Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00926 009120 24102604 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Katastrofy naturalne - ebook/pdf
Katastrofy naturalne - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 129
Wydawca: SBM Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7845-728-2 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> popularnonaukowe
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Natury nie da się ujarzmić. Mimo że od wieków człowiek próbuje okiełznać przyrodę, ona od czasu do czasu demonstruje swoją siłę. Wybuchy wulkanów, trzęsienia ziemi, lawiny, huragany, tornada, sztormy, burze to tylko niektóre z przejawów drzemiącej w naturze potęgi.
Książka omawia naturalne katastrowy w wodzie i na lądzie, a także te, które nadchodzą z powietrza. Zgromadzone fotografie dają obraz siły, jaką dysponuje matka natura.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Sławomir Kobojek E k s t r E m a l n E z j a w i s k a p r z y r o d n i c z E Katastrofy naturalne Katastrofy naturalne WproWadzenie W głębinach ziemi Z wnętrza Ziemi na powierzchnię Ujarzmić wulkany Gdy Ziemia drży Śmiercionośne fale tsunami na poWierzchni ziemi Wędrujące góry Krasowe pułapki zagrożenia z poWietrza Kosmiczne zagrożenia – wędrujące kamienie Dynamiczne procesy w atmosferze ziemskiej Burze i gradobicia poWodzie i klęski suszy Globalne ocieplenie i jego skutki Powodzie Powódź powszechna – potop Potop wydarzył się w Ameryce Katastrofalne powodzie Susze i katastrofalne pożary zakończenie 4 7 9 21 22 30 37 39 59 65 66 73 94 101 103 104 108 110 113 118 126 WproWadzenie ziemskie żywioły Od początku swego istnienia człowiek zmagał się z siłami natury. Starając się zabezpieczyć od wpływu niekorzystnych zjawisk, tworzył bezpieczne schroniska w jaskiniach, a później budował domy. Przyroda dawała człowiekowi z jednej strony wszystko, czego potrzebował do życia – żywność i schronienie, lecz z drugiej strony burze, wichry i powodzie stwarzały realne za­ grożenie dla jego egzystencji. Przez tysiąclecia dziejów w spo­ łecznościach zamieszkujących Ziemię wytworzył się ambiwa­ lentny stosunek do natury. Przyroda była czczona jako matka żywicielka, ale równocześnie groźne siły w niej drzemiące budziły strach i przerażenie. Ten swoisty szacunek, wynikają­ cy z obawy przed żywiołami ziemskimi i wdzięczności za dary umożliwiające egzystencję, dobrze widoczny jest między innymi w wierzeniach i postawach ludów pierwotnych Ameryki. W kul­ turze Indian Ameryki Północnej znamienny jest silnie rozwi­ nięty kult sił przyrody. U Indian z rodziny Algonquin istnieje wiara w tajemniczą kosmiczną potęgę, która według nich prze­ nika całą przyrodę. Jest to siła nieosobowa – duch, a jej związek z przedmiotami bardzo nieokreślony i dziwny. Ta tajemnicza potęga jest nazywana Manitou lub Orenda. W kręgu kultury europejskiej w starożytnej Grecji powstało pojęcie przyrody jako odrębnego bytu obejmującego różnorod­ ne zjawiska zachodzące w otaczającym człowieka świecie. W mi­ tologicznej kosmologii pojawiły się cztery zasadnicze pierwiastki budujące świat, nazwane żywiołami ziemskimi: ziemia, powie­ trze, woda i ogień. Początkowo wymieszane, stanowiące bez­ kształtny chaos, zostały uporządkowane przez Boga. Te cztery elementy budujące wszechświat są esencją sił przyrody. Stano­ wią niezbędne do życia dobro powszechne, a jednocześnie są w najwyższym stopniu groźne. Płaskorzeźby przedstawiające ośmiu bogów wiatru czczonych przez starożytnych Greków (Wieża Wiatrów, Ateny, Grecja) przepełniającej grunt, w czasie opadów deszczu lub roztopów. Katastrofalne procesy kojarzą się powszechnie także z gwał­ townymi erupcjami wulkanicznymi, trzęsieniami ziemi oraz niszczycielskimi oceanicznymi falami – tsunami. Wszystkie gwałtowne zjawiska zachodzące w atmosferze, na powierzchni Ziemi lub mające źródło we wnętrzu skorupy ziemskiej są obec­ ne w naturze od milionów lat, odkąd istnieje Ziemia. Nie są zatem czymś niezwykłym, jednak ze względu na ogromne skut­ ki, jakie ze sobą niosą, odbierane są przez człowieka jako coś wyjątkowego i bardzo groźnego. Niektóre dawne zjawiska ka­ tastrofalne tak silnie zapadły w zbiorową pamięć społeczeństw, że stały się podstawą na poły mitycznych przekazów. Przykładem może być biblijny potop, którego sugestywny opis spowodował, że wybitni geolodzy w XVIII i XIX wieku szukali jego śladów. Na kanwie legendy o potopie angielski geolog sir Charles Lyell wysunął teorię tłumaczącą występowanie w Europie Środko­ wej wielkich głazów pochodzących ze Skandynawii, które ja­ koby wytopiły się z ogromnych gór lodowych dryfujących po zatopionym kontynencie. Klęski żywiołowe są wynikiem naturalnych zjawisk zacho­ dzących na styku atmosfery, powierzchni Ziemi oraz litosfery. Prowadzą do negatywnych następstw i są przyczyną śmierci wie­ lu ludzi oraz powodują ogromne zniszczenia materialne. Mimo że od wielu stuleci prowadzone są badania nad ekstremalnymi zjawiskami zachodzącymi w przyrodzie i mamy coraz większą wiedzę o nich, to natura ciągle nas zaskakuje. Wysychające Jezioro Aralskie – skutek nieodpowiedzalnej gospodarki wodnej Szacunek dla przyrody nie jest, niestety, postawą powszechną. Natura traktowana bywa często w sposób utylitarny, ze znacz­ nie mniejszą atencją. Taka postawa miała, a niekiedy jeszcze do tej pory ma, negatywne następstwa. Dominujący konsumpcyjny stosunek do przyrody spowodował wiele niekorzystnych zmian w środowisku i stał się niejednokrotnie przyczyną uruchomie­ nia groźnych zjawisk w skali globalnej. Przykładem tego jest chociażby ocieplenie klimatu na kuli ziemskiej, które pociąga za sobą szereg kolejnych negatywnych następstw. Najlepszym tego dowodem jest obserwowana zwiększona częstotliwość ekstre­ malnych zjawisk pogodowych. Na szczęście w ostatnich latach wzrasta świadomość ekologiczna społeczeństw, co skutkuje odpowiedzialnymi decyzjami w zakresie ochrony i zagospoda­ rowania środowiska. zjawiska ekstremalne i zdarzenia katastrofalne W badaniach zjawisk przyrodniczych powszechnie stosowane są określenia „procesy” lub „zdarzenia ekstremalne i katastro­ falne”, często utożsamiane z klęskami żywiołowymi. W ten sposób określono odznaczające się bardzo dużym natężeniem opady atmosferyczne, połączone niejednokrotnie z wyładowa­ niami atmosferycznymi, gradobiciem i huraganowym wiatrem. Tego typu zjawiska obejmują także osunięcia i spływy ziemi na górskich stokach pod wpływem grawitacji i z udziałem wody Erupcja wulkanu Mauna Loa (Hawaje, 1984 r.) KATASTrOfy NATUrALNE | WproWadzenie 5 i W g ł ę b n a c h z i e m i Krajobraz wulkaniczny niecałe 200 lat po ostatnich erupcjach (Lanzarote, Wyspy Kanaryjskie) Boczne kratery stratowulkanu Etna na Sycylii (Włochy) W głębinach ziemi M imo ogromnego postępu naukowego i technicznego, najwięk­ cierzysta planeta, będąca areną działania niezwykle złożonych szą zagadką dla człowieka pozostaje nadal Ziemia – nasza ma­ 15 głównych płyt litosferycznych Ziemi przyrodniczych procesów. Najbardziej tajemniczym elementem przyrody jest wnętrze ziemskiego globu. Postęp nauk geologicznych dostarcza coraz więcej wiedzy na temat budowy Ziemi. Ustalono między innymi, że skorupa ziemska na obszarze kontynentów i den oceanów zbudowana jest z odręb­ nych elementów, przemieszczających się względem sie­ bie, zwanych płytami litosferycznymi. Na ich granicach działa szereg procesów geologicznych, skutkujących fał­ dowaniem skał osadowych i powstaniem gór, erupcjami wulkanicznymi, a także trzęsieniami ziemi. z wnętrza ziemi na powierzchnię Z wnętrza Ziemi na powierzchnię wydobywa się w wie­ lu miejscach roztopiona materia nazywana magmą. Jej temperatura sięga nawet 1500°C. Pióropusz dymu nad smukłym, wysokim stożkiem wulkanicznym zapowiada kolejną erupcję. Ludność żyjąca w pobliżu z niepokojem spogląda na przebudzającego się olbrzyma. Procesy wulkaniczne dowodzą, że wnętrze Ziemi jest gorące. Ciepło groźne dla człowieka udaje się niekiedy ujarzmić i wykorzystać. Wnętrze Ziemi aż do głębokości 2900 km ma konsystencję ciała stałego, a roztopiona materia, która wydobywa się w trakcie wybuchu wulkanu znaj­ duje się stosunkowo płytko, w lokalnych zbiornikach magmowych. Obecność płynnej materii może być związana ze spadkiem ciśnienia wewnętrznego. Prawie 10 ludności świata (około 500–600 mln) żyje obecnie w strefach wulkanicznych, gdzie występuje potencjalna możliwość gwałtownych erup­ cji, które wraz ze zjawiskami towarzyszącymi stanowią realne zagrożenie Dym nad stożkiem wulkanicznym (Kostaryka) KATASTrOfy NATUrALNE | W głębinach ziemi 9 dla życia i mienia ludzi. Podczas wybuchu na powierzchnię wydostaje się gorąca lawa. Strumienie gorącej materii płyną z góry wulkanicznej, paląc wszystko, co napotkają na drodze. Z krateru wydostają się także gorące gazy: siarkowodór, para wodna, dwutlenek węgla, chlor oraz tlenki siarki. Wraz z gazami wulkanicznymi w powietrze wzbijają się tony pyłu, piasku i różnej wielkości kamieni. Wszystkie produkty wybuchu mogą być groźne dla ludności mieszkającej w cieniu wulkanów. Mimo to od tysiącleci w pobli­ żu tych śmiercionośnych olbrzymów żyją ludzie. Na pyłach wulkanicznych powstają bowiem niezwykle żyzne i urodzajne gleby zwane andosolami. Występowanie wulkanów na Ziemi związane jest z aktywnymi tekto­ nicznie strefami krawędzi płyt litosferycznych oraz z rozmieszczonymi nie­ regularnie w litosferze tak zwanymi gorącymi plamami. Najbardziej znane plamy gorąca umiejscowione są pod parkiem narodowym yellowsto- ne, na islandii i pod dnem oceanicznym w rejonie archipelagu hawajów. Według niektórych źródeł na Ziemi rozpoznanych jest obecnie około 1500 wulkanów, z których 627 wykazywało aktywność w ciągu ostatnich 10 tys. lat. rokrocznie rejestruje się około 60 erupcji. Najbardziej wulkanicznymi obszarami świa­ ta są: Islandia, południowa Europa, Afryka Wschodnia (zwłaszcza obszary Kamerunu i Zairu), Indonezja, wschodnia Azja, w tym Kamczatka i Wyspy Japońskie, Środkowe Krater wulkanu fudżi (Japonia) i Południowe Kordyliery w Ameryce Północnej, na terytorium USA, Mek­ syku i Kostaryki, oraz Nowa Zelandia i Hawaje na Oceanie Spokojnym. Wulkany ziejące ogniem i wyrzucające z wnętrza tony popiołów i tru­ jących oparów bywają dla okolicznej ludności śmiertelnym zagrożeniem. W czasach historycznych wiele erupcji przyniosło zniszczenie i zagładę miast, osad i wsi. O niektórych zdarzeniach wiemy z na poły legendar­ nych przekazów potwierdzonych badaniami geologicznymi. Znany jest po­ wszechnie mit o Atlantydzie – pradawnym lądzie pochłoniętym przez fale morskie i trzęsienie ziemi. Niektórzy uczeni uważają, że lądem tym były te­ reny wysp istniejących niegdyś na Morzu Egejskim, które zniszczyła potężna erupcja wulkanu na wyspie Santoryn, nazywanej w starożytności Therą. Lawa wypływająca z krateru podczas erupcji (wyspa reunion) 10 KATASTrOfy NATUrALNE | W głębinach ziemi Wulkan Popocatépetl (Meksyk) Park Narodowy yellowstone – Grand Prismatic Spring (USA) Islandia – gejzer Strokkur tuż przed wybuchem Archipelag Santoryn – ogromna kaldera powstała po wybuchu ok. 25 tys. lat temu (Grecja) Krater Wezuwiusza (Włochy)
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Katastrofy naturalne
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: