Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00456 008071 20231140 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Falklandy-Malwiny 1982 - 2012 - ebook/pdf
Falklandy-Malwiny 1982 - 2012 - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 134
Wydawca: Self Publishing Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-272-3655-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> słowniki
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

2 kwietnia 1982 r. wybuchła wojna między Argentyną a Wielką Brytanią. Tego dnia Argentyna siłą odzyskała zwierzchność nad archipelagiem Falklandów-Malwinów. Po 74 dniach ponownie przyłączono wyspy do Wielkiej Brytanii. Minęło 30 lat od krwawych wydarzeń, a Argentyńczycy nadal nie mogą pogodzić się z tym stanem rzeczy i protestują pod brytyjską ambasadą w Buenos Aires. Kryzys wokół spornych wysp zaczął się nasilać ponownie, kiedy przed kilku laty odkryto ogromne złoża gazu ziemnego i ropy naftowej na wodach archipelagu, a firmy brytyjskie rozpoczęły w tym roku pierwsze wiercenia. Rząd  Argentyny wszczął w odwecie wojnę ekonomiczną i ofensywę dyplomatyczną przeciw Londynowi. Czym to się to zakończy?

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Wiesław B. Pietrzak Falklandy-Malwiny 1982-2012 FALKLANDY-MALWINY 1982 – 2012 Wiesław B. Pietrzak 2012 [inforino@poczta.onet.pl] Spis treści Wiesław B. Pietrzak SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPU PRZEDMIOT SPORU ODKRYWCY OSADNICY KALENDARIUM – NABRZMIEWANIE KONFLIKTU PRZYCZYNY WYBUCHU WOJNY ZAJĘCIE WYSP PRZEZ SIŁY ZBROJNE ARGENTYNY CISZA PRZED BURZĄ PRZEBIEG WALK BRYTYJSKIE PLANY WOJENNE ARGENTYŃSKIE PLANY WOJENNE ODBICIE NOWEJ POŁUDNIOWEJ GEORGII PRÓBY WYWALCZENIA PRZEWAGI NA MORZU I W POWIETRZU DYPLOMACI W AKCJI DESANT W ZATOCE AJAX ARGENTYŃSKI KONTRATAK LOTNICZY MARSZ W STRONĘ PORT STANLEY DESANT POD FITZROY BITWA O PORT STANLEY KONIEC WOJNY STRATY OBU STRON EPILOG POLITYCZNE SKUTKI KONFLIKTU WOJSKOWE SKUTKI KONFLIKTU ROZGRYWAJĄCY ROLA W. BRYTANII W... WYWOŁANIU KONFLIKTU PORÓWNANIE SIŁ ZBROJNYCH OBU STRON GARNIZON ARGENTYŃSKI NA MALWINACH BRYTYJSKIE KORPUS EKSPEDYCYJNY WYBRANE UZBROJENIE 30 LAT PÓŹNIEJ PODWODNE BOGACTWO ZMILITARYZOWANE WYSPY PRZEPASTNA DYSPROPORCJA BEZKRWAWA WOJNA 3 4 6 10 12 16 19 24 33 33 35 36 42 49 52 57 65 73 77 84 85 86 86 88 106 107 110 110 112 118 124 124 126 127 130 Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Słowo wstępu Argentyńska inwazja na Falklandy z 2 kwietnia 1982 r. rozpoczęła 74- dniowe działania zbrojne między Argentyną a Wielką Brytanią w ich długoletnim sporze o archipelag. W tym dniu, po 149 latach, zdjęto z masztu przed budyn- kiem rządowym w Port Stanley brytyjską flagę i zastąpiono ją argentyńską. Dzień później Argentyńczycy zajęli leżącą 1400 km dalej na wschód Nową Południową Georgię. Siły zbrojne agresora działały w komfortowych warunkach, jeśli chodzi o bliskość zaplecza. Falklandy-Malwiny leżą w odległości 480 km od wybrzeży ar- gentyńskich, zaś najbliższe lotniska w Rio Grande na Ziemi Ognistej i Rio Gallegos oddalone są od Port Stanley odpowiednio o 700 i 780 km. Tę odległość samoloty C-130 Hercules, którymi dostarczano zaopatrzenie garnizonowi na wyspach, po- konywały maksymalnie w ciągu 1,5 godziny. Również okręty argentyńskiej mary- narki wojennej operowały w bliskim sąsiedztwie swoich baz morskich. W zupełnie odmiennej sytuacji znajdowała się Wielka Brytania, której siły ekspedycyjne musiały działać w znacznej odległości od macierzystych baz zaopa- trzeniowych i remontowych. Przy znacznej odległości, jaka dzieli metropolię od Falklandów – 14300 km, brytyjski korpus ekspedycyjny mógł liczyć tylko na zapa- sy zabrane ze sobą w drogę, gdyż w pobliżu teatru działań nie znajdowała się żadna przyjazna baza. Jedynej pomocy Brytyjczycy mogli oczekiwać na Wyspie Wniebowstąpienia (Ascencion Island), na której utrzymywali swoją bazę Amery- kanie. Jednak przy ponad 6 tys. km, które dzielą ją od spornego archipelagu i przy oficjalnym statusie negocjatora między obu zwaśnionymi stronami, jaki utrzymywały Stany Zjednoczone, była to pomoc bardziej moralna niż typowe wsparcie logistyczne. Trasę z Portsmouth, skąd wyruszyły oba rzuty ekspedycji, do rejonu działań wojennych Brytyjczycy pokonali w ciągu trzech tygodni. Ten czas Argentyńczycy wykorzystali na dostawy zaopatrzenia i umocnienie się na wyspach. Mimo tak odmiennych pozycji wyjściowych obu stron konfliktu 14 czerwca garnizon argentyński poddał się i na maszt w stolicy wysp powrócił Union Jack. Spis treści Wiesław B. Pietrzak Przedmiot sporu Falklandy-Malwiny (ang. Falkland Islands, hiszp. Islas Malvinas) to grupa ok. 200 wysp w pd. części Atlantyku, o pow. ok. 12 tys. km² (wg niektórych źró- deł 11961 km², wg innych 12173 km²) leżących ok. 560 km na wsch. od Argen- tyny i ok. 14300 km na pd.-zach. od Wlk. Brytanii, położonych między 57°40’ a 61°20’ dł. geogr. zach. i 51° a 53° szer. geogr. pd. Dwie największe z nich, roz- dzielone Cieśniną Falklandzką, to Falkland Zachodni (ang. West Falkland, hiszp. Gran Malvina) i Falkland Wschodni (ang. East Falkland, hiszp. Isla Soledad). Archipelag został odkryty w XVI w. przez żeglarzy angielskich i/lub portu- galskich. W 1764 część wschodnia znalazła się pod kolonizacją francuską, a zach. – od 1765 – pod angielską. W latach 1770–1806 należały do Królestwa Hiszpanii, a od 1820 do Argentyny. W roku 1833 wyspy zostały zajęte przez Brytyjczyków. Po II wojnie światowej Falklandy stały się obszarem spornym między Ar- gentyną, a Wielką Brytanią. Od 1965 toczyły się rokowania argentyńsko- brytyjskie dotyczące uregulowania sporu. Dwa lata po krwawym konflikcie z 1982 wznowiono rozmowy między Argentyną, a Brytanią. W tym też roku uchwalono nową konstytucję wysp, a rząd brytyjski przyjął plan rozbudowy gospodarczej ar- chipelagu. Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Obecnie Falklandy są kolonią brytyjską, ze stolicą w Port Stanley, zarzą- dzaną przez gubernatora (obecnie jest nim Nigel Heywood) – mianowanego przez królową brytyjską – przy pomocy 6-osobowej Rady Wykonawczej (trzech reprezentantów posiada Port Stanley, jednego – Falkland Zachodni, jednego – Falkland Wschodni i jednego – pozostała część archipelagu). Władza ustawodaw- cza należy do 10-osobowego parlamentu, któremu przewodniczy gubernator. Wyspy zamieszkuje ok. 3000 mieszkańców, z których 60 skupionych jest w sto- licy i jej okolicy. Językiem urzędowym jest angielski, a jednostką monetarną funt Wysp Falklandzkich. Administracyjnie w skład Falklandów wchodzą jeszcze: Nowa Południowa Georgia, o pow. 3755 km², oddalona o 1290 km na pd.-wsch. od Falklandów i Sandwich Południowy – wulkaniczny archipelag niezamieszkałych wysp o dł. 240 km. Powierzchnia wysp jest płaska, pokryta torfiastym gruntem, z niewielkimi wzniesieniami w części północnej, bezleśna, z niewysokimi zaroślami. Najwyższe szczyty to Adam (700 m n.p.m.) na Falklandzie Zachodnim i Usborne (705 m n.p.m.) na Falklandzie Wschodnim. Drogi utwardzone liczą tylko kilkanaście km, reszta to drogi gruntowe. Wyspy leżą w klimacie subpolarnym morskim, który cechują niskie tempe- ratury i duża wilgotność, bez srogich zim i zbyt ciepłych lat. Różnica między śred- nią temp. lipca i stycznia wynosi 10°C (w Polsce 20°). W kwietniu i maju pogoda cechuje się dużymi anomaliami, występują wtedy słoneczne dni na przemian z Spis treści Wiesław B. Pietrzak zamieciami śnieżnymi i mgłami, ograniczającymi widoczność do kilku metrów. Przez cały rok na wyspach wieją silne, zmienne wiatry. Odkrywcy W tej materii panuje wielkie zamieszanie i nie można jednoznacznie wska- zać odkrywcy. Oto kilka osób, dzięki którym został odkryty, opisany, zbadany i zaistniał na mapach sporny archipelag, i daty ich wizyt na wyspach: 1. 2. 3. 4. 5. 6. Esteban Gomez, Portugalczyk – 1520 John Davis, Anglik – 1592 Richard Hawkins, Anglik – 1594 Seebald De Veert, Holender – 1598 John Strong, Anglik – 1690 Goiene Bochenne, Francuz – 1701 Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Zajęcie wysp przez siły zbrojne Argentyny Już 2 kwietnia, a więc nazajutrz po zerwaniu dwustronnych rozmów, Ar- gentyńczycy przystąpili do realizacji operacji „Blue” celem odzyskania Wysp Fal- klandzkich (operacja „Rosario”) i Georgii Południowej (operacja „Alfa”). Dla po- trzeb operacji utworzono 3 zespoły operacyjne floty: siły zabezpieczenia (Fuerza Tarea 20), siły desantowe Malwiny (Fuerza Tarea 40) i siły desantowe Georgia Południowa (Fuerza Tarea 60). W skład zespołu operacyjnego FT 40 wchodziły: lotniskowiec 25 de Mayo, okręt desantowy-dok Cabo San Antonio, 2 niszczyciele, 2 korwety i okręt podwodny S-21 San- ta Fe. Na ich pokładach znajdowało się 700 żołnierzy i sprzęt ciężki. Ich celem był Falkland Wschodni. Przeciwko so- bie mieli 68 żołnierzy piechoty morskiej i 11 marynarzy Royal Navy z Naval Party 8901 – taki symbol w kodzie wojskowym nosiły Falklandy. Prócz nich istniały Falklandzkie Siły Porząd- kowe liczące 40 członków. z 13 W rejonie przylądka Cabo San Filipe (na północ od Port Stanley) San- ta Fe miał wysadzić grupę operacyjną 40.1.1 płetwonurkami- dywersantami (Agrupacion de Buzos Tacticos APBT) w celu opanowania la- tarni morskiej na przylądku Pembroke oraz rozpoznania i oznakowania rejonu desantu sił głównych. Główne cele, od których zdoby- cia zależało powodzenie argentyńskiej operacji to: Żołnierze elitarnej jednostki Agrupacion de Buzos Tacticos (AGBT) jako piersi zaatako- wali kwaterę główną brytyjskiej marynarki wojennej w Moody Brook  latarnia morska na płw. Pembroke (posterunek obserwacyjny złożony z 8 żołnierzy brytyjskiej piechoty morskiej kontrolujących wejście do zatoki, nad którą leży stolica wysp, oraz patrolujących półwysep, połączony elektronicznym systemem alarmowym z gabinetem operacyjnym w kwaterze głównej marynarki wojennej)  lotnisko (pas startowy długości 1200 m i budynek celny z czterema żołnie- rzami) Spis treści Wiesław B. Pietrzak  kwatera główna marynarki wojennej (położona 15 km dalej w Moody Brook)  Port Stanley, a w nim: budynek rządowy przy drodze do Moody Brook radiostacja przy John Street poczta - - - W rejonie przylądka Cabo San Filipe (na północ od Port Stanley) Santa Fe miał wysadzić grupę operacyjną 40.1.1 z 13 płetwonurkami-dywersantami (Agru- pacion de Buzos Tacticos APBT) w celu opanowania latarni morskiej na przylądku Pembroke oraz rozpoznania i oznakowania rejonu desantu sił głównych. Pierwotnie akcję planowano na 1 kwietnia, ale prędkość wiatru wzrosła do 40-50 km/godz., więc 30 marca późnym wieczorem otrzymano rozkaz opóźniają- cy rozpoczęcie operacji o 24 godziny. O 0250, na północ od Punta Celebrona, w pobliżu wyspy Isla Rinon, desant APBT wsiadł do pontonu i ruszył w stronę brzegu, a o 335 rozpoczął znakowanie rejonu desantu sił głównych w zatoce Yorke Bay. Brytyjczycy wzięci do niewoli w Port Stanley, fot. www.latinamericanstudies.org Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Po opanowaniu latarni morskiej Cabo San Antonio mógł już bezpiecznie dobić do brzegu, na który wyszło 280 żołnierzy i ruszyło w kierunku stolicy archi- pelagu. Do przejścia mieli ok. 10 km. Pozostałych 400 czekało na swoją kolej. Po drodze do Port Stanley przechwycono lotnisko i wzięto 4 jeńców. Wtedy ruszył 400-osobowy odwód i opanował bazę marynarki. Do tej pory wszystko szło jak z płatka, natomiast w Port Stanley Argentyńczycy spotkali się z tak zawziętą obro- ną, że musieli użyć moździerzy sprowadzonych śmigłowcami z lotniskowca. Walki skupiły się wokół siedziby gubernatorstwa. Izolowane punkty oporu walczyły do 1400, kiedy gubernator wysp, Rex Hunt, zdając sobie sprawę z beznadziejnej sy- tuacji brytyjskiego garnizonu, wezwał przez radio obrońców do złożenia broni. Z masztu budynku rządowego, przy zachowaniu ceremoniału wojskowego, zdjęto flagę brytyjską i zastąpiono ją argentyńską. Gubernator Hunt wraz ze sztabem, 79 żołnierzami i starannie złożonym sztandarem odpłynęli do Montevideo w Uru- gwaju. W trakcie walki zginął argentyński oficer, po stronie brytyjskiej ciężko ranni zostali dwaj żołnierze. Argentyńczyków ogarnął szał radości, kiedy ogłoszono komunikat o odzyskaniu Malwin, a 10 kwietnia 1982 r. w Buenos Aires odbył się ogromny wiec poparcia dla przeydenta gen. Galtieri, fot. AP Już we wczesnych godzinach rannych w Argentynie ogłoszono oficjalny komunikat stwierdzający m.in.: „[...] od tej pory Wyspy Malwiny, Południowa Georgia i Sandwich Południowy zostały przywrócone ojczyźnie i przeszły pod su- Spis treści Wiesław B. Pietrzak werenną władzę państwa argentyńskiego”. Wywołało to powszechny entuzjazm i w Argentynie zapanował świąteczny nastrój – w oknach pojawiły się flagi naro- dowe, kierowcy naciskali klaksony, a na Plaza de Mayo, przed siedzibą prezyden- ta, gromadził się tłum jego zwolenników. Gen. Galtieri rozkazał uwolnić 2 tys. osób zatrzymanych 30 marca w czasie brutalnej akcji policji przeciw demonstru- jącym, którzy wzięli udział w wiecu zorganizowanym przez jedną z central związ- kowych – CGT – na znak protestu przeciwko polityce generała. Gwoli prawdzie Południowa Georgia została zdobyta nazajutrz, w sobotę 3 kwietnia, kiedy argentyński lodołamacz Almirante Izira przybił do jej brzegów z oddziałem żołnierzy. Po krótkiej, acz zaciekłej, walce pokonano broniący wyspy 23-osobowy oddział brytyjskich marines. Atakujący stracili przy tym dwa śmi- głowce zestrzelone przez Brytyjczyków. Wyspę przemianowano na San Pedro. W ten sposób operacja „Blue” zakończyła się sukcesem i pierwszy rozdział wojny falklandzkiej został zamknięty. Brytyjscy żołnierze rozbrajani przez argentyńskich komandosów przed siedzibą guberna- tora w Port Stanley 2 kwietnia 1982 r., fot. Camera Press Aby wytłumaczyć w oczach opinii światowej spektakularną akcję zbrojną, przywódca junty wygłosił przemówienie radiowo-telewizyjne. Tłumaczył się „ko- niecznością położenia kresu niekończącemu się zwlekaniu przez Wielką Brytanię z działaniem na rzecz rozwiązania problemu w celu utrwalenia swej dominacji nad wyspami i strefami wpływów. Stanowisko zajęte przez Argentynę nie jest agresją Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 wobec mieszkańców archipelagu, w większości Brytyjczyków, których prawa i sposób życia będą respektowane”. Dodał wszakże, iż Argentyna zareagowała w tak gwałtowny sposób w odpowiedzi na potraktowanie robotników argentyńskich na Georgii Południowej. Plan przedstawia poszczególne fazy opanowania stolicy wysp przez sily argentyńskie, rys. Max Smith Argentyński pojazd Amtrack z żołnierzami piechoty morskiej podczas patrolowania ulic Port Stanley 2 kwietnia 1982 r. Gubernatorem Malwin został mianowany przez prezydenta Galtieri gen. Mario Benjamin Menendez. Argentyńczycy rozpoczęli umacniać swój garnizon dowożąc wojsko i sprzęt samolotami transportowymi C-130 Hercules, a miesz- kańcy wysp – pod groźbą 15-dniowego aresztu – otrzymali zakaz opuszczania domostw przez całą dobę ze względu na bezpieczeństwo ich samych jak i żołnie- rzy, gdyż obawiano się antyargentyńskich wystąpień osadników, a tamtejszy te- ren sprzyja prowadzeniu działań partyzanckich (gdy w 1833 r. wyspy zajęli Bry- tyjczycy, 8-osobowa grupa Argentyńczyków pod wodzą Antonia Rivery przez dłuższy czas angażowała ich siły i skutecznie wymykała się obławom). Pod oku- pacją argentyńską znalazło się 1813 obywateli brytyjskich. Za znieważanie argen- tyńskich symboli narodowych, utrudnianie działania argentyńskiej administracji lub ataki na żołnierzy groziło 60 dni aresztu. Spis treści Wiesław B. Pietrzak Przebieg walk Brytyjskie plany wojenne Zanim główne siły interwencyjne wypłynęły z Portsmouth, adm. Wood- ward skierował w rejon wysp 4 okręty podwodne, a wstępny plan operacji „Cor- porate”, mającej na celu odzyskanie archipelagu, strona brytyjska opracowała między zajęciem go przez Argentynę, a wyjściem w morze Task Force 317, a więc w bardzo krótkim czasie. Przewidywał on po kolei:  opanowanie Georgii Pd. i zablokowanie garnizonu argentyńskiego przez przecięcie komunikacji między kontynentem, a wyspami  zdobycie panowania w powietrzu i na morzu wokół wysp  wysadzenie sił lądowych na Falklandach  rozbicie sił przeciwnika przez wojska lądowe wspierane przez lotnictwo i marynarkę HMS Hermes Szczegóły tego szkieletowego planu były opracowywane i korygowane w czasie drogi w rejon południowego Atlantyku wraz z otrzymywaniem coraz śwież- szych danych o poczynaniach strony argentyńskiej. Materiały te pochodziły w 98 ze źródeł amerykańskich, głównie z satelitów Big Bird i Key Hole 11 działa- jących w ramach satelitarnego rozpoznania radioelektronicznego SIGINT. Infor- mowały o tym amerykańskie środki masowego przekazu, ale rzecznik brytyjskie- go Ministerstwa Obrony, Ian Mac Donald, zaprzeczał tym informacjom. Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 HMS Invincible, fot. maritimequest.com Ze względu na szybkość, z jaką powstał zespół ekspedycyjny, i szczupłość przestrzeni ładunkowej sprzętu pływającego trzeba było pozostawić część wypo- sażenia na lądzie. Pozostałą część rozmieszczono w niewłaściwych miejscach na niewłaściwych okrętach. Dlatego brytyjska flotylla musiała zatrzymać się w uży- czonej przez USA bazie na południowoatlantyckiej wulkanicznej Wyspie Wniebo- wstąpienia (4225 mil morskich, czyli 7825 km, od Wysp Brytyjskich i 3885 mil, czyli 7195 km, od Falklandów), by przemieścić ładunki w odpowiedni sposób. Po dopłynięciu do Wyspy Wniebowstąpienia, która przez cały czas brytyj- skich działań wojennych wokół Falklandów odegrać miała niebagatelną rolę, siły morskie podzielono na trzy grupy:  Task Unit 319.7 – niszczyciele: Coventry, Glasgow, Sheffield, fregaty: Ar- row, Brilliant, zbiornikowiec Pearleaf. Grupa została skierowana ku Falklandom jako straż przednia Task Unit 319.8;  Task Unit 319.8 – lotniskowce Hermes i Invincible (ten drugi był napędza- ny tylko jedną śrubą, bo druga została uszkodzona tuż po wypłynięciu z Anglii) i pozostałe jednostki Task Force 317 czyli pierwszego rzutu brytyjskiej eskadry in- terwencyjnej, nie wchodzące w skład grupy poprzedniej i następnej;  Task Unit 319.9 – niszczyciel Antrim, fregata Plymouth i zaopatrzeniowiec z kompanią z 42. bpm; później dołączyły do niej: zaopatrzeniowiec Fort Austin z Spis treści Wiesław B. Pietrzak Gibraltaru po zakończeniu udziału w ćwiczeniach NATO i uzbrojony lodołamacz Endurance. Grupa skierowała się ku Nowej Południowej Georgii. Argentyńskie plany wojenne W Buenos Aires długo nie liczono się ze zbrojną interwencją Londynu, a wyjście w morze flotylli adm. Woodwarda traktowano tylko jako pokaz siły (po zakończeniu walk, w jednym z wywiadów udzielonych przez gen. Galtieri „Time- sowi” przyznał, iż nie przewidział tak gwałtownej reakcji rządu brytyjskiego). Od chwili, gdy okazało się, że wojna jest nieunikniona, działania wojsk argentyńskich zaczęły nosić znamiona planu tworzonego ad hoc, dlatego wyjście w morze, w rejon Malwin na początku maja, trzonu floty wojennej należy traktować jako pró- bę manifestacji sił, a nie realizację spójnego planu. Strona argentyńska wybrała optymalny sposób działania w tych warunkach: zadać jak największe straty wro- giej flocie siłami lotnictwa, a w razie desantu bronić zajmowanych pozycji tak długo, jak to będzie możliwe. Argentyńczycy nie mogli sobie pozwolić na luksus zmieniania planów wraz z otrzymywaniem świeżych informacji o przeciwniku, gdyż informacji takich nie mieli skąd brać. Jeden z pilotów uczestniczących w ataku na HMS Sheffield po- wiedział później, że ogólne dane o położeniu brytyjskich okrętów dostarczał wy- wiad. Skąd wywiad argentyński otrzymywał potrzebne informacje? Przypuszcza się, że ZSRR mógł słać dane na temat ruchów Brytyjczyków dla Buenos Aires, gdyż nad rejonem tym 31 marca pojawiły się satelity do rejestracji emisji radio- wych i radioelektronicznych Kosmos-1345 i Kosmos-1346, od 1 kwietnia satelita fotograficzny Kosmos-1347, a później zrobiło się tam gęsto od następnych Ko- smosów (1350 – 1353, 1355 – 1357, 1364, 1366, 1367, 1369), lecz brak jest na to ostatecznych dowodów. Takim sugestiom zaprzeczył też ambasador Argentyny w Stanach Zjednoczonych Esteban Takacs. Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Odbicie Nowej Południowej Georgii 5 kwietnia. Na Wyspę Wniebowstąpienia odleciało samolotem 12 płe- twonurków z SBS. Stamtąd polecieli do punktu kontaktowego z okrętem pod- wodnym Onyx, gdzie wyskoczyli nocą na spadochronach do oceanu i przeszli na pokład okrętu. 16 kwietnia. Santa Fe opuścił Mar del Plata o 2330 i ruszył w kierunku San Pedro (N. Południowa Georgia). Jednostka miała dostarczyć pododdział 20 żołnierzy piechoty morskiej (grupa „Golf”) jako wzmocnienie tamtejszego garni- zonu wraz z 4 tonami uzbrojenia (rakiety ppanc. Bantam, działo bezodrzutowe i granatniki ppanc.) i zaopatrzenia. 20 kwietnia. Okręt podwodny Onyx wynurzył się u wybrzeży N. P. Geor- gii, a komandosi z SBS, na gumowych pontonach, dopłynęli w pobliże Grytviken. Ich zadaniem było rozpoznanie sił nieprzyjaciela broniącego tej osady. Obaj przeciwnicy nawiązali pierwszy kontakt powietrzny. Sea Harrier z lotniskowca Invincible przechwycił argentyńskiego Boeinga 707 prowadzącego rozpoznanie i bez użycia broni zmusił go do odwrotu. 21 kwietnia. Trzy śmigłowce z Task Unit 319.9 próbowały wysadzić zwiadowców w rejonie Fortuna-Gletscher, lecz w szalejącej śnieżycy dwa z nich rozbiły się. Trzeci wziął rozbitków na pokład i wrócił na okręt. Wysadzenie zwia- dowców udało się za drugim razem, gdy śnieżyca nieco zelżała, jednak już w no- cy musieli zostać ewakuowani, ponieważ wichura wiejąca z prędkością 80 km/h pozrywała ich namioty. Tak jak i poprzednio dopiero druga próba zabrania ich udała się. 22 kwietnia. Wczesnym rankiem 5 trzyosobowych grup SBS na ponto- nach ruszyło z Antrim na Georgię. Trzy z nich dopłynęły, dwóm zepsuły się silni- ki: jedną po kilkugodzinnym dryfowaniu podjął z otwartego morza śmigłowiec, a drugą prądy osadziły na Półwyspie Sztormów, gdzie przez trzy dni komandosi prowadzili rozpoznanie sił argentyńskich, po czym wrócili śmigłowcem. Gen. Galtieri przeprowadził inspekcję malwińskiego garnizonu. Po inspek- cji powiedział dziennikarzom, że „Malwiny są twierdzą, ale nie ma twierdz nie do zdobycia”, gdy jeszcze kilkanaście dni wcześniej głosił, iż „Malwiny są twierdzą nie do zdobycia”. 23 kwietnia. Z lodołamacza Endurance dwa pontony z członkami SBS dopłynęły w okolice Grytviken z misją zwiadowczą. Była to druga próba – podjęta dzień wcześniej nie powiodła się z powodu szalejącego sztormu. Tego samego dnia argentyński okręt podwodny Santa Fe (prod. zachod- nioniemieckiej, typu 209) znajdował się w odległości 100 Mm od Nowej Georgii. Adm. Woodward dowiedział się o tym, gdy Endurance przechwycił depeszę z nie- go nadaną, i rozkazał wzmocnić grupę 319.9 fregatą Brilliant i okrętem podwod- nym Conqueror. Obecność Santa Fe w tym rejonie zaniepokoiła dowództwo bry- Spis treści Wiesław B. Pietrzak tyjskiego zespołu zbliżającego się do Południowej Georgii. Adm. Woodward w swoich pamiętnikach „One Hundred Days” pisał: „Napięcie narastało, operacja na Georgii Południowej jakby ugrzęzła w strachu przed argentyńskim okrętem pod- wodnym. W dodatku zasięg działań naszego samolotu patrolowego z wyspy Ascencion był zbyt mały”. Chris Parry dzisiaj na tle swojego śmigłowca Wessex, na burcie którego widnieje znak wyeliminowanego okrętu podwodnego, fot. Les Wilson 24 kwietnia. Oba okręty – Brilliant i Conqueror – były już na miejscu. Wczesnym rankiem dowódca Santa Fe otrzymał rozkaz przyspiesze- nia przeprowadzenia operacji, więc okręt skierowano do przylądka Cape North, a stamtąd do zatoki Cumber- land Bay. Całą noc płynięto w położe- niu nawodnym, o 500 okręt zanurzono i płynięto pod wodą z wysuniętymi chrapami. O 2330 osiągnięto wyzna- czony punkt w odległości 1 Mm od przylądka King Edward Point. 25 kwietnia. Na Santa Fe od 230 do 430 trwał wyładunek grupy „Golf” i zaopatrzenia przy pomocy mo- torówki zdobytej na brytyjskiej stacji polarnej. Później kapitan okrętu po- stanowił wpłynąć do jednej z zatok i przeprowadzić remont jednostki. Porucznik Chris Parry, który skutecznie za- atakował okręt podwodny Santa Fe bomba- mi głębinowymi, był pierwszą osobą która dokonała tego od czasu II w. światowej, fot. Nigel Bowles HMS Conqueror Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 O 730 na fregacie Plymouth, prowadzącej nasłuch radiowy, wykryto roz- mowy podwodnego przeciwnika prowadzone z lądem w Zat. Cumberland, nieda- leko Grytviken. Informację przekazano dalej i do akcji skierowano śmigłowce. Gdy okręt znajdował się w odległości 5 Mm od Grytviken, radar wykrył zbliżający się cel powietrzny. Był to śmigłowiec Wessex HAS 3 z pokładu niszczyciela rakie- towego Antrim, pilotowany przez por. Chrisa Perry’ego. Okręt obrzucono bom- bami głębinowymi Mk 11 uszkadzając go i zmuszając do wynurzenia. Następnie Sea Lynx (nr XZ 725) z fregaty Brilliant zrzucił torpedę Mk 46, ale ta – zaprogramowana na większą głębokość – przeszła pod okrętem i krążyła w poszukiwaniu celu. Nadleciały dwa Waspy HAS z lodołamacza Endurance i fre- gaty Plymouth. Oba wystrzeliły dwa pociski przeciwokrętowe AS-12. Trafił jeden z nich, ale tylko przeleciał przez szczyt kiosku i nie eksplodował. Nadleciał drugi Lynx (nr XZ 729). Oba Lynxy ostrzelały okręt z karabinów maszynowych i odle- ciały. Ale nie był to jeszcze koniec męki argentyńskiego okrętu, gdyż teraz zaczę- ły go ostrzeliwać Antrim i Plymouth, których ogień korygowany był z brzegu przez zwiadowców. Korzystając z peryskopu o godz. 730 kmdr H. Bicain podpłynął do przystani King Edward Point, gdzie załoga zeszła na ląd. Gdy po dwóch godzi- nach wróciły oba Lynxy, okręt leżał na płyciźnie z widocznym wyciekiem paliwa, opuszczony przez załogę. Teniente de Navio (kapitan marynarki) Alfredo Astiz podpisuje akt kapitulacji w Leith na pokładzie HMS Plymouth. Na wprost niego stoi kpt. mar. N. J. Barker z HMS Endurance. Po kilku godzinach garnizon Georgii Południowej poddał się Brytyjczykom, a argentyńscy jeńcy zostali umieszczeni w jednym z budynków w pobliżu przy- Spis treści Wiesław B. Pietrzak stani. Zbiornikowiec RFA Tidespring dostarczył ich później na wyspę Ascencion, skąd samolotem Czerwonego Krzyża dostali się do stolicy Urugwaju. 26 kwietnia. 6 członków załogi Santa Fe pod brytyjską strażą doprowa- dziło okręt do przystani dawnego zakładu przeróbki wielorybów w Grytviken. Kil- ka godzin później Santa Fe zatonął na głębokości 20 m. Nad lustro wody wysta- wał jedynie kiosk. Był to efekt sabotażu przeprowadzonego dzień wcześniej przez załogę, kiedy kilku marynarzy udało się pod eskortą na pokład okrętu po rzeczy osobiste, żywność i lekarstwa. Niektórym z nich udało się przedostać do toalety i kambuza i otworzyć zawory instalacji wodnej. Pechowy Santa Fe, fot. Mail on Sunday (Robert Hurst) Prawdopodobnie dopiero atak śmigłowców na okręt podwodny spowodo- wał, że garnizon argentyński zdał sobie sprawę z obecności sił brytyjskich w po- bliżu wyspy. Wykorzystując moment zaskoczenia, ok. 1600 pod osłoną śmigłow- ców i ognia okrętowej artylerii, mimo koszmarnej pogody, Brytyjczycy przepro- wadzili desant. 30 żołnierzy sił specjalnych SAS i kompania piechoty morskiej wy- lądowali na wyspie. Żołnierze przeszli wytyczonymi wcześniej przez grupy SBS ścieżkami w polach minowych i zaatakowali obrońców. Ci stawili bardzo zacięty opór i dopiero ogień moździerzy kal. 81 mm, sprowadzonych przez śmigłowce z lotniskowca, spowodował, że po prawie dwóch godzinach walki kpt. mar. Alfredo Astiz poddał garnizon. Do niewoli dostało się 156 żołnierzy (już po wypłynięciu Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 brytyjskich sił inwazyjnych Argentyńczycy wzmocnili garnizon na wyspie 40 żoł- nierzami piechoty morskiej przerzuconymi przez Santa Fe) oraz 38 cywilów. Po stronie argentyńskiej jedyną ofiarą był ranny żołnierz. Brytyjczycy stracili dwa śmigłowce Wessex. Wszystkich jeńców przekazano 13 maja Międzynarodowemu Czerwonemu Krzyżowi. Kompania M bryt. piechoty morskiej, która odbiła Pd. Georgię 25 kwietnia 1982 r., fot. Central Press/Getty Images, 19 maja 1982 Południową porą adm. Woodward raportował do kwatery głównej w zachodniolondyńskim Northwood: „Be pleased to inform Her Majesty that the White Ensign flies alongside the Union Flag at Grytviken, South Georgia. God save the Queen” (Proszę powiadomić Jej Królewską Wysokość, że bandera Royal Navy powiewa wraz z flagą Zjednoczonego Królestwa nad Nową Południową Geo- rgią. Boże chroń Królową). Dobre nowiny spowodowały, że na Downing Street 10 – siedzibie brytyj- skich premierów – wreszcie zapanowała ulga i wieczorem M. Thatcher wraz z mi- nistrem J. Nottem przekazali zgromadzonym na ulicy dziennikarzom pierwsze pomyślne wieści otrzymane od dowództwa operacji. Na pytanie – co dalej? – premier odpowiedziała tylko: „Cieszmy się z tej wiadomości i pogratulujmy na- szym żołnierzom. Dobranoc państwu”. Rzeczywiście, wiadomość była pomyślna, ale Południowa Georgia to nie Falklandy i tego, jak potoczą się dalsze losy brytyj- skiej armady, nikt nie mógł przewidzieć. Spis treści Wiesław B. Pietrzak 30 lat później Stosunki dyplomatyczne między obu stolicami przywrócono dopiero w 1990 r., za rządów prezydenta Carlosa Menema, który złożył też wizytę w Londynie osiem lat póź- niej. Wokół spornych wysp zalegają złoża ropy naftowej, o czym wiedziano od jakiegoś czasu. We wrześniu 1995 r. w Nowym Jorku podpisano umowę o wspólnej, argentyń- sko-brytyjskiej, eksploatacji zasobów węglowodorów spod dna Atlantyku. Mimo wpisania przez Argentynę prawa do Malwin do konstytucji, wspólne gospodarcze inwestycje wy- dawały się skutecznym sposobem na zastopowanie dążenia do militarnego rozwiązania sprawy, ale przez kilkanaście lat nie potrafiono się porozumieć w tej kwestii i cały projekt upadł. Od tego czasu stosunki zaczęły się psuć. Obecnie stosunki pomiędzy państwami są określane jako najgorsze od 1982 r. W oficjalnych wypowiedziach obie strony deklarują chęć dyplomatyczne- go rozwiązania sporów i jednoznacznie odżegnują się od użycia siły. Jednak oba- wy odnośnie przyszłości wywołuje fakt, że nikt nie potrafi przewidzieć działań, ja- kie podejmą zainteresowane rządy w przyszłości. Zwłaszcza, gdy okaże się, że te- ren wokół spornych wysp to naftowe eldorado. Podwodne bogactwo W 2007 r. Buenos Aires zerwało współpracę z Londynem nad wspólną eksplo- atacją przybrzeżnych terenów wokół wysp, a trzy lata później ustawa podpisana przez prezydent Christinę Fernandez de Kirchner nakazywała uzyskiwanie przez armatorów zgody władz w Buenos Aires na wpływanie na terytorium morskie w odległości 500 km od wybrzeża Argentyny (Falklandy-Malwiny leżą 480 km od Argentyny). Sytuację zaogni- ło przybycie w lutym 2012 r. platformy wiertniczej Ocean Guardian oraz późniejsze za- trzymanie w Argentynie statku Thor Leader, przewożącego ładunek rur dla platform wiertniczych. W tym samym miesiącu władze portu Ushuaia w Patagonii odmówiły w lutym 2012 r. dwu wielkim brytyjskim wycieczkowcom (Adonia i Star Princess) zgody na wejście do tego portu. Jako powód podały to, że statki zawinęły po drodze na Falklandy-Malwiny bez pozwolenia administracji argentyńskiej. Działania takie związane są z rozpoczęciem przez Brytyjczyków wydobywania ropy naftowej na szelfie w okolicach wysp. Mimo protestów Argentyńczyków, Brytyj- czycy postanowili sięgnąć po ropę naftową na spornym terytorium i po raz pierw- szy od ponad dekady zaczęli wiercenia na falklandzkim polu naftowym Liz. Liczą na wydobycie w tym miejscu 400 mln baryłek ropy. Spór rozgorzał z nową siłą, gdy okazało się, że 200-milowa strefa ekonomiczna wokół wysp falklandzkich rzeczywiście kryje ogromne złoża ropy naftowej i gazu. Fa- chowcy uważają, że pod dnem morskim w okolicach Falklandów może znajdować się nawet 17 mld baryłek ropy i ok. 51 bln stóp sześciennych gazu. Jak dotąd działają cztery odwierty na południe od wysp, które mają pomóc w oszacowaniu Spis treści Falklandy-Malwiny 1982-2012 Spis treści
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Falklandy-Malwiny 1982 - 2012
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: