Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00051 004020 21773106 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Ekonomiczne i pozaekonomiczne czynniki zarządzania wartością przedsiębiorstwa - ebook/pdf
Ekonomiczne i pozaekonomiczne czynniki zarządzania wartością przedsiębiorstwa - ebook/pdf
Autor: , Liczba stron:
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7969-323-8 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> biznes >> zarządzanie i marketing
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Niniejsza monografia dotyczy kluczowych problemów działalności przedsiębiorstw, które odnoszą się do szeregu czynników efektywnego wykorzystania zasobów materialnych i niematerialnych dla budowania przewagi konkurencyjnej na rynku. Wskazują one na potrzebę eksponowania oceny operacyjnych, finansowych oraz inwestycyjnych nośników efektywności ekonomicznej podmiotów gospodarczych, nadto kluczowych ich kompetencji.

Prezentowana monografia składa się z 20 artykułów naukowych, które wydają się użyteczne nie tylko w rozpoznaniu prawidłowości działania przedsiębiorstw na rynku kapitałowym, lecz także we wskazaniu przyczyn i konsekwencji podejmowania szeregu decyzji wzmacniających efektywność ekonomiczną jednostek gospodarczych.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Jan Duraj, Artur Sajnóg – Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41 RECENZENCI Magdalena Jerzemowska, Grażyna Juszczak-Szumacher SKŁAD KOMPUTEROWY Monika Wolska PROJEKT OKŁADKI Barbara Grzejszczak © Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź 2013 Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego Wydanie I. W.06201.13.0.I ISBN (wersja drukowana) 978-83-7525-866-0 ISBN (ebook) 978-83-7969-323-8 Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego 90-131 Łódź, ul. Lindleya 8 www.wydawnictwo.uni.lodz.pl e-mail: ksiegarnia@uni.lodz.pl tel. (42) 665 58 63, faks (42) 665 58 62 SPIS TREŚCI JAN DURAJ, ARTUR SAJNÓG – Wprowadzenie ...……………………………………. MAGDALENA BURZYKOWSKA – Skutki finansowe memoriałowego i kasowego rozliczania podatku od towarów i usług (VAT) małego podatnika VAT w skali kra- jowej ………………………………………………………………………………….. MICHAŁ COMPOREK – Kształtowanie standingu finansowego klubów piłkarskich notowanych na Stoxx Europe Football Index w latach 2007–2011 w zaleŜności od osiąganych przez nie rezultatów sportowych ………………………………………… A. NATASZA DURAJ – Wieloczynnikowa koncepcja modelu bezpieczeństwa finanso- wego przedsiębiorstwa ……………………………………………………………….. MARLENA GRABOWSKA, IWONA OTOLA – Wartość dodana determinantą konku- rencyjności przedsiębiorstwa …………………………………………………………. AGNIESZKA JANUS – Implikacje opodatkowania dochodów akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej dla jej atrakcyjności jako formy prawnej prowadzenia przed- siębiorstwa ……………………………………………………………………………. LIDIA KARBOWNIK – Ocena zdolności predykcyjnej wybranych modeli dyskrymina- cyjnych w prognozowaniu upadłości przedsiębiorstw sektora TSL …………………. KONRAD KOLEGOWICZ – Tendencje zmian wielkości i kierunków działalności go- spodarczej duŜych przedsiębiorstw w Polsce w latach 1998–2011 ………………….. PAWEŁ KRZEMIŃSKI – Dynamika i kierunki zmian działalności gospodarczej podmio- tów średnich w Polsce w latach 1998–2011 ………………………………………….. ANNA KWIECIEŃ, KATARZYNA śAK – Budowanie relacji w strukturach sieciowych w procesie tworzenia wartości klienta i przedsiębiorstwa ……………………………. AGNIESZKA MATUSZEWSKA-PIERZYNKA – ZadłuŜenie spółek odpłatnie korzysta- jących z przedsiębiorstw państwowych ………………………………………………. MARZENA PAPIERNIK-WOJDERA – Rzeczywiste tempo sprzedaŜy a poziom we- wnętrznej stopy wzrostu przedsiębiorstwa w warunkach dekoniunktury gospodarczej.... ALEKSANDRA PIELOCH – PienięŜne wypłaty dywidendy a wartość rynkowa publicz- nych spółek przemysłowych – perspektywa krótkiego okresu ………………………. ANDRZEJ RUTKOWSKI – Premie za przejęcia – przegląd badań z rynków rozwinię- tych …………………………………………………………………………………… 5 13 31 63 81 97 113 131 155 177 191 209 229 249 4 JAROSŁAW SOKOŁOWSKI – Wartość kapitału intelektualnego przedsiębiorstwa jako podstawa oceny i wynagradzania menedŜerów ……………………………………… TOMASZ SOSNOWSKI – Pierwsze oferty publiczne spółek portfelowych funduszy private equity w perspektywie średnio- i długookresowej …………………………… PIOTR SZYMAŃSKI – Podejścia i metody wyceny w świetle standardów wyceny przedsiębiorstw ……………………………………………………………………….. WOJCIECH SZYMLA – Dynamika i kierunki zmian podmiotów gospodarczych zatrud- niających od 10 do 49 osób w Polsce w latach 1998–2011 …………………………... RAFAŁ WILCZYŃSKI – Rozwój rynku obligacji korporacyjnych w Polsce ……………. GRZEGORZ WOJTKOWIAK – Wycofanie spółki z rynku kapitałowego jako opcja strategii wyjścia ………………………………………………………………………. PIOTR ZASĘPA – Trendy transakcji IPO i ich wpływ na poziom dezinwestycji funduszy venture capital ………………………………………………………………………... 263 277 293 313 331 345 355 WPROWADZENIE Niniejsza monografia dotyczy kluczowych problemów działalności przed- siębiorstw, które odnoszą się do szeregu czynników efektywnego wykorzystania zasobów materialnych i niematerialnych dla budowania przewagi konkurencyj- nej na rynku. Wskazują one na potrzebę eksponowania oceny operacyjnych, finansowych oraz inwestycyjnych nośników efektywności ekonomicznej pod- miotów gospodarczych, nadto kluczowych ich kompetencji. Prezentowana monografia składa się z 20 artykułów naukowych, które wy- dają się być uŜyteczne nie tylko dla rozpoznania prawidłowości działania przed- siębiorstw na rynku kapitałowym, lecz takŜe dla wskazania przyczyn i konse- kwencji podejmowania szeregu decyzji wzmacniających efektywność ekono- miczną jednostek gospodarczych. Pierwsze opracowanie, autorstwa Magdaleny Burzykowskiej, zatytułowane: Skutki finansowe memoriałowego i kasowego rozliczania podatku od towarów i usług (VAT) małego podatnika VAT w skali krajowej, stanowi próbę określenia wpływu memoriałowego i kasowego rozliczania podatku od towarów i usług (VAT) na finanse małego podatnika. Autorka, eksponując problem wyboru me- moriałowego lub kasowego rozliczania podatku dochodowego, wskazuje Ŝe nowelizacja ustawy o VAT daje małym podatnikom sposobność poprawy i utrzymania płynności finansowej, tworzy ułatwienia rozliczeń między partne- rami biznesowymi oraz wywołać moŜe zmniejszenie zatorów płatniczych. Zmiany te wiąŜe z koniecznością dostosowania niektórych przepisów ustawy o VAT do przepisów unijnych oraz z potrzebą kreowania przedsiębiorczości i konkurencyjności przedsiębiorstw. Michał Comporek, w artykule pod tytułem: Kształtowanie standingu finan- sowego klubów piłkarskich notowanych na Stoxx Europe Football Index w la- tach 2007–2011 w zaleŜności od osiąganych przez nie rezultatów sportowych, przedstawia obszerne wyniki badań empirycznych nad kondycją finansową klu- bów piłkarskich, wskazując jednocześnie na zasadność pojmowania standingu finansowego klubów piłkarskich w szerokim znaczeniu. Zasadniczym celem artykułu jest weryfikacja hipotezy stwierdzającej, Ŝe standing finansowy klubów piłkarskich notowanych na Stoxx Europe Football Index w latach 2007–2011 6 jest w bardzo duŜym stopniu uzaleŜniony od osiąganego przez nie wyniku spor- towego. Zdaniem Autora artykułu, odzwierciedlone w badaniach empirycznych występowanie umiarkowanych korelacji zachodzących między rozpatrywanymi wyznacznikami standingu finansowego klubów piłkarskich, a uzyskiwanymi przez nie rezultatami sportowymi, wzmacnia argumenty o potrzebie postrzega- nia klubów piłkarskich takŜe w perspektywie przedsiębiorstwa społecznego. Głównym celem artykułu Agnieszki Nataszy Duraj, zatytułowanego: Wielo- czynnikowa koncepcja modelu bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa, jest przedstawienie kompleksowego modelu oceny bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa, bazującego na czynnikach generujących przychody ze sprze- daŜy produktów i usług, odpowiedniej rentowności, płynności finansowej i wy- płacalności oraz inwestycjach i gospodarowaniu rezerwami finansowymi. W proponowanym wieloczynnikowym modelu bezpieczeństwa finansowego przedsiębiorstwa Autorka wskazuje na sprzedaŜ produktów i usług, jako klu- czową zmienną będącą swoistym „kołem zamachowym” jego działalności go- spodarczej. W tym nurcie za nadrzędny cel funkcjonowania jednostek – zdaniem A. Nataszy Duraj – uznać naleŜy strategię wzrostu wartości przedsiębiorstwa. Marlena Grabowska i Iwona Otola, w opracowaniu na temat: Wartość do- dana determinantą konkurencyjności przedsiębiorstwa, wskazują na moŜliwości uznania wartości dodanej za determinantę przejawu konkurencyjności przedsię- biorstwa. Podstawową tezą artykułu jest stwierdzenie zakładające, iŜ wysoka wartość dodana łączy się z jednoczesnym wysokim udziałem danego podmiotu w rynku. Autorki podkreślają, iŜ z jednej strony wysoka generowana wartość jest przejawem konkurencyjności przedsiębiorstwa względem jego interesariu- szy, z drugiej zaś bycie konkurencyjnym jest sposobnością do tworzenia owej wartości. Opracowanie zawiera oryginalne wyniki badań wybranych spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie pod kątem występowania zaleŜności między ich miejscem w rankingu pod względem wy- generowanej wartości dodanej a stopniem udziału przedsiębiorstwa w rynku. Artykuł Agnieszki Janus, pod tytułem: Implikacje opodatkowania docho- dów akcjonariusza spółki komandytowo-akcyjnej dla jej atrakcyjności jako for- my prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa, zawiera rozwaŜania nad zasadami ustalania dochodu osoby fizycznej będącej akcjonariuszem spółki komandyto- wo-akcyjnej z tytułu udziału w zysku tejŜe spółki oraz jego opodatkowania w świetle obowiązujących przepisów prawnych. Autorka konstatuje, Ŝe niejed- nolita linia orzecznicza w odniesieniu do momentu powstania obowiązku podat- kowego z tytułu udziału akcjonariusza w zysku S.K.A. oraz klasyfikacji źródła dochodu/przychodu do opodatkowania powodują, Ŝe S.K.A. jest mało transpa- rentną i nieprzewidywalną formułą prawną prowadzenia działalności gospodar- czej. Sytuację tą wzmacnia niepewność i obawa właścicieli S.K.A. wynikająca ze zrównania statusu podatkowego S.K.A. ze statusem osób prawnych. 7 Lidia Karbownik, w opracowaniu zatytułowanym: Ocena zdolności predyk- cyjnej wybranych modeli dyskryminacyjnych w prognozowaniu upadłości przed- siębiorstw sektora TSL, wskazuje na zasadność rozdzielenia modelowania za- groŜenia finansowego od modelowania upadłości przedsiębiorstwa. Prezentując pogląd, iŜ uchwycenie stanu pogrąŜania się danych podmiotów gospodarczych w kryzysie posiada wyjątkowe i bardzo waŜne znaczenie dla funkcjonowania przedsiębiorstwa bada zdolności predykcyjne wybranych modeli dyskrymina- cyjnych w ocenie zagroŜenia upadłością spółek sektora TSL. Autorka dla reali- zacji celu opracowania formułuje hipotezę badawczą stanowiącą, iŜ w przypad- ku prognozowania zagroŜenia upadłością przedsiębiorstw sektora TSL modele dyskryminacyjne oparte na przepływach pienięŜnych wykazują większą zdol- ność predykcyjną od modeli zawierających dane liczbowe pochodzące z bilansu oraz rachunku zysków i strat. Artykuł Konrada Kolegowicza, na temat: Tendencje zmian wielkości i kie- runków działalności gospodarczej duŜych przedsiębiorstw w Polsce w latach 1998–2011, zwraca uwagę na wielce zróŜnicowane podmioty gospodarcze pod względem cech waŜnych dla charakterystyki rozwoju sektora przedsiębiorstw, które mają znaczący wpływ na stan gospodarki narodowej. Zdaniem Autora duŜe przedsiębiorstwa wyróŜniają się nie tylko pod względem wielkości uzy- skiwanych przychodów ze sprzedaŜy, wytwarzanych przez nie wyrobów i usług oraz liczby osób pracujących, ale takŜe pod względem dynamiki tych przycho- dów oraz innych wielkości będących charakterystykami ilościowymi ich rozwo- ju. Głównym celem artykułu jest udzielenie odpowiedzi na pytanie, czy dynami- ka oraz kierunek zmian liczby pracujących, wartości środków trwałych, nakła- dów inwestycyjnych i przychodów ze sprzedaŜy kształtują i charakteryzują roz- wój duŜych przedsiębiorstw? Paweł Krzemiński, w opracowaniu zatytułowanym: Dynamika i kierunki zmian działalności gospodarczej podmiotów średnich w Polsce w latach 1998– 2011, przedstawia problematykę oceny efektów przekształceń strukturalnych przedsiębiorstw w Polsce, skupiając swą uwagę w głównej mierze na analizie zmian wielkości działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Przeprowadzone przez Autora badania empiryczne odnoszą się do wielkości ekonomicznych cha- rakteryzujących ilościowy rozwój średnich przedsiębiorstw. P. Krzemiński szczegółowej ocenie poddaje kluczowe zmienne dotyczące wielkości i dynamiki działalności gospodarczej tych przedsiębiorstw, wskazując przede wszystkim na liczbę osób pracujących, wartość środków trwałych, nakładów inwestycyjnych i przychodów ze sprzedaŜy. Anna Kwiecień i Katarzyna śak, w artykule na temat: Budowanie relacji w strukturach sieciowych w procesie tworzenia wartości klienta i przedsiębior- stwa, koncentrują się na znaczeniu budowania relacji partnerskich warunkują- cych kreację wartości współczesnych przedsiębiorstw. W obecnym turbulent- nym otoczeniu za nadrzędne – zdaniem Autorek – naleŜy uznać odchodzenie od 8 tradycyjnej struktury organizacyjnej, w kierunku struktury sieciowej opartej na relacjach. Tworzenie więzi międzyorganizacyjnych pozwala bowiem na zaspo- kojenie potrzeb wymagających klientów, obniŜenie kosztów, zwiększenie efek- tywności wykorzystania zasobów, obniŜenie ryzyka, czy teŜ uzyskanie dostępu do nowych technologii, co stanowić moŜe o wzroście wartości przedsiębiorstwa. Agnieszka Matuszewska-Pierzynka, prezentując artykuł pod tytułem: Za- dłuŜenie spółek odpłatnie korzystających z przedsiębiorstw państwowych, przed- stawia wyniki oryginalnych badań naukowych nad stopniem zadłuŜenia anali- zowanych podmiotów gospodarczych. Autorka formułuje główną hipotezę ba- dawczą stanowiącą, iŜ poziom zadłuŜenia spółek odpłatnie korzystających z majątku przedsiębiorstw państwowych jest nadal nadmierny, mimo iŜ wykazu- je tendencję malejącą. Negatywny wpływ na zaangaŜowanie inwestycyjne spół- ek odpłatnie korzystających z przedsiębiorstw państwowych wywiera bowiem zobowiązanie wobec Skarbu Państwa, które pomimo zaliczania opłat dodatko- wych do kosztów finansowych i spłaty rat kapitałowych z bieŜących dochodów jest dla nich nadmiernym obciąŜeniem. Marzena Papiernik-Wojdera, w artykule zatytułowanym: Rzeczywiste tempo sprzedaŜy a poziom wewnętrznej stopy wzrostu przedsiębiorstwa w warunkach dekoniunktury gospodarczej, przedstawia wyniki badań empirycznych nad rela- cjami zachodzącymi pomiędzy rzeczywistym tempem sprzedaŜy a wewnętrzną stopą wzrostu przedsiębiorstw przemysłu lekkiego notowanych na Giełdzie Pa- pierów Wartościowych w Warszawie. Podstawę teoretyczną badań stanowi kon- cepcja wewnętrznej stopy wzrostu przedsiębiorstwa, którą Autorka wiąŜe z rze- czywistym tempem jego sprzedaŜy. W powyŜszych relacjach podkreśla nadto znaczenie wpływu pozyskiwania dodatkowego kapitału zewnętrznego dla pol- skich przedsiębiorstw, w szczególności pochodzących z kredytu bankowego. W opracowaniu Aleksandry Pieloch, zatytułowanym: PienięŜne wypłaty dywidendy a wartość rynkowa publicznych spółek przemysłowych – perspektywa krótkiego okresu, zamieszczone są bogate i zarazem nowatorskie badania zmie- rzające do empirycznej weryfikacji głównej hipotezy badawczej stanowiącej, iŜ pienięŜne wypłaty dywidendy skutkują w krótkim okresie spadkiem wartości rynkowej spółek. W uzasadnieniu podjęcia badań Autorka podaje, Ŝe postawie- nie tej hipotezy wynika z wypływu środków pienięŜnych z przedsiębiorstwa, uszczuplenia jego majątku, ograniczenia moŜliwości inwestycyjnych spółki przez obniŜenie kapitałów samofinansowania, jak równieŜ z konieczności pozy- skania zewnętrznych źródeł finansowania działalności i rozwoju jednostki go- spodarczej. Andrzej Rutkowski, w artykule zatytułowanym: Premie za przejęcia – prze- gląd badań z rynków rozwiniętych, przedstawił wyniki studiów teoretycznych i badań empirycznych nad związkami między wielkością premii, a wcześniej- szymi zewnętrznymi i wewnętrznymi uwarunkowaniami funkcjonowania łączo- nych podmiotów. Autor wskazuje, Ŝe zbyt wysoka wartość premii moŜe dopro- 9 wadzić do niepowodzenia transakcji przejęcia i w krańcowej sytuacji do upadło- ści łączonych przedsiębiorstw. Jarosław Sokołowski, w artykule na temat: Wartość kapitału intelektualne- go przedsiębiorstwa jako podstawa oceny i wynagradzania menedŜerów, prezen- tuje wstępne propozycje dotyczące oceny i wynagrodzeń naczelnego kierownic- twa przedsiębiorstw, w szczególności spółek kapitałowych. Znaczący, jeśli nie podstawowy, wpływ na tworzenie i efektywne wykorzystanie kapitału intelektu- alnego przedsiębiorstwa – zdaniem Autora – ma kadra kierownicza i specjaliści zatrudnieni w przedsiębiorstwie, tworzący nie tylko nową wiedzę, ale przede wszystkim swoistą przewagę konkurencyjną na rynku. Mimo wskazania na licz- ne problemy pomiaru kapitału intelektualnego o charakterze interpretacyjnym, metodologicznym a nawet praktycznym, J. Sokołowski podaje, iŜ menedŜerowie spółek kapitałowych winni być oceniani a następnie wynagradzani w oparciu o stopień tworzenia nowej wartości przez zarządzane organizacje, wynikający z tworzenia i wykorzystania kapitału intelektualnego. Zasadniczym celem opracowania Tomasza Sosnowskiego, pod tytułem: Pierwsze oferty publiczne spółek portfelowych funduszy private equity w per- spektywie średnio- i długookresowej, jest ocena średnio- oraz długoterminowych efektów rynkowych procesów dezinwestycji funduszy private equity metodą pierwszej oferty publicznej mierzonych giełdowymi stopami zwrotu z akcji spółek portfelowych naleŜących do funduszy private equity. Autor artykułu za- kłada, Ŝe zmiany kursów akcji spółek portfelowych funduszy private equity wprowadzonych do publicznego obrotu wykazują zwyŜkowy charakter wzglę- dem cen akcji spółek giełdowych niekorzystających ze wsparcia funduszy priva- te equity na wcześniejszych etapach rozwoju. Piotr Szymański, w artykule zatytułowanym: Podejścia i metody wyceny w świetle standardów wyceny przedsiębiorstw, stawia dwa waŜne pytania odno- szące się do ingerencji poszczególnych standardów wyceny przedsiębiorstw w metodykę poszczególnych podejść i metod wyceny oraz do istniejących mię- dzy nimi podobieństw i rozbieŜności. Autor opracowania dla znalezienia odpo- wiedzi na te dwa złoŜone problemowe pytania poddaje analizie 12 standardów wyceny przedsiębiorstw (cztery standardy amerykańskie, standard kanadyjski, australijski, nowozelandzki, chiński, niemiecki, polski oraz dwa standardy mię- dzynarodowe), którymi posługują się eksperci z zakresu wyceny w wielu krajach świata. Wojciech Szymla za główny cel swojego artykułu, zatytułowanego: Dyna- mika i kierunki zmian podmiotów gospodarczych zatrudniających od 10 do 49 osób w Polsce w latach 1998–2011, przyjmuje wykazanie istotnych zmian dy- namiki określonych wielkości ekonomicznych charakteryzujących rozwój dzia- łalności gospodarczej małych przedsiębiorstw. Autor zwraca uwagę na znaczący udział przedsiębiorstw zatrudniających do 49 osób na tle wszystkich podmiotów gospodarczych działających w Polsce. Nadto na podstawie badania wybranej 10 grupy jednostek, poddaje empirycznej egzemplifikacji zróŜnicowanie małych przedsiębiorców pod kątem kluczowych mierników ich oceny, do których zali- cza: liczbę pracujących, wartość środków trwałych, nakłady inwestycyjne oraz przychody ogółem badanych podmiotów. Rafał Wilczyński, w opracowaniu pod tytułem: Rozwój rynku obligacji kor- poracyjnych w Polsce, prezentuje aktualną sytuację na rynku obligacji korpora- cyjnych w Polsce oraz wskazuje na zasadnicze determinanty i kierunki jego rozwoju. Emisja obligacji korporacyjnych jest wciąŜ mało popularnym źródłem finansowania małych i średnich przedsiębiorstw, mimo iŜ przewidywane ograni- czenia kredytowe ze strony banków w największym stopniu dotyczyć mogą tej grupy przedsiębiorstw. Zdaniem Autora niewątpliwie duŜym ograniczeniem dla rozwoju rynku obligacji jest brak wymogu posiadania formalnie nadanego ratin- gu emitentom obligacji przez agencję ratingową. JednakŜe poziom kosztów związanych z ratingiem i organizacja tego procesu po stronie emitenta mógłby okazać się dość istotną barierą w rozwoju rynku obligacji korporacyjnych w Polsce. Grzegorz Wojtkowiak, w opracowaniu zatytułowanym: Wycofanie spółki z rynku kapitałowego jako opcja strategii wyjścia, podejmuje problematykę analizy strategii wyjścia z punktu widzenia właścicieli przedsiębiorstwa. Klu- czowe badania empiryczne w tym zakresie wykorzystują metodę wywiadów ustrukturyzowanych w podmiotach zajmujących się doradztwem gospodarczym i prawnym. Autor artykułu podkreśla, Ŝe „wyjście” moŜe dotyczyć intencji po- tencjalnych lub obecnych inwestorów i obejmować chęć wycofania akcji spółki notowanej na giełdzie z obrotu. Wskazuje ponadto na wysokie koszty funkcjo- nowania spółek giełdowych, koszty agencji, zakres regulacji, dodatkowe obo- wiązki, a takŜe konieczność ujawniania znacznie szerszego zakresu informacji, które nie zawsze sprzyjają interesom przedsiębiorstwa czy przyszłych inwesto- rów strategicznych. Piotr Zasępa, w artykule na temat: Trendy transakcji IPO i ich wpływ na po- ziom dezinwestycji funduszy venture capital, wskazuje, iŜ fundusze venture capi- tal są jednym z głównych beneficjentów rozwoju transakcji IPO na giełdach papierów. Ich udział w realizacji tego rodzaju transakcji jest dość znaczący ze względu na skalę operacji oraz osiąganie ponadprzeciętnych stóp zwrotu po transakcji IPO ze względu na niedoszacowanie ich wartości w momencie dezin- westycji. Autor przedstawia wyniki analizy wpływu zmieniających się trendów transakcji IPO na rynek dezinwestycji oraz inwestycji funduszy venture capital w USA, UE oraz w Polsce. Prezentowany zbiór artykułów jest wynikiem prowadzonych oryginalnych badań naukowych, wskazujących na wielość i złoŜoność perspektyw kształto- wania czynników wewnętrznych i zewnętrznych skutecznego rozwoju przedsię- biorstw. Wykorzystanie róŜnych metod i technik badawczych, w szczególności o charakterze ilościowym, jest wyrazem nie tylko poczynionych bogatych do- 11 ciekań teoretycznych, ale przede wszystkim weryfikacji empirycznej wielu hipo- tez badawczych, pozwalajacej poznać bliŜej procesy i problemy efektywności ekonomicznej przedsiębiorstw. Redaktorzy składają gorące podziękowania wszystkim Autorom artykułów za radość wspólnego tworzenia niniejszej monografii. W sposób szczególny serdecznie dziękujemy Pani Recenzent, prof. dr hab. GraŜynie Juszczak- -Szumacher, za wielce cenne uwagi i sugestie, które wpłynęły na ostateczny kształt tego opracowania. JednakŜe sami bierzemy odpowiedzialność za przed- stawione w monografii treści, metody i sposoby prezentacji wyników badań. Jan Duraj Artur Sajnóg Magdalena Burzykowska* SKUTKI FINANSOWE MEMORIAŁOWEGO I KASOWEGO ROZLICZANIA PODATKU OD TOWARÓW I USŁUG (VAT) MAŁEGO PODATNIKA VAT W SKALI KRAJOWEJ 1. WPROWADZENIE Zasadniczym celem opracowania jest przedstawienie wpływu memoriało- wego i kasowego rozliczania podatku od towarów i usług (VAT) w skali krajo- wej na finanse małego podatnika, w tym płynność finansową i kapitał obrotowy netto. W literaturze z zakresu finansów przedsiębiorstwa definicja podatku zazwy- czaj zaczerpnięta jest z literatury z zakresu podstaw finansów, prawa finansowe- go lub finansów publicznych. Przyjmuje się, iŜ: Podatek jest świadczeniem pie- nięŜnym, przymusowym, bezzwrotnym, nieodpłatnym, ogólnym, tzn. nakładanym według ogólnie obowiązujących norm prawnych na osoby fizyczne lub prawne, pobieranym przez państwo1. Zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (…) podatek to publicznoprawne, nieodpłatne, przymu- sowe oraz bezzwrotne świadczenie pienięŜne na rzecz Skarbu Państwa, woje- wództwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej2. Przystępnym ujęciem istoty podatku jest i ta definicja, która mówi, iŜ podatek to pobranie dokonane w drodze przymusu przez władze publiczne, którego zasadniczym ce- lem jest pokrycie obciąŜeń publicznych i ich rozdzielenie według zdolności po- datkowej obywateli3. * Dr, Katedra Analizy i Strategii Przedsiębiorstwa, Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 90–214, ul. Rewolucji 1905 r. nr 41. 1 J. O s t a s z e w s k i, Finanse, Difin, Warszawa 2010, s.110–117. 2 Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa, DzU 2005 nr 8, poz. 60 ze zm., art. 6. 3 P. M. G a u d e m e t, J. M o l i n i e r, Finanse publiczne, PWE, Warszawa 2000, s. 407. [13] 14 Magdalena Burzykowska Klasyczna interpretacja podatku stanowi jego rozumienie głównie przez pryzmat finansów publicznych celem pokrycia wydatków publicznych. Brak jest natomiast w literaturze przedmiotu pełniejszego spojrzenia na finanse przedsię- biorstwa przez pryzmat podatków oraz omówienia ich wpływu na kondycję finansowo-majątkową (w tym płynność finansową, kapitał obrotowy netto itp.) przedsiębiorstwa. A przecieŜ ogólnoświatowe (The World Bank – raport Doing Business 20134) i krajowe (PKPP Lewiatan, PARP) organizacje jednogłośnie wkazują, iŜ podatki są wąskim gardłem przedsiębiorców i destrukcyjnie wpły- wają na ich finanse. Podatek VAT, zwany podatkiem od towarów i usług (ang.Value Added Tax, VAT) reguluje Ustawa o podatku od towarów i usług z dnia 11 marca 2004 r. z późniejszymi zmianami. Płatnikami podatku VAT są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności5. Podatek VAT jest podatkiem „ukrytym” w cenie danego towaru lub świadczonej usługi. Opodatkowaniu tym podatkiem podlega bowiem sprze- daŜ wszystkich towarów i usług (1) odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, (2) eksport towarów, (3) import towa- rów, (4) wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terto- rium kraju, (5) wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów6 z wyjątkiem tych, które zostały zwolnione na podstawie odpowiednich przepisów. Stawka podatku VAT na towary i świadczone usługi jest ustalana zgodnie z zasadą terytorialnej suwerenności podatkowej. Oznacza to, Ŝe rządy poszcze- gólnych państw członkowskich Unii Europejskiej (UE) decydują o skali podatku VAT. Rola UE polega jedynie na kontrolowaniu, czy stawki te nie naruszają zasad obowiązujących w UE oraz czy krajowe przepisy podatkowe VAT są zgodne z celami UE w zakresie swobodnego przepływu towarów, usług i kapita- łu w UE. W Polsce w 2011 r. podstawową stawką podatku VAT uczyniono 23 proc. Dodatkowo występują następujące stawki podatkowe (zob. tab. 1). Podatnikami naliczającymi i rozliczającymi podatek VAT są podmioty prowadzące działalność gospodarczą, w tym mikro, małe i średnie przedsiębior- stwa w skali krajowej, wewnątrzwspólnotowej i poza granicami UE. W okresie rozpoczynającym działalność gospodarczą (przed dniem dokonania pierwszej czynności) przedsiębiorcy mogą zdecydować się na rozliczenie podatku VAT (tzw. podatnicy czynni) lub wybrać zwolnienie podmiotowe VAT (tzw. podatni- cy zwolnieni)7. 4 Doing Business. Smarter Regulations for Small and Medium-Size Enterprises, International Finance Corporation, The World Bank, 10th Edition, October 23, 2012, s. 3. 5 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, DzU 2011, nr 177, poz. 1054 z póź. zm. 6 Ibidem. 7 A. T o k a r s k i, M. T o k a r s k i, G. V o s s, Księgowość w małej i średniej firmie. Uprosz- czone formy ewidencji, CeDeWu, Warszawa 2011, s. 27–29; Zwolnienie podmiotowe z VAT Skutki finansowe memoriałowego i kasowego… 15 T a b e l a 1 Preferencyjna stawka podatku od towarów i usług VAT w Polsce od 1 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2013 r. Stawka podatku od towarów i usług VAT 5 proc. 8 proc. 0 proc. (art. 42, 83) Dostawa sprzętu komputerowego dla placówek oświatowych, dla organizacji huma- nitarnych, charyta- tywnych lub edu- kacyjnych, w celu dalszego nieod- płatnego przekaza- nia placówkom oświatowym, przy zachowaniu wa- runków określo- nych w ustawie. (art. 41 ust.2) śywność nieprzetworzo- na, ksiąŜki i czasopisma specjalistycz- ne, podstawo- we produkty Ŝywnościowe takie jak chleb, nabiał, prze- twory mięsne oraz zboŜowe. Importowane dzieła sztuki, przedmioty kolek- cjonerskie antyki, dosta- wy oraz wewnątrzwspól- notowe nabycie dzieł sztuki, owoce, sadzonki drzew, drewno opałowe, sadzonki drzew, dostawy, budowy, re- mont, modernizacja, termomodernizacja lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczone do bu- downictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. zwolnienia przedmiotowe (art. 43) Dostawa towarów uŜy- wanych, dostawa produk- tów rolnych pochodzą- cych z własnej działalno- ści rolniczej, dostawa ludzkich organów i mle- ka kobiecego, świadcze- nie usług przez techni- ków dentystycznych w ramach wykonywania ich zawodu, jak równieŜ dostawa protez denty- stycznych lub sztucznych zębów przez dentystów oraz techników denty- stycznych. Ź r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie: Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, DzU 2011, nr 177, poz. 1054 z póź. zm. Analiza porównawcza wartości wpływów z VAT do budŜetu państwa wskazuje na wyraźny trend wzrostu w okresie od 2004–2011 r. (zob. tab. 2). T a b e l a 2 Podatek VAT odprowadzany do budŜetu państwa przez czynnych podatników VAT w okresie 2004–2011 Podatek od towarów i usług VAT w Polsce w latach 2004–2011 ( kwoty w tys.zł) 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 62 536 048 75 401 030 84 439 484 96 349 847 101 782 739 99 454 721 107 879 702 120 831 920 Ź r ó d ł o: opracowanie własne na podstawie: http://www.mf.gov.pl dotyczące drobnych przedsiębiorców, to brak konieczności płacenia i naliczania VAT, składania deklaracji VAT, mimo dokonywania czynności podlegających opodatkowaniu w ramach działal- ności gospodarczej. Zwalnia się od podatku VAT podatników, u których wartość sprzedaŜy opo- datkowanej nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 150 000 zł. (art. 113). 16 Magdalena Burzykowska Tym samym, podatek ten względem innych obciąŜeń fiskalnych przedsiębior- ców dominuje w całkowitych wpływach budŜetowych. Dla przykładu w 2011 r. stanowił on 43 proc. całkowitych wypływów budŜetowych, tj. 120 831 920 tys. zł. (zob. tab. 3). Wpływy budŜetowe w Polsce w okresie od 01 stycznia 2011 r. do 31 grudnia 2011 r. (dane łączne uzyskane z izb celnych i izb skarbowych) – kwoty w tys. zł T a b e l a 3 Lp. Wyszczególnienie Wpływy budŜetowe 1 Podatek dochodowy od osób prawnych 37 739 301 Wskaźnik udziału wpływów z podatku VAT we wpływach budŜetowych ogółem ( ) 0,13 Podatek dochodowy od osób fizycznych 2 3 Podatek od towarów i usług 4 Podatek akcyzowy 5 Podatek od gier 6 Podatki zniesione 7 Cła 8 Ogółem 67 505 115 120 831 920 57 963 709 1 476 951 1 480 1 923 842 281 442 318 0,24 0,43 0,21 0,01 0,00 0,01 1,00 W tym: kwoty zaległości budŜetowych ściągniętych w drodze egzekucji 99 797 691 070 2 117 996 30 647 11 299 3 3 974 2 954 786 * Wykazywane są w pełnych wielkościach, tj. bez odliczenia udziałów dla jednostek samo- rządu terytorialnego Ź r ó d ł o: http://www.mf.gov.pl/web/wp/budzet-panstwa/wplywy-budŜetowe. Podstawą opodatkowania podatkiem od towarów i usług VAT w działalno- ści gospodarczej jest obrót netto towarów i usług. Pod pojęciem obrotu rozumie się kwotę naleŜną z tytułu sprzedaŜy towarów i usług, pomniejszoną o kwotę podatku przypadającego od tej sprzedaŜy (art. 29 ust. 1 ustawy o VAT)8. Obro- tem jest równieŜ: otrzymana dotacja, subwencja i inna dopłata o podobnym cha- rakterze związana z daną dostawą lub świadczeniem usług. W przypadku pobra- nia zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, obrotem staje się teŜ kwota otrzyma- nych zaliczek, zadatków, przedpłat lub rat, pomniejszona o kwotę podatku przy- padającą od nich. Ta sytuacja dotyczy równieŜ otrzymanych zaliczek na dotacje czy subwencje9. 8 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r…, op. cit. 9 R. N i e m c z y k, Rachunkowość małych i średnich przedsiębiorstw, Unimex Officyna Wy- dawnicza, Wrocław 2012, s. 179. Skutki finansowe memoriałowego i kasowego… 17 Podatek VAT jest obliczany od wartości sprzedaŜy netto (przychód netto) bez podatku, a następnie do niej dodawany (zob. formuła 1), co daje wartość sprzedaŜy brutto10 (zob. formuła 2). Kwota naleŜna obejmuje całość świadczenia naleŜnego od nabywcy. VAT = SN x ToVAT SB = SN + VAT (1) (2) gdzie: VAT SN SB ToVAT – stawka podatku od towarów i usług VAT. – wartość podatku od towarów i usług VAT, – sprzedaŜ netto, – sprzedaŜ brutto, Podatek VAT jest podatkiem pośrednim, co oznacza moŜliwość przenosze- nia związanych z nim obciąŜeń na inny podmiot11. Cechuje się on zasadą unika- nia podwójnego opodatkowania oraz wielofazowością, gdyŜ obciąŜa się nim sprzedaŜ we wszystkich fazach obrotu towarami i usług, poczynając od dostaw- cy, poprzez producenta, hurtownika, detalistę. KaŜde ogniwo obrotu zwiększając wartość dobra lub usługi przez doliczenie wartości dodanej, zwiększa tym sa- mym wielkość podatku naleŜnego od sprzedaŜy12. W ustawie o podatku od towarów i usług VAT ustanowiono limit obrotu brutto (art. 2 pkt 25 ustawy o VAT), który z jednej strony stanowi o wielkości podmiotu gospodarczego z punktu widzenia prawa podatkowego, zaś z drugiej strony jest wytyczną względem metod jego rozliczania przez przedsiębiorców z urzędem skarbowym (US). Zgodnie z ustawą o VAT mały podatnik (przedsiębiorca) to ten: a) u którego wartość sprzedaŜy (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyraŜonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1 200 000 euro, b) podatnik prowadzący przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego fun- duszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeŜeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyraŜonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45 000 euro13. Inaczej mówiąc, mały po- 10 R. N i e m c z y k, op. cit., s.179; M. G m y t r a s i e w i c z, A. K a r m a ń s k a, Rachunkowość Finansowa, Difin, Warszawa 2004, s. 410–411. 11 M. G m y t r a s i e w i c z, A. K a r m a ń s k a, op. cit., s. 410–411. 12 I. O l c h o w i c z, Podstawy rachunkowości, Difin, Warszawa 2004, s. 260. 13 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r…, op. cit. 18 Magdalena Burzykowska datnik to ten, który spełnia warunek co do niewielkiego stosunkowo rocznego obrotu brutto. Górny limit sprzedaŜy brutto dla małego podatnika za 2012 r. okre- ślono na poziomie 5 324 000 zł, zaś w 2013 r. na kwotę 4 922 400 zł14. W prak- tyce moŜliwe więc będą sytuacje, w których mały podatnik do końca roku 2012 nie przekroczył limitu obrotów określonego na na ten okres, a mimo to utracił ten status z dniem 1 stycznia 2013 r. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, Ŝe liczba wszystkich podatników VAT na koniec 2011 r. wynosiła 1 609 149,00, w tym małych podatników 1 532 003,00, a więc ponad 95 proc.15 (zob. rys. 1). 1 532 003 liczba wszystkich podatników VAT liczba małych podatników VAT 1 609 149 Rys. 1. Liczba małych podatników od towarów i usług VAT na koniec 2011 r. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Firmy z kasowym VAT nieatrakcyjne dla biznesu, „Dziennik Gazeta Prawna”, 18.10.2012 r., nr 203, s. B2. Ustanowiony w powołanym przepisie ustawy o VAT limit obrotu brutto umoŜliwia przedsiębiorstwom, w tym MSP, wybór metody rozliczania podatku VAT z US16. Przedsiębiorcy mogą go rozliczać metodą opartą na zasadach ogól- nych za okresy miesięczne, za okresy kwartalne lub teŜ mogą skorzystać z metody kasowej. Wybór metody rozliczania podatku VAT przez małego po- datnika jest wyrazem realizacji zasady wolności wyboru związanej jednakŜe ze 14 Przeliczenie kwoty euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, przy czym kwotę tę zaokrągla się do 1.000 zł. 15 Firmy z kasowym VAT nieatrakcyjne dla biznesu, „Dziennik Gazeta Prawna”, 18.10.2012 r., nr 203, s. B2. 16 Korzystne regulacje w VAT odnośnie nieterminowych płatności w sektorze budownictwa – odpowiedź Ministra Finansów na interpelację poselską, „Serwis Podatkowy”, 10.09.2012 r., nr 9(201), s. 8. Skutki finansowe memoriałowego i kasowego… 19 stosowaniem określonych zasad rachunkowości i tym samym rodzi określone konsekwencje ewidencyjno-rozliczeniowo-finansowe dla przedsiębiorstwa, wy- nikające z przestrzegania prawa bilansowego lub prawa podatkowego17. Z dwo- istości prawa, czyli równoległego obowiązywania prawa bilansowego i prawa podatkowego w stosunku do jednostek gospodarczych wynikają określone kon- sekwencje ewidencyjno-rozliczeniowo-finansowe18. W metodzie miesięcznej i metodzie kwartalnej obowiązek podatkowy19 VAT powstaje w oparciu o zasadę memoriałową. W myśl tej zasady (art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości) w księgach rachunkowych jednostki naleŜy ująć wszystkie osiągnięte przychody i związane z nimi koszty dotyczące danego roku obrotowego, niezaleŜnie od terminu ich zapłaty20. Memoriałowe ujęcie obowiąz- ku podatkowego VAT, powstaje z chwilą wystawienia faktury sprzedaŜy, tj. co do zasady w momencie wydania towaru lub wykonania usługi, a nie zapłaty za nią. W myśl art. 19 ust. 4 ustawy o VAT, jeŜeli sprzedaŜ towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niŜ w 7. dniu od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Przepis ten stosuje się odpowiednio do faktur za wykonanie usługi21. Oznacza to, Ŝe zobowiązanie podatkowe VAT22 naleŜy od- prowadzić do US bez względu na to, czy faktury sprzedaŜy zostały zapłacone czy teŜ nie. Zobowiązanie podatkowe VAT następuje do 25 dnia miesiąca (kwartału) następującego po kaŜdym kolejnym miesiącu (kwartale). Zobowiąza- 17 Prawo bilansowe – to ogół norm prawnych regulujących podstawowe zasady prowadzenia rachunkowości przez jednostki gospodarcze, które są podmiotami rachunkowości. Prawo to two- rzy prawdziwy ekonomicznie obraz jednostki przez rzeczywiste odzwierciedlenie faktów gospo- darczych, dotyczących zwłaszcza ponoszenia kosztów i uzyskiwania przychodów. Prawo podat- kowe to ogół norm prawnych regulujących ustalanie i pobieranie podatków. Jest narzędziem orga- nów skarbowych. I. O l c h o w i c z, Rachunkowość podatkowa, Vademecum Rachunkowości, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2011, s. 15–52. 18 I. O l c h o w i c z, Rachunkowość podatkowa, op. cit., s. 15–52. 19 Obowiązek podatkowy jest powinnością poniesienia przymusowego świadczenia w związ- ku z wystąpieniem przedmiotu opodatkowania. Istnienie obowiązku podatkowego nie jest jedno- znaczne z powstaniem zobowiązania podatkowego, aczkolwiek zobowiązanie podatkowe zawsze wynika z obowiązku podatkowego. M. G m y t r a s i e w i c z, A. K a r m a ń s k a, op. cit., s. 408, 410–411. 20 Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości, DzU 2009, nr 152, poz. 1223 z późn. zm. 21 Ustawa z dnia 11 marca 2004 r…, op. cit. 22 W myśl art. 99 ust. 12 ustawy o VAT zobowiązanie podatkowe, kwota zwrotu róŜnicy po- datku, to kwota zwrotu podatku naliczonego lub róŜnicy podatku, o której mowa w art. 87 ust. 1, przyjmuje się w kwocie wynikającej z deklaracji podatkowej, chyba Ŝe naczelnik urzędu skarbo- wego lub organ kontroli skarbowej określi je w innej wysokości. Zobowiązaniem podatkowym z kolei jest – w myśl art. 5 Ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r…, op. cit. – wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. 20 Magdalena Burzykowska nie podatkowe VAT (zobowiązanie wymagalne okresowo23) moŜe okazać się istotnym obciąŜeniem finansowym dla przedsiębiorcy, zwłaszcza iŜ jest zobo- wiązaniem krótkoterminowym cechującym się pierwszeństwem wymagalności do US względem innych zobowiązań krótkoterminowych. Dlatego rozliczanie tego rodzaju zobowiązania według zasady memoriałowej niesie ze sobą nega- tywne dla przedsiębiorstwa skutki finansowe zwłaszcza z punktu widzenia rozli- czeń płatniczych między partnerami biznesowymi, płynności finansowej, kapita- łu obrotowego netto i jego kondycji majątkowo-finansowej. Zobowiązanie podatkowe VAT składa się z podatku naleŜnego VAT i po- datku naliczonego VAT. W sytuacji, gdy u podatnika wykonującego czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem VAT w danym okresie rozliczeniowym (miesiącu lub kwartale), kwota podatku naleŜnego z tytułu dokonanej w tym okresie sprzedaŜy, przewyŜsza kwotę podatku naliczonego z tytułu zakupu, wów- czas róŜnica ta jest kwotą zobowiązania podatkowego, które podatnik musi wpłacić na rachunek właściwego urzędu skarbowego, w terminie w którym zo- bowiązany jest do złoŜenia deklaracji podatkowej24. Brak środków pienięŜnych na firmowym koncie bankowym przedsiębiorcy moŜe tworzyć problem z odprowadzeniem zobowiązania podatkowego VAT do US i skutkować zaniŜe- niem płynności finansowej przedsiębiorstwa. Przeciwnym skutkiem moŜe być relacja odmienna. Skutki finansowe rozliczania zobowiązania podatkowego VAT do US przez małego podatnika według zasady memoriałowej przedstawiono w tab. 4. Negatywną stroną memoriałowego rozliczania podatku VAT jest pominię- cie na moment ustalania obowiązku podatkowego rzeczywistych przepływów pienięŜnych, które powstają przy sprzedaŜy z odroczonym terminem płatności. Oznacza to, Ŝe zobowiązanie podatkowe VAT naleŜy uregulować względem US niezaleŜnie od tego, czy kontrahent zapłacił za dostarczone towary lub wyświad- czone usługi. Memoriałowe rozliczanie podatku VAT przez przedsiębiorstwo, w tym MSP, stanowi o finansowaniu przez nie budŜetu państwa kosztem obni- Ŝenia/utraty jego płynności finansowej i osłabienia standingu finansowego. O ile memoriałowe rozliczanie podatku VAT jest korzystne z punktu widzenia wpły- wów budŜetowych i poprawy finansów budŜetu państwa, o tyle destrukcyjnie wpływa na finanse i rozwój przedsiębiorstwa. Z danych Ministerstwa Finansów wynika, Ŝe na koniec 2011 r. na 1 532 003,00 małych podatników VAT 1 522 740,00 korzystało z memoriałowego rozliczania podatku VAT, tj. 99,4 proc.25 (zob. rys. 2). 23 M. S i e r p i ń s k a, D. W ę d z k i, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999, s. 249. 24 I. O l c h o w i c z, Rachunkowość podatkowa, op. cit., s. 155. 25 Firmy z kasowym VAT nieatrakcyjne…, op. cit., s. B2. Skutki finansowe memoriałowego i kasowego… 21 T a b e l a 4 Skutki finansowe rozliczania zobowiązania podatkowego VAT do Urzędu Skarbowego przez małego czynnego podatnika według zasady memoriałowej Skutki finansowe rozliczania zobowiązania podatkowego VAT - obniŜa zdolność płatniczą przedsiębiorstwa, przez zmniejszenie zasobów gotówkowych, - wywołuje zatory płatnicze, - obniŜa poziom płynności finansowej przedsiębiorstwa, moŜe doprowadzić do jej utraty, - zmniejsza poziom kapitału obrotowego netto, - zwiększa prawdopodobieństwo upadłości przedsiębiorstwa, zwłaszcza jeŜeli przez kilka następnych okresów rozliczeniowych z US przedsiębiorstwo ma problem z uregulowaniem zobowiązania podatkowego VAT, - zmniejsza prawdopodobieństwo uregulowania pozostałych zobowiązań krótkookresowych (z tytułu dostaw i usług, wynagrodzenia, najmu, kredytu, dywidendy i innych), - ogranicza wydatki inwestycyjne przedsiębiorstwa, - zwiększa zapotrzebowanie na zewnętrzne źródła finansowania, np. kredyt obrotowy, - moŜe przyczynić się do utraty zdolności kredytowej przedsiębiorstwa, - zobowiązanie podatkowe VAT wpływa na kształt struktury majątkowo-finansowej, a jego wysoka wartość moŜe spowodować zniekształcenie złotych reguł finansowch, - - podatnik ma moŜliwość obniŜenia podatku naleŜnego o podatek naliczony i zapłacenia mniejszego zobowiązania podatkowego VAT, nawet wówczas, gdy nie uregulował zobo- wiązania krótkookresowego z tytułu dostaw i usług względem swojego wierzyciela, jeŜeli podatek naliczony jest wyŜszy od podatku naleŜnego to przedsiębiorstwo moŜe wy- stąpić do US o zwrot naleŜności podatkowej VAT, co moŜe poprawić jego płynność finan- sową, jednakŜe czas oczekiwania na zwrot naleŜności podatkowej VAT moŜe stanowić utrudnienie w zachowaniu płynności finansowej, - w sposób pośredni zobowiązanie podatkowe VAT moŜe negatywnie wpływać na rentow- ność przedsiębiorstwa. Ź r ó d ł o: opracowanie własne. Innym rozwiązaniem rozliczania podatku VAT proponowanym małym podatnikom w ustawie o VAT jest metoda kasowa (zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o zmianie VAT). Jej specyfiką jest moŜliwość dokonywania rozlicze- nia zobowiązania podatkowego VAT tylko i wyłącznie kwartalnie (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). Kwartałem jest w rozumieniu tego przepisu „kwartał kalendarzowy”. W tym celu najpóźniej do 25. dnia miesiąca następującego po kaŜdym kolejnym kwartale, podatnik zobowiązany jest do złoŜenia w organie podatkowym stosownej deklaracji podatkowej (VAT-7K) oraz zapłaty zobo- wiązania podatkowego VAT (art. 99 ust. 2 ustawy o VAT). Wybór metody kasowej zobowiązuje do jej konsekwentnego stosowania w okresie nie krót- szym niŜ 12 miesięcy oraz oznaczenia faktury sprzedaŜy zwrotem „metoda kasowa”. Co więcej mali podatnicy nie mają obowiązku zamieszczania na fakturze sprzedaŜy terminów płatności26. 26 Metoda kasowa na nowych zasadach małego podatnika, „Dziennik Gazeta Prawna”, 19.01.2013 r., s. B14. 22 Magdalena Burzykowska 1 522 740 1 532 003 liczba małych podatników rozliczających się z podatku VAT liczba małych podatników memoriałowo rozliczających się z podatku VAT Rys. 2. Liczba małych podatników VAT memoriałowo rozliczających się z podatku VAT na koniec 2011 r. Ź r ó d ł o: jak do rys. 1. Drugim zasadniczym załoŜeniem metody kasowej jest wywołanie obowiąz- ku podatkowego VAT na prawach zasady kasowej, w myśl której szczegółowo wykazuje się faktyczne wpływy (źródła) i wydatki (zastosowań) środków pienięŜ- nych w procesach gospodarczych przedsiębiorstwa, niezaleŜnie od daty określe- nia przychodu lub kosztu w sensie ewidencyjnym27. Oznacza to, iŜ obowiązek podatkowy VAT powstaje w oparciu o moment zapłaty za towar lub usługę. Zapłata stanowi: gotówkową lub bezgotówkową zapłatę za fakturę (paragon) sprzedaŜy lub konwersję naleŜności krótkookresowych z tytułu dostaw i usług w gotówkę. Obowiązek podatkowy powstaje równieŜ w sytuacji, gdy otrzymano przedpłatę a następnie nastąpiło wydanie towarów lub wykonanie usługi28. Prze- słaniem metody kasowej jest zatem wywołanie obowiązku podatkowego VAT głównie z perspektywy zapłaty faktury sprzedaŜy z odroczonym terminem płat- ności a nie daty jej wystawienia, terminu płatności określonego na fakturze czy 27 W. G o s, Sprawozdawczość i rewizja finansowa, Wydawnictwo Presspublica, Warszawa 2005, s. 39. 28 Mały podatnik moŜe korzystać z preferencji w VAT, „Dziennik Gazeta Prawna” 2012, nr 170, 03.03.2012 r., s. 6; Metoda kasowa nie ma zastosowania do przypadków: - dostawy towarów za pośrednictwem automatów, - świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą Ŝetonów, kart telefonicznych i innych jednostek uprawniających do korzystania z tych usług w systemie przedpłaconym, - otrzymania dotacji, subwencji oraz innych dopłat o podobnym charakterze, - wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz przemieszczeń towarów do magazynów konsygnacyjnych (miejsca przechowywania towarów na terytorium kraju). We wszystkich ww. przypadkach wyłączonych z kasowego rozliczania, obowiązek podat- kowy powstaje na zasadach przewidzianych dla danych czynności. VAT po zmianach w 2013 r., „Poradnik VAT”, 10.02.2013 r. (dodatek nr 3), s. 1–3.
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Ekonomiczne i pozaekonomiczne czynniki zarządzania wartością przedsiębiorstwa
Autor: ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: