Darmowy fragment publikacji:
Dziwniejsze niż fikcja
Rola wyobraźni
w filmach Marca Forstera
Rodzicom
NR 2942
Magdalena Kempna ‑Pieniążek
Dziwniejsze niż fikcja
Rola wyobraźni
w filmach Marca Forstera
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Katowice 2012
Redaktor serii: Studia o Kulturze
Tadeusz Miczka
Recenzent
Iwona Sowińska
Spis treści
Sztuka latania
Część pierwsza
Wyobraźnia – pamięć – tożsamość
Zwierciadła i lampy. Kategoria wyobraźni w filozofii i estetyce
Biała kartka. Kategoria wyobraźni w fenomenologii i psychoanalizie
Nowe horyzonty. Wyobraźnia, pamięć i tożsamość w najnowszej filozofii
Maszyny imaginacji. Wyobraźnia w teorii filmu
.
Część druga
Wyobraźnia w filmach Marca Forstera
W stronę cienia — Zostań
Postmodernistyczny film-zagadka
Pierwszy element
Drugi element
Trzeci element
Czwarty element?
W stronę Nibylandii – Marzyciel
Zaproszenie
Gościnność
Gra w udawanie
W stronę podmiotowości – Przypadek Harolda Cricka
Wielkie i małe narracje
Wielka rzeczywistość i małe rzeczy
Mały-wielki podmiot
W stronę nieba – Czekając na wyrok, Chłopiec z latawcem
Utajone przewinienia
Utajone obrazy
Utajona wyobraźnia
7
11
13
25
33
39
49
55
56
60
63
69
74
79
80
84
88
97
98
105
111
117
117
125
134
6
Spis treści
W stronę fantazmatu – Quantum of Solace
Bond jako fantazmat
Dekonstrukcja i demakijaż
Bond jako mit
Marzyciel w Fabryce Snów
Filmografia
Bibliografia
Indeks osobowy
Summary
Zusammenfassung
141
141
145
150
155
161
163
167
171
172
Sztuka latania
W jednej z najbardziej istotnych scen Piotrusia Pana Jamesa
M. Barrie’ego tytułowy bohater – chłopiec, który nie chciał doros-
nąć – uczy swoich nowych towarzyszy, dzieci państwa Darling,
sztuki latania. Posypawszy trójkę rodzeństwa pyłem wróżki, Piotruś
tłumaczy, że latać będą mogli tylko wtedy, gdy wyobrażą sobie coś
naprawdę wspaniałego: „Trzeba sobie po prostu pomyśleć o czymś
przyjemnym i cudownym […] i takie myśli uniosą was w powietrze”1.
Wyobraźnia, która jest jedną z najważniejszych dla zrozumienia
przesłania dzieła Barrie’ego kategorii, została tutaj ukazana jako
siła, która dosłownie dodaje skrzydeł, pozwala wzbić się w przestwo-
rza się do lotu i dotrzeć do magicznej krainy Nibylandii.
W filmie Przypadek Harolda Cricka Marc Forster, który w 2004
roku jako autor Marzyciela zmierzył się z legendą Piotrusia Pana,
zaproponował nieco inną wersję metafory wyobraźni pozwalają-
cej zerwać się do lotu. W jednej z początkowych sekwencji pisarka
Karen Eiffel (Emma Thompson) stoi na dachu wysokiego budynku,
obserwując rozpościerającą się w dole ulicę. W pewnej chwili kobieta
wyciąga przed siebie dłoń, a zaraz potem rzuca się w przepaść.
Wkrótce okazuje się, że jest to tylko wizualizacja jej wyobrażeń –
Karen nie stoi bowiem na dachu wieżowca, lecz na krześle w swoim
pokoju.
Tym, co łączy wymienione sceny, jest motyw wyobraźni koja-
rzonej z lotem, choć oczywiście w każdej wersji inaczej nacecho-
wany. W pierwszym przypadku mamy wszak do czynienia z sytu-
acją wz -lotu rozumianego jako przeniesienie się do magicznej
krainy, w drugim zaś – z sytuacją z -lotu symbolizującego śmierć.
Skonfrontowane ze sobą w obrębie twórczości Marca Forstera,
sceny te stanowią dobry punkt wyjścia do rozważań na temat
roli wyobraźni. Oto reżyser, który w obsypanym wyróżnieniami
1 J.M. Barrie: Piotruś Pan i Wendy. Przeł. M. Rusinek. Kraków 2006, s. 46.
Sztuka latania
8
Marzycielu opowiedział historię ocalającej wyobraźni, silniejszej
nawet od śmierci, zwraca swoją uwagę ku wyobraźni zdecydowa-
nie ciemniejszej, która – w przypadku Karen chociażby – niesie ze
sobą groźbę podobną do pełnego fascynacji zapatrzenia w niezgłę-
bioną otchłań, co można oczywiście odczytać jako metaforę narcy-
stycznego skupienia się na wytworach własnej imaginacji. Karen
jest wszak przeciwieństwem Jamesa M. Barrie’ego (Johnny Depp)
z Marzyciela, traktującego rzeczywistość jako inspirację (a nie – jak
to ma miejsce w przypadku Karen – jako przeszkodę) do snucia
swoich fantastycznych opowieści. Jak widać, wyobraźnia wymaga,
mówiąc metaforycznie, nie tylko opanowania umiejętności wyra-
stania ponad lub poza codzienność. Niejednokrotnie sztuka lata-
nia opiera się w dużej mierze na umiejętności spadania, a nawet
lądowania.
Podstawowa teza niniejszej książki dotyczy tego, iż wyobraźnia
jest dla twórczości Marca Forstera jedną z fundamentalnych kate-
gorii. Czasem – tak jak w Marzycielu czy Przypadku Harolda Cricka
(2006) – jest ona wprost tematyzowana. Kiedy indziej znów – jak
w Czekając na wyrok (2001) czy Zostań (2005) – działa jak gdyby
z ukrycia, będąc niewidoczną na pierwszy rzut oka siłą sprawczą
dla opisywanych w filmach wydarzeń. Zdarza się też i tak, że – jak
w Quantum of Solace (2008) – przejawia się ona w sile zbiorowych
fantazmatów, z którymi Forster świadomie gra, angażując w ten spo-
sób widza w dialog ze swym dziełem. Wieloaspketowość podejścia
do problemu wyobraźni, manifestowana także w ambiwalentnym
do niego stosunku, skłania do rozważań nad rozmaitymi funkcjami
spełnianymi przez tę siłę w filmach Forstera. Dlatego też zamierzam
przyjrzeć się problemowi wyobraźni z kilku perspektyw, traktując
ją zarówno jako kategorię poznawczą, jak i etyczną czy antropolo-
giczną. Analizując filmy Marca Forstera, pragnę ukazać rozmaite
role wyobraźni – począwszy od jej działania kompensacyjnego, na
jej wkładzie w konstruowanie tożsamości skończywszy. Interesować
mnie przy tym będzie nie tylko jasna, lecz także ciemna strona ima-
ginacji, czyli wyobraźnia w jakiś sposób groźna, niemal zwyrodniała.
Symptomatyczny wydaje się sposób, w jaki Forster mówi o wyob-
raźni w zrealizowanej w 2009 roku krótkometrażowej animacji
Sztuka latania
9
LX Forty2. Jest to w dorobku reżysera, jak dotąd, nie tylko jedyny
film explicite autotematyczny, lecz także jedyny, w którym twórca
wypowiada się bezpośrednio o wyobraźni. Już samo to sprzężenie
wydaje się nie pozostawać bez znaczenia: kiedy Forster mówi o sobie
jako o twórcy, natychmiast sięga po kategorię imaginacji:
Zacząłem chodzić do kina po to, by spróbować wyobrazić sobie, jakie
mogłoby być życie. Ale często nie podobało mi się to, co widziałem. Całymi
dniami leżałem w łóżku, wyobrażając sobie kręcący się świat, powtarza-
jący wciąż ten sam wzór w różnych formach3.
Pomijając fakt, iż wypowiedź reżysera została ujęta w formę filmu
reklamowego, można zwrócić uwagę na to, że wyobraźnia funkcjo-
nuje tu nie tylko jako metoda poznania świata, zgłębiania jego tajem-
nic, lecz także jako punkt negatywnego odniesienia: nasze wyobra-
żenia często nie idą wszak w parze z tym, co obserwujemy.
Nie tylko zresztą to, co Forster mówi, wydaje się w LX Forty zna-
czące. Zastanowienie budzi już sposób kreowania przestrzeni: oto
reżyser przebywa na szczycie jednej z wielu piramid, w kluczu psy-
choanalitycznym symbolizujących oczywiście strukturę osobowo-
ści; przed nim znajduje się ekran, na którym ukazują się kolejne
obrazy. Widz zostaje wciągnięty w swoistą, wizualną podróż, zło-
żoną z następujących po sobie i przeobrażających się krajobrazów
i symboli. Wśród nich pojawia się zarówno wizerunek ziemskiego
globu w formie mechanizmu, jak i widok odległych galaktyk oraz
struktura ludzkiego DNA przekształcająca się w spiralną ścieżkę.
Nie można jednak zapomnieć, że ów lot ku metaforom ludzkiego
istnienia i podejmowanym przez człowieka od wieków pytaniom,
rozpoczyna się od spojrzenia na ekran. Patrzenie nie jest więc w fil-
mie Forstera tylko patrzeniem; traktować je należy raczej jako twór-
cze oglądanie, dopowiadanie, konstruowanie wizji świata i włas-
nego w nim miejsca. Obraz (np. filmowy) nie zabija ani nie zastępuje
2 Film ten, reklamujący szwajcarskie linie lotnicze, można obejrzeć w Interne-
cie, między innymi na stronie: http://vimeo.com/5074553. Data dostępu: 18 maja
2011.
3 LX Forty. Reż. M. Forster. Szwajcaria 2009.
Sztuka latania
10
wytworów wyobraźni, wręcz przeciwnie, staje się zwierciadłem,
narzędziem introspekcji, umożliwiającym twórcze przewartoś-
ciowanie podstawowych kategorii i nadanie im oraz otaczającemu
światu nowego sensu, co zdaje się symbolizować finał LX Forty,
w którym widać, jak białe piramidy porastają bujną roślinnością.
Krótkometrażowa animacja Marca Forstera ukazuje dodatkowo
wyobraźnię za pomocą metafory lotu (w jej zakończeniu twórca
zwraca się do widzów: „Chcielibyście latać? Ja tak”, co ma oczywiście
związek przede wszystkim z reklamową treścią filmu), która wydaje
się punktem centralnym wielu wykreowanych przez reżysera świa-
tów. Rzeczywistości przedstawione przez Forstera to wszak prze-
strzenie, w których roi się od latawców czy balonów, w których snuje
się marzenia o latających chłopcach, a pisarze zmagający się z twór-
czym kryzysem konstruują wizje o spadaniu z dachu wieżowca.
Ponieważ kategoria wyobraźni w twórczości Marca Forstera
funkcjonuje na wielu przenikających się płaszczyznach, istotne jest
zdefiniowanie jej podstawowych aspektów i zarysowanie ścieżki
ewolucji pojęcia, które przynajmniej od czasów romantyzmu sta-
nowi jeden z podstawowych problemów nie tylko sztuki (w tym
filmu), lecz także psychologii oraz filozofii. Warto także zwrócić
w tym kontekście uwagę na sieć pojęć, w której ramach współcześ-
nie pojawia się wyobraźnia. Kategorie najbardziej istotne w dzisiej-
szym dyskursie dotyczącym miejsca człowieka w ponowoczesnym
świecie – takie jak pamięć, tożsamość, indywidualizm, język – bar-
dzo często dotykają problemu imaginacji, co wskazuje na fakt, iż
z kategorii stricte estetycznej i psychologicznej stała się ona katego-
rią antropologiczną.
Problem wyobraźni w twórczości Marca Forstera ukażę w pię-
ciu – moim zdaniem najbardziej wyróżniających się – odsłonach.
Każda z nich związana będzie z nieco innym sposobem rozumienia
imaginacji. Dopełniając się wzajemnie, umożliwią one, mam nadzieję,
nie tylko omówienie funkcjonowania tego tematu w filmach twórcy
Marzyciela, lecz także staną się przyczynkiem do wysnucia ogólnych
wniosków dotyczących współczesnego rozumienia oraz roli wyob-
raźni.
A
Abrams Meyer Howard 20, 21, 163
Amenábar Alejandro 56
Anderson Brad 56, 64
Aronofsky Darren 51, 60, 77
Arterton Gemma 146
Arystoteles 13, 14, 33, 163
Austen Jane 49, 52, 82
B
Bachelard Gaston 11, 25–27, 29–33, 48,
152, 157, 163
Bachórz Józef 19, 36, 164, 165
Bachtin Michaił 104
Bacia Błażej 103, 163
Bale Christian 64
Barrie James Matthew 7, 8, 80, 81, 84–95,
Barthes Roland 101, 130, 133, 134, 144,
97, 156, 163
163
Baudry Jean-Louis 42, 163
Baumgarten Aleksander Gotlieb 16
Bazin André 144
Bennett Tony 144, 163
Bergson Henri 35, 44
Berry Halle 118
Bielik-Robson Agata 36, 37, 163
Bieńczyk Marek 19, 165
Blair Hugh 20
Blake William 17, 102, 164
Boe Christoffer 82, 83, 111
Bogart Humphrey 144
Bonnevie Maria 83
Boyle Peter 120
Indeks osobowy*
Brogowski Leszek 30, 152, 163
Brooks James Lawrence 99
Buber Martin 85, 163
Buckland Warren 56, 57, 163
Burke Edmund 18
Burton Tim 50, 51
Butler Gerard 118
C
Caillois Roger 89–91, 163
Calhoun Coronji 118
Campbell Martin 147, 148, 150, 154
Chonin Neva 55, 163
Christie Julie 80, 84
Chudak Henryk 29, 163
Cirlot Juan Eduardo 153, 163
Clouet Jean 133
Coleridge Samuel 20
Combs Sean 120
Cosio Joaquin 146
Cox Paul 50, 164
Craig Daniel 146
Cronenberg David 102
Crowe Cameron 56
Czapliński Przemysław 166
Czyż Antoni 13, 165, 166
D
Dargis Manohla 58, 163
Deleuze Gilles 43–47, 107, 158, 163
Dembińska-Pawelec Joanna 22, 165
Dench Judi 148
Depp Johnny 8, 79, 80
Derrida Jacques 19, 86, 164, 166
* Indeks nie obejmuje postaci fikcyjnych zawartych w tekście.
168
Indeks osobowy
Dick Philip Kindred 98
Dinesh Ali 118
Domańska Ewa 34, 164
Dostojewski Fiodor 56, 87, 104, 164
Dybel Paweł 74, 75, 164
Dziadek Adam 22, 163
E
Eastwood Clint 51
Eberhardt Konrad 39, 165
Ebert Roger 62, 73, 164
Ebrahimi Zekeria 118
Eco Umberto 150, 151, 164
Ehsas Elham 122
Einstein Albert 12
Eliot Thomas Stearns 36
Ershadi Homayoun 122
F
Fedewicz Maria Bożena 20, 163
Fellini Federico 50
Ferell Will 98, 112
Field Todd 51
Fleming Ian 150, 151, 164
Foucault Michel 34, 164
Fox Oliver 92
Francastel Pierre 41
Francuz Piotr 48, 165
Franus Ewa 20, 163
Freud Zygmunt 27, 28, 60–63, 66, 69, 74,
87, 142, 164
Friedrich Caspar David 20
G
Gadacz Tadeusz 38, 166
Gałecki Jerzy 18, 164
Garbo Greta 144
Girard René 122–124, 164
Gołaszewska Maria 19, 164
Gosling Ryan 55, 58
Goya Francisco 71
Greenaway Peter 50
Groening Matt 98, 99
Gruszczyński Marcin 38, 166
Gutorow Jacek 155, 166
Gyllenhaal Maggie 112
H
Hadamik Zofia 144, 164
Hale Tony 113
Haltof Marek 50, 164
Hamid Rahul 159, 164
Haneke Michael 99
Heller Michał 11, 12, 164
Helman Alicja 42, 52, 141, 163, 164
Hendrykowski Marek 163
Henriksson Krister 83
Herbert Zbigniew 13, 15, 17, 21–23, 36, 37,
164–166
Herzog Werner 50
Higmore Freddie 80
Hoffman Dustin 80, 84, 103
Hoskins Bob 60
Hosseini Khaled 51, 117, 125–127, 135, 136,
138, 139, 164
Husserl Edmund 26, 27
J
Jakubowska Małgorzata 44–47, 164
Janion Maria 142–144, 164
Jarmusch Jim 50, 51, 102
Jarrold Julian 79
Jenkins Patty 51
Jonze Spike 99
Jopkiewicz Tomasz 125–127, 164
Joyce James 36
Jung Carl Gustav 27, 31, 66, 102
K
Kadłubek Zygmunt 17, 86, 166
Kafka Franz 64
Kaige Chen 51
Kania Ireneusz 153, 163
Kant Immanuel 18–20, 38, 164
Indeks osobowy
169
Kartezjusz (Descartes René) 26, 134
Kass Nikolaj Lie 83
Kempna(-Pieniążek) Magdalena 56, 58,
Kieślowski Krzysztof 58
Kinder Marsha 42, 164
Klawe Janina Zofia 23, 165
Kłobukowski Miłosz 146–154, 164
Knee Alan 79, 85
Konefał Sebastian Jakub 98, 99, 103,
164
165
Konwicki Tadeusz 144
Kot Karolina 123, 164
Koterski Marek 108, 115, 121
Kowalczykowa Alina 19, 36, 164, 165
Kowalska Małgorzata 26, 165
Krukowska Halina 36, 165
Kurylenko Olga 146
Kwiatkowski Władysław 12, 166
Kwietniewska Małgorzata 19, 164
L
Latifah Queen 109
Ledger Heath 118
Lee Ang 49–52
Linder Christoph 144, 163
Loska Krzysztof 100, 165
Lubelski Tadeusz 100, 165
Lynch David 50, 51, 77, 99, 102
Lyotard Jean-François 19, 165
Ł
Łoziński Jerzy 36, 166
M
McCarthy Todd 55, 165
McGregor Ewan 55, 58
Madden John 79
Mahmidzada Ahmad Khan 118
Malkovich John 99
Margański Janusz 33, 43, 101, 163, 166
Margolis Mark 77
Maria I Stuart 22
Markiewicz Piotr 48, 165
Matysek Magdalena 101, 165
Mencwel Andrzej 47, 165
Merlau-Ponty Maurice 26, 163
Michałowska Marianna 130, 131, 165
Migasiński Jacek 26, 165
Miłosz Oskar 17, 164
Mitchell Radha 80, 118
Molière (właśc. Jean Baptiste Poquelin)
Morin Edgar 39–43, 46, 79, 144, 157, 158,
79, 82
165
Morris Wesley 55, 165
Mróz Piotr 25–27, 165, 166
N
Nead Lynda 20, 165
Nieszczerzewska Małgorzata 18, 27, 28,
62, 100, 141, 142, 165
Nietzsche Friedrich 22
Nolan Christopher 56, 147
O
Oleszczyk Michał 104, 107, 112, 165
Olszewski Jan 126, 137, 165
Osęka Andrzej 89, 163
P
Pascal Blaise 16, 17, 21, 165
Pawelec Andrzej 37, 165
Pawelec Dariusz 22, 165
Pessoa Fernando 23, 165
Pico della Mirandola Giovanni 15, 16,
18, 165
Pietrasik Zdzisław 55, 165
Pinsky Mark 103, 165
Platon 13, 15, 21, 33
Podrez Ewa 13, 18, 165, 166
Pound Ezra 36
Puccini Giacomo 150
Przybysz Piotr 48, 165
170
Indeks osobowy
R
Razagi Wali 118
Reaser Elizabeth 59
Resnais Alain 44, 46, 50, 82, 83, 111
Reszke Robert 61, 85, 163, 164
Ricci Leonard 42
Ricoeur Paul 33–36, 45, 101, 166
Rilke Rainer Maria 36
Robbe-Grillet Alain 46
Rogoziński Julian 25, 163
Rorty Richard 107
Rousseve Dan 103, 166
Rusinek Michał 7, 163
Rybicki Jan 136, 164
S
Sartre Jean-Paul 25–27, 31, 33, 34, 165,
Sciora Annabella 71
Segal Hanna 28, 29, 51, 74, 75, 87, 90, 151,
166
164, 166
Sharian John 64
Shelley Percy 20
Shyamalan M. Night 56
Siemek Andrzej 34, 164
Sienkiewicz Henryk 87
Siwek Paweł 13, 163
Sławek Tadeusz 17, 86, 88, 166
Sobol Elżbieta 14, 165
Sochoń Jan 13, 15, 16, 166
Sokrates 33
Stankowska Agata 166
Starobinski Jean 12, 100, 166
Steiner Geroge 35, 36, 134, 166
Szczepaniak Sławomir 13, 16, 165, 166
Szekspir William 79, 82
Szyłak Jerzy 101, 102, 107, 166
Szymutko Stefan 106, 107, 166
Ś
Śliwiński Piotr 166
Śpiewak Anna 25, 165, 166
T
Tatarkiewicz Anna 29, 89, 163
Taylor Charles 36–38, 48, 101, 114, 166
Thompson Emma 7
Thornton Billy Bob 118
Tirard Laurent 79
Toub Shaun 122
Trąbka Jan 11, 12, 166
Trznadel Jacek 133, 163
Tycjan (właśc. Tiziano Vecellio) 133
U
Ugniewska Joanna 150, 164
W
Wajda Andrzej 144
Waksmund Ryszard 87, 166
Wang Wayne 100, 102, 107
Ward Vincent 70
Watts Naomi 55, 59, 77
Welles Orson 44
White Hayden 33, 34
Wiegandt Ewa 166
Wilder Billy 149
Wiktoria z dynastii hanowerskiej 81
Wilkoszewska Krystyna 100, 166
Williams Robin 70
Winslet Kate 79, 80
Wojciechowski Piotr 84, 86, 166
Wollstonecraft Shelley Mary 20
Woollacott Janet 144, 145, 163
Wordsworth William 20
Z
Zarębski Konrad J. 145, 147, 150, 166
Zemeckis Robert 100
Zhang Yimou 51
Ż
Żeleński Tadeusz (pseud. Boy) 16, 165
Magdalena Kempna‑Pieniążek
Stranger than fiction
The role of imagination in Marc Forster’s movies
Summary
The book was devoted to the place Marc Forster’s output is given in the category
of imagination. In the first part the author outlines the most important theories
of imagination, starting from the ancient conceptions and phenomenology to con-
temporary philosophy and film thought. When discussing the opinions of such
researchers as Gaston Bachelard, Jean-Paul Sartre, Hanna Segal, Paul Ricoeur,
Edgar Morin and Gilles Deleuze conclusion on a multidimensional understand-
ing of this problem and its entanglement into contemporary redefinitions of such
categories as memory can be drawn.
The second part of the book constitutes a collection of analyses of Marc Forster’s
movies (Finding Neverland, Stay, Stranger than Fiction, The Kite Runner, Monster’s Ball,
Quantum of Solace). The author presents the levels on which the concept of imagi-
nation understood as a psychological, aesthetic or philosophical , and, above all,
anthropological category appears in director’s works in five subsequent scenes.
In her interpretations, she makes use of different research tools, including, René
Girard’s or Roland Barthes’ theories. She also refers to, among others, the problems
of movie authorships, postmodern movie, contemporary collections of phantasms,
and the occurrence of mythic structures in pop culture at the turn of the 20th and
21st centuries. Although the most popular Forster’s works constitute the core issue,
the author also touches upon his less known projects, such as a debuting movie
Everything Put Together or a commercial LX Forty.
Conclusions from the analyses conducted, included in the book, correspond
with the latest theories of imagination. In the light of Forster’s works imagina-
tion presents itself as a category tightly connected with memory, identity or sub-
jectivity.
Magdalena Kempna‑Pieniążek
Schräger als Fiktion
Die Rolle der Phantasie in Marc Forsters Filmen
Zusammenfassung
Das Buch ist der Phantasie und deren Rolle in Marc Forsters Filmen gewidmet.
Im ersten Teil nennt die Verfasserin die wichtigsten Phantasietheorien, angefan-
gen von altertümlichen Konzeptionen, über Phänomenologie zu heutigen Philoso-
phie und Filmkunst. Anhand der Ansichten von solchen Forschern, wie: Gaston
Bachelard, Jean-Paul Sartre, Hanna Segal, Paul Ricoeur, Edgar Morin und Gilles
Deleuze ist sie zum Schluss gelangen, dass obengenanntes Thema vielseitig ist und
mit heutigen Neudefinitionen von solchen Kategorien, wie Gedächtnis betrachtet
werden muss.
Den zweiten Teil des Buches bilden die Analysen von Marc Forsters Spielfil-
men (Wenn Träume fliegen lernen, Stay, Schräger als Fiktion, Drachenläufer, Monster’s
Ball, Quantum Trost). In fünf aufeinanderfolgenden Aufzügen versucht die Verfas-
serin, auf die Ebenen hinzuweisen, auf denen die als psychologische, ästhetische,
philosophische aber vor allem anthropologische Kategorie verstandene Phantasie
in den Filmkunstwerken des Regisseurs zum Vorschein kommt. Sie bedient sich
dabei verschiedener Forschungsmittel, darunter der Theorien von René Girard
oder Roland Barthes. Sie berührt auch u.a. folgende Probleme: die Urheberschaft
eines Films, postmoderne Filmkunst, gegenwärtige kollektive Phantasmen und
das Vorhandensein von mythischen Strukturen in der Popkultur der Wende des
20.u. 21.Jh. Obwohl im Mittelpunkt ihrer Aufmerksamkeit die berühmtesten Fors-
ters Spielfilme stehen, bezieht sich die Verfasserin auch auf seine weniger bekann-
ten Werke: den Debütfilm Everything Put Together und den Werbefilm LX Forty.
Die aus den durchgeführten Analysen gezogenen und im Resümee enthaltenen
Schlüsse stimmen mit den neusten Phantasietheorien überein – im Lichte Forsters
Filmkunstwerke erscheint die Imagination als eine mit Gedächtnis, Identität und
Subjektivität eng verbundene Kategorie.
W projekcie okładki wykorzystano zdjęcie autorstwa Justyny Szulc-Więcek
Redaktor
Magdalena Białek
Projektant okładki
Paulina Dubiel
Redaktor techniczny
Barbara Arenhövel
Korektor
Aleksandra Gaździcka
Skład i łamanie
Bogusław Chruściński
Copyright © 2012 by
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
Wszelkie prawa zastrzeżone
ISSN 0208 ‑6336
ISBN 978 ‑83 ‑226 ‑2089 ‑2
(wersja drukowana)
ISBN 978‑83‑8012‑503‑2
(wersja elektroniczna)
Wydawca
Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego
ul. Bankowa 12B, 40 ‑007 Katowice
www.wydawnictwo.us.edu.pl
e -mail: wydawus@us.edu.pl
Wydanie I. Ark. druk. 11,0. Ark. wyd. 9,5. Papier
offset. kl. III, 90 g Cena 12 zł (+VAT)
Druk i oprawa: PPHU TOTEM s.c.
M. Rejnowski, J. Zamiara
ul. Jacewska 89, 88-100 Inowrocław
Pobierz darmowy fragment (pdf)