Pierwsze monograficzne opracowanie historii nauk mineralogicznych na Uniwersytecie Warszawskim. Na tle burzliwych dziejów stołecznej uczelni Autor przedstawia najważniejsze wydarzenia, placówki i sylwetki uczonych uprawiających tę dziedzinę wiedzy. Opisuje ewolucję, jaką przeszły nauki mineralogiczne w ciągu ostatnich 200 lat od początków Uniwersytetu, kiedy mineralogia obejmowała całość obecnej problematyki geologicznej, po współczesność z wąskimi specjalizacjami naukowymi, dzielącymi nauki mineralogiczne na mineralogię, petrologię i geochemię.
Przedmiotem zainteresowania Autora są zarówno uniwersyteckie dzieje badań naukowych w tej dziedzinie, jak i nauczanie mineralogii na poziomie akademickim. Książka zawiera także historię uniwersyteckich zbiorów minerałów i prezentację osób zaangażowanych w ich gromadzenie. Publikacja ukazuje się w jubileuszowym roku 200-lecia Uniwersytetu Warszawskiego.
NAGRODA NAUKOWA IM. JANA JĘDRZEJEWICZA
25 września 2017 roku autor książki Jan Parafiniuk otrzymał Nagrodę Naukową im. Jana Jędrzejewicza dla najlepszej książki polskojęzycznej poświęconej historii nauki i techniki wydanej w 2016 roku ufundowanej przez Samorząd Miasta Płońska.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
Wstęp
Nauki mineralogiczne współcześnie, w dobie wąskich specjalizacji naukowych,
obejmują poza właściwą mineralogią (nauką o minerałach) także petrologię (naukę
o skałach) oraz geochemię zajmującą się śledzeniem zachowania się pierwiastków
chemicznych w procesach geologicznych. Historycznie wszystkie te dyscypliny
wywodzą się ze wspólnego pnia, od którego oddzielały się wraz z rozwojem nauki.
Najpierw, w początkach XIX wieku, usamodzielniła się petrologia, początkowo
jako nauka o charakterze opisowym – petrografia, potem, na początku wieku XX,
geochemia. Sam zakres zainteresowań dawnej mineralogii różnił się mocno od
obecnego.
Mineralogia jest nauką starą, wywodzącą się, jak większość podstawowych
nauk przyrodniczych, z refleksji starożytnych Greków. Jej podstawy znajdziemy
już w dziele Teofrasta O kamieniach i pracach innych greckich filozofów przyrody.
Zarys historii mineralogii w skrótowej formie w polskiej literaturze przedstawili:
Józef Morozewicz w przedmowie do przetłumaczonego przez siebie Podręcznika
mineralogii Gustava Tschermaka (1900), Karol Koziorowski w V tomie Poradnika
dla samouków (1925), Julian Tokarski (1948) oraz Andrzej Bolewski, Jan Kubisz
i Witold Żabiński w podręczniku Mineralogia ogólna (1975) i Andrzej Bolewski
(1988). Niniejsze opracowanie jest pierwszą monograficzną prezentacją dziejów
nauk mineralogicznych na Uniwersytecie Warszawskim. Historię nauk geologicz-
nych w Warszawie, zawierającą także informacje dotyczące historii mineralogii,
obszerniej przedstawił Stefan Zbigniew Różycki (2002), a ostatnio Michał Szul-
czewski (2016).
Aż po wiek XVIII mineralogia była nauką obejmującą całość dzisiejszych nauk
geologicznych. Dzieła poświęcone mineralogii zawierały więc informacje o złożach
surowców mineralnych, spekulacje na temat budowy i powstania gór, a także
informacje o skamieniałościach, którymi zajmuje się obecnie paleontologia. W or-
bicie zainteresowań dawnych mineralogów znajdowały się nawet „garnki ziem-
ne”, wierzono bowiem, że wykopywane wyroby ceramiczne lub ich fragmenty
utworzyły się w wyniku naturalnych procesów. Dopiero w czasach Abrahama
Gottloba Wernera (1749–1817), uznawanego za twórcę nowożytnej mineralogii,
dokonano podziału, wyróżniając, ciągle w obrębie tej nauki, oryktognozję zaj-
mującą się opisem minerałów i ich właściwości oraz geognozję, której obiektem
zainteresowań były takie zagadnienia, jak litologia i następstwo warstw skalnych,
a także procesy powstawania złóż surowców mineralnych. Geognozja niebawem
się usamodzielniła i przekształciła we współczesną geologię.
Dwa wieki sklad.indd 9
04.11.2016 15:56
10 DWA WIEKI NAUK MINERALOGICZNYCH NA UNIWERSYTECIE WARSZAWSKIM
Przedstawiając historię mineralogii na Uniwersytecie Warszawskim, będzie-
my uwzględniać ewolucję, jaką przechodziła ta nauka. W najstarszym okresie
będzie to więc wspólna historia nauk mineralogicznych i geologicznych. Później,
po usamodzielnieniu się geologii, będziemy zajmować się już tylko naukami mine-
ralogicznymi. Podobnie prezentując historię zbiorów minerałów, nie będziemy się
zajmować dziejami wyłączonych do odrębnych kolekcji zbiorów geologicznych.
Ich opracowanie to zadanie dla właściwych specjalistów. Przedmiotem zaintere-
sowania będą tutaj zarówno uniwersyteckie dzieje badań naukowych w zakresie
nauk mineralogicznych, jak i ich nauczanie na poziomie akademickim. Tekst uzu-
pełniają noty biograficzne ważniejszych postaci.
Dzieje nauk mineralogicznych we wcześniejszych okresach funkcjonowania
stołecznego uniwersytetu zostały opracowane na podstawie opublikowanych prac
i monografii, zestawionych w spisie literatury. Materiały dotyczące nowszej hi-
storii pochodziły także z zasobów archiwalnych Uniwersytetu Warszawskiego,
uzyskanych dzięki staraniom profesora Bogusława Bagińskiego, oraz dokumen-
tów zgromadzonych w Instytucie Geochemii, Mineralogii i Petrologii na Wydziale
Geologii UW. Część nowszych informacji pochodzi od żyjących świadków opi-
sywanych wydarzeń. Słowa wdzięczności za konsultacje należą się profesorom:
Romanowi Chlebowskiemu, Andrzejowi Barczukowi, Andrzejowi Kozłowskiemu
z Instytutu Geochemii, Mineralogii i Petrologii oraz Wiesławowi Barczykowi –
pierwszemu kierownikowi wydziałowego muzeum, i jego obecnemu kierowni-
kowi doktorowi Markowi Stępisiewiczowi. Ostateczny kształt opracowanie za-
wdzięcza także uwagom i dyskusjom recenzentów: profesora Zbigniewa Wójcika
i profesora Michała Szulczewskiego.
Dwa wieki sklad.indd 10
04.11.2016 15:56
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Dwa wieki nauk mineralogicznych na Uniwersytecie Warszawskim
Jan Parafiniuk
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :
