Darmowy fragment publikacji:
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
właścicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane
z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION
nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji
zawartych w książce.
Redaktor prowadzący: Małgorzata Kulik
Projekt okładki: Studio Gravite / Olsztyn
Obarek, Pokoński, Pazdrijowski, Zaprucki
Grafika na okładce została wykorzystana za zgodą Shutterstock.com
Wydawnictwo HELION
ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek)
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie/infsad
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
ISBN: 978-83-283-5571-2
Copyright © Helion 2020
Printed in Poland.
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to! » Nasza społeczność
Spis treści
Rozdział 1.
Rozdział 2.
Przedmowa ..................................................................................................................................7
Podziękowania .............................................................................................................................9
O autorze ...................................................................................................................................11
Informacje ogólne i podstawowe akty prawne .......................................... 13
1.1.
Informacje ogólne ............................................................................................................13
1.2. Podstawowe akty prawne ................................................................................................14
1.3. Prawa i obowiązki biegłych w postępowaniu przed organami sprawiedliwości ...............15
1.3.1. Odpowiedzialność karna biegłego .......................................................................17
1.3.2. Odpowiedzialność cywilna biegłego ....................................................................18
1.3.3. Biegły funkcjonariuszem publicznym ...................................................................20
1.3.4. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej biegłego ...........................................20
1.4. Wymogi formalnoprawne opinii .......................................................................................21
1.5. Ekspertyza lub opinia prywatna .......................................................................................22
Informatyka sądowa ............................................................................... 25
2.1.
Licencje oprogramowania open source ...........................................................................25
2.2. Dowód elektroniczny i jego zabezpieczanie .....................................................................26
2.3.
Informatyka śledcza .........................................................................................................27
2.3.1. Sprzęt komputerowy do badań ............................................................................29
2.3.2. Oprogramowanie do badań .................................................................................38
2.3.3. Wykonanie kopii binarnej ....................................................................................45
2.3.4. Badania post mortem ..........................................................................................48
2.3.5.
Live forensic .........................................................................................................52
2.3.6. Analizy w środowisku big data .............................................................................55
2.3.7. Technologia triage ...............................................................................................58
2.3.8. Dobre praktyki badania nośników w informatyce śledczej ..................................59
2.4. Badania systemów teleinformatycznych ..........................................................................60
2.4.1. Badania oprogramowania ....................................................................................64
2.4.2. Badania penetracyjne (pentesty) .........................................................................65
2.5. Analiza projektów informatycznych .................................................................................69
2.5.1. Metodyki zarządzania projektami ........................................................................70
2.5.2. Opis realizacji systemu i jego funkcjonalności .....................................................71
2.5.3. Zastosowane technologie kształtujące koszt i zaawansowanie projektu
(czasochłonność projektu) ...................................................................................71
Poleć książkęKup książkę 4
Spis treści
3.1.
Rozdział 3. Analiza śledcza i powłamaniowa .............................................................. 75
Informacje ogólne ............................................................................................................75
3.1.1. Przygotowanie stanowiska badawczego ..............................................................76
3.2. Analiza zawartości nośników i systemu plików ................................................................78
3.2.1. Tablica MFT ..........................................................................................................79
3.3. Analiza rejestru systemowego .........................................................................................84
Inwigilacja .........................................................................................................................86
3.4.
3.4.1. Ślady działalności w sieci lokalnej i Internecie .....................................................88
3.5. Ukrywanie śladów aktywności .........................................................................................90
3.6. Wykrywanie złośliwego oprogramowania ........................................................................92
3.6.1. Wykrywanie złośliwego oprogramowania ...........................................................93
3.6.2. Postępowanie ze szkodliwym oprogramowaniem ...............................................94
3.6.3. Środowisko do analizy i analiza ............................................................................95
3.7. Analiza zdarzeń w osi czasu ..............................................................................................96
3.8. Analiza aplikacji ................................................................................................................99
3.9. Automatyzacja analizy śledczej ......................................................................................101
Rozdział 4. Wycena systemów komputerowych ....................................................... 103
Rozdział 5. Prawa autorskie do programów komputerowych .................................... 109
5.1. Najczęściej występujące typy licencji .............................................................................110
5.2. System operacyjny Windows firmy Microsoft ................................................................112
5.3. Systemy operacyjne LINUX .............................................................................................114
5.4.
Inne systemy operacyjne (Apple itp.) .............................................................................115
5.5. Aplikacje typu CAD/CAM, inżynierskie ...........................................................................115
5.6.
Inne aplikacje użytkowe .................................................................................................115
Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne ....................................................... 117
6.1. Postanowienie o zasięgnięciu opinii. Dowód z opinii biegłego .......................................117
6.2. Struktura opinii sądowo-informatycznej ........................................................................119
6.2.1. Struktura opinii dotyczących badań nośników i informatyki śledczej ................120
6.2.2. Struktura opinii dotycząca oceny systemów komputerowych
i teleinformatycznych ..........................................................................................125
6.2.3. Struktura opinii/ekspertyzy z zakresu wyceny
systemów teleinformatycznych .........................................................................125
6.3. Metodyka pracy biegłego ...............................................................................................139
6.4. Opisy czynności i ich dokumentowanie ..............................................................................139
6.5. Wnioski z ekspertyzy, opinii ...........................................................................................142
6.6. Opinia uzupełniająca ......................................................................................................143
6.7. Opinia ustna, wezwanie biegłego ...................................................................................144
6.8. Ocena pracy biegłego .....................................................................................................144
Rozdział 7. Opiniowanie z zakresu elektroniki ......................................................... 147
7.1. Sprzęt i oprogramowanie do badań ...............................................................................147
7.2. Struktura opinii z zakresu elektroniki .............................................................................155
7.2.1. Struktura opinii dotyczącej elektroniki ..............................................................155
7.2.2. Struktura opinii dotyczących metrologii/miernictwa elektrycznego
i elektronicznego .................................................................................................160
7.2.3. Struktura opinii dotyczącej badań nośników i informatyki śledczej ..................166
7.3. Sprzęt do badania urządzeń mobilnych ..........................................................................171
7.4. Oprogramowanie do badania urządzeń mobilnych ........................................................187
Poleć książkęKup książkę Spis treści
5
Rozdział 8. Przykłady opinii sądowych z zakresu informatyki .................................... 203
8.1. Ochrona dóbr osobistych ...............................................................................................204
8.2. Włamanie do systemu teleinformatycznego ..................................................................210
8.3. Kradzież z włamaniem na rachunek bankowy ................................................................228
8.4. Badanie w sprawie o czyn z art. 200 § 1k.k. ...................................................................246
8.5. Badanie oprogramowania ..............................................................................................261
8.6. Analiza dokumentacji projektowej .................................................................................289
Rozdział 9. Przykłady opinii sądowych z zakresu elektroniki .................................... 307
9.1. Wady fizyczne sprzętu radiowego ..................................................................................308
9.2. Ocena uszkodzenia laptopa ............................................................................................318
9.3. Ocena wady fabrycznej laptopa .....................................................................................330
9.4. Badanie w sprawie o czyn z art. 297 § 1 k.k. ..................................................................341
9.5. Badanie w sprawie o czyn z art. 286 § 1 k.k. ..................................................................351
9.6. Badanie w sprawie o czyn z art. 200a § 2 k.k. ................................................................369
9.7. Wycena systemu teleinformatycznego ..........................................................................381
Rozdział 10. Zakończenie ......................................................................................... 395
Dodatek A Adresy WWW ....................................................................................... 397
Dodatek B Sądy okręgowe ..................................................................................... 401
Dodatek C Prokuratury okręgowe .......................................................................... 403
Dodatek D Komendy wojewódzkie policji ................................................................ 409
Dodatek E Urzędy marszałkowskie ......................................................................... 411
Bibliografia ........................................................................................... 413
Poleć książkęKup książkę 6
Spis treści
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6.
Opiniowanie
sądowo-informatyczne
6.1. Postanowienie o zasięgnięciu opinii.
Dowód z opinii biegłego
Potrzeba skorzystania z opinii biegłych zarówno w postępowaniu cywilnym, jak i w karnym
wynika stąd, że dla rozstrzygnięcia sprawy obok znajomości przepisów prawnych niezbęd-
ne są określone wiadomości fachowe z różnych dziedzin nauki, techniki, w tym IT.
Okoliczności, że strony mają wiadomości z danej dziedziny, nie zwalniają organu od prze-
prowadzenia dowodu z opinii biegłego, gdyż strona postępowania nie może zastępować
biegłego (pozbawiłaby w ten sposób drugą stronę możliwości zadawania pytań i krytyki
określonego poglądu). Wiedza specjalna strony nie stanowi dowodu w sprawie, umożliwia
jedynie i ułatwia sądowi ocenę dowodu z opinii biegłego [50].
Organ procesowy nie może zrezygnować z opinii biegłego, jeżeli ustalenie faktu wymaga
wiedzy specjalnej. Nie może też odrzucić wszystkich opinii specjalistycznych i przyjąć w da-
nej sprawie własnego, odmiennego stanowiska, byłoby to bowiem ustalanie faktów bez
wymaganych dowodów (SN, 3.03.1981 r., IV KR 271/80. OSNPG 8 – 9/198, poz. 101). We-
dług orzeczenia SN z 11 lipca 1969 roku ICR 140/69 (OSNP 1970, nr 5, poz. 85) zadaniem
biegłego nie jest ustalanie stanu faktycznego sprawy1, lecz naświetlenie i wyjaśnienie oko-
liczności sprawy z punktu widzenia posiadanych przez biegłego wiadomości specjalnych
przy uwzględnieniu zebranego i przedstawionego biegłemu materiału sprawy [50].
Sąd, wydając postanowienie (rysunek 6.1), powinien kierować się brzmieniem art. 236 k.p.c.
oraz w postępowaniu karnym art. 194, który precyzuje zawartość postanowienia. Jak podkreśla
prof. Tadeusz Tomaszewski, prokurator lub sędzia — dla uniknięcia niejednoznaczności
1 ARCH. MED. SĄD. KRYM., 2007, LVII, 196 – 199, sprawozdanie z konferencji nr 2197.
Poleć książkęKup książkę 118
Informatyka sądowa w praktyce
Rysunek 6.1. Postanowienie sądu o powołaniu biegłego z listy SO
sformułowań — powinien zwracać się do biegłych jeszcze przed wydaniem postanowienia
o ich powołaniu po to, aby doprecyzować pytania w ramach zleconych badań2. Na tym samym
stanowisku stoi Sąd Najwyższy: „biegły podejmujący się wydania opinii jest osobą posia-
dającą odpowiedni zasób wiadomości specjalnych i to on określa — kierując się własnym
uznaniem i doświadczeniem oraz specyfiką zebranego materiału — metody i zakres badań
specjalistycznych. Wybór ten również stanowi składową wiadomości specjalnych”3.
2 T. Tomaszewski, Dowód z opinii..., s. 73 – 74.
3 Wyrok SN z 10.05.1982 r., IIKR 82/82, OSNKW 1982, nr 10 – 11, poz. 78.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
119
W postanowieniu sąd lub prokurator winien wskazać:
1. Imię, nazwisko i specjalność biegłego lub biegłych.
2. Przedmiot i zakres ekspertyzy ze sformułowaniem w miarę potrzeby pytań
szczegółowych.
3. Termin dostarczenia opinii.
W praktyce najczęstszym problemem jest termin wydania opinii. Określenie tego terminu
w treści postanowienia ma na celu zwiększenie dyscypliny pracy biegłych. Jednak przedłu-
żanie czasu na wydanie opinii przez biegłych jest uciążliwe i wpływa na wydłużanie okresu
prowadzonych postępowań. Nie można także nie wspomnieć o okolicznościach, w których
to organ procesowy wpływa na wydłużenie czasu realizacji postanowienia poprzez niewła-
ściwie sformułowany przedmiot i zakres opinii czy zgromadzony niewłaściwy materiał ba-
dawczy4. Profesor T. Widła zauważa, że osoba wyznaczająca termin musi brać pod uwagę
czasochłonność badań wynikającą ze specyfiki przedmiotu, przerwy organizacyjne oraz
obłożenie biegłego innymi ekspertyzami5.
Analiza postanowień o dopuszczeniu biegłego pod kątem ich poprawności formalnej i mate-
rialnej wskazuje na trzy grupy błędów związanych z pytaniami kierowanymi do rzeczo-
znawców, tzn. na:
ogólność i niepełność pytań,
żądanie odpowiedzi wychodzących poza kompetencje biegłych,
stawianie pytań, na które nie można udzielić odpowiedzi.
6.2. Struktura opinii
sądowo-informatycznej
Jak praktycznie urzeczywistnić zapisy ustawowe oraz informacje zawarte w rozdziale 1.,
pkt. 1.4? Odpowiedzi na to pytanie można znaleźć w tym rozdziale. Aby odnieść się do
wcześniejszych rozważań, podzieliłem opinie sądowo-informatyczne na trzy kategorie:
1. Opinie dotyczące badań nośników i informatyki śledczej.
2. Opinie dotyczące oceny systemów komputerowych i teleinformatycznych.
3. Opinie z zakresu wyceny systemów teleinformatycznych.
4 R. Kotowicz, M. Niebrzydowska, Wstęp do informatyki śledczej, II PRAWO 57, s. 59 – 60.
5 T. Widła, Ocena dowodu..., s. 34 – 35.
Poleć książkęKup książkę 120
Informatyka sądowa w praktyce
6.2.1. Struktura opinii dotyczących badań nośników
i informatyki śledczej
1. Strona tytułowa.
2. Spis treści.
3. Wstęp.
4. Specyfikacja otrzymanych dokumentów/śladów/przedmiotów.
5. Sprawozdanie z przeprowadzonych badań. Wykonanie kopii materiału
dowodowego.
6. Omówienie materiału, przedstawienie wniosków z ich uzasadnieniem.
7. Wnioski zawierające ostateczne oceny.
8. Bibliografia.
9. Informacje o autorze opinii.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
121
Sygn. akt PR Ds.xxx.2017
………………………….….………
(Pieczęć nagłówkowa biegłego)
Egz. Poj.
Łomża, dn. ……..2017 r.
O P I N I A
b i e g ł e g o s ą d o w e g o z z a k r e s u i n f o r m a t y k i
dla
PROKURATURY REJONOWEJ W XXXXXXX
Zleceniodawca:
Prokurator Prokuratury Rejonowej w xxxxx
Jan KOWALSKI
Sporządził:
biegły sądowy Adam Chojnowski
Data utworzenia opinii: ................................. 2017 r.
Poleć książkęKup książkę 122
Informatyka sądowa w praktyce
SPIS TREŚCI
1. Wstęp ............................................................................................................................
2. Specyfikacja otrzymanych dokumentów .....................................................................
3. Sprawozdanie z przeprowadzonych badań. Wykonanie kopii materiału
dowodowego ................................................................................................................
4. Omówienie materiału, przedstawienie wniosków z ich uzasadnieniem ...................
5. Wnioski zawierające ostateczne oceny .......................................................................
6. Bibliografia ....................................................................................................................
7. O autorze opinii ............................................................................................................
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
123
I. Wstęp
W postanowieniu z dnia xxxxxxxxx.2017 roku prokurator Prokuratury Rejonowej w xxxxx
postanowił zasięgnąć mojej opinii jako biegłego z zakresu informatyki w celu prze-
prowadzenia badań .......................................................................................................
.........................................................................................................................................
II. Specyfikacja otrzymanych dokumentów
1. Postanowienie o powołaniu biegłego z dnia ......................... 2017 roku.
2. Ślad/przedmiot nr 1 — .................................................................................................
3. Ślad/przedmiot nr 2 — .................................................................................................
III. Sprawozdanie z przeprowadzonych badań.
Wykonanie kopii materiału dowodowego
Opinię i badanie opracowano w dniach: ......................... 2017 r.
Badania wykonał i opiniował: mgr inż. Adam Chojnowski, biegły w zakresie informa-
tyki i elektroniki (informatyk śledczy).
Badania wykonano ................................................), .......................................................
Zdjęcia wykonano aparatem Canon D60, obiektyw NIKKOR DX G ED z filtrem UV Pola-
roida Multi-Coated.
.........................................................................................................................................
IV. Omówienie materiału, przedstawienie wniosków z ich uzasadnieniem
Na podstawie dostarczonych materiałów dowodowych po zbadaniu ...........................
.........................................................................................................................................
Poleć książkęKup książkę 124
Informatyka sądowa w praktyce
V. Wnioski zawierające ostateczne oceny
Stwierdzam, że ................................................................................................................
Na tym opinię zakończono i podpisano.
.....................................................
(data, podpis i pieczęć biegłego)
Wykonano w 3 egzemplarzach jak w postanowieniu.
Prokuratura Rejonowa w xxxxxxxxxx.
Załącznik nr 1 — ..............................................................................................................
VI. Bibliografia
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
VII. O autorze opinii
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
125
6.2.2. Struktura opinii dotycząca oceny systemów
komputerowych i teleinformatycznych
1. Strona tytułowa.
2. Spis treści.
3. Wstęp.
4. Specyfikacja systemu sieci, teleinformatycznej.
5. Sprawozdanie z przeprowadzonych badań.
6. Omówienie materiału, przedstawienie wniosków z ich uzasadnieniem.
7. Wnioski zawierające ostateczne oceny.
8. Bibliografia.
9. O autorze opinii.
6.2.3. Struktura opinii/ekspertyzy z zakresu wyceny
systemów teleinformatycznych
WARIANT I (wariant UE)
1. Wstęp.
2. Wycena pakietu oprogramowania wraz z ......... wdrożeniem i instalacją.
3. Uzasadnienie:
Koncepcja i założenia do wyceny.
Symulacja godzin pracy programistów przy cenie rynkowej za godzinę pracy.
4. Zastosowane technologie kształtujące koszt oprogramowania i zaawansowanie
projektu (czasochłonność projektu ...........).
5. Deklaracja bezstronności i poufności.
6. Deklaracja zgodności z prawem, standardami Unii Europejskiej.
Poleć książkęKup książkę 126
Informatyka sądowa w praktyce
Sygn. akt PR Ds.xxx.2017
………………………….….……………
(Pieczęć)
Egz. Poj.
Łomża, dn. ……..2017 r.
EKSPERTYZA/OPINIA
Dla
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
Sporządzona przez mgr inż. Adama Chojnowskiego, biegłego z zakresu informatyki,
wpisanego do ................................................................., będącego biegłym z listy pre-
zesa Sądu Okręgowego w Łomży.
Ekspertyza/opinia w zakresie określenia rynkowej wyceny zakupionego przez benefi-
cjenta RPO xxxxxxxxxxxxxx na lata 2007 – 2013 oprogramowania wspierającego
działanie Firm w obszarze HR w oparciu o e-usługę w ramach realizowanego przez
niego projektu nr xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx.
W odpowiedzi na .......................................... (wg załączonej specyfikacji)
Informuję, iż opinia dotyczy wyceny:
1. Modułu e-CRM.
2. Modułu wsparcia i automatyzacji pracy grupowej (EGA, OA).
3. Modułu zarządzania obiegiem dokumentów (EDM).
4. Modułu automatyzacji procesu zamówień (e-Procurement, EDI).
5. Portalu internetowego z funkcją e-commerce (e-commerce, communication).
6. Instalacji i konfiguracji oprogramowania systemowego i wdrożenia systemu.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
127
I. Wycena pakietu oprogramowania wraz z instalacją i wdrożeniem
Na podstawie przeprowadzonej analizy dokumentów dotyczących oprogramowania
stwierdzono ....................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
UZASADNIENIE:
II. Koncepcja i założenia do wyceny
Wycena przeprowadzona została w oparciu o analizę dokumentacji otrzymanej wraz
z umową nr xxxx/2014 z ....................................................................., analiza prowa-
dzona była z uwzględnieniem następującej części dokumentacji:
1. Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu (strony 6 – 13).
2. Biznesplan (strony 37 – 46).
3. Analiza przedwdrożeniowa (na 16 stronach).
4. Protokół odbioru końcowego wraz ze zrzutami ekranowymi projektu
(na 17 stronach).
Wycenę określono metodą ............................. Wykorzystano metodę opartą na rezul-
tacie przedsięwzięcia, tj. rozmiarze produktu, gdyż to on przede wszystkim decyduje
o nakładach pracy z uwzględnieniem technologii kształtującej koszt oprogramowania
oraz wykorzystanych technologii do celów komercyjnych .............................................
III. Symulacja godzin pracy programistów
przy cenie rynkowej za godzinę pracy
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Poleć książkęKup książkę 128
Informatyka sądowa w praktyce
IV. Zastosowane technologie kształtujące koszt oprogramowania
i zaawansowanie projektu (czasochłonność projektu 6 miesięcy).
W oprogramowaniu zostały wykorzystane technologie do celów komercyjnych:
zarządzanie dokumentami (EDM — Document Management);
wsparcie i automatyzacja pracy grupowej (EGA — Groupware Automation);
automatyzacja prac biurowych (OA — Office Automation);
zarządzanie relacjami z klientami (E-CRM),
zarządzanie projektami (EPM — Project Menagement),
wykorzystanie elektronicznych narzędzi komunikacji — poczta elektroniczna,
działania marketingowe (e-marketing),
przygotowanie do druku i publikacji i materiałów szkoleniowych
(DTP — Desktop Publishing)
wykonywanie analiz, statystyk i wykresów przeprowadzonych badań
pracowniczych i działań rekrutacyjnych (BI — Business Intelligence).
Zgodnie z dokumentacją wykonawca wykonał i dostarczył do siedziby zamawiającego
przedmiot umowy na nośniku magnetycznym i przekazał prawa autorskie umowy.
V. Deklaracja bezstronności i poufności.
1. Zgodnie z posiadaną przeze mnie wiedzą nie pozostaję w stosunku
pokrewieństwa lub powinowactwa z
2. Zgodnie z posiadaną przeze mnie wiedzą w okresie ostatnich trzech lat
nie pozostawałem w stosunku pracy lub zlecenia z beneficjentem, ani nie
byłem członkiem jego władz.
3. Zgodnie z posiadaną przeze mnie wiedzą nie pozostaję z beneficjentem w żadnym
stosunku prawnym lub faktycznym, co mogłoby wzbudzić uzasadnione
wątpliwości co do mojej bezstronności.
4. Wyrażam zgodę na zachowanie w tajemnicy i zaufaniu wszystkich informacji
i dokumentów ujawnionych mi lub wytworzonych przeze mnie lub przygotowanych
przeze mnie w trakcie lub jako rezultat przygotowania opinii i zgadzam się,
że informacje te powinny być użyte tylko dla celów przygotowania przedmiotowej
opinii i nie powinny być ujawnione stronom trzecim. Zobowiązuję się nie
zatrzymywać kopii jakichkolwiek pisemnych informacji.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
129
VI. Deklaracja zgodności z prawem, standardami Unii Europejskiej.
Przedstawione w ekspertyzie analiza i wnioski są zgodne z przepisami prawa, defini-
cjami przyjętymi w Unii Europejskiej, definicjami Ministerstwa Finansów oraz słowni-
ka wydanego przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości. Zostały przeprowa-
dzone w oparciu o posiadaną przez sporządzającego opinię wiedzę i długoletnie
doświadczenie.
Opinię sporządził:
(Imię i nazwisko)
mgr inż. Adam Piotr Chojnowski,
biegły z zakresu informatyki.
Potwierdzam rzetelność opinii i zgodność ze stanem faktycznym treści deklaracji
bezstronności i poufności (§ 2 pkt. 2 umowy nr ............................... r.)
Data:
................................... r.
Podpis i pieczęć:
Źródła:
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Ekspertyzę wykonano na .... (.......) stronach w 2 (dwóch) jednobrzmiących egzempla-
rzach. Oraz zapisano w formie elektronicznej na 2 (dwóch) CD w pliku ............... pdf.
Prawa autorskie przeniesiono umową .......... z dnia ..................... .
.......................................
(podpis)
Poleć książkęKup książkę 130
WARIANT II
Informatyka sądowa w praktyce
1. Wstęp.
2. Specyfikacja otrzymanych dokumentów.
3. Wycena urządzeń teleinformatycznych i telekomunikacyjnych.
4. Arkusz wyceny środka technicznego.
5. Opinia biegłego.
6. Źródła.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
131
Sygn. akt Km
………………………….….……………
(Pieczęć)
Egz. Poj.
Łomża, dn. 28.11.20xx r.
W Y C E N A
b i e g ł e g o s ą d o w e g o z z a k r e s u i n f o r m a t y k i e l e k t r o n i k i
dla
komornika sądowego przy Sądzie Rejonowym ......................................
Zleceniodawca:
komornik sądowy
Sporządził:
biegły sądowy Adam Chojnowski
Data utworzenia opinii: 28.11.2xx r.
Poleć książkęKup książkę 132
Informatyka sądowa w praktyce
SPIS TREŚCI
1. Wstęp ............................................................................................................................
2. Specyfikacja otrzymanych dokumentów .....................................................................
3. Wycena urządzeń teleinformatycznych i telekomunikacyjnych ................................
4. Arkusz wyceny środka technicznego ...........................................................................
5. Opinia biegłego .............................................................................................................
6. Źródła ............................................................................................................................
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
133
I. Wstęp
W zleceniu z dnia 16.11.2016 roku w sprawie Km ........ zlecono mi wykonanie czyn-
ności niezbędnych dla sporządzenia wyceny ruchomości wyszczególnionych w tabeli
2.1, numery id od 1 do 12.
II. Specyfikacja otrzymanych dokumentów
1. Zlecenie wykonania wyceny przez biegłego z 16-11-2016 roku.
2. Dokumentacja fotograficzna sporządzona podczas oględzin w dniu 22-11-2016 roku.
3. Instrukcje IO78-1A, IO-LANWIN-1F, AT-MC101XL-103ST/FSx, Tm-44, BMK-40-1,
DGT 3450, Compact-Power TM.
III. Wycena urządzeń teleinformatycznych i telekomunikacyjnych
Wycenę opracowano w dniach: ........... 2016 r. .................. 2016 — oględziny.
Wycenę wykonał i opiniował: mgr inż. Adam Chojnowski, biegły w zakresie informa-
tyki i elektroniki.
Zdjęcia wykonano aparatem Canon D60 obiektyw NIKKOR DX G ED z filtrem UV Pola-
roida Multi-Coated.
Centrala DGT 3450
Poleć książkęKup książkę 134
Informatyka sądowa w praktyce
CHARAKTERYSTYKA OBIEKTU TECHNICZNEGO
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
Tabela 3.1. Wykaz ruchomości centrali DGT3450 do wyceny, id — numer ze zlecenia.
Nr/id
zlecenia
Rodzaj
urządzenia
Producent Model/
Typ/Rok
Wartość
U
Szafa
Ilość
Osprzęt teleinformatyczny do centrali cyfrowej DGT3450 szafa 1,2 pomieszczenie I
1./10
2./5
3./3
4./4
5.
6./6
7./7
8.
9./8
Plezjochroniczny
multiplekser grup
pierwotnych
Synchroniczny
modem
światłowodowy
Multiplekser
światłow
TransXpress
155 Mbit
PatchPanel
optyczny fiber
optics system
Konwerter
optyczny
— Fast Ethernet
IP digital
subscriber
Multiplekser
DSLAM
Patchpanel
18-portowy
System
do agregacji
abonentów
sieci DSL
Switch 24-portowy
— Fast Ethernet
CISCO
ALKATEL-
LUCENT
7324 RU-B
192 linie
łączy DSL
noname
DrayTek
1119x0,396
3000x0,396
100x0,396
4500x0,396
3000x0,396
250x0,396
A24S
168 portów
ADSL2+
SCORPIO
1500
ODF 1
ODF2
10./9
ADSL IP DSLAM
TAINET
11./11
PatchPanel
optyczny
Optics
noname
LANEX
LANEX
4xE1
TM-44
1998
G.703
BMK-40
4500x0,396
2
4 szt.
793x0,396
1,2
5 szt.
SIEMENS
SMA
8000x0,396
FIBOSS
250x0,396
OPTOKON
CS-110/S31
300x0,396
1
1
1
1
1
1
1
1
2
1 szt.
2 szt.
5 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
2 szt.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
135
Nr/id
zlecenia
Rodzaj
urządzenia
Producent Model/
Typ/Rok
Wartość
U
Szafa
Ilość
CENTRALA DGT3450 szafy 3, 4 pomieszczenie I
12./12
12.1
12.2.1
12.2.2
12.2.3
12.2.4
12.2.5
12.2.6
12.2.7
12.2.8
12.2.9
12.2.10
12.2.11
12.2.12
12.2.13
12.2.14
12.2.15
12.2.16
12.2.17
12.2.18
12.2.19
12.2.20
12.2.21
12.2.22
12.2.23
12.2.24
12.2.25
12.3.1
12.3.2
12.3.3
12.3.4
12.3.5
Cyfrowy system
telekomunikacyjny
(centrala cyfrowa)
DGT 3450 4 Szafy
Szafa z polem
krosowym
TCK2-H
BPSS
BPSR
BPST
BPSS
Moduł GP-PK
Moduł ZAS
Jednostka JS7100
Jednostka JS7200
FlashRAM
DTMF
HUB NET
BPR
ZAS
ZAS
MSR
BPSR
BPWD
BPRD
FSK
FlashRAM
WAN
SSO
DTMF
HUB-HDLC
ZAS
ZAS
BPSL
GP-PK
BPS
DGT
3450
211860
1 kpl.
DGT
KRONE
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
1000x0,396
396
20140x0,369 5,9
100x0,396
7
7
4
4
4
4
100x0,396
4,5
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
100x0,396
9,10 3
6
9
6
10
10
10
10
10
10
10
2,3,
4,6,7
5
4
4
4
3
3
3
3
3
3
3
3
3
3
4
4
4
4
4
100x0,396
100x0,396
3 szt.
9 szt.
4 szt.
4 szt.
4 szt.
2 szt.
4 szt.
2 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
2 szt.
1 szt.
4 szt.
4 szt.
4 szt.
1 szt.
2 szt.
2 szt.
2 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
1 szt.
2 szt.
2 szt.
12
szt.
2 szt.
6 szt.
2 szt.
2 szt.
Poleć książkęKup książkę 136
Informatyka sądowa w praktyce
Nr/id
zlecenia
Rodzaj
urządzenia
Producent Model/
Typ/Rok
Wartość
U
5
5
5
5
6,7
6,7
6,7
Szafa
Ilość
4
4
4
4
4
4
4
4
2 szt.
1 szt.
1 szt.
2 szt.
4 sz.
14 szt.
3 szt.
1 szt.
1 kpl.
3520x0,396
11663x0396
7
GDZ
MSR
MPR
BPWD
PL2 188
TA
BPL
UKO
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
DGT
12.3.6
12.3.7
12.3.8
12.3.9
12.3.10
12.3.11
12.3.12
12.3.13
12.4
13./2
Pole krosowe
KRONE
SYSTEM ZASILANIA CENTRALI pomieszczenie II
System zasilania
centrali
oscom
PSC1000
9000x0,396
II pom
1 kpl.
13.1
Zasilacz 750 W
oscom
Energy
System
750 W
Ii pom
2 szt.
13.2
Sterownik
z klawiaturą
i wyświetlaczem
oscom
PSC1000
II pom
13.3/1
Akumulatory
Oerlicon
550x0,396
II pom
12
szt.
Wszystkie wyżej wymienione elementy (oprócz systemu zasilania) są integralną czę-
ścią centrali.
Poza centralą główne elementy teleinformatyczne systemu to:
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
.........................................................................................................................................
IV. Arkusz wyceny środka technicznego
Podstawa metodologiczna wyceny
Za podstawę oszacowania wartości rynkowej przyjęto aktualny poziom cen ruchomości
podobnego typu, używanych, sprawnych technicznie (tabela 4.1), o zbliżonym roku pro-
dukcji lub cen nowych ruchomości o zbliżonej konstrukcji lub przeznaczeniu, uzyska-
nych z przetargów i informacji internetowych.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
137
Tabela 4.1. Fizyczne zużycie sprzętu technicznego, zużycie potencjału technicznego [12]
Lp.
Opis sprzętu technicznego.
Stopień zużycia
fizycznego
Do 10
Do 30
1.
2.
3.
4.
Sprzęt nowy, dotychczas nieużytkowany
Sprzęt w początkowym okresie użytkowania, stan BDB
Sprzęt funkcjonuje bez zastrzeżeń, nie ma potrzeby napraw, konserwacji Do 40
Sprzęt funkcjonuje, stan techniczny nieznany, nie zapewnia bezawaryjnego
użytkowania, konieczność przeprowadzenia przeglądu technicznego,
regulacji, napraw bieżących
Do 50
Współczynnik nowoczesności
K = 1 – α (t – 1)
K = 0,8 – 1 aktualnie produkowane
K = 0,6 – 0,8 dla obiektów niewytwarzanych, dostępne są części zamienne
Przyjęto: 0,8
Wartość rynkową urządzeń wyznacza się z zależności:
gdzie:
Wr = Wp · (1 – S/100) · K · E
Wp — wartość początkowa urządzeń
S — zużycie potencjału technicznego wyrażone w
S = t/T · 100 = 18/40 · 100 = 45
K — współczynnik nowoczesności konstrukcji = 0,8
E — współczynnik podatności rynkowej
[4.1]
[4.2]
Współczynnik podatności rynkowej przyjmuje się w wysokości 0,9 z uwagi na bardzo
wąski rynek zbytu, stan ruchomości w dacie oględzin, a także inne czynniki wpływają-
ce na wartość ruchomości.
Wr = 535000 · [(1 – (45/100)) · 0,8 · 0,9] = (0,55 · 0,8 · 0,9) · 535000 = 211860
[4.3]
V. Opinia biegłego
Stwierdzam, że na postawie ustalonego stanu technicznego, okresu i sposobu użyt-
kowania, przedstawionych dokumentów i obliczeń oraz informacji o cenach przetar-
gów porównywalnych urządzeń teleinformatycznych i telekomunikacyjnych wartość
centrali z urządzeniami teleinformatycznymi i zasilaniem w warunkach swobodnego
rynku bez żadnych ograniczeń wynosi:
W = 211 860 (słownie: dwieście jedenaście tysięcy osiemset sześćdziesiąt złotych).
Poleć książkęKup książkę 138
Informatyka sądowa w praktyce
Tabela 5.1. Oszacowane wartości ruchomości wyszczególnione w zleceniu komorniczym
Biegły nie bierze odpowiedzialności za ukryte wady centrali, uszkodzenia oraz braki
powstałe po przeprowadzeniu oględzin.
Na tym wycenę zakończono i podpisano.
..............................................
(data, podpis i pieczęć biegłego)
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
139
6.3. Metodyka pracy biegłego
W swojej praktyce spotkałem się niejednokrotnie z pytaniami: „Jak zaczyna pracę biegły
informatyk?”, „Jaka jest metodyka jego pracy?”, „Czy istnieje algorytm pracy biegłego są-
dowego?” i wieloma innymi pytaniami o tzw. gotowe „recepty” w uzyskaniu końcowego
dokumentu opinii czy ekspertyzy. Niestety nie ma żadnych gotowych „recept”, nie istnieją
dokumenty normujące etapy pracy biegłego informatyka. Publikacji, szczególnie w zakresie
metodyki pracy biegłych psychiatrów, lekarzy6, jest sporo. Publikacje te dostarczają wiedzy
z zakresu mechanizmów sporządzania opinii psychiatrycznej, psychologicznej i seksuologicznej
oraz prawa karnego procesowego, jaką powinien dysponować biegły sądowy. Mechanizmy
sporządzania opinii z zakresu informatyki lub elektroniki niestety różnią się. Próby ich sys-
tematyki lub opisów podjął się między innymi M. Szmit7.
W niniejszym rozdziale postanowiłem przekazać te informacje, które według moich prze-
myśleń powinny znaleźć się w takiej metodyce, uwzględniając oczywiście uwarunkowania
prawne i elementy obowiązkowe wynikające z k.p.k. oraz k.p.c. i innych aktów prawnych.
Sam temat metodyki pracy biegłego oraz narzędzi badawczych zasługuje na zupełnie odrębną
i dość obszerną publikację. Poniżej przedstawiam przykładowy algorytm, według jakiego biegły
może przedstawić opinie lub ekspertyzę.
Głównymi elementami tego mechanizmu, poza przygotowaniem samego postanowienia,
gdzie następuje zakreślenie zakresu i tematu opinii wraz z pytaniami organu procesowego
do biegłego, są:
a) Czynności przygotowawcze.
b) Czynności badawcze i wnioski końcowe.
c) Czynności końcowe.
6.4. Opisy czynności i ich dokumentowanie
Podczas pracy biegły obowiązkowo musi precyzyjnie dokumentować wyniki swoich badań
oraz wykazać wszystkie czynności niezbędne do przeprowadzenia zarówno badań, jak i samej
opinii. Samo dokumentowanie tych czynności znajduje odzwierciedlenie w opinii oraz kar-
cie pracy biegłego. Biegły powinien przedstawić również metodyki, jakimi posługiwał się
podczas badań. Przedstawić wykazy urządzeń i programów, jakimi posługiwał się podczas
swojej pracy, wykazy aparatury i przyrządów pomiarowych. Przykłady tych rozwiązań znaj-
dziemy w ostatnich rozdziałach książki wraz z realnymi opiniami przygotowanymi na użytek
tej oto publikacji. Poniżej karta pracy biegłego.
6 K. Eichstaedt, P. Gałecki, A. Depko, A. Krasowska, Metodyka pracy biegłego psychiatry, psychologa oraz
seksuologa w sprawach karnych, nieletnich oraz wykroczeń.
7 M. Szmit, Wybrane zagadnienia opiniowania sądowo-informatycznego, Wydawnictwo PTI, Warszawa 2014, s. 61.
Poleć książkęKup książkę 140
Rysunek 6.2.
Algorytm pracy
biegłego informatyka
Informatyka sądowa w praktyce
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
141
KARTA PRACY BIEGŁEGO
Karta pracy biegłego sądowego z zakresu elektroniki i informatyki stanowiąca załącz-
nik do rachunku nr ...... 1/A-Z/251 ............. z dnia ...... 20.05.2008 ....... Wystawionego
dla Prokuratury Okręgowej za sporządzoną opinię do sprawy Syg. akt ...... VII/ .....
/2015 ........
Lp. Wykaz czynności
Liczba godzin
A.
1.
2.
B.
1.
2.
3.
C.
1.
2.
Czynności przygotowawcze
Zapoznanie z aktami i dokumentami sprawy
Przygotowanie stanowiska pomiarowego z oprogramowaniem zgodnie z metodyką
Czynności badawcze
Wykonanie pomiarów i badań
Interpretacja pomiarów i czynności badawczych
Udokumentowanie pomiarów
Czynności końcowe
Przygotowanie wniosków końcowych
Wykonanie opinii
16
5
16
3
5
16
Razem godzin
61
Łomża, dnia .............................
....................................................................
Podpis biegłego
Poleć książkęKup książkę 142
Informatyka sądowa w praktyce
6.5. Wnioski z ekspertyzy, opinii
Najważniejszym punktem całej opinii jako dowodu w sprawie jest udzielenie odpowiedzi
na pytania zawarte w postanowieniu oraz przedstawienie ostatecznych wniosków8 w danej
sprawie. Pierwsze rozdziały dokumentują naszą pracę i przedstawiają kolejne jej etapy, bada-
nia związane z formułowaniem ostatecznych wniosków, które to stanowią kwintesencję naszej
opinii czy ekspertyzy. Dlatego niezmiernie ważne jest właściwe ujęcie w kilku czy kilkudzie-
sięciu zdaniach napisanych językiem zrozumiałym dla każdego wyniku końcowego. Doko-
nanie i udokumentowanie potrzebnych spostrzeżeń przez biegłego znajdzie uzasadnienie, gdy
zostaną wyciągnięte istotne dla sprawy fakty9. Wnioski powinny być stanowcze, o wysokim
stopniu prawdopodobieństwa, jednak możemy uzyskać również wnioski alternatywne lub
też z braku wystarczających informacji możemy nie wydać opinii10. Wnioski mogą być rów-
nież uzyskane inną metodą niż prawdopodobieństwo, np. metodą rangowania ocen eks-
perckich11. Pomijając jednak opisy metodologii wydawania wniosków, stwierdzić należy, że
opinie muszą być konkretne i dotyczące badanej sprawy. Nie jest mile widziane rozmywanie
tematu lub niepotrzebne ubarwianie oczywistych wniosków. Niedopuszczalne jest również
sugerowanie wyniku sprawy, w jakiej wypowiada się biegły. Rozstrzygnięcie należy do organu,
który wydał postanowienie. Biegły przedstawia wnioski i na tym kończy się jego rola wyni-
kająca z zasięgnięcia opinii (biegły może być oczywiście wezwany do złożenia opinii uzu-
pełniającej lub w sprawach budzących kontrowersje wezwany na rozprawę w charakterze
biegłego). Z najczęstszych błędów popełnianych podczas formułowania wniosków należy
wymienić:
brak odpowiedzi na konkretne pytania sądu, mając sprawdzone i oczywiste
informacje wykazane w opinii;
próba wymuszenia odpowiedzi (domniemanie) przy braku śladów, informacji
i tym samym wprowadzenie w błąd organu rozstrzygającego spór lub
badającego sprawę karną;
brak czytelności, wnioski są zagmatwane i wielostronicowe, nieadekwatne
do rozmiaru sprawy;
celowe wprowadzenie w błąd sądu lub organu przygotowawczego w sprawach
karnych, co może mieć konsekwencje dla samego biegłego;
formułowanie opinii alternatywnych przy braku konkurencyjnych teorii
i oczywistych wniosków w badanej sprawie;
wypowiadanie się biegłego w swoim imieniu, biegły powinien wypowiadać się
w imieniu swojej dyscypliny;
8 J. Wójcikiewicz, Ekspertyza..., op. cit.
9 Wyrok SN z 20.06.1985 roku II CR 197/84, OSN 1984, z. 2 – 3, poz. 37.
10 Z. Marek, Wybrane..., op. cit, s. 241.
11 M. Szmit, Opiniowanie sądowo-informatyczne, s. 93.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
143
posługiwanie się językiem specjalistycznym lub niezgodnym z Polskimi
Normami;
fabularyzowanie wypowiedzi biegłego.
Wnioski powinny być umieszczane na końcu opinii (wbrew podejściu urzędowemu, po
czym następuje uzasadnienie12) ze względu na możliwość niezrozumienia lub nawet błędu
pisarskiego popełnionego przez biegłego. Często zdarza się, że organ procesowy zapoznaje
się tylko z wnioskami, nie czytając uzasadnienia, zatem umieszczenie w końcowym miejscu
naszych wniosków zmusi go do odczytania całego dokumentu i zrozumienia kontekstu badań,
czasami organ procesowy wychwyci błędy w strukturze lub zapisach samej opinii i poprosi
o jej uzupełnienie lub zada dodatkowe pytania w formie pisemnej lub na sali sądowej. To
przyczyni się do przyjęcia dowodu z opinii biegłego jako dowodu w sprawie i zapobiegnie
jego odrzuceniu (mimo poprawnej treści samej opinii i nakładu pracy biegłego).
6.6. Opinia uzupełniająca
Opinię uzupełniającą wydaje się, gdy na skutek nowych materiałów dowodowych lub no-
wych okoliczności sprawy, np. powstałych w trakcie pisania opinii, względnie niewystar-
czających wiadomości zawartych w samej opinii sąd lub organ przygotowawczy w spra-
wach karnych zwróci się w formie pisemnej o uzupełnienie tych danych i ewentualne
dodatkowe nowe wnioski. Jeżeli wnioski końcowe diametralnie różnią się lub powstają al-
ternatywne opinie, należy je ponownie uzasadnić, uwzględniając nowe materiały dostar-
czone biegłemu. Nie wydaje się nowej opinii jedynie w tych punktach, które nie wnoszą
zmian. Gdy wynikają nowe fakty, uzupełniamy te wiadomości specjalne, pomijając oczywi-
ste punkty z opinii głównej. Opinia uzupełniająca najczęściej może mieć miejsce w trakcie
złożonych spraw, które wskutek powstawania opinii i czasu jej wydania mogą ulec zmianie.
W pewnych przypadkach sąd może wezwać biegłego i ustnie już uzyskać wyjaśnienia zwią-
zane z powstaniem nowych okoliczności w badanej sprawie. Opinia uzupełniająca bez-
względnie musi być traktowana jako dokument powiązany z opinią główną i stanowić z nią
jeden dowód w prawie. Zmiana wniosków na zupełnie inne, niż założono w opinii zasadni-
czej, musi być wyraźnie udokumentowana i udowodniona, w przeciwnym razie łatwo może
zostać odrzucona w trakcie trwania procesu jako dowód niewiarygodny. Sąd może w takim
przypadku powołać nowego biegłego lub zespół biegłych i zażądać wydania nowej opinii.
Sam fakt wydania opinii uzupełniającej nie jest niczym nowym w polskich sądach — nie-
jednokrotnie traktowany jest jako uzupełnienie podczas pojawiania się nowych wiadomo-
ści specjalnych w trakcie trwania procesu. Należy jednak wskazać, że jest często naduży-
wany, ponieważ niejednokrotnie należałoby wydać kolejną, nową już opinię, mimo że w tej
samej sprawie. Pojawiły się jednak nowe fakty lub nowe dowody, które mogą wygenero-
wać całkiem inne zagadnienia i wymagają od biegłego pochylenia się od początku nad całą
sprawą, wydłuża to fakt powstania nowej opinii, która jest traktowana jako uzupełniająca,
a niestety jest w istocie kolejnym, nowym już dokumentem.
12 Opinia nie jest decyzją urzędową — przypomina autor.
Poleć książkęKup książkę 144
Informatyka sądowa w praktyce
6.7. Opinia ustna, wezwanie biegłego
Wezwanie biegłego do sądu lub jednostki policji, prokuratury jest jednym z elementów je-
go pracy i może zaistnieć w przypadku bardziej złożonych spraw. Organ procesowy może
zażyczyć sobie osobistego wyjaśnienia niejasności z samej opinii bądź dotyczących innych
elementów sprawy. Przesłuchanie biegłego stosuje się nad wyraz często w sądach, w któ-
rych problemem jest zrozumienie samej opinii w formie pisemnej, pojawia się wiele nieja-
sności. W tych przypadkach sąd powinien zwrócić się o wydanie opinii uzupełniającej. Czasami
problemem jest język informatyki zupełnie niezrozumiały dla osób będących prawnikami,
w związku z tym sąd będzie prosił o wyjaśnienie pojęć istotnych dla sprawy. Ustna opinia
nie powinna być pierwsza i raczej nie jest to stosowane w praktyce, ponieważ emocje panujące
na sali sądowej mogą zakłócić sposób formułowania opinii lub doprowadzić do zupełnie
nieoczekiwanych wniosków często wypowiadanych przez biegłego wskutek nakierowania
go przez nieco bardziej obytych z salą rozpraw mecenasów. W szczególności jeżeli biegły
tłumaczy coś stronom lub sądowi i ma to powtórzyć, może dochodzić do błędnego wycią-
gania wniosków, braku rzeczowości lub próby zdyskredytowania biegłego przez strony. Pogu-
bienie się biegłego podczas składania takich wyjaśnień nie służy sprawie. Często biegli
informatycy to osoby nad wyraz rzeczowe i stosujące prostą formę wypowiedzi. Przez co
ich przekaz może być źle odebrany. Również z punktu widzenia sędziów taki tryb przesłu-
chania czy wyjaśnień biegłego nie jest komfortowy i często dochodzi do błędnych konkluzji
mających negatywny wpływ na bezstronność i cały obraz badanego przypadku. Pełnomoc-
nicy stron w przesłuchaniu widzą kolejną okazję do podważenia kompetencji biegłego lub
poprzez swoje wypowiedzi nasycone terminologią prawniczą i sposobem prowadzenia
swoich wywodów potrafią wprowadzić w zamierzoną pułapkę biegłego, z której on nie będzie
w stanie wytłumaczyć się na sali sądowej. Podważanie kompetencji przez strony, dla któ-
rych wydana opinia jest niekorzystna, jest nad wyraz często stosowaną praktyką, dlatego
wzywanie biegłego powinno służyć jedynie wyjaśnieniom mało istotnym z punktu widzenia
rozstrzygnięcia sprawy, a stanowić swoiste uzupełnienie tej wiedzy, która została już prze-
kazana. Techniki perswazji, manipulacji i wymuszeń korzystnych zeznań stosowane przez
strony zakłócają naturalny proces oceny przez sąd i wpływają negatywnie na jego rozstrzy-
ganie. Sąd w przypadku rozeznania co do intencji stron takie wyjaśnienia powinien prze-
rwać i pozwolić biegłemu wypowiedzieć się w formie opinii uzupełniającej bądź odpowie-
dzi na pytania stron pisemnie.
6.8. Ocena pracy biegłego
Ostatnim z elementów opiniowania sądowo-informatycznego jest ocena pracy biegłego.
Nie jest to kwestia uregulowana ustawowo, dlatego różnie wygląda w sądach okręgowych,
gdzie stosuje się wytyczne do oceny pracy biegłych sądowych. Opinia jak każdy dowód
podlega ocenie przez organ procesowy, zgodnie z zasadą swobodnej oceny dowodów.13
13 M. Szmit, Opiniowanie sądowo-informatyczne, pkt. 3.9, s. 105.
Poleć książkęKup książkę Rozdział 6. Opiniowanie sądowo-informatyczne
145
Z zagadnieniami tymi związane są kwestie wynikające z k.p.k. i k.p.c.14 Jeżeli w ocenie sądu
opinia jest niepełna i niejasna, może zażądać jej uzupełnienia lub powołać innego biegłego
lub zażądać opinii instytutu naukowego lub naukowo-badawczego. Ocena pracy biegłego
nie jest prostym zadaniem, ponieważ sąd nie dysponuje wiedzą specjalną i nie on powinien
ją oceniać. Może ocenić ją jedynie pod kątem rzetelności, niepełności i niejasności oraz
przydatności w sprawie15. W pracy podjętej przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości16 doko-
nano próby oceny obecnego systemu biegłych sądowych, gdzie 87 badanych wskazało na
potrzebę zmiany w polskim systemie biegłych sądowych. Oznacza to, że poziom meryto-
ryczny i oczekiwania sędziów co do samych opinii budzą wiele kontrowersji. Sędziowie
określili go jako system niewydolny i wymagający zmiany całkowitej. Jednak wiele zastrze-
żeń budzi samo podejście niektórych sędziów, którzy nie potrafią właściwie postawić pytań
i głównej tezy w postanowieniu, sugerując niejednokrotnie biegłemu oczekiwane odpowiedzi.
Pytania formułowane są często w sposób nieodpowiedni i mylący. Przepisanie „oczekiwań
i próśb” stron co do opinii wydanej na ich korzyść z niezachowaniem bezstronnych wnio-
sków biegłego to jeden zasadniczych błędów popełnianych przez system biegłego sądowego.
Oczekiwanie, że biegły wyda opinię, która rozstrzygnie spór, jest kolejnym poważnym błę-
dem, ponieważ biegły nie jest i nie może być organem rozstrzygającym. Jedynie rzeczowo
oceniającym fakty i dowody za pomocą wiedzy specjalnej, którą posiada. Wśród propono-
wanych przez prezesów sądów okręgowych modyfikacji najczęściej wymieniane to: pod-
niesienie wynagrodzenia biegłych, co miałoby zwiększyć zainteresowanie specjalistów
pełnieniem funkcji biegłego.
Pozostałe proponowane zmiany to:
zwiększenie liczby biegłych (szczególnie lekarzy w deficytowych dziedzinach
oraz w najczęściej występujących jednostkach chorobowych);
zdyscyplinowanie biegłych do terminowego wydawania opinii;
utworzenie ogólnopolskiej listy biegłych, która zawierałaby informacje o wszystkich
biegłych sądowych — jakie aktualnie wykonują zlecenia, na kiedy mogą sporządzić
opinię, oraz umożliwiałaby szybki kontakt z biegłym; najlepiej, gdyby taka lista
była dostępna w Internecie;
stworzenie organu zajmującego się weryfikacją kandydatów na biegłych oraz
bieżącą oceną pracy biegłych;
wprowadzenie wymogu posiadania kilkuletniego doświadczenia w dziedzinie,
w której kandydat na biegłego ma wydawać opinie, oraz „nałożenie obowiązku
podnoszenia swoich kompetencji poprzez udział w szkoleniach, kursach,
warsztatach, konferencjach itd.”.
14 Art. 201 k.p.k., art. 285 §3 k.p.c., art. 286 k.p.c., art. 290 k.p.c.
15 Odnośnie do pojęć niepełności i niejasności, wyrok SN z 07.10.2009 r. IV KK 174/09.
16 Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, dr P. Ostaszewski, Joanna Klimczak, Justyna Włodarczyk-Madejska, Kamil
Joński, Warszawa 2016.
Poleć książkęKup książkę 146
Informatyka sądowa w praktyce
Poleć książkęKup książkę Skorowidz
A
baza danych, 26
biegły, 13
adres, 88, 89
analiza
aplikacji, 99, 100, 101
artefaktów, 44
dokumentacji projektowej, 289
informacji cyfrowych, 7, 29
oprogramowania, 70, 261
użytkowego, 70
złośliwego, Patrz: oprogramowanie złośliwe
analiza
powłamaniowa, 44, 75
systemów informatycznych, 70
śledcza, 44, 75
automatyzacja, 101
post mortem, Patrz: badanie post mortem
zdarzeń w osi czasu, 96, 97
archeologia cyfrowa, 28
ARP-spoofing, 67
atak, 75, 67, 68
B
badanie
bezpieczeństwa, 61
funkcjonalności, 61
jakości systemów, 61
oprogramowania, 64, 261
post mortem, 27, 48
standard
COBIT, 61, 62, 63
GTAG, 61
ad hoc, 13, 18
dokumenty, 16
funkcjonariuszem publicznym, 20
instytucjonalny, 13
metodyka pracy, 139
ocena pracy, 144
ochrona prawna, 20
odpowiedzialność
cywilna, 19, 20
dyscyplinarna, 18
karna, 17, 18
odszkodowawcza, 19
opinia, Patrz: opinia
prawa, 15
przyrzeczenie, 16
stały, 13, 18
wezwanie, 144
wynagrodzenie, 14, 15
big data, 55
bloker, 46
programowy, 27, 36
sprzętowy, 26, 36, 38, 59
zapisu, 36
Bunting Steve, 29
C
cache, Patrz: pamięć podręczna
Carrier Brian, 81
Carvey Harlan, 27, 82
Poleć książkęKup książkę 420
dane
D
baza, Patrz: baza danych
filtrowanie, 58
identyfikacja, 58
integralność, 26
kopia binarna, Patrz: kopia binarna
przepływ, 27
przeszukiwanie za pomocą słów kluczowych, 43
szyfrowanie, 92
ulotne, 86
zabezpieczanie, 26
zanieczyszczenie, 26, 28
dowód elektroniczny, 26
dziennik
zabezpieczeń, 82
zdarzeń
aplikacji, 93
systemowych, 82
E
F
ekspertyza, 22
flooding, 67
funkcja
haszująca, Patrz: funkcja skrótu
SHA, 49
skrótu, 42, 43, 49
geologia cyfrowa, 28
G
I
identyfikator PID, 28
incydent informatyczny, 7, 27
informatyka
sądowa, 7, 8
śledcza, 7, 27, 28, 44
dochodzenie, 28
sprzęt, Patrz: sprzęt
i-węzeł, 28
K
karta sieciowa, 88
keylogger, 68
kod źródłowy, 25
Skorowidz
komputer
chłodzenie, 34, 35
konfigurowanie, 29, 30, 31, 32, 38
pamięć, 32
procesor, 31
kontener binarnych obrazów dysku, 45, 46
kopia binarna, 45, 59
badanie, 48
obróbka, 41, 43
oprogramowanie, 38, 40, 41
tworzenie, 46, 47
Kovar David, 81
kryptoanaliza, 68
L
licencja, 25, 26, 109, 110, 111, 112, 114
Linux, 44, 114
lista biegłych sądowych, 13, 14
Locard Edmond, 28
log komputerowy, 26, 78
M
mailbombing, 67
maszyna wirtualna Oracle VM VirtualBox, 44
metadane, 26, 46, 96
analiza, 97
przechwytywanie, 81
MMS, 26
Mutl Michał, 44
nagranie dźwiękowe, 26
N
O
obraz śledczy kwalifikowany, 45
ochrona dóbr osobistych, 204
opinia, 117, 142
dotycząca
badań nośników i informatyki śledczej, 119, 120
elektroniki, 155
miernictwa i metrologii, 160
mobile forensic, 166
nośników i informatyki śledczej, 166
oceny systemów komputerowych, 119, 125
uszkodzenia laptopa, 318
wad fizycznych sprzętu radiowego, 308
wady fabrycznej laptopa, 330
wyceny systemów teleinformatycznych, 119,
130, 133, 136
Poleć książkęKup książkę Skorowidz
ocena, 144
prywatna, 22
struktura, 22
termin, 119
ustna, 144
uzupełniająca, 143, 144
wnioski, 143
z zakresu elektroniki, 147
zakres, 21
oprogramowanie
badanie, 64, 261
do badania urządzeń mobilnych, 187
do kryptografii, 29
licencja, 109
wersja, 110
wycena, 103, 105, 109
złośliwe, 92, 93, 94, 95
P
pamięć, 31, 32
pen test, 65, 66
metodologia, 69
permissive, Patrz: licencja liberalna
phishing, 75
ping flood, 75
ping of death, 75
plik, 26
atrybuty, 96
binarny obraz dysku, 45
bodyfile, 81
hibernacji, 83
konfiguracyjny, 78
prefetch, 83
rejestru systemowego, 78
typ, Patrz: typ
wymiany, 86
postanowienie, 117, 119
cywilne, Patrz: sprawa cywilna
procesor, 31
program
AccessData FTK Imager, 38, 53
AlternateStreamView, 94
antywirusowy, 93
ASA, 100
Attack Surface Analyzer, 100
AXIOM CLOUD, 55
Axiom Examine, 43
Axiom Process, 43
Belkasoft Evidence Center, 43
CaseNotes, 44
421
cryptcat, 87
Cygwin, 44
DB Browser, 84
Digital Forensic Tool Testing, 44
Dr Watson, 94
EnCase, 53, 81, 84
EnCase Forensic, 41, 96
EnCase Imager, 40
Event Log Explorer, 44
FTK Imager, 46
hydra, 65
Log2Timeline, 96
LogParser, 44, 84
Magnet Axiom, 43
Malicious Software Removal Tool,
Patrz: program MRT
MediaEraser Premium, 91
medusa, 65
mft.pl, 81
MinGW, 44
MOBILedit! Forensic, 188
MRT, 93, 94
Nirsoft, 44
nmap, 65
Offvis, 44
open source, 44
OWASP ZAP, 65
Oxygen Forensic Detective, 192, 193, 197, 198
Oxygen Forensic Viewer, 194
Oxygen Forensic Suite, 198, 199, 200
Plist Viewer, 199
ProDiscover, 44
Regedit, 84
RegRipper, 84
SoftPerfect Network Scaner, 89
SQLite Viewer, 199
Struktured Storage Viewer, 44
SzpiegPC, 53, 83, 84, 94
Tableau Imager, 38
Task Manager DeLuxe, 53
tcpdump, 88
UFED Physical Analyzer, 189
Visual Studio, 44
Volatility, 65
WebScrab, 65
WFP Checker, 94
Windows Defender, 94
Windows File Analyzer, 44, 53, 82, 83, 84
Wireshark, 65, 89
Woanware, 44
WRR MiTeC, 84
Poleć książkęKup książkę 422
program
XACT, 192
XRY, 191
XRY Cloud, 44
Zenmap, 65
projekt informatyczny, 69
przechwytywanie pakietów, 88
przypadek testowy, 61
R
RAM, Patrz: pamięć operacyjna
raport, 43
rejestr systemowy, 84
replikator, 49
rzeczoznawca, 13, 22
S
scenariusz testowy, 61
sieć
TOR, 91
WAN, 89
włamanie, Patrz: włamanie do sieci
skaner antywirusowy, 93
SMS, 26
sniffer, 88
sniffing, 67, 75
sprawa cywilna, 26
sprzęt, 29, Patrz też: komputer
stanowisko
badawcze, 76
diagnostyczne, 147, 172, 177, 186
do badania urządzeń mobiln
Pobierz darmowy fragment (pdf)
