Darmowy fragment publikacji:
•W jaki sposób kopać piłkę?•Kiedy jest spalony?•Jak nazywają się najsłynniejsi piłkarze?•W jakich rozgrywkach rywalizują najlepsze drużyny?•Co to jest wolej, skorpion i przewrotka?Encyklopedia piłki nożnej przeniesie cię w fascynujący świat piłki nożnej,w którym Bayern Monachium zdobywa kolejne puchary, Iker Casillas zaciekle broni bramki, a Robert Lewandowski strzela gola za golem.Wydawnictwo SBM Sp. z o.o. ul. Sułkowskiego 2/201-602 Warszawawww.wydawnictwo-sbm.plENCYKLOPEDIA zasady • piłkarze • dru˝ynyENCYKLOPEDIA piłki nożnej Zasady, piłkarze, dru˝ynyKrzysztof Krzykowski • Adam SzostakEn Sportowe_okładki.indd 13/3/16 2:44 PM4
SPIS TREŚCI
Spis treści
Krótka historia piłki nożnej
6
Zasady i technika gry
10
Najważniejsze nagrody
48
Organizacje piłkarskie
50
Najważniejsze rozgrywki
58
Najlepsi piłkarze
70
Superdrużyny
98
Najlepsi trenerzy
114
Piłkarscy sędziowie
118
Stadiony
120
WSTĘP
5
Reguły gry w piłkę nożną na pierwszy rzut oka nie są łatwe, choć
tak naprawdę ważna jest tylko jedna zasada: kto zdobędzie więcej
bramek – wygrywa! Ponieważ jest to sport zespołowy, zwycięża
– i przegrywa – cała drużyna. I właśnie dzięki tej prostocie piłka
nożna w niezwykle krótkim czasie stała się najpopularniejszym
sportem na Ziemi – a przecież nie ma nawet 200 lat.
Grając w „nogę” lub po prostu będąc kibicem, warto poznać jej
zasady, na przykład kiedy prawidłowo strzela się gola, jaką piłką
się gra, na jakim boisku lub kiedy dochodzi do faulu. Historie
najlepszych piłkarzy, trenerów i zespołów pokazują, że dzięki
intensywnym treningom i oddaniu drużynie można w piłce nożnej
osiągnąć naprawdę wiele.
Polska reprezentacja w eliminacjach Euro 2016
6
ENCYKLOPEDIA PIŁKI NOŻNEJ
KRÓTKA HISTORIA
PIŁKI NOŻNEJ
W XIX wieku świat bardzo się zmieniał, a sport wraz z nim. Dla wielu
dyscyplin był to czas przełomowy. Wtedy to w szkołach uznano,
że gry ruchowe pozytywnie wpływają na rozwój dzieci i młodzieży.
Z kolei coraz łatwiejszy dostęp do edukacji sprawił, że zmalała liczba
osób, które nie potrafiły czytać i pisać. Dzięki temu zasad gier nie
przekazywano już ustnie, lecz w połowie XIX wieku zaczęto je –
nareszcie – spisywać.
Nazwa i początki
Angielskie słowo football
powstało z połączenia dwóch
innych: foot, czyli stopa, oraz
ball – piłka. Na początku piłka
nożna przypominała rugby
– piłkę trzymano w rękach
i nie kopano jej – więc może
się wydawać, że nazwa
„football” w ogóle nie ma
sensu. Anglicy nie myśleli
jednak o tym, w jaki sposób
toczy się gra, tylko czym
się gra. Nazwa „football”
pochodzi prawdopodobnie
od wielkości piłki, którą rozgrywano mecze, a ta
miała średnicę jednej stopy.
Reguły piłki nożnej spisano po raz pierwszy
w 1848 roku w Cambridge w Wielkiej Brytanii.
Wiele angielskich szkół nie przystało jednak na
te zasady i stworzyło własne. Jednym z bardziej
znanych klubów piłkarskich, jakie założono
w tamtym czasie, był Sheffield FC (Football Club,
Piłkarze z Sheffield sportretowani w 1890 roku
czyli Klub Piłkarski), który powstał w 1857 roku.
W 1863 roku powołano pierwszy związek piłkarski
– The Football Association (FA, czyli Związek Piłki
Nożnej), który nadal istnieje. Najstarsze rozgrywki
piłki nożnej to Puchar Anglii, zorganizowany po raz
pierwszy w 1872 roku. Pomysł Angielskiego Związku
Piłkarskiego przetrwał próbę czasu i mecze tego
turnieju oglądamy do dziś.
KRÓTKA HISTORIA PIŁKI NOŻNEJ
7
Jak już wspomniano, początkowo piłka nożna przypominała rugby.
Typowa dla tej dyscypliny sportu zasada spalonego nie pozwalała na
podania do przodu, więc pod bramkę rywala przemieszczano się,
dryblując, czyli biegnąc z piłką przy sobie, lub też za pomocą młyna,
a więc zbiorowo przepychając się z piłką.
Piłkę nożną na zawsze zmienili Szkoci, którzy jako pierwsi zaczęli
grać podaniami. W 1877 roku przejęto zasady gry z Sheffield – między
innymi rzut wolny, rzut rożny, rzut z autu, dodano też poprzeczkę.
W kolejnych latach wprowadzono pole karne (w 1902 roku), rzut
karny, sędziów, bramkarza, możliwość przeprowadzania zmian
(dopuszczonych po raz pierwszy w 1958 roku) oraz kartki (od 1970 roku).
Rugby i futbol
„Piłka nożna to dżentelmeńska gra, w którą grają
chuligani, a rugby – chuligańska gra uprawiana
przez dżentelmenów” – słowa te wypowiedział
pod koniec XIX wieku jeden z kanclerzy
Uniwersytetu Cambridge. Do dziś w ten właśnie
sposób opisuje się różnice między futbolem
a rugby.
Puchar Anglii to
najstarsze piłkarskie
rozgrywki. Trofeum z lat
1896–1910
Real Madryt
w pierwszych
latach XX wieku
ENCYKLOPEDIA PIŁKI NOŻNEJ
8
Jak to się stało, że w piłkę nożną gra się dziś
na całym świecie?
W XIX i na początku XX wieku Anglików można było spotkać niemal
w każdym, nawet najdalszym zakątku Ziemi. Razem z nimi po całym
świecie „podróżowały” ich upodobania, w tym słynna popołudniowa
herbata, a także rozrywki. By nie nudzić się w obcym sobie miejscu,
grali w sporty narodowe, które od razu stawały się popularne
wśród lokalnej społeczności. Serca wszystkich podbijało rugby,
do dziś modne w RPA oraz w Australii i Oceanii, a nawet krykiet,
nadal popularny w Indiach, Pakistanie czy na Sri Lance. Najlepiej
przyjęła się jednak piłka nożna, a wszystko za sprawą łatwych
do przyswojenia zasad.
Ogromny wpływ na rozwój piłki nożnej miało powołanie w 1904 roku
Międzynarodowej Federacji Piłki Nożnej (FIFA), która od 1930 roku
organizuje mistrzostwa świata (mundial). Nie mniej istotne było
włączenie futbolu do rodziny dyscyplin olimpijskich – piłka nożna
zadebiutowała na igrzyskach już w 1900 roku.
Niemiecka piłka
Jeden z najlepszych
piłkarzy w historii
Anglii Gary Lineker
powiedział, że „piłka
nożna to taka gra,
w której 22 mężczyzn
biega za piłką, a na
końcu i tak wygrywają
Niemcy”. Coś jest
w tym powiedzeniu,
bowiem Niemcy
na mistrzostwach
świata triumfowali już
kilkakrotnie.
Mecze piłki nożnej dostarczają kibicom mnóstwo emocji
KRÓTKA HISTORIA PIŁKI NOŻNEJ
9
W czasie piłkarskich rozgrywek stadiony, w tym Camp Nou w Barcelonie, rzadko pozostają puste
Piłka nożna w Polsce
Początek piłki nożnej w Polsce to lata 80. XIX
wieku. Pierwszy potwierdzony przypadek gry
futbolówką miał miejsce w 1889 roku, gdy Henryk
Jordan przywiózł do Krakowa piłkę po pobycie
w Niemczech. Pierwszy mecz piłkarski rozegrano
14 lipca 1894 roku, kiedy we Lwowie zmierzyła
się ze sobą młodzież z dwóch klubów Sokoła –
krakowskiego i lwowskiego. Mecz miał nietypowy
przebieg, ponieważ trwał zaledwie sześć minut. Po
strzeleniu gola przez gospodarzy sędzia zagwizdał
po raz ostatni i zwycięzcami zostali piłkarze
ze Lwowa.
Pierwszy mecz reprezentacji
Swój pierwszy międzypaństwowy
mecz w historii reprezentacja Polski
rozegrała 18 grudnia 1921 roku
w Budapeszcie przeciwko drużynie
Węgier. Niestety Polacy przegrali
0:1. Pierwsze zwycięstwo polska
reprezentacja odniosła niespełna
pół roku później, kiedy to pokonała
Szwecję 2:1.
Reprezentacja Polski przed swoim pierwszym
meczem w historii
10
ENCYKLOPEDIA PIŁKI NOŻNEJ
ZASADY I TECHNIKA GRY
O co chodzi w piłce nożnej?
Piłka nożna polega na strzelaniu goli. Mecz
wygrywa drużyna, która zdobędzie ich więcej.
Czasem dopuszczalny jest remis, na przykład
w rozgrywkach ligowych. W rozgrywkach
pucharowych mecz lub dwumecz muszą mieć
zwycięzcę i przegranego. W przypadku remisu
w regulaminowym czasie gry sędzia zarządza
dogrywkę, a jeżeli i ona nie wyłoni zwycięzcy –
rozgrywane są rzuty karne.
W piłce nożnej najważniejsze jest zdobywanie
bramek. Zadaniem bramkarza jest do tego nie
dopuścić. Na zdjęciu: Iker Casillas
Piłkarska drużyna
W meczu piłki nożnej biorą udział dwie drużyny,
z których każda liczy 11 zawodników, w tym
jednego bramkarza. Nie można jednak grać, gdy
jeden z zespołów ma mniej niż siedmiu piłkarzy.
Bez dogrywki
Zdarzają się przypadki, gdy
w dwóch meczach pucharowych
obie drużyny zdobywają tyle samo
goli i nie trzeba przeprowadzać
dogrywki, by wyłonić zwycięzcę.
Dzieje się tak, gdy jeden z zespołów
zdobył więcej goli na wyjeździe. Tak
było na przykład w ćwierćfinale
Ligi Mistrzów w 2013 roku, gdy
w pierwszym meczu Paris Saint-
-Germain (PSG) zremisowało u siebie
z FC Barceloną 2:2, a w Hiszpanii padł
wynik 1:1. W golach był remis 3:3, ale
awansowała Barcelona, bo zdobyła
w Paryżu dwa gole, a na swoim
stadionie straciła tylko jednego.
Drużyny piłkarskie składają się z 11 zawodników.
Na zdjęciu: reprezentacja Polski w 2013 roku
Jak długi jest mecz?
Mecz piłki nożnej trwa 90 minut – rozgrywane są
dwie połowy po 45 minut, między którymi jest
przerwa, trwająca do 15 minut. Do każdej połowy
może zostać doliczony dodatkowy czas, na
przykład z powodu zmian zawodników lub przerw
spowodowanych przez kontuzje. O długości
doliczonego czasu decyduje sędzia.
W rozgrywkach pucharowych, gdy po
90 minutach regulaminowego czasu gry jest
remis, sędzia zarządza dwie 15-minutowe
dogrywki. Gdy i one nie przyniosą rozstrzygnięcia,
wówczas jest rozgrywany konkurs rzutów karnych.
Bramkarz może jako jedyny chwytać piłkę
rękoma w swoim polu karnym
ZASADY I TECHNIKA GRY
11
Gol jest zaliczany wtedy, kiedy cała piłka
znajdzie się w bramce. Niemiecki piłkarz
Bastian Schweinsteiger strzela do bramki
w czasie spotkania Bayernu Monachium
z Chelsea FC
Kiedy jest gol?
Gol pada w momencie, gdy piłka przekroczy
linię bramkową całym obwodem. Piłkę trzeba
wprowadzić do bramki bez pomocy rąk –
dopuszcza się grę nogami, głową i niektórymi
częściami tułowia. W obrębie pola karnego piłkę
może chwytać rękoma wyłącznie bramkarz
drużyny broniącej. Poza polem karnym w trakcie
gry nikt nie ma prawa łapać piłki.
„Ręka Boga”
Jeden z najsłynniejszych goli
w historii został strzelony ręką.
W 1986 roku w ćwierćfinale
mistrzostw świata w Meksyku
zrobił to Argentyńczyk Diego
Maradona. Jego bramka dała
prowadzenie 1:0 w meczu z Anglią
i w dużej mierze przyczyniła
się do wygrania spotkania 2:1.
Maradona tak sprytnie dotknął
piłki ręką, że sędzia nie dopatrzył
się nieprzepisowego zagrania
i myślał, że piłkarz uderzył głową.
„Gol padł trochę dzięki głowie
Maradony, a trochę pomogła ręka
Boga” – powiedział legendarny
strzelec, który później poprowadził
Argentyńczyków do zwycięstwa
w całym mundialu.
12
ENCYKLOPEDIA PIŁKI NOŻNEJ
Jak wygląda boisko?
Pole do gry w piłkę nożną ma kształt prostokąta
i jest ograniczone liniami. Krótszy bok, tak zwana
linia bramkowa, ma długość od 45 do 90 metrów,
a dłuższy, tak zwana linia boczna, od 90 do 120
metrów. Linia środkowa dzieli boisko na dwie
połowy. Pod każdą bramką znajduje się pole karne
– jego długość wynosi 16,5 metra, a szerokość
Gdzie znajdują
się i jak duże są
bramki?
Bramki są umieszczane na
środku linii bramkowych.
Ich szerokość od słupka do
słupka wynosi 7,32 metra.
Z kolei wysokość od ziemi do
poprzeczki to 2,44 metra.
m
0
9
–
5
4
a
w
o
k
m
a
r
b
a
n
i
Bramki znajdują się na środku
każdej linii bramkowej
i
l
zależy od linii bramkowej. Jedenaście metrów od
bramki jest punkt karny, z którego wykonuje się
rzuty karne. W narożnikach boiska są chorągiewki.
Przepisy i wielkość boiska ustala wchodząca
w skład FIFA Międzynarodowa Rada Piłkarska IFAB
(International Football Association Board).
90–120 m
Boisko
pole karne
narożnik boiska
punkt karny
środek boiska
a
w
o
k
d
o
r
ś
i
a
n
i
l
linia boczna
Pobierz darmowy fragment (pdf)