Darmowy fragment publikacji:
PRAWO S¥DOWE
Apelacja karna
Polecamy nasze publikacje z zakresu prawa karnego:
A. W¹sek (red.)
KODEKS KARNY. CZÊŒÆ SZCZEGÓLNA t. I–II, wyd. 2
Du¿e Komentarze Becka
P. Hofmañski, E. Sadzik, K. Zgryzek
KODEKS POSTÊPOWANIAKARNEGO t. I–II, wyd. 2 z Suplementem
Du¿e Komentarze Becka
Marek Bojarski, Wojciech Radecki
POZAKODEKSOWE PRAWO KARNE Tomy I–III
Komentarze Karne Becka
KODEKS KARNY I KODEKS POSTÊPOWANIA
KARNEGO wyd. 4
Edycja Prokuratorska
KODEKS KARNY, KODEKS POSTÊPOWANIA
KARNEGO, KODEKS KARNY WYKONAWCZY wyd. 13
Teksty Ustaw Becka
Lech Gardocki
PRAWO KARNE wyd. 10
Podrêczniki Prawnicze
Andrzej Marek
PRAWO WYKROCZEÑ wyd. 4
Podrêczniki Prawnicze
www.sklep.beck.pl
Apelacja
karna
wyd. 2
Kazimierz £ojewski
Redakcja: Dagna Kordyasz
Projekt ok³adki: Jaros³aw Madejski
© Wydawnictwo C.H. Beck 2005
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: Wydawnictwo C.H. Beck
Druk i oprawa: Drukarnia WN ALFA-WERO Sp. z o.o.
ISBN 83-7387-517-4
Spis treœci
Przedmowa...........................................................................................
IX
Spis treœci
Uwagi do wydania drugiego ................................................................ XI
Spis treœci
Wykaz skrótów..................................................................................... XIII
Literatura.............................................................................................. XV
Czêœæ I. Apelacja karna
Rozdzia³ I. Model postêpowania apelacyjnego w KPK...................
Rozdzia³ II. Dopuszczalnoœæ apelacji................................................
1. Warunki dopuszczalnoœci (uwagi wstêpne) .......................................
2. Wniesienie w terminie zawitym 7 dni od daty og³oszenia wyroku
wniosku o sporz¹dzenie na piœmie i dorêczenie uzasadnienia
wyroku (art. 422 § 1 KPK) ................................................................
3. Wniesienie na piœmie apelacji w terminie zawitym 14 dni od daty
dorêczenia wyroku z uzasadnieniem (art. 445 § 1 KPK) ...................
4. Na marginesie uchwa³y S¹du Najwy¿szego.......................................
5. Gravamen (art. 425 § 3 KPK) – wykazanie w treœci apelacji,
¿e zawarte w zaskar¿onym wyroku rozstrzygniêcia naruszaj¹
prawa lub szkodz¹ interesom odwo³uj¹cego siê................................
6. DopuszczalnoϾ apelacji od uzasadnienia wyroku.............................
7. OdpowiedŸ na apelacjê ......................................................................
3
9
9
10
12
16
20
23
27
Rozdzia³ III. Granice apelacji ........................................................... 31
31
32
34
1. Pojêcie granic apelacji .......................................................................
2. Procesowe funkcje granic apelacji.....................................................
3. Kryteria zakreœlania granic apelacji ...................................................
Rozdzia³ IV. Szczególna sytuacja oskar¿onego i jego obroñcy
w postêpowaniu odwo³awczym..................................................... 35
1. Zakaz pogarszania sytuacji procesowej oskar¿onego (bezpoœredni
zakaz reformationis in peius – art. 434 § 1 KPK)..................................
36
2. Z³amanie kierunku apelacji na korzyœæ oskar¿onego
(art. 434 § 2 KPK) .............................................................................
39
3. Rozszerzenie podmiotowych granic zaskar¿enia na korzyœæ
wspó³oskar¿onych (art. 435 KPK) .....................................................
40
VI
Spis treœci
4. Nakaz zmiany lub uchylenia wyroku s¹du pierwszej instancji
na korzyœæ oskar¿onego z powodu ra¿¹cej niesprawiedliwoœci
tego wyroku (art. 440 KPK)..............................................................
5. Ograniczenia w zakresie cofniêcia apelacji wniesionej na korzyœæ
oskar¿onego (art. 431 § 1 i 2 KPK)....................................................
6. Rygory przy poprawianiu b³êdnej kwalifikacji prawnej czynu
42
44
(art. 455 KPK) ..................................................................................
46
7. Zakaz pogarszania sytuacji procesowej oskar¿onego (poœredni
zakaz reformationis in peius – art. 443 KPK) ....................................
8. Zakaz skazania oskar¿onego uniewinnionego przez s¹d pierwszej
instancji (art. 454 § 1 KPK)...............................................................
9. Warunek dopuszczalnoœci orzeczenia surowszej kary pozbawienia
wolnoœci (art. 454 § 2 KPK)..............................................................
10. Zakaz zaostrzenia kary pozbawienia wolnoœci ponad okreœlone
48
50
51
progi (art. 454 § 3 KPK)....................................................................
54
11. Dopuszczalnoœæ uniewinnienia oskar¿onego lub umorzenia
postêpowania przez s¹d pierwszej instancji w sytuacji okreœlonej
w art. 442 § 1, zd. II KPK ..................................................................
Rozdzia³ V. Sposób wykonywania kontroli odwo³awczej przez
54
1. Procesowa istota zarzutu apelacyjnego..............................................
2. Zarzuty „wzglêdne” i „bezwzglêdne”................................................
3. Zarzuty oparte na nowych faktach i dowodach ..................................
4. Metodyka podnoszenia zarzutów odwo³awczych..............................
5. Rodzaj uchybienia s¹du pierwszej instancji a zarzut odwo³awczy .....
6. Zarzuty „mieszane – po³¹czone”........................................................
7. Konstrukcja (redakcja) zarzutu..........................................................
s¹d drugiej instancji ...................................................................... 57
57
1. Rozprawa i posiedzenie .....................................................................
2. Postêpowanie dowodowe ..................................................................
64
66
3. Rodzaje orzeczeñ apelacyjnych .........................................................
Rozdzia³ VI. Przyczyny odwo³awcze – zarzuty apelacyjne ............ 73
73
77
81
83
83
84
88
Rozdzia³ VII. Materialna treœæ zarzutu odwo³awczego .................. 91
91
1. Obraza przepisów prawa materialnego ..............................................
2. Obraza przepisów postêpowania .......................................................
95
3. Problematyka art. 439 KPK ............................................................... 100
4. B³¹d w ustaleniach faktycznych przyjêtych za podstawê wyroku ...... 106
5. Ra¿¹ca niewspó³miernoœæ kary.......................................................... 109
Rozdzia³ VIII. Prawomocnoœæ wyroku............................................. 113
1. Pojêcie prawomocnoœci ..................................................................... 113
2. Data uprawomocnienia siê wyroku.................................................... 115
Spis treœci
VII
Czêœæ II. Pisma procesowe
1. Apelacja w oparciu o zarzuty obrazy prawa materialnego............... 121
2. Apelacja w oparciu o zarzut obrazy przepisów postêpowania
mog¹cej mieæ wp³yw na treœæ wyroku............................................. 125
3. Apelacja w oparciu o zarzut b³êdu w ustaleniu faktycznych
przyjêtych za podstawê wyroku ...................................................... 127
4. Apelacja w oparciu o zarzut ra¿¹cej niewspó³miernoœci kary.......... 131
Indeks rzeczowy................................................................................... 133
Przedmowa
Problematyka postêpowania odwo³awczego, w tym sporz¹dza-
Przedmowa
Przedmowa
nia i popierania apelacji, nale¿y do najbardziej skomplikowanych
dzia³ów procedury karnej. Zagadnienie sprowadza siê nie tylko do
znajomoœci przepisów zgrupowanych w Dziale IX Kodeksu postê-
powania karnego, ale tak¿e stawia przed autorem apelacji postulat
wykazania szczególnej wnikliwoœci zarówno przy wydobywaniu
uchybieñ, jakich dopuœci³ siê s¹d pierwszej instancji, jak i „usta-
wienia” tych uchybieñ w okreœlonej kategorii zarzutów i wnio-
sków apelacyjnych. Prawid³owo sporz¹dzona apelacja (jak rów-
nie¿ za¿alenie) przez którykolwiek z uprawnionych podmiotów
jest najlepszym i w zasadzie niezawodnym sprawdzianem pozio-
mu zawodowego autora tego œrodka odwo³awczego.
zajmuje
Postêpowanie odwo³awcze
szczególn¹ pozycjê
w hierarchii instytucji karnoprocesowych z uwagi na rangê na-
dan¹ mu w zapisie konstytucyjnym (art. 176 ust. 1 Konstytucji
stanowi¹cy, ¿e „postêpowanie s¹dowe jest co najmniej dwuin-
stancyjne”). Wy³ania siê tu szczególna cecha tego postêpowania,
wyra¿aj¹ca siê w prawie stron do kontroli wyroku s¹du pierwszej
instancji przez s¹d odwo³awczy – w celu osi¹gniêcia w wyroku
tego s¹du hipotetycznej chocia¿by pewnoœci, ¿e sprawa zosta³a
os¹dzona prawid³owo i w oparciu o niebudz¹ce w¹tpliwoœci usta-
lenia (res iudicata pro veritate habetur). Nale¿y podkreœliæ, ¿e
w proces osi¹gania tej pewnoœci musz¹ byæ zaanga¿owane
wszystkie powo³ane przez ustawê podmioty, to jest s¹d przy
czynnym udziale stron procesowych. Dla wszystkich tych pod-
miotów postêpowanie odwo³awcze jest z ca³¹ pewnoœci¹ ze-
spo³em czynnoœci wymagaj¹cych szczególnego wysi³ku intelek-
tualnego – o nasileniu nieporównywalnym do innych czynnoœci
procesowych.
X
Przedmowa
W niniejszym opracowaniu postawiono sobie za cel sporz¹dze-
nie tego trudnego pisma procesowego na podstawie obowi¹zu-
j¹cych przepisów procedury karnej. Nie jest w tym ujêciu zamia-
rem autora omawianie problematyki teoretycznej postêpowania
odwo³awczego, aczkolwiek w toku rozwa¿añ wypadnie niejedno-
krotnie nawi¹zaæ do teorii procesu z uwagi na to, ¿e nagi prakty-
cyzm, niepodbudowany teori¹, sp³yca efekty pracy prawnika.
Opracowanie nie bêdzie równie¿ wyk³adem na temat postêpowa-
nia odwo³awczego, jest bowiem z za³o¿enia adresowane do profe-
sjonalistów dysponuj¹cych wiedz¹ i doœwiadczeniem w tej dzie-
dzinie. Zadaniem podstawowym pracy jest przegl¹d i uporz¹dko-
wanie zagadnieñ zwi¹zanych ze sporz¹dzeniem apelacji – ze
szczególnym uwzglêdnieniem tez zawartych w orzecznictwie SN
i najbardziej charakterystycznych pogl¹dów doktryny.
Jest rzecz¹ oczywist¹, ¿e z uwagi na ramy opracowania nie wy-
czerpie ono ca³oœci problematyki – przy zastosowaniu metody w³aœ-
ciwej np. w odniesieniu do komentarzy. Autor zak³ada, ¿e spe³ni
ono mo¿liwie najlepiej swe zadanie, je¿eli stanie siê dla osób zainte-
resowanych poradnikiem u³atwiaj¹cym w miarê swobodne porusza-
nie siê w tej trudnej, ale nader wa¿nej dziedzinie prawa.
Warszawa, sierpieñ 2003 r.
dr Kazimierz £ojewski
Uwagi do wydania drugiego
Celem drugiego wydania by³o w zamiarze autora uzupe³nienie
Uwagi do II wydania
Uwagi do II wydania
pierwotnego tekstu w tych jego partiach, które wymaga³y bardziej
precyzyjnego ujêcia. Dotyczy to zw³aszcza problematyki roz-
dzia³u VIII, omawiaj¹cego zagadnienie prawomocnoœci wyroku.
Uaktualnione zosta³o w znacznej mierze orzecznictwo S¹du Naj-
wy¿szego, co wynika³o z up³ywu czasu od daty ukazania siê wyda-
nia pierwszego.
Warszawa, paŸdziernik 2004 r.
dr Kazimierz £ojewski
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
1. ród³a prawa
KC . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1664 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16,
poz. 93 ze zm.)
KK . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88,
poz. 553 ze zm.)
KPK . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks postêpowania karnego
(Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)
. . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
. . Biuletyn Prokuratury Generalnej
2. Czasopisma i zbiory orzeczeñ
Biul. Prok. Gen.
Dz.U.
NP . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo
OSA . . . . . . . . . . . Orzecznictwo S¹du Apelacyjnego
OSN . . . . . . . . . . . Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego
OSNKW . . . . . . . . Orzecznictwo S¹du Najwy¿szego. Izba Karna i Izba
OSPiKA . . . . . . . . Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra-
Wojskowa
¿owych
. . . . . . . . . . . . Palestra
Pal.
PiP . . . . . . . . . . . . . Pañstwo i Prawo
Prok. i Pr.
. . . . . . . Prokuratura i Prawo
artyku³
i inni
i nastêpne
litera
3. Inne
art. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . .
i in.
. . . . . . . . . .
i nast.
lit.
. . . . . . . . . . . . .
m.in.
Nr . . . . . . . . . . . . . numer
orzecz.
pkt . . . . . . . . . . . . . punkt
por.
post.
r.
s.
. . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . .
rok
strona
. . . . . . . . . . . miêdzy innymi
. . . . . . . . . orzeczenie
. . . . . . . . . . . . porównaj
. . . . . . . . . . . postanowienie
XIV
Wykaz skrótów
. . . . . . . . . . . . . to jest
. . . . . . . . . . uchwa³a
SA . . . . . . . . . . . . . S¹d Apelacyjny
SN . . . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy
SN(7) . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy w sk³adzie 7 sêdziów
tj.
uchw.
ust.
. . . . . . . . . . . . ustêp
wyr. . . . . . . . . . . . . wyrok
. . . . . . . . . . . . . . zeszyt
z.
zd.
. . . . . . . . . . . . . zdanie
ze zm.
. . . . . . . . . . ze zmianami
Literatura
Literatura
Literatura
Bafia J. i in., Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, Warszawa 1976
Nowicki M. A., Wokó³ Konwencji Europejskiej, Warszawa 1992, Biblioteka
Palestry
Ferenc A., Rewizja strony w procesie karnym, Warszawa 1978
Grzegorczyk T., Tylman J., Polskie postêpowanie karne, Warszawa 1999
Hofmañski P., Kodeks postêpowania karnego. Komentarz, Warszawa
Kaftal A., Prawomocnoœæ wyroków s¹dowych w polskim prawie karnym
procesowym, Warszawa 1966
Kaftal A., O granicach i kierunku œrodka odwo³awczego w œwietle nowego
KPK, Pal. 1970, Nr 3
Kalinowski S., Postêpowanie karne – Zarys czêœci szczególnej, Warszawa
1964
Kotarbiñski T., Kurs logiki dla prawników, Warszawa 1961
Nelkan J., Domniemania w procesie karnym, NP 1970, Nr 11
Pawela S., Wzglêdne przyczyny odwo³awcze, Warszawa 1970
Piekarski M., Opracowanie rewizji w postêpowaniu cywilnym, Pal. 1965
Prusak F., Podstawy rewizji w procesie karnym, Bydgoszcz 1970, s. 15
Rajzman H., O w³aœciw¹ kwalifikacjê zarzutów rewizyjnych, PiP 1953, Nr 2
Œliwiñski S., Œrodek odwo³awczy skierowany wy³¹cznie przeciwko uzasad-
nieniu orzeczenia karnego, PiP 1955, Nr 9
Czêœæ I
Apelacja karna
Rozdzia³ I. Model postêpowania apelacyjnego
w KPK
Model postêpowania apelacyjnego zawarty w obowi¹zuj¹cym
Czêœæ I. Rozdzia³ I. Model postêpowania apelacyjnego w KPK
Czêœæ I. Rozdzia³ I. Model postêpowania apelacyjnego w KPK
Kodeksie postêpowania karnego z 6.6.1997 r. (Dz.U. Nr 89, poz. 555
ze zm.) nie zrywa z podstawowymi rozwi¹zaniami, do których
prawnicy polscy s¹ przyzwyczajeni od kilku ju¿ pokoleñ. Jego
istotn¹ cech¹ jest ci¹g³oœæ legislacyjna, nawi¹zuj¹ca zarówno do
Kodeksu postêpowania karnego z 1928 r., jak i do kodeksu z roku
1969. Ca³y szereg nowych, wspó³czesnych rozwi¹zañ jest odpo-
wiedzi¹ na zmiany ustrojowe, jakie dokona³y siê w 1989 r. i wyni-
kaj¹ce z nich zapotrzebowanie na uregulowania odpowiadaj¹ce
zadaniom pañstwa demokratycznego, szczególnie uczulonego na
funkcje gwarancyjne jurysdykcji w odniesieniu do praw i wolnoœci
obywatelskich.
I tak zachowane zosta³o rozwi¹zanie, zgodnie z którym apela-
cja jest jednym z dwóch (obok za¿alenia) zwyk³ych œrodków
odwo³awczych od orzeczeñ (wyroków) s¹dów pierwszej instancji,
charakteryzuj¹cym siê tym, ¿e jest to œrodek bezwzglêdnie dewo-
lutywny i bezwzglêdnie suspensywny (por. T. Grzegorczyk,
J. Tylman, Polskie postêpowanie karne, Warszawa 1999, s. 688).
Pierwsza cecha (dewolutywnoœæ) wyra¿a siê w przejœciu sprawy
na forum drugiej instancji przez sam fakt wniesienia przez upraw-
niony podmiot we w³aœciwym terminie apelacji, nak³adaj¹c na s¹d
odwo³awczy obowi¹zek jej rozpoznania, zaœ po stronie s¹du
pierwszej instancji zakaz dokonywania jakichkolwiek poprawek
w³asnego orzeczenia lub inaczej – uwzglêdnienia apelacji od
w³asnego orzeczenia. Druga cecha (suspensywnoœæ) sprowadza siê
do wstrzymania wykonania wyroku pierwszej instancji do czasu
rozpoznania sprawy przez instancjê odwo³awcz¹. Na tym m.in. po-
lega ró¿nica miêdzy apelacj¹ a za¿aleniem, które (art. 462 KPK)
Pobierz darmowy fragment (pdf)