Darmowy fragment publikacji:
Opracowanie: Katarzyna Wojsław (na podstawie tekstów Magdaleny Bażeli, Moni-
ki i Artura Kowalczyków, Pawła Krokosza, Agnieszki Legutko, Macieja Mieziana oraz
własnych)
SPIS TREŚCI
Redaktor prowadzący: Maciej Żemojtel
Redakcja i korekta: Edytorka.eu | Justyna Mroczkowska
Zdjęcie na okładce: © Łukasz Kurbiel | Shutterstock.com
Opracowanie kartograficzne: Daka Studio Graficzne | Dawid Kwoka
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
© OpenStreetMap contributors
www.opendatacommons.org/licenses/odbl
Koncepcja graficzna serii: PANCZAKIEWICZ ART.DESIGN | Paweł Panczakiewicz
Projekt okładki i strony tytułowej: MAZAKI STUDIO | Konrad Rządowski
Skład: Małgorzata Czoch
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniej-
szej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powo-
duje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowy-
mi ich właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za
związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnic-
two Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wy-
korzystania informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bekra1
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-246-6155-8
Copyright © Helion, 2013
•
•
•
Kup książkę
Poleć książkę
Oceń książkę
Księgarnia internetowa
•
Lubię to!
•
Nasza społeczność
4
Indeks atrakcji turystycznych
13
Atlas Krakowa
33
Historia Krakowa
43
Atrakcje Krakowa
165
Informacje praktyczne
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
Kup książkę
Poleć książkę
Historia Krakowa
Budowanie potęgi stołecznego grodu
Początki grodu Kraka
Kraków leży u zbiegu Pogórza Karpackie-
go i Wyżyny Małopolskiej, w dolinie Wisły,
charakteryzującej się wapiennymi wznie-
sieniami, wśród których pierwsi ludzie
osiedlili się ok. 100 tys. lat p.n.e. Początki
dzisiejszego miasta sięgają VII w., kiedy
rządził tu ponoć książę Krak – legendarny
władca Wiślan i założyciel grodu. Od jego
imienia pochodzi nazwa Kraków.
Pierwsza udokumentowana wzmianka
o Krakowie – jako ważnym grodzie han-
dlowym – pochodzi z 965 r.; jej autorem
był żydowski kupiec i dyplomata Ibrahim
ibn Jakub. Dogodne położenie grodu na
skrzyżowaniu ważnych szlaków kupiec-
kich sprawiło, że przez wieki był on han-
dlowym centrum kraju. Pod koniec X w.
stał się częścią państwa Mieszka I. Wkrót-
ce potem utworzono tu biskupstwo kra-
kowskie (1000). Choć nie ma formalnego
dokumentu, ustanawiającego Kraków
stolicą, tradycyjnie fakt ten wiąże się z Ka-
zimierzem Odnowicielem, który wybrał
miasto na królewską siedzibę odrodzo-
nego państwa ok. 1040 r.
Tatarzy i „niemieckie
porządki” w mieście
W 1241 r. Kraków został ograbiony i spalo-
ny w czasie najazdu tatarskiego. Jak pisze
XIX-wieczny znawca Krakowa, Ambroży
Grabowski: „Książę Bolesław Wstydliwy
zacierając ślady (…) spalenia [stolicy] przez
Tatarów, dla zwabienia cudzoziemców
i pomnożenia ludności znacznie umniej-
szonej oraz chcąc mieć porządne i na wzór
obcych uregulowane miasto”, nadał (wraz
z matką Grzymisławą i żoną Kingą) miastu
przywilej lokacyjny na prawie magdebur-
skim dnia 5 czerwca 1257 r. Wtedy zapro-
jektowano widoczny do dziś szachowni-
Panorama Krakowa
© kilhan | Fotolia.com
cowy układ miasta. Wyznaczeni wójtowie
sprowadzili niemieckich osadników, któ-
rzy mieli zająć się handlem i rzemiosłem,
a książę Bolesław zobowiązał się wystawić
kramy sukienne. Utworzono radę i ławę
miejską, czyli sąd, który w skomplikowa-
nych przypadkach odwoływał się do Mag-
deburga. Innymi słowy, miasto wkroczyło
w nowy etap administracyjno-gospodar-
czy. By dopełnić dzieła, książę Leszek Czar-
ny (1279–88) oraz król Czech i Polski Wa-
cław II (1291–1305) „miasto w obronniejsze
mury, wieże i przekopy opatrzy[li]”.
To, co dziś nazywamy centrum Krakowa,
w średniowieczu stanowiło kilka osobnych
i niezależnych miast. Dziś jedyną pozo-
stałością są dawne rynki. I tak, plac przed
Bramą Floriańską noszący dziś miano pla-
cu Matejki i położona obok targowica, to
dawny Rynek Kleparski – nie ustępujący
rozmiarami Rynkowi Głównemu. Obecny
pl. Wszystkich Świętych stanowił centrum
miasta w okresie przedlokacyjnym, a dziw-
ne rozszerzenie ulicy Grodzkiej przed ko-
ściołem św.św. Piotra i Pawła to pozosta-
łość wrzecionowatego Okołu (placu), na
którym w czasach Łokietka wzniesiono
okazałe Sukiennice (ich resztki zachowa-
ły się w piwnicach okolicznych domów).
Swoje place miały też: Wawel, Stradom
i oczywiście Kazimierz.
Budowanie potęgi
stołecznego grodu
Dwaj ostatni przedstawiciele dynastii Pia-
stów: Władysław Łokietek (1306–33) i Kazi-
mierz Wielki (1333–70) wprowadzili Kraków
w okres świetności i dynamicznego rozwoju.
Władysław Łokietek nadał miastu przywilej
prawa składu (1306), co oznaczało, że wszy-
scy kupcy przejeżdżający przez granice pań-
stwa musieli stawić się w Krakowie i ofero-
wać tutaj swoje towary – rozporządzenie
Kup książkę
34
Poleć książkę
Kup książkę
35
Poleć książkę
KRAKóW
Historia Krakowa
Budowanie potęgi stołecznego grodu
zapewniło miastu znaczne dochody. Łokie-
tek był pierwszym królem, który koronował
się (1320) i został pochowany na Wawelu, co
dało początek wielowiekowej tradycji kró-
lewskich pochówków.
Kazimierz Wielki natomiast znacznie roz-
budował miasto, wzmocnił je gospodar-
czo, a także zreorganizował sądownictwo
i administrację, tworząc Najwyższy Sąd
Prawa Niemieckiego w Krakowie, co ozna-
czało, że apelacje zamiast przed trybuna-
łem w Magdeburgu były rozstrzygane na
miejscu. W 1334 r. potwierdził i poszerzył
przywileje dla Żydów, na skutek czego
miasto stało się jednym z najważniejszych
żydowskich ośrodków kulturalnych i han-
dlowych w Polsce. W 1364 r. erygował dru-
gi najstarszy uniwersytet w Europie Środ-
kowej – Akademię Krakowską. Powołując
do życia tę „nauk przemożnych perłę”, nie
tylko podniósł rangę Krakowa, ale także za-
chęcił wszystkich pragnących zdobywać
wiedzę, by przybywali do tego „przesław-
nego miasta” nie tylko z Królestwa, ale i ze
wszystkich stron świata.
W poł. XIV w. miasto było już tętniącym
życiem, silnym centrum handlowym, ad-
ministracyjnym i edukacyjnym – na dwo-
rze królewskim gromadziła się ówczesna
elita intelektualna kraju – oraz ważnym
ośrodkiem politycznym, o czym świad-
czyć może zwołany tu w 1364 r. zjazd mo-
narchów europejskich, znany jako „uczta
u Wierzynka”.
Szacuje się, że w tym czasie Kraków liczył
ok. 15–20 tys. mieszkańców. Oprócz lud-
ności polskiej mieszkało tu wielu Niemców
i Węgrów, a od XII w. istniała gmina żydow-
ska. Z czasem w mieście osiedlili się również
Włosi, Czesi, Tatarzy, Rusini i Szkoci, a Kraków
rozbrzmiewający wieloma językami stał się
kosmopolityczną, europejską metropolią
w pełnym tego słowa znaczeniu.
Choć tradycyjnie XVI stulecie uważane
jest za „złoty wiek” Krakowa, to już XV w.
przyniósł jego rozkwit. Władysław Jagiełło,
wypełniając wolę żony – królowej Jadwigi,
odnowił w 1400 r. Akademię Krakowską
i wkrótce Kraków zaczął skupiać najwy-
bitniejszych europejskich intelektualistów.
Należeli do nich m.in.: Filip Buonaccorsi,
znany jako Kallimach, włoski humanista,
nauczyciel synów Kazimierza Jagielloń-
czyka (zamieszkały w Krakowie w latach
Klasztor Norbertanek
na Salwatorze
© Pawel Kazmierczak | Shutterstock.com
1473–96), czy Konrad Celtis, niemiecki
humanista i poeta, który w czasie swe-
go pobytu w Krakowie (1489–92) założył
pierwsze w Polsce towarzystwo literackie.
W 1473 r. drukarnia Kaspra Straube wy-
dała pierwszy kalendarz ścienny i pierw-
sze książki.
XVI stulecie to prawdziwie „złoty wiek”. Za
panowania Zygmunta Starego (1506–48),
uważanego za najbardziej „krakowskiego”
króla, miasto osiągnęło szczyt swej świet-
ności pod względem architektonicznym
i kulturalnym. Przez dwór królewski na
Wawelu, stanowiący jedno z centrów eu-
ropejskiej kultury, przewijały się barwne
postaci – od słynnego królewskiego bła-
zna – Stańczyka, poprzez znakomitych
włoskich artystów, najwybitniejszych
polskich poetów epoki (Jan Kochanowski),
wpływowych biskupów humanistów, do
znanego czarnoksiężnika Twardowskiego,
który ponoć wywołał na prośbę Zygmun-
ta Augusta ducha jego ukochanej Barbary
Radziwiłłówny.
W „złotym wieku drukarstwa” w Krakowie
ukazała się pierwsza książka w języku pol-
skim – Raj duszny Biernata z Lublina (1513).
Powstały liczne drukarnie, m.in.: Jana Hal-
lera, Floriana Unglera, Hieronima Wietora,
żydowska drukarnia braci Haliczów czy
kalwińska Marcina Wirzbięty.
Również dzielnica żydowska przeżywała
swój rozkwit pod względem nie tylko eko-
nomicznym, ale przede wszystkim intelek-
tualnym – w latach 1556–1644 powstało
na Kazimierzu pięć synagog. W Krakowie
przebywał kwiat żydowskich uczonych
w piśmie i myślicieli, takich jak rabin Moj-
żesz Isserles (1510–72), znany jako Remuh,
Natan Nata Spira (1585–1633) czy Joel Sir-
kes (1561–1640).
Na przestrzeni dziejów Kraków był wie-
lokulturowym tyglem. W XVI w. połowa
Rynku należała do członków Bractwa Wło-
skiego, a druga do rodzin niemieckich. Na
zachód od Rynku, w dawnych kwartałach
Garncarskim, a potem Sławkowskim, znaj-
dowało się krakowskie getto (Kazimierz był
wtedy odrębnym miastem, zresztą Żydów
przeniesiono tam dopiero po pogromach
krakowskich w 1492 r.). Za owymi kwarta-
łami znajdowało się przedmieście Garbary
(okolice obecnej Karmelickiej), zasiedlo-
ne głównie przez Niemców. Na wschód
Kup książkę
36
Poleć książkę
Kup książkę
37
Poleć książkę
KRAKóW
A
Aleja Solidarności i aleja Róż
B Barbakan
atrakcje krakowa
Nowa Huta
163, 174, 463, 502, 609
(przystanek: Plac Centralny)
4, 10, 16, 21, 22, 64
(przystanek: Plac Centralny)
1
Aleja Solidarności i aleja Róż
9 B14
Aleja Solidarności łączy 66 plac Centralny z 55 Centrum
Administracyjnym Huty Tadeusza Sendzimira. Została wyty‑
czona w 1949 r. jako jedna z pięciu głównych osi kompozycyjnych
55 Nowej Huty. aleją biegnie najstarsza linia tramwajowa dziel‑
nicy, uruchomiona w 1952 r. warto zwrócić uwagę na zabudowę
os. Szkolnego i Stalowego (po obu stronach ulicy). Są one repre‑
zentatywnymi przykładami zespołów architektury szczytowego
okresu realizmu socjalistycznego. Osiedle Stalowe było ostatnim
z wzniesionych w czasach stalinowskich. Charakteryzuje się bo‑
gatym wystrojem architektonicznym i pięknie zdobionymi elewa‑
cjami. architektura nawiązuje zarówno do tradycji starożytnego
rzymu, jak i do renesansu.
Północna część placu Centralnego przechodzi w aleję Róż. Pier‑
wotnie miała to być ulica, a raczej forma deptaka, łącząca komuni‑
kacyjne rondo placu z głównym forum Nowej Huty – placem ra‑
tuszowym. Tego ostatniego nie zrealizowano. Niegdyś centralny
punkt alei róż stanowił pomnik Włodzimierza Lenina (przed‑
stawionego jako spacerowicz zdążający w kierunku tak lubianej
przez niego Babiej Góry). w 1970 r. rozpisano olbrzymi konkurs na
projekt monumentu. wygrał go krakowski rzeźbiarz, prof. Marian
konieczny, twórca m.in. warszawskiej Nike i rekonstrukcji Pomnika
Grunwaldzkiego w krakowie. 17 kwietnia 1973 r. złożony z 74 ele‑
mentów, skręcony 1600 śrubami i ważący 7 t posąg Lenina stanął
na miejscu swojego przeznaczenia. Odsłonięto go 11 dni później.
Od tego czasu przyjeżdżała tu każda oficjalna delegacja, a nowo‑
żeńcy mieli gdzie składać kwiaty.
Planty, ul. Basztowa
124, 152, 424, 502, 601,
605, 608, 609, 610, 902, 904
(przystanek: Dworzec Główny)
2, 3, 4, 10, 14, 19, 20, 24,
52, 64, 69 (przystanek:
Dworzec Główny)
12 4229877, 6192320
http://mhk.pl/oddzialy/
barbakan
pn.–nd. 10.30–18.00
N 7 zł, U 5 zł
2
Barbakan
3 A8
w obawie przed najazdem tureckim po bukowińskiej klęsce kró‑
la Jana Olbrachta umocniono północne fortyfikacje krakowa
i w ciągu dwóch lat (1498–99) zbudowano majestatyczny Barba‑
kan, znakomity przykład europejskiej średniowiecznej architektury
obronnej. Gotycka budowla z siedmioma wieżyczkami, o średni‑
cy 24,4 m i murach o grubości 3 m, była właściwie twierdzą nie
do zdobycia. w 1768 r. w obronie krakowa wsławił się pasamonik
Marcin Oracewicz, który z braku amunicji nabił ponoć fuzję guzem
od żupana i zabił dowódcę wojsk rosyjskich Panina, co upamiętnia
tablica wmurowana na wschodniej ścianie budowli. Od 2004 r. raz
w miesiącu w okresie letnim są tu organizowane pokazy walk ry‑
cerskich, tańców dworskich i sztuki katowskiej.
Kup książkę
44
Poleć książkę
Kup książkę
45
fot. Jacek Wójcik
Część socrealistycznego założenia – aleja Róż
fot. Jacek Wójcik
Krakowski Barbakan, część dawnych umocnień miasta
© Rafal Cichawa | Shutterstock.com
Poleć książkę
kraków
B
Bazylika św. Franciszka z Asyżu
Błonia
Brama Floriańska
atrakcje krakowa
3
Bazylika św. Franciszka z Asyżu
3 B7
Śródmieście,
plac Wszystkich Świętych 5
1, 6, 8, 13, 18, 69 (przystanek:
Plac Wszystkich Świętych)
12 4225376
http://www.franciszkanska.pl
6.00–19.45
Bazylika św. Franciszka z asyżu powstała wkrótce po sprowadzeniu
franciszkanów (1236) przez Bolesława wstydliwego, który jest tam
pochowany. Po wielkim pożarze krakowa (1850) powstało neogo‑
tyckie wnętrze z polichromią i witrażami Stanisława wyspiańskiego.
Jeden z najznakomitszych witraży – Bóg Ojciec – Stań się!, znajdu‑
je się nad chórem, a w gotyckich krużgankach z XV w. mieści się
galeria portretów biskupów krakowskich.
Zwierzyniec, między ulicami
Focha, 3 Maja i Piastowską
109, 124, 134, 144, 164,
173, 179, 194, 292, 304,
409, 502, 503, 601, 605, 608
(przystanek: Cracovia)
8 (przystanek: Cracovia)
4
Błonia
1, 2
Niedaleko ścisłego centrum miasta, w pobliżu 51 Muzeum Na-
rodowego, leżą krakowskie Błonia. Ta wspaniała „łąka” zajmuje
powierzchnię prawie 48 ha i tworzy trójkąt ograniczony ulicami
Focha, 3 Maja i Piastowską. Niegdyś Błonia były większe i należały
do „panien zwierzynieckich”, czyli sióstr norbertanek, które zamie‑
niły się z miastem na jedną z kamienic, przy zachowaniu prawa
do wypasu bydła. Jeszcze w połowie ubiegłego stulecia widok
pasącej się krowy nie był tu rzadkością. Jednak Błonia znacznie
bardziej kojarzą się z podniosłymi chwilami, takimi jak: pierwszy
lot balonem, obchody 500‑lecia bitwy pod Grunwaldem, a przede
wszystkim wzruszające spotkania z Janem Pawłem II podczas nie‑
zapomnianych mszy świętych. Pamiątką po tych ostatnich wyda‑
rzeniach jest głaz, który stoi w połowie Błoń od strony ulicy Focha.
Dziś Błonia są popularnym miejscem spacerów krakowian; oble‑
ganym także przez miłośników joggingu, rowerzystów i rolkarzy.
Co roku odbywa się tu kilka imprez plenerowych (np. Parada Smo‑
ków na początku czerwca), a zimą można pojeździć na łyżwach
na odkrytym lodowisku.
Śródmieście, ul. Floriańska
124, 152, 424, 502, 601,
605, 608, 609, 610, 902, 904
(przystanek: Dworzec Główny)
2, 3, 4, 10, 14, 19, 20, 24,
52, 64, 69 (przystanek:
Dworzec Główny)
5
Brama Floriańska
3 B8
Szczęśliwie zachowana do dziś Brama Floriańska (1307; 34,5 m wys.)
była świadkiem doniosłych wydarzeń w życiu narodu. Swą nazwę
wzięła od patrona pobliskiego kościoła i znajdowała się pod opieką
cechu kuśnierzy. Na bramie widnieje piastowski orzeł, wykonany
w XIX w. wg projektu Jana Matejki, a wewnątrz umieszczono kopię
cudownego obrazu MB Piaskowej, przed którym miał modlić się
król Jan III Sobieski, wyruszający na wiedeń. Na ścianie od strony
miasta znajduje się barokowa płaskorzeźba, a na pierwszym pię‑
trze – kaplica św. Floriana.
Kup książkę
46
Poleć książkę
Bazylika św. Franciszka
fot. Jacek Wójcik
fot. Jacek Wójcik
Jeden z symboli miasta –
Brama Floriańska
Kup książkę
47
© Pecold | Shutterstock.com
Poleć książkę
kraków
K
Kościół Wniebowzięcia NMP (kościół Mariacki)
atrakcje krakowa
Śródmieście, Rynek Główny,
Plac Mariacki 5
124, 152, 424, 502, 601,
605, 608, 609, 610, 902, 904
(przystanek: Dworzec Główny)
2, 3, 4, 10, 14, 19, 20, 24, 52, 64,
69 (przystanek: Dworzec Główny)
12 4220521
www.mariacki.com
pn.–sb. 11.30–18.00,
nd. i święta 14.00–18.00
N 6 zł, U 3–4 zł
32
Kościół Wniebowzięcia NMP
(kościół Mariacki)
3 B8
To najbardziej majestatyczna budowla przy 72 Rynku. w 1222 r.
przeniesiono tu miejską parafię z 36 kościoła Świętej Trójcy
(gdzie umieszczono zakon dominikanów) i od tamtej pory kościół
Mariacki jest najznakomitszą (po 23 katedrze wawelskiej)
świątynią krakowa.
Budowla, zniszczona w czasie najazdów tatarskich w latach 1241
oraz 1259–60 i odbudowana na przeł. XIII i XIV w. w stylu gotyckim,
została w 1489 r. ozdobiona arcydziełem późnośredniowiecznej
rzeźby – ołtarzem wykonanym przez norymberskiego artystę
wita Stwosza. Scena główna przedstawia zaśnięcie Matki Boskiej
w otoczeniu apostołów, a skrzydła boczne prezentują sceny z ży-
cia Jezusa i Marii. Dzieło cechuje niezwykły realizm, żywość barw
i wyjątkowo wnikliwe ujęcie detalu. Co ciekawe, tłem poszczegól-
nych scen jest XV-wieczne krakowskie życie miejskie.
Cała świątynia jest niezwykle bogato ornamentowana. w trakcie
renowacji kościoła w XIX w. wnętrze zostało ozdobione barwną
polichromią, wykonaną przez Jana Matejkę i jego uczniów, oraz wi-
trażami Stanisława wyspiańskiego i Józefa Mehoffera. warto zwró-
cić uwagę na krucyfiks na tle Jerozolimy autorstwa wita Stwosza,
a także na kaplicę MB Częstochowskiej.
Po wyjściu z kościoła trzeba koniecznie zatrzymać się na placu Ma-
riackim, by wysłuchać hejnału. Ta zaczarowana melodia, którą co
godzinę wygrywają czuwający tam dzień i noc strażnicy, nagle się
urywa. wedle tradycji w 1241 r. strażnik zauważył Tatarów, podcho-
dzących pod kraków i gdy zaczął grać na alarm, jedna z tatarskich
strzał ugodziła go w gardło – melodia urwała się niespodziewanie
i nigdy już nie została dokończona. Z Wieży Mariackiej (81 m)
już w XIV w. grano sygnał na otwarcie i zamknięcie miejskich bram,
a także na alarm – gdy wybuchł pożar lub zbliżał się wróg. w XVI w.
ustanowiono cogodzinne granie hejnału i ta unikatowa tradycja
jest podtrzymywana z przerwami do dziś. w lecie warto wejść na
wieżę, odwiedzić trębacza i zobaczyć niezwykły widok krakowa.
Spacerowicze na placu Mariackim zawsze mogą liczyć na to, że
trębacz po odegraniu hejnału pomacha im ręką.
Fasada kościoła Mariackiego zwraca uwagę nierównością wież. we-
dług legendy wieże te budowało dwóch braci. Niestety, młodszy
z zawiści zabił starszego, którego wieża była wyższa i piękniejsza.
Nie mogąc znieść wyrzutów sumienia, wyznał zbrodnię i rzucił
się ze swej wieży, która na zawsze pozostała niższa (69 m). Nóż,
którym ugodził brata, zawieszono u wejścia do 76 Sukiennic
ku przestrodze.
Kup książkę
84
Poleć książkę
Legenda wyjaśnia, dlaczego wieże kościoła Mariackiego różnią się wysokością
© Max Topchii | Shutterstock.com
Drzwi i kruchta kościoła Mariackiego
Kup książkę
85
© Deymos | Shutterstock.com
© puchan | Shutterstock.com
Poleć książkę
kraków
K Kościół św. Andrzeja
Kościół św. Floriana
Kościół św. Jana Chrzciciela i MB Szkaplerznej
atrakcje krakowa
33
Kościół św. Andrzeja
3 C8
Śródmieście, ul. Grodzka 54
1, 6, 8, 13, 18, 69 (przystanek:
Plac Wszystkich Świętych)
12 4221612
http://www.klaryski.pl
pn.–nd. 9.00–18.00
w głębi 90 ulicy Grodzkiej, wiodącej przez dawną przedloka-
cyjną osadę zwaną Okołem, stoi piękny romański kościół św. an-
drzeja (ul. Grodzka 56). warowna świątynia, wzniesiona w XI w.,
jako jedyna przetrwała najazd tatarski w 1241 r. wnętrze kościoła
zostało całkowicie przebudowane w barokowym stylu w XVII w.
w przykościelnym klasztorze w 1316 r. osadzono klaryski, które do
dziś opiekują się świątynią. wewnątrz warto obejrzeć późnobaro-
kową ambonę w kształcie łodzi, a także polichromie przedsta-
wiające apoteozę św.św. klary, Salomei i kingi.
34
Kościół św. Floriana
3 A9
Śródmieście,
ul. Warszawska 1b
124, 152, 424, 502, 601,
605, 608, 609, 610, 902, 904
(przystanek: Dworzec Główny)
2, 3, 4, 10, 14, 19, 20, 24, 52, 64,
69 (przystanek: Dworzec Główny)
http://www.swflorian.net/
index.php
12 4224842
Przy 67 placu Matejki, nieco z tyłu, nieśmiało wychyla się zza
Pomnika Grunwaldzkiego kościół św. Floriana. Z jego powstaniem
jest związana bardzo piękna legenda. w 1184 r. do krakowa sprowa-
dzono relikwie św. Floriana. Ponoć woły ciągnące wóz z relikwiami
na wawel zatrzymały się i nie chciały ruszyć, aż w końcu ślubowa-
no wznieść w tym miejscu kościół. Świątynia płonęła wielokrotnie
i ponoć nieraz widziano św. Floriana, patrona strażaków, gaszącego
ogień. Obecny, barokowy kształt budowla uzyskała w XVIII w.
35
Nowa Huta, ul. Wańkowicza 19
149 (przystanek: Młyn)
12 6810353
w czasie mszy św.: nd. 9.30,
14.00, wt., czw., sb. 7.00
Kościół św. Jana Chrzciciela
i MB Szkaplerznej
w 41 Krzesławicach warto zwrócić uwagę na świątynię znaj-
dującą się przy ul. wańkowicza, wzniesioną w latach 1633–48. Pier-
wotnie była ona zlokalizowana w miejscowości Jawornik k. Myśle-
nic, ale gdy w latach 80. XX w. wybudowano tam nowy kościół,
przestał być potrzebny i groziła mu rozbiórka. Ponieważ w 55
Nowej Hucie planowano właśnie założenie skansenu, władze zgo-
dziły się przenieść go tutaj. Uczyniono to w latach 1984–97, dodając
przy okazji okazałą wieżę. kościół jest jednonawowy, o konstrukcji
zrębowej, z trójbocznie zamkniętym prezbiterium, w którym moż-
na obejrzeć ciekawe XVII-wieczne polichromie ludowe, przed-
stawiające Sąd Ostateczny i św. krzysztofa. Ołtarze i ambona są
barokowe, a przeniesiony tu z Pleszowa krucyfiks z pocz. XVI w.
stanowi cenny przykład rzeźby późnego gotyku. w świątyni znaj-
duje się ponadto dzwon z pobliskiego 16 dworku Jana Ma-
tejki, którym za czasów malarza zwoływano wszystkich na obiad,
a później oddawano cześć umarłym.
Romański kościół św. Andrzeja przetrwał najazd Tatarów
© Pawel Kazmierczak | Shutterstock.com
Kościół św. Floriana, patrona strażaków
Kościół św. Jana Chrzciciela i MB Szkaplerznej
© upthebanner | Shutterstock.com
fot. Jacek Wójcik
Kup książkę
86
Poleć książkę
Kup książkę
87
Poleć książkę
kraków
S Szpital Zakonu Bonifratrów
T
Teatr Bagatela
Teatr im. Juliusza Słowackiego
atrakcje krakowa
83
Szpital Zakonu Bonifratrów
7 D9
Kazimierz, ul. Trynitarska 11
904 (przystanek: Plac Wolnica)
6, 8, 10, 13 (przystanek:
Plac Wolnica)
12 3797377
http://www.bonifratrzy.pl
Obok 38 kościoła Trójcy Przenajświętszej przy ulicy Tryni-
tarskiej mieści się Szpital Zakonu Bonifratrów, wzniesiony w latach
1897–1906 w celu uczczenia 50. rocznicy panowania cesarza Fran-
ciszka Józefa, do dziś cieszący się świetną, zasłużoną opinią. Budy-
nek został zaprojektowany przez Teodora Talowskiego, znakomite-
go krakowskiego architekta. Na fasadzie widzimy herby cesarstwa
austriackiego, Polski, krakowa i bonifratrów oraz posąg św. Jana
Grandego, założyciela tego zgromadzenia.
Śródmieście, ul. Karmelicka 6
124, 152, 304, 424, 502,
601, 605, 902 (przystanek:
Teatr Bagatela)
2, 4, 13, 14, 18, 20, 24, 64,
69 (przystanek: Teatr Bagatela)
12 4245200
http://www.bagatela.
krakow.pl
Śródmieście, Plac św. Ducha 1
124, 152, 424, 502, 601,
605, 608, 609, 610, 902, 904
(przystanek: Dworzec Główny)
2, 3, 4, 10, 14, 19, 20, 24, 52, 64,
69 (przystanek: Dworzec Główny)
12 4244500, 4244511
http://www.slowacki.
krakow.pl
84
Teatr Bagatela
3 B7
Popularny teatr z lekkim i błyskotliwym repertuarem; specjalizuje
się we współczesnych i klasycznych komediach. Powstał w 1918 r.
z inicjatywy Mariana Dąbrowskiego. Budynek zaprojektował Ja-
nusz Zarzecki. Z powodu problemów z finansowaniem spekta-
kli w 1926 r. obiekt przemianowano na kino. Po pożarze w 1928 r.
domagało się ono gruntownej renowacji. Odnowione kino, na-
zwane teraz „Scalą”, szybko zyskało sobie sławę najelegantszego
przybytku tego typu.
Od 1946 r. „Bagatela” znów jest siedzibą muzy dramatycznej (Te-
atr kameralny, Teatr Młodego widza, Teatr rozmaitości). Od 2004 r.
działa tu także Scena kameralna.
85
Teatr im. Juliusza Słowackiego
3 B9
Ten teatr, początkowo noszący miano Miejskiego, jest najbardziej
okazałą krakowską budowlą z XIX w. Ukończony w 1893 r. i po-
stawiony na miejscu wyburzonego kościoła Świętego Ducha, był
pierwszym obiektem w mieście, w którym wykorzystywano ener-
gię elektryczną (poświadcza to dość niezwykła konstrukcja komi-
nowa widoczna do dziś na tyłach teatru). Bogato ornamento-
wana fasada i obfitość przedstawień alegorycznych zdradzają
pewne inspiracje gmachami paryskiej i wiedeńskiej opery; eklek-
tyzm z domieszką neobaroku był zresztą typowy dla budownic-
twa naznaczonego wpływami austriackimi.
Obok sceny głównej działają tu także: Scena Miniatura, ogródkowa
Scena przy Pompie oraz eksperymentalna Scena w Bramie. „Słowac-
ki” to miejsce teatralnej awangardy i zaskakujących prapremier.
Teatr Bagatela na rogu ulic Karmelickiej i Krupniczej
fot. Jacek Wójcik
Kup książkę
144
Poleć książkę
Kup książkę
145
Zdobna fasada Teatru im. Juliusza Słowackiego
© Pawel Kazmierczak | Shutterstock.com
Poleć książkę
kraków
Pobierz darmowy fragment (pdf)