Darmowy fragment publikacji:
Bajki rymowane
w biblioterapii
Agnieszka Łaba
Bajki rymowane
w biblioterapii
Kraków 2008
© Copyright by Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków 2008
Recenzent:
dr Elżbieta Maria Minczakiewicz
Korekta:
Zuzanna Bochenek
Projekt okładki:
Ewa Beniak-Haremska
ISBN 978-83-7587-058-9
Ofi cyna Wydawnicza „Impuls”
30-619 Kraków, ul. Turniejowa 59/5
tel. (012) 422-41-80, fax (012) 422-59-47
www.impulsofi cyna.com.pl, e-mail: impuls@impulsofi cyna.com.pl
Wydanie I, Kraków 2008
Spis treści
Wprowadzenie ............................................................................................................... 9
Biblioterapia i jej możliwości .................................................................................. 11
Konwencja bajek ......................................................................................................... 11
Czym jest biblioterapia? .......................................................................................... 14
Doświadczenia własne w postępowaniu biblioterapeutycznym .......... 16
Bibliografi a ..................................................................................................................... 17
Bajki rymowane .............................................................................................................. 19
Charakterystyka bajek ............................................................................................ 19
Grzyb Borowik .............................................................................................................. 20
Wielbłąd Fu-Fu ............................................................................................................ 23
Stonoga Petronela ....................................................................................................... 26
Żyrafa i jej niezwykła szyja ................................................................................... 30
Żółw Czesiek ................................................................................................................. 33
Owca MAŁA, która czynu WIELKIEGO dokonała ..................................... 38
Dwie dżdżownice ......................................................................................................... 43
Byzio i Gizio ................................................................................................................... 46
Mrówka Matylda ......................................................................................................... 49
Koza Klementyna ....................................................................................................... 55
Zebry dwie ..................................................................................................................... 59
Ośmiornica Andżelina .............................................................................................. 63
Kogutek Biały ............................................................................................................... 68
Papuga Pelagia ............................................................................................................ 73
Myszki dwie ................................................................................................................... 76
Piłki .................................................................................................................................... 80
Pszczółka Mela ............................................................................................................ 83
Kredki ............................................................................................................................................. 88
Charakterystyka scenariuszy ................................................................................. 91
Rysunki pomocnicze .................................................................................................... 107
Biblioteka
Na pierwszym piętrze starej kamienicy biblioteka się mieściła.
Pracowała w niej stara bibliotekarka – bardzo miła.
Na regałach dużo kolorowych grzbietów było,
od samego patrzenia miło się robiło.
Kiedyś biblioteka często odwiedzana była,
bibliotekarka dzieciom o książkach prawiła.
Jednak czasy inne nastały
i książki na drugi plan zejść musiały.
Teraz na biurkach komputery stoją
i do książek miny stroją.
Kiedyś rzekł komputer do książeczki:
„O waszych zasługach to same ploteczki.
Nie dziwię się, że nikt już po was nie sięga.
My, komputery, to teraz prawdziwa potęga!
U nas znajdą wszyscy informacje; odpowiadamy na każde pytanie:
Co się dzieje w Iranie?
Co jada król na śniadanie?
Jaka woda w rzece płynie?
I gdzie rosną brzoskwinie?”
Książkom bardzo smutno się zrobiło,
bo o życiu w cieniu im się nie marzyło.
Nie chciały kłótni z komputerami,
tylko zrozumienia, że gdyby ludzi czytać się nie nauczyło,
to komputerów w ogóle by nie było.
Dzięki czytaniu wyobraźnia się rozwija,
miło upływa chwila, a każda książka inną tajemnicę skrywa.
Tak więc wy oceńcie sami,
czy warto kończyć przygodę z książkami?
(Agnieszka Łaba)
Wprowadzenie
Nie bez powodu na wstępie umieściłam wierszyk swojego autorstwa
zatytułowany Biblioteka. Zdaje się, że – w dobie dominacji techniki
w każdej dziedzinie życia – wartość książki nieustannie maleje. Mało
jest osób, które poszukując odpowiedzi na nurtujące ich pytania, sięgają
po książkę – prościej i szybciej można odnaleźć informację w Internecie.
Mam na myśli przede wszystkim młodego czytelnika.
Pracę z dziećmi oparłam na pisanych przez siebie bajkach, w których
wykorzystałam rym, stąd ich nazwa – bajki rymowane. Rym miał peł-
nić funkcję głownie instrumentacyjną, która polegała na wprowadzeniu
bogatszej postaci dźwiękowej. Walory dźwiękowe były również wzmoc-
nione, jak się wydaje, przez rytmikę tekstu, która służyła uwydatnieniu
określonych znaczeń1. Bohaterowie prezentowanych opowiadań bory-
kają się z problemami, rozwiązują je i zachęcają do myślenia. Pozwalają
dziecku uwierzyć w sukces – jeżeli fi kcyjnej postaci udaje się przełamać
własne słabości, to jest szansa, że podobnie zechce postąpić mały czytel-
nik. Bardzo ważne jest, aby wydarzenia przedstawione w bajkach były
zbliżone do tych, z którymi zmaga się dziecko.
Odbiorcy moich bajek to uczniowie specjalnej szkoły podstawowej
w wieku 8–14 lat z zaburzeniami emocjonalnymi – dzieci mające kłopoty
z nauką, tj. mniej zdolne, zaniedbane wychowawczo, odrzucone (w domu
ro dzinnym, w szkole, w grupie rówieśniczej). To osoby, które wchodzą
w kolizję z prawem.
Podczas zajęć ze mną dzieci te bardzo chętnie włączały się w pracę,
nadając sens temu, co robię. Zbiór, który prezentuję, ma dla mnie duże
znaczenie, ponieważ widziałam, że każda bajka budziła zainteresowanie
u odbiorców.
W publikacji przedstawiam gotowe scenariusze, dzięki którym osiąg-
nęłam zamierzone cele. Każdy z nich był wielokrotnie sprawdzony
w praktyce. Pomocnymi w pracy były rysunki przygotowane według
własnego pomysłu.
Bajki te napisałam z myślą o nauczycielach-wychowawcach, nauczy-
cielach szkół specjalnych, bibliotekarzach, pedagogach szkolnych oraz
tych wszystkich, którzy mają do czynienia z dziećmi i młodzieżą.
1 D. Brown, Principles of Art h erapies, h orsons, London 1997, s. 73.
9
Biblioterapia i jej możliwości
Konwencja bajek
Za bajkę uznaje się
utwór o charakterze moralistycznym, w którym spostrzeżenie natury etycz-
nej zilustrowane jest odpowiednim przykładem często alegorycznym, posta-
cie bohaterów są typowe o wyraźnie zaznaczonych cechach, morał umiesz-
czony bywa na początku albo na końcu, lub jest domyślny, ukryty w sensie
opowiadania2.
Według innej defi nicji bajka to
krótka opowiastka wierszem lub prozą, której bohaterami są zwierzęta,
ludzie, rzadziej rośliny lub przedmioty, zawierająca moralne pouczenie wy-
powiadane wprost lub dobitnie zasugerowane3.
Utwór można nazwać bajką, gdy spełnia pewne warunki:
1. Najważniejszą osobliwością świata bajki jest bezkolizyjne porozumiewa-
nie się ludzi, zwierząt, roślin, różnych przedmiotów. Stąd dwa podstawowe
dla bajki chwyty konstrukcyjne: animizacja i personifi kacja.
2. Bajką rządzi prawo metamorfozy. Przemianie ulegają przedmioty, zwie-
rzęta i ludzie dotknięci czarodziejską różdżką lub zaklęci w inny sposób.
3. Bajka (podobnie jak baśń) pomaga swojemu odbiorcy odnaleźć się w wy-
imaginowanym świecie. Jest swoistym antidotum na wszystkie źródła
lęków i udręki. W przeciwieństwie do baśni zawsze jednak poucza i mo-
ralizuje.
4. Cechuje ją lapidarność i zwięzłość kompozycyjna.
5. Ma przejrzystą aksjologię (dobro zawsze zwycięża, zło jest ukarane).
6. Jest ukierunkowana na szczęśliwe zakończenie.
7. Nie obowiązuje w niej wyraźne określenie czasu i przestrzeni.
8. Może mieć charakter ludyczny.
9. Może być utworem epickim lub lirycznym4.
Bajki pokazują dziecku najbliższą rzeczywistość, ukazują wzory za-
chowań, pobudzają do myślenia oraz rozbudzają wewnętrznie. Czytelnik
2 S. Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Wrocław 1966, s. 41.
3 Słownik terminów literackich, red. J. Sławiński, Wrocław 1976, s. 42.
4 I. Borecka, Z motylem w tle. O baśni w biblioterapii i terapii pedagogicznej, WPWSZ,
Wałbrzych 2004, s. 10.
11
przeżywa porażki i odnosi sukcesy wraz z bohaterami opowiadania. Jest
świadkiem zwycięstwa dobra nad złem. Wszystkie utwory tworzą magicz-
ną rzeczywistość, widzianą oczami dziecka. Magia służy zaczarowaniu
świata, rozwiązuje problemy, powodując nagłą zmianę rzeczywistości.
Tak właśnie myśli dziecko: magicznie, przypisując przedmiotom mar-
twym atrybuty życia, doszukując się cech ludzkich u zwierząt5.
Bajki czarodziejskie pojawiły się za sprawą Charles’a Perraulta. Były
to opowiadania ze szczęśliwym zakończeniem, które szybko się rozpo-
wszechniały, zyskując sławę wśród starszych czytelników, potem stały
się ulubioną lekturą dzieci.
Bajki odpowiadają na dwa, zdaje się, najważniejsze pytania: „Jaki jest
ten świat i jakie reguły nim rządzą? Jak można poradzić sobie z zagro-
żeniami?”6. Ich wartość poznawcza opiera się na tezie, że świat nierealny
pomaga zrozumieć świat realny – ich rolą jest ukazanie problemu, uwol-
nienie od przykrych doświadczeń i oswojenie z zagrożeniem. Wpływają
zatem na rozwój i kształtowanie się osobowości dziecka. Uczą pozytyw-
nych wzorów postępowania – zachowań oczekiwanych i nagradzanych.
Bajka, rozwijając wyobraźnię, zachęca do eksploracji rzeczywistości.
Dziecko, przesycone obrazami bajkowymi, krajobrazami, jest w stanie
samo tworzyć własne historyjki. Wierzy w swoje możliwości. Nabiera
umiejętności nie tylko rozumienia otaczającego świata, ale również jego
zmiany7.
Poprzez bajkę dziecko kreuje samo siebie, upodobnia się do bohatera,
przyjmuje jego wzorce moralne, sposoby myślenia i działania. Podziwia
bohatera bajkowego, chce być takim jak on – odważnym, dobrym, skutecz-
nym, pięknym8.
Czytelnik angażuje się emocjonalnie w uczucia bohaterów. Staje się wraż-
liwy na los ludzi, przedmiotów, zwierząt, a nawet roślin. Zmienia wize-
runek samego siebie i przyjmuje inne niż dotąd wartości. Dzięki magii,
wcielając się w rolę bohatera, ma wrażanie, że może zmienić swoją sytu-
ację tak korzystnie, jak to miało miejsce w przeczytanej historii.
Bajka zapewnia poczucie wsparcia, miłości, dodaje sił i utwierdza
w nadziei, że wszystko się poukłada, że wszystko będzie dobrze. Pomaga
zrozumieć problemy emocjonalne, poszerza granice myślenia o te wzo-
ry, które dziecku są nieznane. W ten sposób czytelnik zwiększa swoje
kompetencje w radzeniu sobie w różnych sytuacjach, nie tylko w tych
5 M. Molicka, Bajki terapeutyczne, Media Rodzina, Poznań 1999, s. 23.
6 Tamże, s. 24.
7 Tamże, s. 25.
8 Tamże, s. 26.
12
lękowych, gdy czuje się zagrożony – wchodzi również w rolę tego, który
być może wyrządza krzywdę.
Bajkowy bohater i czytelnik znajdują się przeważnie w podobnej sytu-
acji, co sprzyja utożsamianiu się z postacią i naśladowaniu jej zachowań,
a nawet zmianie sposobu postępowania. Bajki umożliwiają dzieciom iden-
tyfi kowanie, kompensację i ponowne przeżywanie w kontrolowanych
warunkach problemu, którego są świadome9.
W schemacie bajki występują stałe elementy: główny temat, główny
bohater, tło opowiadania oraz inne wprowadzane postacie. Te formy
literackie pełnią wielorakie zadania, które podkreśla Maria Molicka. Są
to funkcje:
1) relaksacyjna – przez chwilę pozwala zapomnieć o stresie, niepokoju
i oderwać się od szarości dnia;
2) socjalizacyjna (bajki tworzą nowe wzorce zachowań) – mali ludzie
spontanicznie uczą się od swoich ulubieńców reguł rządzących w świe-
cie dorosłych;
3) kompensująca potrzeby i łagodząca deprywację – wejście w świat ba-
śni rekompensuje ubogie środowisko wychowawcze;
4) odciążająca – bajki stają się przestrzenią, do której można chwilowo
uciec10.
Ze względu na walory terapeutyczne Maria Molicka wyróżnia rów-
nież następujące rodzaje bajek11:
Bajki relaksacyjne – wspierają dziecko w rozwoju przez wizuali-
zację pozytywnych obrazów, które uspokajają i odprężają. Mają naturę
trójdzielną: w pierwszej części występują elementy rozluźniające i wpły-
wające kojąco na osobowość, w drugiej – uzyskujemy stan właściwy,
czyli relaks, a trzecia – to przypływ energii i budzącej się chęci życia.
Bajki psychoedukacyjne – redukują nieprzyjemne napięcie emo-
cjonalne spowodowane sytuacjami trudnymi, którego dziecko doświad-
cza realnie bądź w wyobraźni – często „zaszczepionej” przez fi lmowe
horrory. W dominujący sposób wpływają one na procesy poznawcze
dziecka przez:
– oswajanie z sytuacją zagrożenia;
– wizualizację treści i nadanie jej w ten sposób znaczenia emo cjonalnego;
– wyjaśnienie związków przyczynowo-skutkowych między zdarzeniem
a doznawaniem emocji;
9 J. E. Bernstein, M. K. Rudman, Books to Help Children Cope with Seperation and
Loss. An Annotated Bibliography, t. 3, R. R. Bowker, New York 1989, s. 29.
10 J. Wnyk, O bajkoterapii, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2004, nr 9, s. 57–58.
11 M. Molicka, Bajki terapeutyczne, „Życie Szkoły” 2004, nr 2, s. 73–77; M. Molicka,
Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Media Rodzina, Poznań 2002,
s. 153–155.
13
– racjonalizację problemu;
– obrazowanie innego spo sobu myślenia o sytuacji;
– ukazanie wzorów skutecznego działania;
– mówienie o trudno ściach i poszukiwanie sposo bu rozwiązania.
Bajki te są najczęściej krótkimi utworami, a ich bohaterowie to małe
dzieci, zwierzątka, zabawki lub postacie fi kcyjne.
Bajki psychoterapeutyczne – mają nie tylko dostarczyć wiedzy po-
trzebnej do efektywnego radzenia sobie w sytuacji trudnej emocjonal-
nie, ale przede wszystkim kompensować braki w zaspokajaniu podsta-
wowych potrzeb. Łączą w sobie walory bajki psychoedukacyjnej. Mają
dłuższą fabułę, bohater otrzymuje wiele wzmocnień, jest nagradzany za
skuteczność i zawsze odnosi sukces.
Czym jest biblioterapia?
Biblioterapia jest zamierzonym działaniem przy wykorzystaniu książki
lub materiałów niedrukowanych (obrazów, fi lmów itp.), prowadzącym do re-
alizacji celów rewalidacyjnych, resocjalizacyjnych, profi laktycznych i ogólno-
rozwojowych. (…) Koniecznym elementem biblioterapii jest międzyosobowy
kontakt indywidualny (biblioterapeuty z jedną osobą) bądź grupowy12.
Biblioterapia nie jest nową dziedziną. O jej zaletach i właściwościach
mówi się od około stu lat. Jej korzenie sięgają czasów starożytnych,
– przy wejściu do jednej z najstarszych bibliotek widniał napis „Lekar-
stwo dla duszy”13. W ubiegłym stuleciu książki celowo wykorzystywano
w procesie terapeutycznym określonym nazwą „biblioterapia”. Podstawy
tej dyscypliny sformułował Mikołaj Rubakin, który w 1919 r. w Lozannie
w Instytucie Bibliopsychologii, zapoczątkował badania nad indywidual-
nymi reakcjami czytelników, wskazując na duże możliwości wykorzysta-
nia drukowanych materiałów w pracy z osobami chorymi14. Biblioterapię
jako metodę terapeutyczną zastosowano po I wojnie światowej.
Biblioterapia opiera się głównie na wykorzystywaniu terapeutycznych
wartości literatury. Literatura daje szanse oderwania się od szarej rzeczy-
wistości. Pomaga zrozumieć siebie i innych ludzi. […] Czytanie lub szerzej
– czytelnictwo – przyczynia się do kształtowania postaw, wzbogacania słow-
12 E. Tomasik, Zagadnienia pedagogiki specjalnej w literaturze. Przewodnik biblio-
grafi czny, cz. 1–2, WSPS, Warszawa 1992, s. 114.
13 J. E. Bernstein, M. K. Rudman, Books to Help Childern Cope…, dz. cyt., s. 21.
14 I. Milewska, Biblioterapia a ergonomia, „Poradnik Bibliotekarza” 2002, nr 10, s. 7.
14
nictwa, przyrostu wiedzy. Może też stać się inspiracją dla różnych form
aktywności intelektualnej15.
Według defi nicji przyjętej w 1966 r. przez Amerykańskie Stowarzy-
szenie Bibliotekarzy, biblioterapia to:
[...] użycie wyselekcjonowanych materiałów czytelniczych jako pomocy tera-
peutycznej w medycynie i psychiatrii; także poradnictwo w rozwiązywaniu
problemów osobistych przez ukierunkowane czytanie16.
Według Ireny Boreckiej, biblioterapia jest procesem terapeutycznym,
w którym odpowiednio wyselekcjonowane i przystosowane materiały czy-
telnicze wykorzystuje jako środek wspierający procesy leczniczy i wycho-
wawczy. Właściwy proces biblioterapeutyczny to: rozpoznanie problemów
z jakimi boryka się pacjent (tzn. diagnoza), odpowiedni dobór literatury,
postępowanie terapeutyczno-wychowawcze, czyli czytanie indywidualne
lub zbiorowe (niekiedy tylko słuchanie) wzbogacone dodatkowymi for-
mami pracy, których celem jest wywarcie odpowiedniego wpływu na
czytelnika-słuchacza, tj.:
– konkretyzacja reakcji emocjonalnych do sytuacji przez nie wzbudza-
nych;
– racjonalizacja tego, że inni mają problemy podobne do naszych17;
– wzmacnianie poczucia własnej wartości – bohater jest nagradzany za
właściwe zachowania;
– pozytywne myślenie polegające na wypracowaniu nowej, skutecznej
strategii działania;
– przewarunkowanie – łączenie bodźców powodujących sytuacje lękowe
z tymi, które sprzyjają redukcji złego nastroju i wprowadzają elemen-
ty humoru18.
Interwencję biblioterapeutyczną można stosować w wielu wypadkach,
np. po to, aby:
– poprawić obraz własnej osoby;
– lepiej zrozumieć ludzkie zachowania i motywacje;
– zwiększyć szacunek do siebie;
– rozbudzić zainteresowania wykraczające poza własną osobę;
– ulżyć presji emocjonalnej lub intelektualnej;
– pokazać, że nie jest się pierwszą ani jedyną osobą, która zetknęła się
z danym problemem;
15 I. Borecka [za:] M. Franaszczuk-Truszkowska, Biblioterapia dla klas IV–VI szkoły
podstawowej, Harmonia, Gdańsk 2006, s. 3.
16 I. Borecka, Biblioterapia w szkole. Poradnik dla bibliotekarzy, Wojewódzki Ośrodek
Doskonalenia Nauczycieli, Legnica 1998, s. 7.
17 C. Shrodes, Bibliotherapy,, „h e Reading Teacher” 1955, nr 9, s. 24–30.
18 M. Molicka, Bajka terapeutyczna, „Remedium” 2002, nr 7/8, s. 19.
15
– wskazać, że są różne możliwości rozwiązania problemu;
– pomóc przedyskutować dany problem w swobodniejszy sposób;
– pomóc ułożyć indywidualny plan kierunku działań prowadzących do
rozwiązania problemu19.
Może przebiegać na co najmniej trzech płaszczyznach:
– uniwersalnej – dotyczy pojęć ogólnych w stosunkach międzyludzkich;
łatwiej uchwycić to, co wspólne dla wszystkich rodziców i wszystkich
dzieci;
– osobistej – służy przywoływaniu własnych doświadczeń uczestnika pro-
cesu biblioterapeutycznego i porównaniu ich z doświadczeniami innych
osób (np. relacje między dzieckiem a jego kolegami i rodzicami);
– wynikającej z kontekstu – jest tworzona dla konkretnego układu inter-
personalnego, np. między uczniami w klasie, dziećmi chorymi a zdro-
wymi, nauczycielem a dziećmi.
Płaszczyzny te przenikają się nawzajem, służą lepszemu porozu-
miewaniu się i ułatwiają zrozumienie własnych relacji z innymi ludźmi
i własnych reakcji na różne sytuacje życiowe. Pomagają też odróżniać
to, co dobre, ładne, potrzebne, poprawne, od tego, co naganne, złe,
brzydkie, niedobre20.
Doświadczenia własne
w postępowaniu biblioterapeutycznym
Moim głównym celem było poznanie wpływu różnego rodzaju tech-
nik biblioterapeutycznych na przekształcenie niepożądanych zachowań
dzieci i młodzieży. Kierunek działań dotyczył przede wszystkim zmia-
ny zaburzonej hierarchii wartości, uświadomienia sobie przez uczniów
własnych możliwości intelektualnych, podniesienia samooceny, przeła-
mania lęku przed publicznym wystąpieniem, wyrobienia umiejętności
słuchania oraz rozwinięcia wyobraźni twórczej.
Podczas zajęć biblioterapeutycznych wykorzystywałam własne bajki,
jak również książki przygodowe, refl eksyjne utwory literackie, dramę,
elementy pedagogiki zabawy, gry i zabawy czytelnicze. Sposób, w jaki
przedstawiałam materiał, był zależny od potrzeb danej grupy. Wyko-
rzystywałam barwne ilustracje oraz arkusze z postaciami bajkowymi
19 W. Szulc, Biblioterapia z Internetu, „Poradnik Bibliotekarza” 2000, nr 11, s. 12.
20 I. Borecka, Biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej w szkole podstawowej
i gimnazjum. Materiały dydaktyczne dla nauczycieli i bibliotekarzy, Unus, Wałbrzych
2002, s. 60–61.
16
do kolorowania przez uczniów. Chciałam aby każde spotkanie było
niezapomnianą lekcją.
Zauważyłam, że bardzo ważna jest sama postać biblioterapeuty i to,
jaką potrafi stworzyć atmosferę. Podczas pracy zawsze się starałam,
aby zajęcia przebiegały w klimacie zaufania, w którym poszczególni
uczestnicy mogli otworzyć się na samych siebie i innych w swoich wy-
powiedziach. Bardzo ważna była treść bajek i charakter ich bohaterów.
Biblioterapia jako jedna z licznych metod arteterapii łączy w so-
bie wiele zalet. Wzmacnia wiarę w swoje możliwości: „ja też mogę”, „ja
też potrafi ę”. Zmienia stosunek i nastawienie do siebie i do otoczenia.
Gruntuje wiedzę o książce jako o narzędziu, które wyrabia pamięć oraz
buduje słownictwo. Stanowi formę umożliwiającą zmianę zachowania
(odreagowania emocjonalnego) dzięki identyfi kacji z bohaterami.
Bibliografi a
Bernstein J. E., Rudman M. K., Books to Help Children Cope with Sepe-
ration and Loss. An Annotated Bibliography, t. 3, R. R. Bowker, New
York 1989.
Borecka I., Biblioterapia w edukacji czytelniczej i medialnej w szkole
podstawowej i gimnazjum. Materiały dydaktyczne dla nauczycieli
i bibliotekarzy, Unus, Wałbrzych 2002.
Borecka I., Biblioterapia w szkole. Poradnik dla bibliotekarzy, Wojewódz-
ki Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli, Legnica 1998.
Borecka I., Z motylem w tle. O baśni w biblioterapii i terapii pedagogicznej,
WPWSZ, Wałbrzych 2004.
Brown D., Principles of Art h erapies, h orsons, London 1997.
Franaszczuk-Truszkowska M., Biblioterapia dla klas IV–VI szkoły pod-
stawowej, Harmonia, Gdańsk 2006.
Konieczna E., Biblioterapia w praktyce. Poradnik dla nauczycieli, wy-
chowawców i terapeutów, Impuls, Kraków 2006.
Milewska I., Biblioterapia a ergonomia, „Poradnik Bibliotekarza” 2002,
nr 10.
Molicka M., Bajka terapeutyczna, „Remedium” 2002, nr 7/8.
Molicka M., Bajki terapeutyczne, Media Rodzina, Poznań 1999.
Molicka M., Bajki terapeutyczne, „Życie Szkoły” 2004, nr 2.
Molicka M., Bajkoterapia. O lękach dzieci i nowej metodzie terapii, Me-
dia Rodzina, Poznań 2002.
Riordan R. J., Wilson S., Bibliotherapy: Does it Work?, „Journal of Coun-
seling and Development” 1989, nr 67.
Shrodes C., Bibliotherapy, „h e Reading Teacher” 1955, nr 9.
17
Sierotwiński S., Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław 1966.
Sławiński J. (red.), Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław
1976.
Szulc W., Biblioterapia z Internetu, „Poradnik Bibliotekarza” 2000, nr 11.
Tomasik E., Zagadnienia pedagogiki specjalnej w literaturze. Przewod-
nik bibliografi czny, cz. 1–2, WSPS, Warszawa 1992.
Wnyk J., O bajkoterapii, „Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze” 2004,
nr 9.
Bajki rymowane
Charakterystyka bajek
Przedstawione przeze mnie bajki dotyczą różnych problemów. Kwe-
stie akceptowania i postrzegania innych takimi, jakimi są, poruszam
w Grzybie Borowiku, Wielbłądzie Fu-Fu, Stonodze Petroneli, Żyrafi e i jej
niezwykłej szyi, Żółwiu Cześku, Owcy MAŁEJ, która czynu WIELKIEGO
dokonała. Prowokowanie kłótni, nieliczenie się z innymi, nieumiejętność
pracy w grupie, podkreślanie swojej osobowości, próby manipulowania
innymi to tematy utworów: Dwie dżdżownice, Byzio i Gizio, Mrówka
Matylda, Koza Klementyna, Zebry dwie, Ośmiornica Andżelina. Bajka
Ośmiornica Andżelina porusza jeszcze dodatkowy wątek, jakim jest kom-
pleks niższości i zastraszanie innych. O kłamstwie i jego odmianach
piszę w Kogutku Białym, Papudze Pelagi, Myszkach dwóch, a o wierze
we własne możliwości i akceptacji siebie – w Piłkach. Bajka pt. Pszczół-
ka Mela mówi o pracy nad sobą i doskonaleniu swojego charakteru.
Umiejętność pracy w grupie i docenianie obecności innych odnajduje-
my w bajce Kredki.
W bajkach opisywałam akurat te problemy, które dostrzegłam w da-
nej chwili. Nie jest jednak powiedziane, że należy trzymać się kurczowo
schematu, który przedstawiam powyżej. Bajki mogą mieć wieloproble-
mowy charakter, ich zastosowanie zależy od potrzeb grupy, z którą pra-
cujemy, lub od trudności, z jaką boryka się dane dziecko.
19
Grzyb Borowik
Przy leśnej drodze wśród mchu zielonego,
rosło sobie coś bardzo dziwnego.
Zwierzątka leśne to miejsce omijały,
nieznajomego przybysza się obawiały.
Nie wiadomo skąd przybywał,
w jakich odległych krainach bywał,
skąd ta jedna noga u niego
i dlaczego w okolicy nie ma nikogo podobnego.
Ślimaki, gdy tylko na niego spojrzały,
ze strachu od razu w domku się chowały.
Pewnego dnia mrówki encyklopedię przytachały,
na kamieniu usiadły i obrazki w niej przeglądały.
Chciały znaleźć w niej coś podobnego
do tego właśnie jednonogiego.
Kolejne kartki przewracały,
przeglądały, porównywały,
nawet dla pewności,
by nie było niejasności,
lupę przyniosły
i w szczegóły się wdały,
zadumane miny miały.
Inne zwierzątka się do nich przyłączały,
każdy był ciekawy, co strony encyklopedii ukrywały.
W pewnej chwili na niebie czarne chmury się pojawiły,
mrówki przed burzą do domków uciec by nie zdążyły,
więc pobiegły w stronę kapelusza brązowego
by burzę przeczekać pod osłoną jego.
20
Pobierz darmowy fragment (pdf)
