VII
Spis treściSpis treści
II. Sposób powoływania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Struktura wewnętrzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Radni – prawa i obowiązki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Sposób podejmowania rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Zarząd powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Sposób wyboru i skład osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Kompetencje i odpowiedzialność . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Sposób podejmowania rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Starosta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Organy miasta na prawach powiatu . . . . . . . . . . . . . . .
I. Rada miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Prezydent miasta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część V. Samorząd województwa (dr Kamil Sikora) . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Podstawy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Sejmik województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Powoływanie i odwoływanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Struktura wewnętrzna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Komisje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Sposób działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Zarząd województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Skład osobowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Sposób podejmowania rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Powoływanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Odwołanie zarządu województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Kompetencje zarządu województwa . . . . . . . . . . . . . . . .
VI. Marszałek województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część VI. Samorządowe Kolegium Odwoławcze
(dr Kamil Sikora) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 1. Geneza i ewolucja instytucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Podstawy prawne funkcjonowania . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Pozycja ustrojowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Organy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Prezes SKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Zgromadzenie ogólne kolegium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Krajowa reprezentacja samorządowych kolegiów
odwoławczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Zgromadzenie ogólne kolegium . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII
302
311
329
362
372
372
379
383
384
400
400
405
415
417
424
424
431
438
444
470
480
480
482
482
489
499
503
513
515
520
522
529
529
536
548
550
550
II. Prezes SKO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Funkcjonowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Odpowiedzialność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Nadzór i kontrola . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część VII. Regionalna Izba Obrachunkowa (dr Kamil Sikora) .
Rozdział 1. Geneza i ewolucja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Podstawy prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Organy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 4. Prezes RIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych . . .
Rozdział 6. Kompetencje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Kolegium RIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Prezes RIO . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Funkcjonowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 8. Odpowiedzialność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Nadzór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Spis osób piastujących najważniejsze stanowiska w administracji
samorządowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
552
563
575
586
593
595
602
604
616
623
629
629
639
647
653
655
657
IX
Spis treściWstęp
Z inicjatywy Wydawnictwa C.H. Beck podjęliśmy się redakcji projektu
wydawniczego pod wspólnym tytułem Administracja publiczna. Komen-
tarz – obejmującego trzy tomy poświęcone przedstawieniu ustroju pod-
miotów funkcjonujących w ramach administracji publicznej. Tom I pre-
zentuje zagadnienia ustrojowe państwowej administracji centralnej,
tom II – ustrój terenowej administracji rządowej, zaś tom III – ustrój
administracji samorządowej. Zważywszy, że w konsekwencji członko-
stwa Rzeczypospolitej Polskiej w strukturze Unii Europejskiej część za-
dań administracji publicznej realizują instytucje i organy UE, zaplanowany
został uzupełniający tom IV serii – Ustrój administracji Unii Europej-
skiej, który obejmuje zagadnienia ustroju administracji unijnej.
Dążąc do zharmonizowania treści poszczególnych tekstów, w ramach
podstawowego założenia redakcyjnego, biorący udział w projekcie Au-
torzy poproszeni zostali o uwzględnienie w strukturze opracowań nastę-
pujących zagadnień: geneza i ewolucja instytucji, wskazanie podstaw
prawnych funkcjonowania, pozycja ustrojowa, tryb funkcjonowania oraz
odpowiedzialność. Omawiając zagadnienia pozycji ustrojowej, kompeten-
cji i trybu funkcjonowania Autorzy przywołują jedynie wybrane przepisy.
W konsekwencji przełamany został typowy dla komentarzy schemat przy-
wołania wszystkich przepisów danej ustawy i objaśnienia ich treści. Tak
więc oddane do rąk Czytelników dzieło odchodzi – z samego założenia –
od idei klasycznego komentarza, na rzecz hybrydowego połączenia tego
ostatniego oraz specjalistycznej monografii.
Jakkolwiek, zważywszy treść merytoryczną dzieła, stanowi ono całość,
to – z uwagi na koncepcję redakcyjną – zarówno poszczególne tomy, jak
i rozdziały w nich zamieszczone stanowią samodzielne części, mogące sta-
nowić przedmiot odrębnej analizy.
Przedstawione Państwu opracowanie jest efektem pracy wielu pracow-
ników naukowych z kilku ośrodków akademickich w Polsce, a także osób
zajmujących się prawem w praktyce. W większości – Autorami zamiesz-
czonych w Komentarzach tekstów są pracownicy: Katolickiego Uniwer-
sytetu Lubelskiego Jana Pawła II, Szkoły Wyższej Psychologii Społecz-
nej, Uniwersytetu Jana Kochanowskiego, Uniwersytetu Jagiellońskiego,
Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego, Uniwersytetu Marii Cu-
rie-Skłodowskiej, Uniwersytetu Rzeszowskiego, Uniwersytetu Śląskie-
go, Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Uniwersytetu Warszawskiego,
XI
Wstęp
Uniwersytetu Wrocławskiego oraz Wyższej Szkoły Pedagogicznej w War-
szawie.
Wszystkim Autorom opracowania pragniemy w tym miejscu serdecznie
podziękować za wyrażoną chęć współpracy i trud jaki ponieśli w proce-
sie powstawania tej pozycji. Pragniemy również podziękować wszystkim
pracownikom Wydawnictwa C. H. Beck w Warszawie, którzy brali udział
w redakcji dzieła.
W imieniu wszystkich Autorów wyrażamy nadzieję, że przekazywa-
na dziś Czytelnikom pozycja sprosta ich oczekiwaniom. Jednocześnie pra-
gniemy zaznaczyć, że za poglądy wyrażone w poszczególnych częściach
ponoszą odpowiedzialność tylko ich Autorzy.
Warszawa, sierpień 2012 r.
Redaktorzy
XII
Wykaz skrótów
1. Akty prawne
CzłEtatSKOR . . . . . . rozp. Prezesa RM z 8.9.1999 r. w sprawie maksy-
malnej ilości etatowych członków samorządowych
kolegiów odwoławczych (Dz.U. Nr 74, poz. 828)
DochJSTU . . . . . . . . ustawa z z 13.11.2003 r. o dochodach jednostek sa-
morządu terytorialnego (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 80,
poz. 526 ze zm.)
DostInfPublU . . . . . . ustawa z 6.9.2001 r. o dostępie do informacji pu-
blicznej (Dz.U. Nr 112, poz. 1198 ze zm.)
DrogPublU . . . . . . . . ustawa z 21.3.1985 r. o drogach publicznych
(t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 19, poz. 115 ze zm.)
DzAdmRzU . . . . . . . ustawa z 4.9.1997 r. o działach administracji rządo-
wej (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 65 poz. 437 ze zm.)
DziałLeczU . . . . . . . ustawa z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej
(Dz.U. Nr 112, poz. 654 ze zm.)
EKSL . . . . . . . . . . . . Europejska Karta Samorządu Lokalnego sporzą-
dzona w Strasburgu 15.10.1985 r. (Dz.U. 1994 r.
Nr 124, poz. 607 ze zm)
ElInFinU . . . . . . . . . ustawa z 12.9.2002 r. o elektronicznych instrumen-
tach płatniczych (Dz.U. Nr 169, poz. 1385 ze zm.)
FinPublU . . . . . . . . . ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych
FundSołU . . . . . . . . . ustawa z 20.2.2009 r. o funduszu sołeckim (Dz.U.
(Dz.U. Nr 157, poz. 1240 ze zm.)
Nr 52, poz. 420 ze zm.)
Nr 46, poz. 203 ze zm.)
FundU . . . . . . . . . . . ustawa z 6.4.1984 r. o fundacjach (t.j. Dz.U. z 1991 r.
GospNierSPU . . . . . . ustawa z 19.10.1991 r. o gospodarowaniu nieru-
chomościami rolnymi Skarbu Państwa (t.j. Dz.U.
z 2007 r. Nr 231, poz. 1700 ze zm.)
GospNierU . . . . . . . . ustawa z 21.8.1997 r. o gospodarce nieruchomo-
ściami (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze
zm.)
KC . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.
Nr 16, poz. 93 ze zm.)
XIII
Wykaz skrótów
KK . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,
poz. 553 ze zm.)
KNauczU . . . . . . . . . ustawa z 26.1.1982 r. – Karta Nauczyciela (t.j. Dz.U.
z 2006 r. Nr 97, poz. 674 ze zm.)
KonkCzłRIOR . . . . . rozp. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administra-
cji z 23.4.2004 r. w sprawie szczegółowych wa-
runków przeprowadzania konkursu na członków
kolegium regionalnej izby obrachunkowej (Dz.U.
Nr 130, poz. 1396 ze zm.)
KonkPrezRIOR . . . . rozp. Ministra Spraw Wewnętrznych i Administra-
cji z 19.1.2004 r. w sprawie szczegółowych warun-
ków przeprowadzania konkursu na prezesa regio-
nalnej izby obrachunkowej (Dz.U. Nr 10, poz. 93)
Konstytucja RP . . . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r.
KontrAdmRzU . . . . . ustawa z 15.7.2011 r. o kontroli w administracji
(Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i ze zm.)
KP . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U.
rządowej (Dz.U. Nr 185, poz. 1092)
z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)
KPA . . . . . . . . . . . . . ustawa z 14.6.1960 r. – Kodeks postępowania
administracyjnego (t.j. Dz.U. z 2000 r. Nr 98,
poz. 1071 ze zm.)
KPC . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cy-
KPK . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postępowania karne-
wilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)
go (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
KPW . . . . . . . . . . . . . ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania
w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2008 r.
Nr 133, poz. 848 ze zm.)
KWyb . . . . . . . . . . . . ustawa z 5.1.2011 r. – Kodeks wyborczy (Dz.U.
Nr 21, poz. 112 ze zm.)
NadzUbezpU . . . . . . ustawa z 22.5.2003 r. o nadzorze ubezpieczenio-
wym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczo-
nych (Dz.U. Nr 124, poz. 1153 ze zm.)
NIKU . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.12.1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli
NPRU . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.4.2004 r. o Narodowym Planie Roz-
(t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1701 ze zm.)
woju (Dz.U. Nr 116, poz. 1206 ze zm.)
ObrRPU . . . . . . . . . . ustawa z 21.11.1967 r. o powszechnym obowiąz-
ku obrony Rzeczypospolitej Polskiej (t.j. Dz.U.
z 2012 r., poz. 461 ze zm.)
XIV
OchrPrzyrU . . . . . . . ustawa z 16.4.2004 r. o ochronie przyrody (t.j. Dz.U.
z 2009 r. Nr 151, poz. 1220 ze zm.)
OdpNarDFPU . . . . . ustawa z 17.12.2004 r. o odpowiedzialności za na-
ruszenie dyscypliny finansów publicznych (Dz.U.
z 2005 r. Nr 14, poz. 114 ze zm.)
OgłAktNU . . . . . . . . ustawa z 20.7.2000 r. o ogłaszaniu aktów norma-
tywnych i niektórych innych aktów prawnych
(t.j. Dz.U. z 2011 r. Nr 197, poz. 1172)
OrdPod . . . . . . . . . . . ustawa z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa
(t.j. Dz.U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60 ze zm.)
OrgRIOR . . . . . . . . . rozp. Prezesa RM z 16.7.2004 r. w sprawie sie-
dzib i zasięgu terytorialnego regionalnych izb ob-
rachunkowych oraz szczegółowej organizacji izb,
liczby członków kolegium i trybu postępowania
(Dz.U. Nr 167, poz. 1747)
OświataU . . . . . . . . . ustawa z 7.9.1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U
PolU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.4.1990 r. o Policji (t.j. Dz.U. z 2007 r.
z 2004 r. Nr 256, poz. 2572 ze zm.)
Nr 43, poz. 277 ze zm.)
PostWyjSKOR . . . . . rozp. Prezesa RM z 16.2.2001 r. w sprawie szcze-
gółowych zasad i trybu postepowania wyjaśniają-
cego i postępowania dyscyplinarnego członków
samorządowych kolegiów odwoławczych oraz
wykonywania kar dyscyplinarnych i ich zatarcia
(Dz.U. Nr 14, poz. 125)
PracSamU . . . . . . . . ustawa z 21.11.2008 r. o pracownikach samorządo-
PrBank . . . . . . . . . . . ustawa z 29.8.1997 r. – Prawo bankowe (t.j. Dz.U.
wych (Dz.U. Nr 223, poz. 1458 ze zm.)
PromZatrU . . . . . . . . ustawa z 20.4.2004 r. o promocji zatrudnienia i in-
stytucjach rynku pracy (t.j. Dz.U. z 2008 r. Nr 69,
poz. 415 ze zm.)
PrPostAdm . . . . . . . . ustawa z 30.8.2002 r. – Prawo o postępowaniu
przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1270 ze zm.)
PrPras . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.1.1984 r. – Prawo prasowe (Dz.U.
Nr 5, poz. 24 ze zm.)
XV
PrBud . . . . . . . . . . . . ustawa z 7.7.1994 r. – Prawo budowlane (t.j. Dz.U.
PrGeolGórn . . . . . . . ustawa z 9.6.2011 r. – Prawo geologiczne i górni-
z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.)
z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)
cze (Dz.U. Nr 163, poz. 981)
Wykaz skrótówWykaz skrótów
PrStow . . . . . . . . . . . ustawa z 7.4.1989 r. – Prawo o stowarzyszeniach
PrSzkolWyższ . . . . . ustawa z 27.7.2005 r. – Prawo o szkolnictwie wyż-
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 855 ze zm.)
szym (Dz.U. Nr 164, poz. 1365 ze zm.)
PStrPożU . . . . . . . . . ustawa z 24.8.1991 r. o Państwowej Straży Pożar-
nej (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 12, poz. 68 ze zm.)
RIOU . . . . . . . . . . . . ustawa z 7.10.1992 r. o regionalnych izbach obra-
chunkowych (t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 55, poz. 577
ze zm.)
RolEkolU . . . . . . . . . ustawa z 25.6.2009 r. o rolnictwie ekologicznym
(Dz.U. Nr 116, poz. 975)
SamGminU . . . . . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
SamPowU . . . . . . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie gminnym
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.)
SamTerU . . . . . . . . . ustawa z 8.3.1990 r. o samorządzie terytorialnym
(Dz.U. Nr 16, poz. 95 ze zm.)
SamWojU . . . . . . . . . ustawa z 5.6.1998 r. o samorządzie województwa
(t.j. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1590 ze zm.)
StKlŻywU . . . . . . . . ustawa z 18.4.2002 r. o stanie klęski żywiołowej
(Dz.U. Nr 62, poz. 558 ze zm.)
SwobDzGospU . . . . ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności go-
spodarczej (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447
ze zm.)
TfUE . . . . . . . . . . . . Traktat o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej
TKU . . . . . . . . . . . . . ustawa z 1.8.1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym
(Dz.Urz. UE C 83 z30.3.2010 r., ze zm.)
(Dz.U. Nr 102, poz. 643 ze zm.)
UstrMStWarU . . . . . ustawa z 15.3.2002 r. o ustroju miasta stołecznego
Warszawy (Dz.U. Nr 41, poz. 361 ze zm.)
WojAdmRzU . . . . . . ustawa z 23.1.2009 r. o wojewodzie i administracji
rządowej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206
ze zm.)
WolontariatU . . . . . . ustawa z 24.4.2003 r. o działalności pożytku pu-
blicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2010 r.
Nr 234, poz. 1536 ze zm.)
ZagospPrzestrzU . . . ustawa z 27.3.2003 r. o planowaniu i zagospodaro-
waniu przestrzennym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.)
ZasPPRU . . . . . . . . . ustawa z 6.12.2006 r. o zasadach prowadzenia poli-
tyki rozwoju (t.j. Dz.U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712 ze
zm.)
XVI
ZTP . . . . . . . . . . . . . . Zasady techniki prawodawczej – załącznik do
rozp. Prezesa RM z 20.6.2002 r. w sprawie zasad
techniki prawodawczej (Dz.U. Nr 100, poz. 908)
2. Organy orzekające
NSA . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny
SN . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy
TK . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Konstytucyjny
WSA . . . . . . . . . . . . . Wojewódzki (-e) Sąd(-y) Administracyjny (-e)
3. Czasopisma, publikatory
BIP . . . . . . . . . . . . . . Biuletyn Informacji Publicznej
BSN . . . . . . . . . . . . . Biuletyn Sądu Najwyższego
Dz.U. . . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
Dz.Urz. . . . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy
GP . . . . . . . . . . . . . . . Gazeta Prawna
M. P. . . . . . . . . . . . . . Monitor Polski
NZS . . . . . . . . . . . . . Nowe Zeszyty Samorządowe
ONSAiWSA . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego i Wojewódzkich
Sądów Administracyjnych
OSAB . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Białymstoku
OSNAPiUS . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administra-
cyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSS . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych
PiP . . . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo
PiZS . . . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie Społeczne
Rzeczp. . . . . . . . . . . . Rzeczpospolita
ST . . . . . . . . . . . . . . . Samorząd Terytorialny
SW . . . . . . . . . . . . . . Studia Wyborcze
4. Inne skróty
ABW . . . . . . . . . . . . Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego
CBA . . . . . . . . . . . . . Centralne Biuro Antykorupcyjne
GIKS . . . . . . . . . . . . Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej
GUS . . . . . . . . . . . . . Główny Urząd Statystyczny
KomPW . . . . . . . . . . Komisja Papierów Wartościowych
KRRIO . . . . . . . . . . . Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych
KRSKO . . . . . . . . . . Krajowa Reprezentacja Samorządowych Kolegiów
Odwoławczych
XVII
Wykaz skrótówWykaz skrótów
MF . . . . . . . . . . . . . . Minister Finansów
NBP . . . . . . . . . . . . . Narodowy Bank Polski
niepubl. . . . . . . . . . . . niepublikowany (-a, -e)
NIK . . . . . . . . . . . . . Najwyższa Izba Kontroli
ObKW . . . . . . . . . . . obwodowa komisja wyborcza
OKW . . . . . . . . . . . . okręgowa komisja wyborcza
PIP . . . . . . . . . . . . . . Państwowa Inspekcja Pracy
PKB . . . . . . . . . . . . . Produkt Krajowy Brutto
PKN . . . . . . . . . . . . . Polski Komitet Normalizacyjny
PKW . . . . . . . . . . . . . Państwowa Komisja Wyborcza
RIO . . . . . . . . . . . . . . regionalna izba obrachunkowa
RKW . . . . . . . . . . . . rejonowa komisja wyborcza
RM . . . . . . . . . . . . . . Rada Ministrów
rozp. . . . . . . . . . . . . . rozporządzenie
RPO . . . . . . . . . . . . . Rzecznik Praw Obywatelskich
SKO . . . . . . . . . . . . . samorządowe kolegium odwoławcze
SW . . . . . . . . . . . . . . Służba Więzienna
TKW . . . . . . . . . . . . . terytorialna komisja wyborcza
uchw. . . . . . . . . . . . . uchwała
wyr. . . . . . . . . . . . . . . wyrok
XVIII
Wykaz literatury
B. Adamiak, Statut gminy, ST 1993, Nr 7–8; A. Agopszowicz, Z. Gilowska,
Ustawa o samorządzie terytorialnym, Warszawa 1999; A. Agopszowicz,
Z. Gilowska, M. Taniewska-Peszko, Prawo samorządu terytorialnego w za-
rysie. Katowice 1999 UŚl. s. 246; A. Antoszewski, O zwiększeniu skutecz-
ności, [w:] M. Mazur (red.), Marketing polityczny, Warszawa 2002; A. An-
toszewski, R. Herbut, Systemy polityczne współczesnego świata, Gdańsk
2001; M. Augustyniak, Jednostki pomocnicze gminy, Warszawa 2010;
M. Augustyniak, P. Chmielnicki, Tworzenie, organizacja wewnętrzna
i funkcjonowanie jednostek pomocniczych gminy, Warszawa 2011; B. Ba-
naszak, Ordynacja wyborcza do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z 1993 r.,
Prz. Sejm. 1993, Nr 4; tenże, Głosowanie, [w:] D. Frey, Pół głosu to za
mało, Rzeczp. 1994, Nr 67; K. Bandarzewski, Ograniczenia w prowadze-
niu działalności przez etatowego i pozaetatowego członka samorządowego
kolegium odwoławczego, Casus 2003, Nr 28 (2); tenże, [w:] K. Banda-
rzewski, P. Chmielnicki, M. Mączyński, S. Płażek, Jednostki pomocnicze
gminy, Kraków 2002; tenże, [w:] P. Chmielnicki (red.), Komentarz do usta-
wy o samorządzie gminnym, Warszawa 2004; tenże, [w:] P. Chmielnicki
(red.), Komentarz do ustawy o samorządzie powiatowym, Warszawa
2005; tenże, [w:] P. Chmielnicki (red.), Komentarz do ustawy o samorzą-
dzie województwa, Warszawa 2005; K. Bandarzewski, P. Chmielnicki,
W. Kisiel, Prawo samorządu
terytorialnego w Polsce, Warszawa
2006; M. Barański, Samorząd terytorialny jako podmiot strategii rozwoju
społecznego, [w:] B. Nawrot, J. Pokładecki (red.), Samorząd ponadgminny
w Polsce. Tradycja, odrodzenie, doświadczenia, Poznań 2004 UAM; A. Bar-
czak, Wpływ samorządowych instrumentów planowania przestrzennego na
ochronę środowiska, Prawo i Środowisko 2003, Nr 3; D. Bąbiak-Kowal-
ska, Zwolnienie radnego, Wspólnota 2011, Nr 7, s. 41; podobnie P. Chmiel-
nicki, Glosa aprobująca do wyr. NSA z 6.5.2003 r., II SA/Kr 363/03,
ST 2003, Nr 12; M. Bąkiewicz, Demokratyczny system wyborczy jako
gwarant realizacji konstytucyjnej zasady decentralizacji władzy publicznej,
[w:] M. Stec, K. Małysa-Sulińska (red.), Wybory i referenda. Aspekty praw-
ne i politologiczne, Warszawa 2010; tenże, Finansowe aspekty wyborów
samorządowych, [w:] J. Marszałek-Kawa (red.), Samorząd terytorialny.
Studium politologiczne, Toruń 2007; tenże, System wyborczy do samorzą-
du terytorialnego w Polsce na tle europejskim, Toruń 2008; A. Bednarz,
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)