Darmowy fragment publikacji:
Czas(cid:561)pracy(cid:561)(cid:344)(cid:342)(cid:343)(cid:343)(cid:561)
Praktyczne(cid:561)rozwiązania(cid:561)problemów(cid:561)(cid:561)
dotyczących(cid:561)planowania(cid:561)i(cid:561)rozliczania(cid:561)czasu(cid:561)pracy
Wydanie(cid:561)(cid:343)(cid:495)
Redakcja(cid:497)(cid:561)Marta(cid:561)Graboń(cid:556)Krajewska
Korekta(cid:497)(cid:561)Anna(cid:561)Derwich
Projekt(cid:561)gra(cid:281)czny(cid:561)okładki(cid:497)(cid:561)Tomasz(cid:561)Koman
(cid:325) Wydawnictwo C.H. Beck 2011
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
tel. 22 33-77-600, faks 22 33-77-602
www.beckinfobiznes.pl
Skład(cid:561)i(cid:561)łamanie(cid:497)(cid:561)Wydawnictwo(cid:561)C(cid:495)H(cid:495)(cid:561)Beck(cid:496)(cid:561)Dorota(cid:561)Niewiadomska
Druk(cid:497) ELPIL(cid:496)(cid:561)Siedlce
Wszelkie prawa zastrze(cid:285)one. Opinie zawarte w niniejszej publikacji stanowią
osobisty punkt widzenia Autorów.
ISBN(cid:561)(cid:351)(cid:349)(cid:350)(cid:556)(cid:350)(cid:345)(cid:556)(cid:344)(cid:347)(cid:347)(cid:556)(cid:343)(cid:351)(cid:351)(cid:349)(cid:556)(cid:343)
(cid:561)(cid:561)(cid:561)ISBN(cid:561)e(cid:556)book(cid:561)(cid:351)(cid:349)(cid:350)(cid:556)(cid:350)(cid:345)(cid:556)(cid:344)(cid:347)(cid:347)(cid:556)(cid:344)(cid:349)(cid:342)(cid:346)(cid:556)(cid:346)
Spis tre(cid:258)ci
Co oferuje ta ksią(cid:268)ka ...................................................................................................
1. Harmonogramy czasu pracy ....................................................................................
(cid:562)1.1. Pojęcie harmonogramu czasu pracy ...........................................................................
(cid:562)1.2. Kiedy istnieje obowiązek tworzenia harmonogramu ..............................................
(cid:562)1.3. Na jakie okresy nale(cid:268)y tworzyć harmonogramy czasu pracy ................................
(cid:562)1.4. Z jakim wyprzedzeniem nale(cid:268)y podać harmonogramy czasu pracy
do wiadomości pracowników ......................................................................................
(cid:562)1.5. Zgoda pracownika na wprowadzenie harmonogramu czasu pracy .....................
(cid:562)1.6. Dopuszczalność zmiany harmonogramu czasu pracy ............................................
(cid:562)1.7. Zmiana harmonogramu czasu pracy na wniosek pracownika ..............................
2. Podstawowe zagadnienia związane z czasem pracy ..........................................
(cid:562)2.1. Defi nicja czasu pracy ....................................................................................................
(cid:562)2.2. Czas pracy a czas podró(cid:268)y słu(cid:268)bowej ........................................................................
(cid:562)2.3. Systemy czasu pracy .....................................................................................................
(cid:562)2.4. Wymiar czasu pracy ......................................................................................................
(cid:562)2.5. Zmiany w liczeniu wymiaru czasu pracy obowiązujące od 1 stycznia 2011 r.
(cid:562)2.6. Zmiany w liczeniu wymiaru czasu pracy obowiązujące od 1 stycznia 2011 r.
dla pracowników wykonujących pracę w ró(cid:268)nych dniach tygodnia, zgodnie
z obowiązującymi harmonogramami czasu pracy ...................................................
(cid:562)2.7. Pojęcie doby pracowniczej ...........................................................................................
(cid:562)2.8. Ruchoma organizacja czasu pracy ..............................................................................
(cid:562)2.9. Pojęcie tygodnia pracy ..................................................................................................
2.10. Maksymalny dobowy wymiar czasu pracy ...............................................................
2.11. Maksymalny tygodniowy wymiar czasu pracy ........................................................
2.12. Prawo do nieprzerwanego dobowego odpoczynku ................................................
2.13. Prawo do nieprzerwanego tygodniowego odpoczynku ........................................
2.14. Minimalna liczba dni wolnych od pracy ....................................................................
2.15. Pojęcie dnia wolnego od pracy ....................................................................................
2.16. Oznaczanie dni wolnych w harmonogramie czasu pracy ......................................
2.17. Indywidualny rozkład czasu pracy ............................................................................
2.19. Praca w porze nocnej ....................................................................................................
dla pracowników wykonujących pracę w stałych dniach ......................................
IX
1
1
2
3
4
5
6
7
9
9
11
14
19
23
24
26
30
32
33
35
36
39
41
42
44
47
49
VI
Spis tre(cid:258)ci
3. Praca w godzinach nadliczbowych .....................................................................
3.1. Defi nicja pracy w godzinach nadliczbowych .............................................................
3.2. Ustalanie godzin nadliczbowych dobowych ..............................................................
3.3. Ustalanie godzin nadliczbowych średniotygodniowych ..........................................
3.4. Pienię(cid:268)na rekompensata za pracę w godzinach nadliczbowych .............................
3.5. Moment rekompensaty godzin nadliczbowych w formie pienię(cid:268)nej .....................
3.6. Rekompensata godzin nadliczbowych w formie czasu wolnego ...........................
3.7. Wypłata wynagrodzenia przy oddawaniu czasu wolnego za pracę
3.8. Moment rekompensaty pracy godzinach nadliczbowych w formie czasu
wolnego .............................................................................................................................
3.9. Limity godzin nadliczbowych ......................................................................................
w godzinach nadliczbowych ........................................................................................
4. Limit godzin ponadwymiarowych .......................................................................
4.1. Godziny nadliczbowe pracownika zatrudnionego na część etatu ...........................
4.2. Limit godzin ponadwymiarowych pracownika niepełnoetatowego ......................
4.3. Limit godzin ponadwymiarowych na poziomie norm czasu pracy ........................
5. Praca w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego
tygodnia pracy .................................................................................................................
w sobotę ...........................................................................................................................
tygodnia pracy ..........................................................................................................
5.1. Zasada przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy .........................................................
5.2. Zasada przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy a święto przypadające
5.3. Praca w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego
5.4. Udzielenie dnia wolnego w zamian za pracę w dniu wolnym, wynikającym
z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy a wynagrodzenie pracownika .......
5.5. Nieudzielenie dnia wolnego za pracę w dniu wolnym, wynikającym z zasady ..
przeciętnie 5-dniowego tygodnia pracy .......................................................................
6. Praca w niedziele i święta ......................................................................................
6.1. Niedziele i święta wolne od pracy ................................................................................
6.2. Dozwolona praca w niedziele i święta .........................................................................
6.3. Praca w niedziele i święta w placówkach handlowych .............................................
6.4. Rekompensata pracy w niedzielę lub święto w postaci dnia wolnego ...................
6.5. Rekompensata pracy w niedzielę lub w święto w formie 100 dodatku ..............
6.6. Liczba dodatków za pracę w niedzielę i w święto ....................................................
52
52
53
55
58
61
62
63
68
70
74
74
75
81
83
83
87
88
92
95
97
97
98
100
104
107
108
Spis tre(cid:258)ci
7. Ewidencjonowanie czasu pracy ............................................................................
(cid:562)7.1. Obowiązek ewidencjonowania czasu pracy ..............................................................
(cid:562)7.2. Forma ewidencji czasu pracy .......................................................................................
(cid:562)7.3. Jakie informacje nale(cid:268)y zamieścić w ewidencji czasu pracy? .................................
(cid:562)7.4. Wzór ewidencji czasu pracy .........................................................................................
(cid:562)7.5. Na jaki okres tworzyć ewidencję czasu pracy? .........................................................
(cid:562)7.6. Jakie są konsekwencje braku ewidencji czasu pracy? ..............................................
(cid:562)7.7. Przez jaki okres nale(cid:268)y przechowywać ewidencję czasu pracy? ............................
(cid:562)7.8. Przykładowa ewidencja czasu pracy ..........................................................................
8. Dy(cid:268)ur pracowniczy ...................................................................................................
(cid:562)8.1. Pojęcie dy(cid:268)uru pracowniczego ....................................................................................
(cid:562)8.2. Rekompensata dy(cid:268)uru w postaci czasu wolnego .....................................................
(cid:562)8.3. Rekompensata dy(cid:268)uru w postaci wynagrodzenia ...................................................
(cid:562)8.4. Dy(cid:268)ur a czas pracy ........................................................................................................
(cid:562)8.5. Dy(cid:268)ur a prawo do odpoczynku ..................................................................................
(cid:562)8.6. Dy(cid:268)ur pracowniczy pracowników zarządzających..................................................
9. Czas pracy pracowników zarządzających ............................................................
organizacyjnych .............................................................................................................
wyodrębnionych komórek organizacyjnych .............................................................
(cid:562)9.1. Pracownicy zarządzający i kierownicy wyodrębnionych komórek
(cid:562)9.2. Wynagrodzenie za nadgodziny pracowników zarządzających i kierowników
(cid:562)9.3. Nadgodziny w niedziele i święta kierowników wyodrębnionych komórek
organizacyjnych .............................................................................................................
(cid:562)9.4. Praca w dniu wolnym wynikającym z zasady przeciętnie 5-dniowego tygodnia
pracy ................................................................................................................................
10. Czas pracy pracowników niepełnosprawnych .................................................
10.1. Normy czasu pracy pracowników niepełnosprawnych ..........................................
10.2. Wpływ szczególnych norm czasu pracy na wysokość wynagrodzenia. ...............
10.3. Praca w porze nocnej oraz w godzinach nadliczbowych ........................................
10.4. Dodatkowa przerwa w pracy pracownika niepełnosprawnego ............................
VII
112
112
114
115
116
117
118
119
119
121
121
123
128
131
136
138
139
139
143
145
146
149
149
153
153
155
Wykaz wzorów dostępnych na portalu
Ekspert Kadrowy
(www.ekspertkadrowy.pl/czas-pracy)
(cid:562)1. Wniosek pracownika o wprowadzenie systemu skróconego
tygodnia pracy
(cid:562)2. Wniosek pracownika o wprowadzenie systemu pracy weekendowej
(cid:562)3. Wniosek pracownika o indywidualny rozkład czasu pracy
(cid:562)4. Polecenie wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych
(cid:562)5. Rozliczenie pracy w godzinach nadliczbowych
(cid:562)6. Wniosek o udzielenie czasu wolnego w zamian za godziny nadliczbowe
(cid:562)7. Udzielenie czasu wolnego bez wniosku pracownika
(cid:562)8. Uzgodnienie terminu dnia wolnego za pracę w sobotę
(cid:562)9. Zarządzenie o dniach wolnych za pracę w niedzielę
10. Obwieszczenie w sprawie systemu i rozkładu czasu pracy oraz okresu
rozliczeniowego (podstawowy czas pracy)
11. Obwieszczenie w sprawie systemu i rozkładu czasu pracy oraz okresu
rozliczeniowego (ró(cid:268)ne systemy czasu pracy)
12. Miesięczna karta ewidencji czasu pracy
13. Roczna karta ewidencji czasu pracy
Co oferuje ta ksią(cid:285)ka?
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
Twojej jako pracodawcy w miejscu pracy lub innym miejscu wskaza-
nym przez Ciebie do wykonywania zadań pracowniczych. To, w jakich
warunkach organizacyjnych wykonują swoje obowiązki pracownicy
zatrudnieni w Twoim zakładzie pracy, wynika nie tylko z obowiązu-
jących ich norm czasu pracy oraz ogólnie obowiązujących przepisów
z zakresu czasu pracy, ale równie(cid:268) z tego, jaki system czasu pracy do
nich stosujesz. Jako pracodawca jesteś odpowiedzialny za planowanie
czasu pracy swoich pracowników.
To zatem Ty decydujesz o tym, w jaki sposób będzie wyglądał har-
monogram czasu pracy pracownika na dany okres rozliczeniowy. Dni
i godziny pracy pracownika mo(cid:268)esz dostosować do potrzeb Twojego
zakładu pracy. Przy czym musisz oczywiście pamiętać, (cid:268)e pracownik
nie powinien w danym okresie rozliczeniowym pracować więcej, ni(cid:268)
to wynika z obowiązującego go w tym okresie wymiaru czasu pracy.
Ewentualna praca przekraczająca ten wymiar mo(cid:268)e być skutkiem je-
dynie polecenia pracy w godzinach nadliczbowych, jeśli istnieje ku
temu odpowiednie uzasadnienie.
Prawidłowe zaplanowanie, ewidencjonowanie a potem rozliczanie
czasu pracy pozwoli Ci uniknąć nie tylko wielu konfl iktów z pracow-
nikami, ale i błędów i wynikających z nich konsekwencji pokontrol-
nych (czyli kar pienię(cid:268)nych) Państwowej Inspekcji Pracy, dla której to
właśnie czas pracy jest jednym z podstawowych obszarów prowadzo-
nych kontroli.
Wa(cid:268)ne jest równie(cid:268) i to, (cid:268)e planując prawidłowo i elastycznie czas
pracy zwiększasz konkurencyjność swojej fi rmy na rynku oraz dajesz
swoim pracownikom lepszą mo(cid:268)liwość pogodzenia pracy zawodowej
z (cid:268)yciem osobistym, zwiększając lojalność swoich pracowników.
Oddajemy w Twoje ręce poradnik kompleksowo przedstawiający za-
gadnienia czasu pracy w kontekście planowania i rozliczania czasu
pracy. Ksią(cid:268)ka kierowana jest w szczególności do pracodawców oraz
X
Co oferuje ta ksią(cid:285)ka?
pracowników, którzy w zakresie swoich obowiązków mają zapewnie-
nie przestrzegania w fi rmie przepisów z zakresu czasu pracy, tworze-
nie harmonogramów czasu pracy, czy wreszcie – rozliczanie czasu pra-
cy oraz naliczanie wynagrodzeń za czas przepracowany. Znajdziesz
w niej zarówno ogólne informacje dotyczące zagadnienia czasu pracy,
ale równie(cid:268) zagadnienia, które budzą powszechne wątpliwości i rodzą
problemy w zakresie planowania i rozliczania czasu pracy.
Autorka skupiła się przede wszystkim na podawaniu wskazówek,
z których warto skorzystać, aby planowanie i rozliczanie czasu pra-
cy stało się łatwiejsze, oraz praktycznych przykładów wyjaśniających
zawiłości związane z tworzeniem harmonogramów czasu pracy czy
z rozliczaniem czasu pracy i – w związku z tym – równie(cid:268) wynagro-
dzenia.
Poradnik pozwoli Ci tak(cid:268)e zapoznać się ze zmianami w liczeniu wy-
miaru czasu pracy obowiązującymi od 1 stycznia 2011 r. dla pracow-
ników wykonujących pracę w stałych dniach a tak(cid:268)e wykonujących
pracę w ró(cid:268)nych dniach tygodnia, zgodnie z obowiązującymi harmo-
nogramami czasu pracy.
Mamy nadzieję, (cid:268)e poradnik spełni tak(cid:268)e swoje oczekiwania.
Autorka i Redakcja
Zachęcamy także do zapoznania się z inną naszą książką z serii
Pracodawca i pracownik. Trudne sprawy w prosty sposób:
Umowy o świadczenie pracy
Jak najkorzystniej dobrać formę zatrudnienia
Więcej na jej temat na stronie:
www.sklep.beckinfobiznes.pl/Umowy
1. Harmonogramy czasu pracy
1.1. Pojęcie harmonogramu czasu pracy
Harmonogram czasu pracy to wykaz dni i godzin, jakie pracownik po-
winien wypracować w danym okresie rozliczeniowym. Jest to więc:
(cid:132)
(cid:132)
z jednej strony – informacja dla Ciebie jako pracodawcy o tym, kiedy
mo(cid:268)esz spodziewać się gotowości pracownika do pracy oraz
z drugiej strony – informacja dla pracownika o tym, kiedy ma za-
pewniony czas wolny od pracy, a kiedy musi stawić się w zakładzie
pracy lub w innym miejscu wskazanym przez Ciebie jako pracodaw-
cę, w gotowości do wykonywania zadań pracowniczych.
Wskazówka
(cid:57) Harmonogram czasu pracy może obejmować plan pracy nie tylko jednego pra-
cownika, ale również całych grup, np. brygad pracowniczych czy wręcz wszyst-
kich pracowników (jeśli ze względu na ich liczbę jest to możliwe).
(cid:57) Harmonogram czasu pracy nie musi wskazywać pracowników z imienia i naz-
wiska – wystarczy bowiem, że oznaczenia w nim zawarte będą na tyle czytelne,
żeby pracownik mógł z nich wywieść informacje dotyczące jego planu pracy na
dany okres rozliczeniowy.
Przykład
Zatrudniasz 6 pracowników wykonujących pracę na 3 zmianach, na każdej po 2 pra-
cowników. Tworząc harmonogramy czasu pracy nie podajesz imion i nazwisk pra-
cowników, lecz oznaczasz zmiany jako A, B oraz C – pracownicy zostali już bowiem
wcześniej poinformowani, który należy do której zmiany. Gdybyś zaś, na dany okres
rozliczeniowy, zmienił przyporządkowanie danego pracownika do określonej zmia-
ny, nie musiałbyś zmieniać danych zawartych w harmonogramie. W razie zaś, gdy-
2
1. Harmonogramy czasu pracy
by harmonogram odnosił się do pracowników z imienia i nazwiska, zmiana takiego
przyporządkowania, powodowałaby konieczność zmiany danych w nim zawartych.
1.2. Kiedy istnieje obowiązek tworzenia harmonogramu
Harmonogram czasu pracy jest informacją o dniach i godzinach pra-
cy poszczególnych pracowników w danym okresie rozliczeniowym.
Dlatego te(cid:268) jego tworzenie jest niezbędne w przypadkach, kiedy bez
takiego harmonogramu pracownik nie miałby informacji o tym, jak
w danym okresie ma stawiać się do pracy. Brak jest bowiem przepisów
powszechnie obowiązujących, wskazujących przypadki, w których
trzeba, a w których nie ma obowiązku tworzenia harmonogramu cza-
su pracy, dlatego te(cid:268) wywodzi się je z ogólnych przepisów z zakresu
czasu pracy.
Pamiętaj
Nie musisz tworzyć harmonogramu, jeśli pracownicy pracują stale w tych samych
dniach i godzinach. Nie ma przy tym znaczenia, w jakim systemie czasu pracy pra-
cownik jest zatrudniony – może to dotyczyć zarówno podstawowego systemu czasu
pracy, jak i równoważnego czy innych.
Przykład
Pracownicy zatrudnieni w równoważnym systemie czasu pracy wykonują swoje
obowiązki od poniedziałku do czwartku w godzinach od 8.00 do 18.00. Nie tworzysz
dla nich harmonogramów czasu pracy, gdyż ich dni i godziny pracy są niezmienne,
a więc harmonogram nie spełniałby w ich przypadku żadnej roli.
1.3. Na jakie okresy należy tworzyć harmonogramy czasu pracy
3
1.3. Na jakie okresy należy tworzyć harmonogramy
czasu pracy
Brak jest powszechnie obowiązujących przepisów, które wskazywały-
by wprost, na jaki okres powinieneś tworzyć harmonogram czasu pra-
cy. Z uwagi jednak na to, (cid:268)e jest on planem pracy pracowników, wyda-
je się, (cid:268)e powinieneś go tworzyć na pełen okres rozliczeniowy. Okres
rozliczeniowy słu(cid:268)y bowiem nie tylko do rozliczania czasu pracy, ale
równie(cid:268) do jego planowania. Planowanie czasu pracy to zaś nic innego,
jak tworzenie harmonogramu czasu pracy.
Co do zasady – jeśli stosujesz krótkie, np. miesięczne okresy rozli-
czeniowe lub jesteś w stanie przewidzieć wielkość zapotrzebowania
na pracę swoich pracowników w danych okresach, nie masz równie(cid:268)
problemu ze stworzeniem harmonogramu czasu pracy na pełen okres
rozliczeniowy.
Wskazówka
Jeżeli jednak stosujesz długie okresy rozliczeniowe (np. 4-miesięczne) lub prowa-
dzisz taki rodzaj działalności, w której trudno jest przewidzieć, ile pracy oraz w ja-
kich wymiarach dobowych czy tygodniowych będziesz musiał zlecić pracownikom
w danym okresie rozliczeniowym, nawet jeśli jest on stosunkowo krótki – np. mie-
sięczny, w takich sytuacjach wydaje się, że wystarczy, abyś tworzył harmonogramy
czasu pracy na część okresu rozliczeniowego, pod warunkiem jednak, że część ta nie
będzie krótsza niż miesiąc. Na takim stanowisku stoi również większość inspektorów
pracy przeprowadzających kontrole czasu pracy u pracodawców.
Zgodnie z ofi cjalnym stanowiskiem Państwowej Inspekcji Pracy har-
monogramy czasu pracy powinny obejmować cały okres rozliczeniowy,
a co za tym idzie – jeśli masz mo(cid:268)liwość przewidzieć zapotrzebowa-
nie na pracę na cały taki okres, powinieneś to zrobić właśnie planując
Stanowisko PIP
Stanowisko PIP
4
1. Harmonogramy czasu pracy
harmonogram czasu pracy. Mo(cid:268)liwość tworzenia harmonogramów na
krótszy czas powinieneś traktować jako absolutny wyjątek.
Przykład
Zatrudniasz pracowników remontowo-budowlanych i, mimo obowiązującego ich
4-miesięcznego okresu rozliczeniowego, tworzysz dla nich grai ki na poszczególne
miesiące kalendarzowe. Rozłożenie ich pracy zależy bowiem od otrzymanych przez
Twoją i rmę zleceń. Te zaś składane są, co do zasady, z miesięcznym wyprzedze-
niem.
1.4. Z jakim wyprzedzeniem należy podać harmonogramy
czasu pracy do wiadomości pracowników
Przepisy nie regulują wprost kwestii podawania harmonogramów
czasu pracy do wiadomości pracowników. Skoro bowiem brak jest re-
gulacji dotyczących samego tworzenia harmonogramu czasu pracy, to
brak jest równie(cid:268) regulacji dotyczących jego ogłaszania. Nie ma jednak
wątpliwości, (cid:268)e stworzony harmonogram powinieneś podać do wia-
domości pracowników. W tym celu – przede wszystkim – przecie(cid:268) go
tworzysz.
Forma, w jakiej podajesz harmonogram czasu pracy do wiadomości
pracowników mo(cid:268)e być dowolna. Mo(cid:268)esz to zatem uczynić poprzez:
(cid:132)
(cid:132)
(cid:132)
wywieszenie harmonogramu na tablicy informacyjnej,
przesłanie go pracownikom mailem,
czy te(cid:268) wręczenie go ka(cid:268)demu pracownikowi w formie papierowej.
Brak jest równie(cid:268) regulacji dotyczących terminu, w jakim powinieneś
powiadomić pracowników o obowiązującym ich w danym okresie
harmonogramie czasu pracy. Warto jednak, abyś pamiętał, (cid:268)e termin,
1.5. Zgoda pracownika na wprowadzenie harmonogramu czasu pracy
5
w którym pracownicy powinni zostać powiadomieni o dniach i godzi-
nach pracy w danym okresie, powinien przypadać przed rozpoczęciem
tego okresu, czyli nie pó(cid:266)niej ni(cid:268) na 1 dzień przed rozpoczęciem jego
biegu.
Wskazówka
Z uwagi jednak na fakt, że harmonogram czasu pracy stanowi swoisty plan nie tylko
pracy, ale również czasu wolnego dla pracownika, warto, abyś ogłosił go z większym
wyprzedzeniem, np. 3 dni czy tygodnia, tak, aby pracownicy mogli zaplanować so-
bie inne rzeczy niezwiązane z pracą. Możesz również – dla porządku – wprowadzić
odpowiednią regulację wprowadzającą konkretny termin ogłaszania harmonogra-
mów czasu pracy w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie pracy czy
układzie zbiorowym pracy. W takim jednak przypadku będziesz związany określo-
nym terminem.
Przykład
Zawarłeś w regulaminie pracy zapis, zgodnie z którym: harmonogramy czasu pracy
ogłaszane są na co najmniej 3 dni przed rozpoczęciem danego okresu rozliczeniowego.
W takim przypadku zapis regulaminowy jest dla Ciebie wiążący, a co za tym idzie
– obowiązany jesteś przestrzegać terminu w nim wskazanego.
1.5. Zgoda pracownika na wprowadzenie harmonogramu
czasu pracy
Za planowanie czasu pracy odpowiedzialny jesteś Ty jako pracodaw-
ca. To zatem Ty decydujesz o tym, w jaki sposób będzie wyglądał har-
monogram czasu pracy pracownika na dany okres rozliczeniowy. Nie
mo(cid:268)esz przy tym naruszać (cid:268)adnych przepisów z zakresu czasu pracy,
jednak(cid:268)e dni i godziny pracy pracownika mo(cid:268)esz, co do zasady, dosto-
6
1. Harmonogramy czasu pracy
sować do potrzeb Twojego zakładu pracy. Z tego względu wprowadze-
nie harmonogramu czasu pracy w określonym kształcie nie wymaga
zgody pracownika. Nie ma zatem potrzeby, abyś przed rozpoczęciem
jego obowiązywania (cid:268)ądał podpisania harmonogramu przez pracow-
ników. Mo(cid:268)e to jednak zrobić np. w celu upewnienia się, (cid:268)e wszyscy
pracownicy otrzymali informację o obowiązującym grafi ku.
Przykład
Zobowiązałeś pracowników do stawiania się na 3 dni przed rozpoczęciem danego
okresu rozliczeniowego w swoim gabinecie celem podpisania harmonogramu czasu
pracy. Brak podpisu któregokolwiek pracownika daje Ci bowiem informację o tym,
że pracownik nie zapoznał się z obowiązującym w danym okresie planem pracy.
1.6. Dopuszczalność zmiany harmonogramu czasu pracy
Harmonogramy czasu pracy tworzone są zarówno dla pracowników
jak i pracodawców. Dzięki harmonogramowi czasu pracy wiesz bo-
wiem, kiedy masz zapewnioną pracę poszczególnych pracowników,
a pracownicy wiedzą, kiedy mają czas wolny od pracy, a kiedy są zo-
bowiązani stawić się w pracy celem wykonywania przypisanych im
obowiązków pracowniczych. Na stałości zapisów harmonogramu cza-
su pracy powinno zatem zale(cid:268)eć zarówno Tobie jako pracodawcy, jak
i pracownikom. Dlatego te(cid:268) przyjmuje się, (cid:268)e raz stworzony harmono-
gram czasu pracy nie powinien być, co do zasady, zmieniany.
Konieczność
Konieczność
zmiany
zmiany
harmonogramu
harmonogramu
czasu pracy
czasu pracy
W praktyce powstają jednak okoliczności, które powodują, (cid:268)e musisz
zmienić harmonogram czasu pracy. Dotyczy to jednak tylko takich sy-
tuacji, których nie mogłeś przewidzieć tworząc harmonogram czasu
pracy, i które w sposób faktyczny wymuszają na Tobie jego zmianę.
Chodzi tu np. o:
chorobę pracownika i konieczność zorganizowania jego zastępstwa,
(cid:132)
1.7. Zmiana harmonogramu czasu pracy na wniosek pracownika
7
(cid:132)
(cid:132)
(cid:132)
nieoczekiwany urlop na (cid:268)ądanie lub nieplanowany urlop okolicz-
nościowy, powodujący konieczność zastąpienia nieobecnego w pra-
cy pracownika,
rozwiązanie stosunku pracy w trakcie trwania okresu rozliczenio-
wego, na skutek czego musisz przeorganizować czas pracy innych
pracowników, aby zapewnić sprawne funkcjonowanie zakładu
pracy,
skorzystanie przez pracownika z dnia wolnego na opiekę nad dzie-
ckiem w wieku do lat 14, jeśli konieczne jest zorganizowanie zastęp-
stwa pracownika w takim dniu, itp.
Pamiętaj
Zdaniem Państwowej Inspekcji Pracy okoliczności dopuszczające zmianę harmono-
gramu czasu pracy powinny być enumeratywnie wymienione w regulaminie pracy
obowiązującym u danego pracodawcy. Powinna to być bowiem informacja dla pra-
cowników, jakie wydarzenia dopuszczają zmianę zaplanowanych w harmonogramie
dni lub godzin pracy. Pozostałe zaś okoliczności powinny być jedynie podstawą po-
lecenia pracy nadliczbowej. Takie stanowisko nie jest oparte na przepisach z zakresu
prawa pracy, można je jednak wprowadzić w życie dla celów porządkowych czy in-
formacyjnych, aby dać pracownikom wiadomość co do tego, kiedy zmiana harmo-
nogramu czasu pracy jest dopuszczalna.
1.7. Zmiana harmonogramu czasu pracy na wniosek
pracownika
W praktyce dość często zdarza się, (cid:268)e o zmianę harmonogramu wnio-
skuje pracownik. Wią(cid:268)e się to z prywatnymi sprawami pracowników,
które nie zawsze toczą się w sposób przewidziany. Powstaje zatem
wątpliwość, czy takie przyczyny le(cid:268)ące po stronie pracownika, a co za
tym idzie – czy jego wniosek mo(cid:268)e stanowić podstawę zmiany harmo-
8
1. Harmonogramy czasu pracy
nogramu czasu pracy. Co do zasady, przyjmuje się, (cid:268)e odpowied(cid:266) na
takie pytanie jest twierdząca, pod warunkiem jednak, (cid:268)e wyrazisz na
taką zmianę zgodę. Wa(cid:268)ne jest tu jednak, aby dokonana zmiana nie po-
wodowała naruszenia jakichkolwiek przepisów z zakresu czasu pracy
(np. (cid:268)eby nie prowadziła do powstania pracy w godzinach nadliczbo-
wych, naruszenia prawa pracownika do dobowego czy tygodniowego
odpoczynku, itp.)
Pamiętaj
Inne stanowisko w tym względzie prezentuje Państwowa Inspekcja Pracy, która
twierdzi, że harmonogramy czasu pracy nie mogą być zmieniane na wniosek pra-
cownika. Uzasadnieniem ich zmiany mogą być bowiem jedynie szczególne okolicz-
ności wcześniej nieprzewidziane, które z punktu widzenia pracodawcy powodują
konieczność dokonania zmian w harmonogramie czasu pracy. Wniosek pracownika
nie stanowi zaś takiej szczególnej okoliczności, tak jak okoliczności, które stają się
jego podstawą.
2. Podstawowe zagadnienia związane
z czasem pracy
2.1. Dei nicja czasu pracy
Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji
Twojej jako pracodawcy w miejscu pracy lub innym miejscu wskaza-
nym przez Ciebie do wykonywania zadań pracowniczych. Do czasu
pracy zaliczamy, co do zasady, czas wykonywania zadań pracowni-
czych wynikających z wią(cid:268)ącej pracownika umowy o pracę .
Przykład
Pracownik zatrudniony na stanowisku specjalisty ds. kadr wykonuje czynności zwią-
zane z obsługą kadrową pracodawcy. Czas wykonywania tych zadań zaliczany jest
do czasu pracy pracownika.
Pamiętaj
Do czasu pracy zaliczasz również wykonywanie innych, niż zapisane w umowie
o pracę, obowiązków, jeśli zostały one przez Ciebie polecone. Musisz bowiem pa-
miętać, że masz prawo polecić pracownikowi do wykonania również inne zadania,
jeśli uzasadniają to potrzeby Twoje jako pracodawcy, na okres nieprzekraczający
3 miesięcy w roku kalendarzowym, pod warunkiem, że nie powoduje to obniżenia
wynagrodzenia pracownika i odpowiada jego kwalii kacjom.
10
2. Podstawowe zagadnienia związane z czasem pracy
Przykład
Pracownikowi zatrudnionemu na stanowisku kasjera wydałeś polecenie wykonywa-
nia pracy na stanowisku sprzedawcy przez okres 2 miesięcy. W tym czasie jedyny
zatrudniony w sklepie sprzedawca był nieobecny w pracy z powodu choroby. Czas
wykonywania zadań w ramach takiego zastępstwa, mimo iż zadania te wykraczają
poza zapisany w umowie o pracę rodzaj pracy, jest zaliczany do czasu pracy.
Przebieranie się
Przebieranie się
w ubranie robocze
w ubranie robocze
Do czasu pracy nie wlicza się czasu przebierania się pracownika
w ubranie robocze. Przebieranie traktuje się bowiem w tym przypadku
na równi z sytuacją, gdy np. pracownik „biurowy” zimą, zanim przy-
stąpi do pracy, musi zdjąć ubranie wierzchnie i dopiero potem rozpo-
cząć wykonywanie obowiązków pracowniczych. Równie(cid:268) w tej sytua-
cji czas przygotowania się do pracy nie jest zaliczany do czasu pracy.
Przejmowanie czy
Przejmowanie czy
zdawanie zmiany
zdawanie zmiany
Wskazówka
Kwestia ta budzi jednak wiele wątpliwości i niektórzy pracownicy uważają, że czas
przebierania się w ubranie robocze, jako czas niepoświęcony na prywatne sprawy
pracownika, powinien być wliczony do czasu pracy. Jako pracodawca możesz tę
kwestię uregulować wprost w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie
pracy czy zakładowym układzie zbiorowym pracy.
Inaczej traktuje się „przejmowanie czy zdawanie zmiany”, czyli pobie-
ranie lub przekazywanie informacji niezbędnych do rozpoczęcia czy
zakończenia pracy przez pracownika wchodzącego na daną zmianę czy
kończącego pracę na danej zmianie. Jeśli pracownik, zanim przystąpi
do wykonywania obowiązków pracowniczych, musi dokonać czynno-
ści przygotowawczych, polegających np. na zebraniu odpowiednich
informacji od pracownika, którego zmienia na stanowisku pracy, to
takie czynności przygotowawcze nale(cid:268)y uznać za typowe obowiązki
pracownika związane z wykonywaną przez niego pracą, a co za tym
idzie – ich czas nale(cid:268)y zaliczyć do czasu pracy.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
