Darmowy fragment publikacji:
Autorki przewodnika: Zuzanna Brusić, Salomea Pamuła
Współpraca: Elżbieta Lizak (Zaproszenie do Chorwacji)
Aktualizacja: Michał Szlachetka, Elżbieta Lizak
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Redakcja i korekta: Gabriela Turzańska, Maciej Żemojtel
Zdjęcia na okładce:
Okł. I – Marina w Hvarze, © Rudy Sulgan | Corbis
Okł. IV – Wodospady w Parku Narodowym Krka, © Dwphotos | Dreamstime.com
Skład: Edyta Palonek
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publi-
kacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną,
a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw
autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kom-
pletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym
ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo Helion nie ponoszą
również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych
w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bevvc6
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie VI
• Kup książkę
ISBN: 978-83-246-7582-1
Copyright © Helion, 2010
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to!
Nasza społeczność
e
i
k
c
i
w
t
i
l
P
a
r
o
i
z
e
J
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
|
k
a
i
n
y
r
p
u
z
C
n
a
m
o
R
©
Kaskady pomiędzy jeziorami
Kup książkę
Poleć książkę
b
e
z
r
g
a
Z
Galeria Strossmayera
Chorwacki Teatr Narodowy
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
|
i
k
c
i
n
j
e
H
k
e
r
i
M
©
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
e
c
i
l
o
k
o
i
b
e
z
r
g
a
Z
i
|
r
e
t
n
P
v
a
l
s
i
m
o
T
©
z
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
|
v
o
s
a
r
k
e
N
l
i
a
h
k
i
M
©
Katedra Wniebowzięcia NMP
Katedra w Zagrzebiu – detal portalu
Zamek Trakošcian
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
|
c
i
c
v
o
r
d
u
M
r
i
i
m
d
a
l
V
©
i
c
g
a
y
s
|
m
o
c
.
o
t
o
h
p
k
c
o
t
S
i
©
m
o
c
.
e
m
i
t
s
m
a
e
r
D
|
k
e
m
r
e
S
a
n
a
d
r
o
G
©
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
T
S
U
A
S Ł O
Rijeka
Rijeka
KrkKrk
s. 112
PulaPula
CresCres
A
I
A
I
N
E
R
W
Varaždin
Varaždin
ZAGRZEB
ZAGRZEB
s. 94
Karlovac
Karlovac
Sisak
Sisak
s. 398
W Ę G R Y
Virovitica
Virovitica
s. 422
Našice
Našice
OsijekOsijek
Vukovar
Vukovar
A
I
B
R
E
S
Senj
Senj
s. 144
PagPag
B
O
Ś
N
I
A
I
Zadar
Zadar
s. 218
KninKnin
Szybenik
Szybenik
Dugi otok
Dugi otok
H
E
R
C
E
G
O
Trogir
Trogir
SplitSplit
s. 270
W
I
N
A
BračBrač
HvarHvar
VisVis
M
M
O
O
R
R
Z
Z
Korčula
Korčula
Lastovo
Lastovo
MljetMljet
Dubrownik
Dubrownik
E
E
A
A
D
D
R
R
I
I
A
A
T
T
YCKI E
YCKI E
Rozdział IV
Zwiedzanie kraju
Chorwacja to kraj o dwóch twarzach. Pierwsza z nich, znana z folderów i witryn biur
podróży, to słoneczna kraina, której głównymi atutami są czyste i ciepłe morze,
piękne plaże i malownicze wyspy. Druga twarz, ta mniej znana, to serce kraju, nie-
słusznie traktowane przez turystów po macoszemu. Niesłusznie – bo także środ-
kowo-wschodnia część Chorwacji oferuje przybyszom ciekawe zabytki i atrakcje
przyrodnicze. To kraina pięknych wzgórz i rozległych równin, gdzie można prawdzi-
wie odpocząć, z dala od tłumów, których w sezonie pełne są nadmorskie kurorty.
Poniższy rozdział zawiera informacje przydatne podczas podróżowania po Chor-
wacji. Cały kraj został podzielony na regiony wyznaczone w oparciu o kryteria histo-
ryczno-geografi czne. Miejscowości w obrębie regionów zostały posegregowane
alfabetycznie, co powinno ułatwić odszukanie odpowiedniej nazwy. Opis każdego
regionu poprzedzono schematyczną mapą z zaznaczonymi na niej miastami, które
uwzględniono w przewodniku oraz kilkoma najcenniejszymi zabytkami znajdują-
cymi się na danym terenie.
W każdym regionie szczegółowo przedstawiono atrakcje najciekawszych chor-
wackich miejscowości: muzea, galerie, kościoły, pozostałości rzymskie, weneckie,
które w wielu wypadkach są prawdziwymi perłami architektury i kultury. Opisa-
no tu również atrakcje przyrodnicze danego terenu i dołączono ciekawostki doty-
czące regionalnych zwyczajów, strojów, kuchni i imprez kulturalnych. Dodatkowo
przybliżona została historia wielu ciekawszych miejsc, przy czym część informacji
dotyczy wybitnych postaci i ważnych wydarzeń, bez znajomości których trudno
byłoby zrozumieć dzieje i współczesność Chorwacji.
Znaczną część rozdziału zajmują informacje praktyczne, które mają za zadanie
ułatwić wszystkim podróżującym odnalezienie się w nowym miejscu. Są to adresy
i telefony ważniejszych instytucji, informacje dotyczące noclegów, zaopatrzenia,
pomocy medycznej, komunikacji itp. Przy opisach większych miast dodatkowo
podano możliwości zwiedzenia ciekawszych obiektów w okolicy.
j
t
c
e
o
r
P
S
G
I
.
c
a
r
p
O
u
u
j
j
a
a
r
r
k
k
e
e
i
i
n
n
a
a
z
z
d
d
e
e
i
i
w
w
Z
Z
93
92
Regiony Chorwacji
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
www.bezdroza.pl
Zagrzeb i okolice
Stolica
Zagrzeb (Zagreb)
Liczba mieszkańców: 800 tys.; \+385 1
Galeria Strossmayera (s. ) – Baščanska ploča (zabytek głagolicki)
Galeria Sztuki Naiwnej (s. ) – kolekcja dzieł chorwackich prymitywistów
Katedra Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny (s. ) – wspaniały
zabytek architektury sakralnej, strzelista budowla o dwóch wysokich na m
wieżach, wzorowana na francuskim gotyckim kościele św. Urbana w Troyes;
w ołtarzu tryptyk Albrechta Dürera
Kościół św. Marka (s. ) – zabytek z XIII w.
Medvedgrad (s. ) – wzgórze z ruinami średniowiecznego zamku
Mirogoj (s. ) – zabytkowy cmentarz
Muzeum Archeologiczne (s. ) – kolekcja mumii egipskich i greckich waz
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
Medvegrad
MUZEUM
ARCHEOLOGICZNE
Donji Grad
wzgórze
Medvegrad
CMENTARZ MIROGOJ
KATEDRA
WNIEBOWZIĘCIA NMP
Gornji Grad
GALERIA
STROSSMAYERA
Zagrzeb to stolica i zarazem największe miasto Chorwacji. Usytuowane w głębi
kraju, z dala od morza, podobne bardziej do Wiednia i Budapesztu w niczym nie
przypomina kamiennych adriatyckich miejscowości z nadmorskimi promenada-
mi, po których można spacerować w cieniu palm. Jest to miasto pełne życia, które
koniecznie trzeba zobaczyć.
Zagrzeb ma długą i barwną historię, wspaniałe zabytki i muzea, zadbane centrum
z mnóstwem różnorodnych lokali. Swoim gościom pokazuje dwie różne twarze: mia-
sta historycznego, dostojnego i starego (w 1994 r. Zagrzeb obchodził swoje 900. uro-
dziny), oraz nowoczesnej metropolii z dobrze rozwiniętą infrastrukturą, pięknymi
hotelami, licznymi obiektami sportowymi i halami targowymi. Niestety baza noc-
legowa wciąż pozostawia tu wiele do życzenia: propozycja hoteli skierowana jest
raczej do przybyszy z zasobnym portfelem, dlatego trudno spotkać tu np. turystów
z plecakami. Stolica Chorwacji często gości u siebie międzynarodowe targi.
Przebywając tutaj, warto skorzystać z bogatej oferty muzealnej miasta, ale moż-
na też potraktować Zagrzeb jako miasto wypoczynkowe – wolny czas spędzając na
spacerach w pięknych parkach, na deptakach i innych urokliwych zakątkach stoli-
cy nad Sawą.
95
s. 112
s. 398
s. 422
s. 144
s. 218
j
t
c
e
o
r
P
S
G
I
.
c
a
r
p
O
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
a
i
r
o
t
s
i
H
96
Historia
Pierwsza osada na miejscu dzisiejszego
Zagrzebia powstała najprawdopodobniej
na wschodnim brzegu potoku Medve-
ščak, między wzgórzami Kaptol i Gradec
(obecnie ulica Tkalčićeva). Początkowo
była to osada ilirska. Jednak już na prze-
łomie VIII i IX w. żyli tu Słowianie, któ-
rzy na wzgórzach budowali fortyfi kacje
i świątynie. W r. król węgierski Ladi-
slas założył na Kaptolu diecezję. W r.
zbudowano tutaj katedrę, która została
prawie doszczętnie zniszczona przez atak
Mongołów w r. Spustoszyli oni Kap-
tol, a w zrujnowanej katedrze urządzili
stajnię dla swoich koni. Nowe, dobrze
ufortyfikowane osiedle powstało na
wyższym wzniesieniu Gradec. Węgierski
król Bela, chcąc zachęcić osadników do
zamieszkania w tym miejscu, wydał edykt
nadający Gradecowi rangę miasta królew-
skiego z licznymi przywilejami podatko-
wymi dla mieszkańców. Spowodowało
to napływ do miasta rzemieślników nie-
mieckich. Stara osada na wzgórzu Kaptol
nadal pozostawała w rękach kościelnych.
W ten sposób utworzyły się dwie, blisko
siebie położone miejscowości, w jednej
z nich dominował kler, w drugiej – ludzie
pracujący, głównie rzemieślnicy. Z czasem
Gradec i Kaptol zaczęły ze sobą rywalizo-
wać. Głównymi powodami sporów były
problemy dotyczące podatków, docho-
dów i terminów targów oraz własności
młynów. Dramatycznym incydentem było
wyklęcie Gradeca przez biskupa z Kaptolu
i odmówienie udzielania komunii miesz-
kańcom miasta, którzy, w ramach rewan-
żu, spalili Kaptol. Pamiątką tego konfl iktu
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
jest uliczka nosząca do dziś nazwę Krvavi
most. W średniowieczu w tym miejscu
znajdował się most nad potokiem Medve-
ščak, na którym odbyły się najbardziej
zagorzałe walki zagrzebskiego patrycja-
tu z przedstawicielami zakonników. Kłót-
nie zawieszano jedynie na czas trwania
targów, gdy do miasta przybywało wie-
lu rzemieślników, a wraz z nimi – dużo
pieniędzy. Odbywało się to jednak tylko
trzy razy do roku i trwało około dwóch
tygodni (targi nazywały się: Kermis, targ
św. Małgorzaty i targ św. Marka).
W . poł. XV w. biskupi Zagrzebia
w związku z coraz większym zagrożeniem
ataku ze strony Turków byli zmuszeni
ufortyfi kować Kaptol. Wrogowie stacjo-
nowali zresztą bardzo blisko – nad rzeką
Sawą, zaledwie kilka kilometrów od mia-
sta, tam gdzie dziś znajduje się „sypial-
nia” stolicy – dzielnica Novi Zagreb. Turcy
wkrótce zajęli większą część regionu, ale
dzięki fortyfi kacjom oba wzgórza pozo-
stały nietknięte.
Na początku XVII w., aby ułatwić sobie
życie w obliczu wspólnych zagrożeń,
dwa wzgórza połączyły się, dając począ-
tek dzisiejszemu Zagrzebiowi. Dalsze
losy miasta nie były jednak łatwe. Choć
była to formalna stolica Chorwacji, pod
zarządem utrzymywała jednak niewielki
obszar. Znaczna część regionu znajdo-
wała się pod kontrolą Turków. W . poł.
XVII w. z powodu podbojów tureckich
obszar Chorwacji zmniejszył się z około
tys. km do , tys. km.
Zagrzeb w tym czasie nękały liczne
pożary (, , , ) oraz epide-
mie (, ). Miasto tak podupadło, że
w r. stolica państwa została na dwa-
dzieścia lat przeniesiona do Varaždina.
Pod koniec XVIII w. żyło w nim niecałe
trzy tysiące ludzi.
Z upadku Zagrzeb zaczął się podnosić
dopiero za rządów Habsburgów. Został
odbudowany i ponownie stał się mia-
stem handlowym, w którym odbywały
się targi, ponadto nastąpił okres gwał-
townego rozwoju przemysłu, szczegól-
nie sukienniczego. W parze z rozwojem
przemysłowym szedł rozwój cywilizacyj-
ny. Do XIX w. Zagrzeb stał się ośrodkiem
kulturalnym, naukowym oraz ważnym
węzłem komunikacyjnym. W r. zbu-
dowano linię kolejową przez Słowenię
do Wiednia, a osiem lat później drugą –
łączącą Zagrzeb z Budapesztem. Komu-
nikacja miejska powstała w r. Były
to tramwaje ciągnięte przez konie, które
w r. zastąpiono elektrycznymi.
Przełom XVIII i XIX w. to także czasy
powstawania w Zagrzebiu pięknej archi-
tektury. Budowano wówczas nowe osie-
dla, secesyjne pałace i budynki użytecz-
ności publicznej. Z Wiednia przybywali do
Zagrzebia najwięksi ówcześni architekci
– Herman Helmer i Ferdinand Fellner.
Po I wojnie światowej Trójjedyne Kró-
lestwo Chorwacji, Slawonii i Dalmacji
ze stolicą w Zagrzebiu weszło w skład
Królestwa Serbów, Chorwatów i Sło-
weńców, a później Królestwa Jugosła-
wii. Powstawały wówczas w Zagrzebiu
kolejne dzielnice, głównie robotnicze.
Wiosną r. hitlerowskie wojska bez
jednego strzału zajęły miasto. W tym
momencie dla miasta zaczęły się czasy
państwa faszystowskich ustaszy pod
Poleć książkę
Kup książkę
wodzą Ante Pavelicia – Niezależne-
go Państwa Chorwackiego (Nezavisna
Država Hrvatska). Zagrzeb stał się stoli-
cą tego państwa, jednak znaczna część
mieszkańców sympatyzowała z par-
tyzantami dowodzonymi przez Josipa
Broza-Tito. Po wojnie było to drugie po
Belgradzie miasto w Jugosławii, a po uzy-
skaniu niepodległości przez Chorwację
w r. – jej stolica, która obecnie szyb-
ko się powiększa. Napływają tutaj Chor-
waci z całego kraju, a nawet spoza jego
granic, gdyż jako najbardziej uprzemy-
słowiony i największy ośrodek regionu
proponuje jego mieszkańcom najwięcej
możliwości znalezienia zatrudnienia.
Zagrzeb to dzisiaj metropolia Chorwa-
tów i jak w każdej metropolii trudno tu
dzisiaj spotkać prawdziwych purgerów
(tak nazywa się mieszkańców Zagrzebia
z dziada pradziada). Więcej jest ludno-
ści napływowej – Chorwatów z Dalma-
cji, Slawonii, Hercegowiny, Bośni, Chor-
wackiego Zagórza. Także coraz więcej
cudzoziemców przyjeżdża do Zagrzebia
na studia i do pracy.
Miejsca, które warto zobaczyć
Zwiedzanie Zagrzebia nie jest trudne,
ponieważ większość ciekawych obiek-
tów i muzeów znajduje się w niewielkiej
odległości od siebie. Centrum miasta
składa się z trzech położonych blisko
siebie dzielnic usytuowanych na róż-
nych poziomach, co znacznie ułatwia
orientację. Dwie z nich to historyczne
i pełne zabytków Gradec i Kaptol, któ-
re razem tworzą tzw. Gornji Grad, czyli
Górne Miasto. U ich stóp, z południowej
Poleć książkę
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
97
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
98
strony, ulokował się bardziej współcze-
sny Donji Grad (Dolne Miasto). Wszędzie
można dojść pieszo, choć dodatkową
atrakcją jest podróż naziemną kolejką
linową kursującą co minut między
Donjim Gradem a Gradecem w godz.
.–. (przejazd trwa niecałą minu-
tę i kosztuje HRK). Oferowana jest
również możliwość natychmiastowego
odjazdu w cenie HRK.
Z ulicy Tomićevej – przecznicy Ili-
cy, głównej ulicy miasta – można wje-
chać wspomnianą kolejką na Gradec.
Gdy już z niej wysiądziemy, pierwszym
obiektem, który napotkamy, jest wieża
Lotrščak (› w sezonie wt.–nd. .–
.; (cid:279) HRK dorośli, HRK studenci
i dzieci). Zbudowana w XIII w. na planie
kwadratu, stanowi obecnie pozostałość
miejskich fortyfi kacji, które miały chro-
nić południową bramę miasta. Można
z niej zobaczyć bardzo ciekawą panora-
mę Zagrzebia. Według legendy w pewne
wiosenne południe, gdy wojska tureckie
stacjonowały po drugiej stronie Sawy,
wystrzelono z niej kulę armatnią. Kula
trafi ła wprost w nadziewanego koguta,
którego na obiad zamówił Hasan-pa-
ša Predojević, dowódca Turków. Głod-
ny, przestraszony i rozdrażniony paša
natychmiast nakazał swoim żołnierzom
zwijać namioty i odjechał w stronę Sisa-
ka. Do dzisiaj na pamiątkę legendarnego
wydarzenia codziennie o godzinie .
z wieży jest wystrzeliwana armatnia kula
– znajdując się w okolicy, trzeba w połu-
dnie uważać na potworny huk, który
może porządnie przestraszyć, zwłaszcza
w porównaniu z ciszą znajdującego się tu
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
parku. Jeżeli przejdziemy się spacerową
alejką w kierunku katedry, miniemy kil-
ka ławek, z których roztacza się piękny
widok na panoramę miasta. Na jednej
z ławek siedzi... Antun Gustav Matoš –
chorwacki pisarz i poeta epoki moder-
nizmu, przedstawiciel szalonej bohemy
artystycznej.
Tuż na wschód od wieży Lotrščak stoi
pojezuicki, barokowy kościół św. Kata-
rzyny (crkva svete Katarine), wzniesiony
w latach –. Historia go nie oszczę-
dzała – był niszczony przez pożary i trzę-
sienie ziemi. Wewnątrz można podziwiać
wspaniałe iluzjonistyczne malarstwo
ołtarza z r. oraz stiukowe dekoracje
z lat . XVIII w. Na XVIII-wiecznych malo-
widłach sklepienia nawy przedstawione
są sceny z życia św. Katarzyny.
Blisko kościoła św. Katarzyny po jego
północnej stronie znajduje się Jezuitski
trg. Co roku na przełomie lipca i sierpnia
odbywa się tutaj Międzynarodowy Festi-
wal Folklorystyczny, na który zjeżdżają
zespoły z całego świata i z poszczegól-
nych regionów Chorwacji. Skręcając tu
w uliczkę biegnącą w kierunku zachodnim,
dochodzimy do Muzeum Sztuki Naiwnej
(Muzej naivne umjetnosti; ul. Čirilometod-
ska ; \ + ; / info@hmnu.
org, http://www.hmnu.org; › wt.–pt.
.–., sb.–nd. .–.). Gale-
ria mieści się w ładnym, XVIII-wiecznym
pałacyku i zawiera kolekcję ponad tysiąca
prac. Zobaczyć tu można najciekawsze
dzieła słynnych chorwackich malarzy
prymitywistów (opis tego nurtu sztu-
ki przy opisie Koprivnicy), a także kil-
ka prac Nikifora. Na szczególną uwagę
zasługują: Autoportret Ivana Generali-
cia, Kogut w płomieniach Ivana Večena-
ja czy obraz w stylu Boscha – Chrystus
Mija Kovačicia.
Idąc ulicą Čirilometodską na północ,
dotrzemy do najważniejszego miejsca
na Gradecu – placu św. Marka (Mar-
kov trg). Przy tym prostokątnym placu
stoi kilka budowli świadczących o jego
dawnej świetności. Z daleka już widać
najciekawszy obiekt – nieduży kościół
św. Marka (crkva svetog Marka) z kolo-
rowym dachem, na którym widnieją
dwa duże herby: Chorwacji i Zagrzebia.
Zdobienia te pochodzą z r. Sama
świątynia została wzniesiona w XIII w.
W tych czasach, właśnie w dniu św. Mar-
ka, odbywał się tutaj coroczny targ, na
który zjeżdżali chłopi i kupcy z okolicy.
Najstarszym zachowanym fragmentem
kościoła jest południowe romańskie
okno (XIII w.). Z XIV stulecia pochodzi
gotycki portal, ozdobiony piętnastoma
rzeźbami. Wewnątrz kościoła, w którym
panuje typowy dla gotyckich świątyń
tajemniczy nastrój, znajdują się wspa-
niałe fi gury dłuta Ivana Meštrovicia. Na
szczególną uwagę zasługuje Matka Boska
przedstawiona jako chorwacka chłopka.
Oryginalna dzwonnica została zniszczona
podczas trzęsienia ziemi w r., obecna
to rekonstrukcja.
Po wschodniej stronie placu znajduje
się siedziba chorwackiego parlamentu
(Sabor), wzniesiona w r. na miejscu
barokowych budowli z XVII i XVIII w. To
właśnie tutaj w r. z balkonu tego
niepozornie wyglądającego piętrowego
budynku w stylu secesyjnym, ogłoszono
Poleć książkę
Kup książkę
Kościół św. Marka, rys. W. Kwiecień-Janikowski
niepodległość Chorwacji i zerwanie więzi
z Austro-Węgrami.
Z zachodniej strony placu św. Marka
znajduje się Pałac Bana (Banski dvori),
który pełni dzisiaj funkcję siedziby pre-
zydenta państwa. Składa się z dwóch
barokowych piętrowych rezydencji
i pierwotnie był miejscem urzędowania
chorwackich banów, czyli namiestników
króla. Podczas ostatniej wojny, w paź-
dzierniku r., wojska jugosłowiańskie
zbombardowały go, z nadzieją trafi enia
ówczesnego prezydenta Franja Tuđjma-
na. Był to tym samym jeden z nielicznych
– zaledwie kilku – obiektów w Zagrze-
biu, które w czasie tej wojny stały się
celem jugosłowiańskiej armii. Obecnie
pałac jest atrakcją turystyczną: w sezonie
w każdą sobotę i niedzielę w południe
odbywa się tu widowiskowa ceremonia
zmiany warty.
Tuż na północ od placu znajduje się
Muzeum Ivana Meštrovicia (ul. Mle-
tačka ; \ + ; / ljiljana.
Poleć książkę
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
99
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
100
cerina@fi m.hr; › wt.–pt. .–.,
sb.–nd. .–.; (cid:279) dorośli HRK,
studenci i dzieci HRK, dzieci do lat
bezpłatnie). Muzeum mieści się w XVII-
-wiecznym domu, w którym mieszkał
i pracował w latach – ten słynny
artysta. Można tutaj zobaczyć kolekcję
rzeźb i rysunków o tematyce religijnej
i filozoficznej (Meštrović był zafascy-
nowany buddyzmem). Są też portrety,
autoportrety i kilka aktów.
Warto też odwiedzić znajdujące się na
południowy zachód od rynku Muzeum
Historyczne Chorwacji (Hrvatski povjesni
muzej; ul. Matoševa ; \ + ;
/ hismus@hismus.hr, http://www.
hismus.hr; › pn.–pt. .–., sb.–
nd. .–.; (cid:279) dorośli HRK doro-
śli, dzieci i studenci HRK). Odbywają się
w nim tymczasowe wystawy poświęcone
dziejom i losom Chorwacji.
Przy ulicy Demetrova ulokowane jest
Muzeum Przyrodnicze (Prirodoslovni
muzej; \ + ; / http://www.
hpm.hr; › wt., śr., pt. .–., czw.
.–., sb. .–., nd. .–
.; (cid:279) dorośli HRK, dzieci i studenci
HRK, dzieci do lat bezpłatnie). Moż-
na tu zobaczyć okazy fauny i fl ory (oraz
poznać dzieje ich rozwoju) z różnych
części kraju.
Idąc na północny wschód ulicą Deme-
trovą, dojdziemy do ulicy Opatickiej. Pod
nr. znajduje się tu muzeum miejskie
(Muzej grada Zagreba; \ + ;
/ muzej-grada-zagreba@mgz.hinet.hr;
› wt., śr., pt. .–., czw. .–
., sb. .–., nd. .–.;
(cid:279) dorośli HRK, dzieci i studenci
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
HRK, dzieci do lat bezpłatnie). Budy-
nek, w którym dziś mieści się muzeum,
pochodzi z XVII w., początkowo znajdo-
wał się w nim klasztor klarysek. Ekspo-
zycja dotyczy historii, kultury i sztuki
miasta, a jednym z ciekawszych ekspo-
natów jest makieta średniowiecznego
Gradeca.
Idąc z Gradeca na Kaptol, nieopo-
dal Markov trgu, musimy przejść przez
Kamienną Bramę (Kamenita vrata).
Prowadzi do niej ulica Kamenita. Brama
pochodzi z XIII w. Na zachodniej ścia-
nie znajduje się rzeźba Dory – bohater-
ki XVIII-wiecznej powieści historycznej
(Córka złotnika Augusta Šenoi), która
miała mieszkać z ojcem nieopodal tejże
bramy. Dzisiaj w bramie znajduje się rów-
nież obraz Matki Boskiej z Dzieciątkiem
uważany za cudowny. Według legendy
w r. pożar zniszczył drewnianą wów-
czas bramę, lecz obraz pozostał nietknię-
ty. Jest to malowidło nieznanego malarza
z XVII w. Według miejscowych przesądów
nie należy przez bramę przechodzić środ-
kiem, gdyż wróży to nieszczęście, trzeba
natomiast przemykać się bokiem, między
jej ścianą, a bocznym słupkiem. Obser-
wując przechodniów łatwo zauważyć,
że większość faktycznie unika przejścia
przez sam środek bramy.
Przy Kamiennej Bramie znajduje się
najstarsza chorwacka apteka (czynna
do dzisiaj), a vis á vis niej stoi słup hańby,
do którego w średniowieczu przywiązy-
wano niewierne żony.
Za Kamienną Bramą kończy się Gradec.
Schodząc po schodkach, mijamy pomnik
św. Jerzego walczącego ze smokiem
i dochodzimy do ulicy Tkalčicievej, pod
którą płynie potok Medveščak. Jest to
najbardziej popularny deptak w Zagrze-
biu. Od średniowiecza Tkalča (jak tę ulicę
popularnie nazywają mieszkańcy chor-
wackiej stolicy) stanowi trzecią i nieod-
łączną część miasta. Bo tak jak Kaptol był
dzielnicą kleru, a Grič dzielnicą patrycjatu
i szlachty, tak Tkalča była i jest ulicą ludu.
W latach . XX w. planowano zburzyć tę
dzielnicę z powodu krytycznego stanu
budynków, które dosłownie sypały się ze
starości. Na szczęście znaleziono fundu-
sze i stworzono program odbudowy tej
najciekawszej chyba w Zagrzebiu ulicz-
ki. Dzisiaj wszyscy, którzy chcą spotkać
jakąś znaną osobistość Zagrzebia lub
po prostu swoich znajomych, powinni
wybrać się na Tkalčę. Szczególnie wie-
czorem, kiedy życie na tej ulicy dopiero
się zaczyna, a kafejki kuszą urokliwymi
wnętrzami i znakomitą kawą (w cenę
niestety wliczone jest też korzystanie
ze szczególnej atmosfery tego miejsca).
Mniej więcej w połowie ulicy Tkalčicievej
stoi na trawniku pomnik kobiety. Wyglą-
da jakby przechadzała się ulicą i wymija-
ła spacerowiczów. Jest to pomnik pisarki
Mariji Jurić Zagorki, autorki historycz-
nych powieści o Zagrzebiu. Na samym
szczycie Tkalčy wybudowano niedaw-
no nowoczesny kompleks handlowo-
rozrywkowy, kontrastujący mocno ze
starymi, malutkimi sklepikami tej czę-
ści miasta.
Idąc w lewo (na wschód) od ulicy
Tkalčicievej dojdziemy do najbardziej
znanego w mieście targowiska Dolac.
Działalność handlowa prowadzona jest
Poleć książkę
Kup książkę
Petrica Kerempuh
Jest to legendarna postać ściśle związa-
na z historią Chorwacji, a zwłaszcza z Za-
grzebiem i Chorwackim Zagórzem. Krążą
o nim rozmaite legendy. Przedstawia się
go w chłopskim stroju charakterystycz-
nym dla Chorwackiego Zagórza – w lnianej,
białej koszuli, wełnianej, sznurowanej ka-
mizelce, szerokich białych spodniach i ka-
peluszu przybranym pawim piórem. Jest to
postać, która, wykorzystując liczne fortele
i spryt, ciągle próbuje uratować chorwacki
naród z historycznych opresji. Podobno po
raz pierwszy zjawił się, gdy odbudowywa-
no zagrzebską katedrę. Wówczas w prze-
myślny sposób zdobył pieniądze na budo-
wę katedry od bogatych, ale niechętnych
do dzielenia się szlachciców.
Przygody Petricy Kerempuha rozsławił
Miroslav Krleža w pisanych dialektem
kajkawskim (typowym dla Zagrzebia
i Chorwackiego Zagórza) Balladach Petri-
cy Kerempuha.
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
tu przede wszystkim przed południem,
potem zostają tylko śmieci. Główne dni
targowe to piątek i sobota. Można tutaj
kupić między innymi typowy dla regio-
nu żółty i lekko słodkawy chleb z mąki
kukurydzianej (kukuruzni kruh). Na pół-
noc od Dolacu znajduje się ulica Opato-
vina, która w godzinach przedpołudnio-
wych zmienia się w targ kwiatowy. Przy
tej ulicy stoi pomnik Petricy Kerempu-
ha, legendarnego bohatera ludowego.
Ulica Opatovina biegnie wzdłuż daw-
nych murów obronnych miasta, a stoją-
ce przy niej kamienice pochodzą głów-
nie z XVIII w.
Głównym miejscem na Kaptolu jest
obszerny plac, przy którego wschodniej
Poleć książkę
101
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
102
stronie stoi katedra Wniebowzięcia
Najświętszej Marii Panny (katedrala
Marijina Uznesenja), do niedawna pod
wezwaniem św. Stefana. Pierwotnie
stała tu romańska świątynia z r.,
ale zniszczyli ją Tatarzy podczas najaz-
du w r. Dzisiejszą budowlę wznie-
siono w . poł. XIII w. na wzór gotyckie-
go kościoła św. Urbana we francuskim
Troyes. Od tego czasu świątynia była
wielokrotnie przebudowywana, a XIII-
-wieczne gotyckie freski zachowały się
tylko w zakrystii. Ostatniej przebudowy
dokonano po trzęsieniu ziemi w r.,
na przełomie XIX i XX stulecia. Wówczas
katedra otrzymała obecny, neogotycki
kształt wraz z fasadą, w której wyróżnia
się portal i rozeta. Dwie katedralne dzwon-
nice mierzą po m. Wnętrze katedry
z wysokimi sklepieniami również warte
jest uwagi. Na ścianie frontalnej z prawej
strony, obok wejścia, znajduje się napis
w tak charakterystycznej dla chorwac-
kiej kultury głagolicy. W bocznym ołta-
rzu można obejrzeć tryptyk autorstwa
Albrechta Dürera, ciekawy jest także gro-
bowiec kardynała Alojzije Stepinaca, kano-
nizowanego jesienią r. w czasie wizy-
ty papieża Jana Pawła II. Grobowiec został
wykonany przez Ivana Meštrovicia.
Na wschód od świątyni stoi samotna
wieża. To fragment fortyfi kacji Kaptolu
z XV w. Na północ od katedry wznosi się
XVIII-wieczny Pałac Arcybiskupi. Działa
w nim muzeum (› pn.–sb. .–.),
mieszczące wystawę poświęconą błogo-
sławionemu kardynałowi Alojzemu Ste-
pinacy. W pobliżu znajduje się założony
jeszcze w XIX w. park Ribnjak, w którym
Kup książkę
www.e-przewodniki.pl
www.bezdroza.pl
można odpocząć wśród zieleni po kilku-
godzinnym zwiedzaniu Zagrzebia.
U stóp Gradeca i Kaptolu, od stro-
ny południowej, rozciąga się nowsza
część miasta, która ze względu na swo-
je usytuowanie poniżej Gornjego Gra-
du nazywana jest Donji Grad (Dolne
Miasto). W jej zabudowie wyróżniają
się gmachy użyteczności publicznej
z przełomu XIX i XX w., przeważnie
w stylu klasycystycznym i art nouveau.
Najciekawsze dla turystów są tu muzea,
z których niektóre otoczone są wartymi
odwiedzenia założeniami parkowymi,
w których przyjemnie odpoczywa się
od monumentalnej zabudowy i skwaru
dnia, jaki, szczególnie latem, w Zagrze-
biu może być dokuczliwy.
Centrum Donjiego Gradu, a równo-
cześnie rynek i główny plac Zagrzebia,
stanowi Trg bana Josipa Jelačića. Znaj-
duje się on około m na południowy
zachód od katedry. Plac ten ma kształt
wydłużonego prostokąta, w jego centrum
stoi pomnik XIX-wiecznego bana Josipa
Jelačića, który na czele Chorwatów toczył
walki o niepodległość Chorwacji i zlikwi-
dowanie madziaryzacji, która za jego cza-
sów najdotkliwiej dawała się Chorwatom
we znaki. Konny pomnik bana pochodzi
z r. i stał na placu do roku , kie-
dy usunięto go na rozkaz Tity. Ponow-
nie pojawił się tu w r., gdy Chorwa-
cja ogłosiła niepodległość. Przed wojną
pomnik bana stał z drugiej strony rynku,
dzięki temu bohater w sposób symbolicz-
ny godził szablą w kierunku północnym
(w Austro-Węgry), obecnie jest ustawiony
w drugą stronę i, jak mawiają miejscowi,
wygraża szablą współczesnemu wrogo-
wi Chorwacji, który w r. nadszedł od
strony południowo-wschodniej. Pomnik
bana to także najbardziej popularne miej-
sce spotkań mieszkańców Zagrzebia.
Często na odchodnym mówią sobie oni
„Vidimo se pod repom!” („Do zobaczenia
pod ogonem!”), co oznacza, że kolejne
spotkanie nastąpi pod konnym pomni-
kiem Jelačicia. Większość budynków przy
placu pochodzi z XIX w., na domu z nr.
znajdują się zdobienia wykonane przez
Ivana Meštrovicia. We wschodniej części
rynku znajduje się fontanna, która także,
podobnie jak pomnik bana Jelačića, ma
dla mieszkańców Zagrzebia znaczenie
symboliczne. Jest to Manduševac, do któ-
rego przechodnie wrzucają na szczęście
drobne monety. Nazwa Zagrzeb według
legendy pochodzi od słów wodza jedne-
go z plemion słowiańskich, które przybyły
na miejsce dzisiejszego miasta. Powiedział
on wówczas do kobiety o imieniu Man-
da: „Zagrebi, Mandušo!” (zagrebi znaczy
‘zaczerpnij’). Wówczas to Manda wykopała
w ziemi zagłębienie, z którego wytrysnęło
źródełko i dlatego właśnie tutaj zdecydo-
wano się założyć osadę.
Od Trgu bana Josipa Jelačića na połu-
dnie biegnie ulica Praška. Można nią
dojść do Muzeum Archeologicznego
(Arheološki muzej; Trg Nikole Šubića
Zrinskog ; \ + , ;
/ amz@amz.hr, http://www.amz.hr; ›
wt., śr., pt. .–., czw. .–.,
sb.–nd. .–.; (cid:279) dorośli HRK,
dzieci i studenci HRK, dzieci do lat
bezpłatnie). Można tutaj zobaczyć bar-
dzo ciekawą wystawę eksponatów od
Poleć książkę
Kup książkę
czasów prehistorycznych po średnio-
wiecze. Szczególnie warta uwagi jest
kolekcja egipskich mumii i greckich waz,
z których mieszkańcy Zagrzebia są bardzo
dumni. W muzeum znajduje się również
zbiór monet, na który składa się ok.
tys. sztuk i w związku z tym uważany jest
za największy w Europie. Na dziedzińcu
znajdują się fragmenty rzymskich budow-
li z V–IV w. p.n.e. oraz niewielka, bardzo
ładnie położona (w centrum, a jednak
z dala od zgiełku) kawiarnia.
Po wschodniej stronie ulicy Praškiej
zaczyna się ciąg trzech parków (Trg
Nikole Šubića Zrinskog, Strossmajerov
trg, Trg kralja Tomislava). Spacerując
tymi parkami na południe, dojdzie się
aż do dworca kolejowego. Wcześniej
jednak, przy ulicy Hebranga , natknie-
my się na Galerię Sztuki Współczesnej
(Galerija suvremene umjetnosti; \ +
, ; / info@modgal.t-
com.hr, http://hvm.mdc.hr/moderna-
galerija; › wt.–pt. .–., sb.–nd.
.–.; (cid:279) dorośli HRK, dzieci i stu-
denci HRK, dzieci do lat bezpłatnie).
Znajdują się tu głównie dzieła chorwac-
kich artystów tworzących w XIX i XX w.
– m.in. Mihanovića, Bukovaca i Račića.
Łącznie w zbiorach galerii znajduje się
około tys. eksponatów.
Galeria Strossmayera (Strossmaye-
rova galerija; Trg Zrinjskog ; \ +
, ; / sgallery@hazu.hr;
› wt. .–., śr.–pt. .–.,
sb.–nd. .–.; (cid:279) dorośli HRK,
dzieci i studenci HRK, dzieci do lat
bezpłatnie). Galeria znajduje się na pię-
trze budynku Chorwackiej Akademii
Poleć książkę
u
j
a
r
k
e
i
n
a
b
z
e
d
z
e
r
g
i
w
a
Z
Z
ć
y
z
c
a
b
o
z
o
t
r
a
w
e
r
ó
t
k
,
a
c
s
j
e
i
M
103
Pobierz darmowy fragment (pdf)
