Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00094 017675 24172848 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Krok po kroku poznajemy Białoruś. Język. Kultura. Krajoznawstwo Крок да кроку знаёмімся з Беларуссю - ebook/pdf
Krok po kroku poznajemy Białoruś. Język. Kultura. Krajoznawstwo Крок да кроку знаёмімся з Беларуссю - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 207
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-233-8942-2 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> nauka języków obcych >> rosyjski
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Książka jest ciekawa i przydatna, rzetelnie przygotowana oraz – co najważniejsze – stanowi jedną z pierwszych na rynku publikacji, które mogą służyć jako materiał pomocniczy do nauki języka białoruskiego jako obcego, w poznawaniu historii Białorusi oraz tamtejszej kultury narodowej. Książka może znaleźć zastosowanie jako podręcznik dla studentów uczelni wyższych; można ją również wykorzystać do samodzielnej nauki języka i kultury białoruskiej. Tom zawiera pięćdziesiąt tematów zgrupowanych w siedmiu rozdziałach. Zaznajamiają one czytelnika z białoruską ziemią i państwem, przedstawiają stołeczny Mińsk, jego historię i współczesność, gospodarkę i kulturę. Zapraszają także do odbycia ciekawej wędrówki przez centra obwodowe i historyczne miejsca kraju, prezentują najciekawsze zabytki architektury oraz sylwetki zasłużonych działaczy białoruskiej kultury: słynnych malarzy, pisarzy, muzyków, ludzi teatru i kina. Niniejsze wydanie jest źródłem konkretnej informacji – swego rodzaju przewodnikiem – jak również skutecznym narzędziem przyswajania wiedzy, zarówno kulturo- i krajoznawczej, jak i lingwistycznej.

Z recenzji prof. dr hab. Ały Kožynavaj i dr Aleny Kazancavaj

(Białoruski Uniwersytet Państwowy)

 

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

dr Dzmitry Kliabanau (ur. 1977) – filolog i kulturoznawca, absolwent Białoruskie- go Pedagogicznego Uniwersytetu Państwowego im. Maksima Tanka w Mińsku (1998), wykładowca w Instytucie Filologii Wschodniosłowiańskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zajmuje się współczesną literaturą oraz metodyką nauczania języków obcych. D z m i t r y K l i a b a n a u Monografia Krok po kroku poznajemy Białoruś. Język–Kultura–Krajoznawstwo jest ciekawa i przy- datna, rzetelnie przygotowana oraz – co najważniejsze – stanowi jedną z pierwszych na rynku publikacji, które mogą służyć jako materiał pomocniczy do nauki języka białoruskiego jako obcego, w poznawaniu historii Białorusi oraz tamtejszej kultury narodowej. Książka może znaleźć zastoso- wanie jako podręcznik dla studentów uczelni wyższych; można ją również wykorzystać do samo- dzielnej nauki języka i kultury białoruskiej. Tom zawiera pięćdziesiąt tematów zgrupowanych w siedmiu rozdziałach. Zaznajamiają one czytel- nika z białoruską ziemią i państwem, przedstawiają stołeczny Mińsk, jego historię i współczesność, gospodarkę i kulturę. Zapraszają także do odbycia ciekawej wędrówki przez centra obwodowe i historyczne miejsca kraju, prezentują najciekawsze zabytki architektury oraz sylwetki zasłużonych działaczy białoruskiej kultury: słynnych malarzy, pisarzy, muzyków, ludzi teatru i kina. Niniejsze wydanie jest źródłem konkretnej informacji – swego rodzaju przewodnikiem – jak również skutecznym narzędziem przyswajania wiedzy, zarówno kulturo- i krajoznawczej, jak i lingwistycznej. Z recenzji prof. dr hab. Ały Kožynavaj i dr Aleny Kazancavaj (Białoruski Uniwersytet Państwowy) www.wuj.pl К р о к д а к р о к у з н а ё м м с я з Б е л а р у с с ю і K r o k p o k r o k u j p o z n a e m y B a o r u ś ł i Dzmitry Kliabanau Крок да кроку знаёмімся з Беларуссю Krok po kroku poznajemy Białoruś J Ę Z Y K K U L T U R A K R A J O Z N A W S T W O М О В А К У Л Ь Т У Р А К Р А Я З Н А Ў С Т В А Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego bialorus_OKLADKA_druk.indd 1 2010-09-22 14:45:13 ǖǼǺǶǰǬǶǼǺǶǿ dzǹǬȌǸȑǸǽȋdzǍDZǷǬǼǿǽǽȊ .URNSRNURNX SR]QDMHP\ LDâRUXŒ   ]PLWU\.OLDEDQDX ǖǼǺǶǰǬǶǼǺǶǿ dzǹǬȌǸȑǸǽȋdzǍDZǷǬǼǿǽǽȊ .URNSRNURNX SR]QDMHP\ LDâRUXŒ  - ė = .  . 8 / 7 8 5 $  . 5 $ - 2 = 1 $ : 6 7 : 2 ǘ ǚ ǎ nj  ǖ ǟ Ǘ Ǩ Ǟ ǟ ǜ nj  ǖ ǜ nj ǫ Ǔ Ǚ nj NJ ǝ Ǟ ǎ nj :\GDZQLFWZR8QLZHUV\WHWX-DJLHOORĽVNLHJR Książka dofi nansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej RECENZENCI PROJEKT OKŁADKI prof. dr hab. Ała Kožynava dr Alena Kazancava Agnieszka Winciorek © Copyright by Dzmitry Kliabanau Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2010 All rights reserved Książka, ani żaden jej fragment, nie może być przedrukowywana bez pisemnej zgody Wydawcy. W sprawie zezwoleń na przedruk należy zwracać się do Wydawnictwa Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISBN 978-83-233-2921-3, e-ISBN (wersja elektronicyna) 978-83-233-8942-2 www.wuj.pl Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Redakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Kraków tel. (12) 631-18-80, tel./fax (12) 631-18-83 Dystrybucja: tel. (12) 631-01-97, tel./fax (12) 631-01-98 tel. kom. 0506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.pl Konto: PKO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325 Podziękowania za konsultacje, wsparcie techniczne, dyskusje dla: Aleksandry Król Aliaksieja Shoty Aliny Burymy Doroty i Tomasza Gulinów Emilii Hańczyk Katarzyny Ulman Magdaleny Wulczyńskiej ЗМЕСТ SPIS TREŚCI WPROWADZENIE ....................................................................................................... JAK CZYTAĆ? .............................................................................................................. 11 13 РАЗДЗЕЛ І. ЗАПРАШАЕМ У БЕЛАРУСЬ ROZDZIAŁ І. ZAPRASZAMY NA BIAŁORUŚ 1. РЭСПУБЛІКА БЕЛАРУСЬ .................................................................................. REPUBLIKA BIAŁORUŚ...................................................................................... 2. ГЕАГРАФІЧНАЕ СТАНОВІШЧА БЕЛАРУСІ ................................................... POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE BIAŁORUSI ..................................................... 3. КЛІМАТ БЕЛАРУСІ. ПОРЫ ГОДА .................................................................... KLIMAT BIAŁORUSI. PORY ROKU ................................................................... 4. ПРЫРОДА БЕЛАРУСІ ......................................................................................... PRZYRODA BIAŁORUSI ..................................................................................... 5. ЛЯСЫ БЕЛАРУСІ ................................................................................................. LASY BIAŁORUSI ................................................................................................ 6. ЗАПАВЕДНЫЯ ТЭРЫТОРЫІ БЕЛАРУСІ ......................................................... REZERWATY PRZYRODY NA BIAŁORUSI ...................................................... 7. РЭКІ БЕЛАРУСІ .................................................................................................... RZEKI BIAŁORUSI ............................................................................................... 8. АЗЁРЫ БЕЛАРУСІ ................................................................................................ JEZIORA BIAŁORUSI .......................................................................................... 9. БРАСЛАЎСКІЯ АЗЁРЫ ........................................................................................ JEZIORA BRASŁAWSKIE .................................................................................... 10. БЕЛАВЕЖСКАЯ ПУШЧА ................................................................................... PUSZCZA BIAŁOWIESKA ................................................................................... CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... 16 18 19 21 22 24 25 27 28 30 31 33 34 36 37 39 40 42 43 45 46 РАЗДЗЕЛ ІІ. МІНСК: ПУЛЬС СТАЛІЧНАГА ЖЫЦЦЯ ROZDZIAŁ ІІ. MIŃSK: PULS ŻYCIA W STOLICY 11. МІНСК – СТАЛІЦА БЕЛАРУСІ .......................................................................... MIŃSK – STOLICA BIAŁORUSI ......................................................................... 48 50 SPIS TREŚCI 7 12. ЭКАНАМІЧНАЕ ЖЫЦЦЁ МІНСКА .................................................................. ŻYCIE GOSPODARCZE MIŃSKA ...................................................................... 13. МІНСКАЕ МЕТРО ................................................................................................ МIŃSKIE METRO ................................................................................................. 14. КУЛЬТУРНАЕ ЖЫЦЦЁ МІНСКА ...................................................................... ŻYCIE KULTURALNE MIŃSKA ........................................................................ CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... РАЗДЗЕЛ ІІІ. ПАДАРОЖЖЫ ПА БЕЛАРУСКАЙ ЗЯМЛІ ROZDZIAŁ III. PODRÓŻE PO ZIEMI BIAŁORUSKIEJ 15. ГОМЕЛЬ ................................................................................................................. HOMEL ................................................................................................................... 16. МАГІЛЁЎ ............................................................................................................... MOHYLEW ............................................................................................................ 17. ВІЦЕБСК ................................................................................................................ WITEBSK ............................................................................................................... 18. ГРОДНА ................................................................................................................. GRODNO ................................................................................................................ 19. БРЭСТ .................................................................................................................... BRZEŚĆ .................................................................................................................. 20. МІРСКІ ЗАМАК .................................................................................................... ZAMEK W MIRZE ................................................................................................ 21. РУЖАНСКІ ПАЛАЦ ............................................................................................ PAŁAC W RÓŻANIE ............................................................................................. 22. НЯСВІЖСКІ ПАЛАЦ ........................................................................................... PAŁAC W NIEŚWIEŻU ......................................................................................... 23. ЛЕГЕНДАРНЫЯ СКАРБЫ РАДЗІВІЛАЎ .......................................................... LEGENDARNE SKARBY RADZIWIŁŁÓW ....................................................... CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... 51 53 54 56 57 59 60 64 66 67 69 70 72 73 75 76 78 79 81 82 84 85 87 88 90 91 РАЗДЗЕЛ IV. ВЫДАТНЫЯ АСВЕТНІКІ І НАВУКОЎЦЫ ЗЯМЛІ БЕЛАРУСКАЙ ROZDZIAŁ IV. WYBITNI KRZEWICIELE OŚWIATY I NAUKOWCY ZIEMI BIAŁORUSKIEJ 24. ФРАНЦЫСК СКАРЫНА ...................................................................................... FRANCYSK SKARYNA (FRANCISZEK SKARYNA) ....................................... 25. ЛЕЎ САПЕГА ........................................................................................................ LEŬ SAPIEHA (LEW SAPIEHA) ......................................................................... 94 96 97 99 8 ЗМЕСТ 26. БРАНІСЛАЎ ТАРАШКЕВІЧ ................................................................................ BRANISŁAŬ TARAŠKIEVIČ (BRONISŁAW TARASZKIEWICZ) .................. 27. УСЕВАЛАД ІГНАТОЎСКІ .................................................................................. USIEVAŁAD IHNATOŬSKI ................................................................................. 28. РАДЗІМ ГАРЭЦКІ ................................................................................................. RADZIM HARECKI .............................................................................................. CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... РАЗДЗЕЛ V. БЕЛАРУСКІЯ МАЙСТРЫ ПЭНДЗЛЯ ROZDZIAŁ V. BIAŁORUSCY MISTRZOWIE PĘDZLA 29. ІВАН ХРУЦКІ ....................................................................................................... ІVAN CHRUCKI .................................................................................................... 30. ВІТОЛЬД БЯЛЫНІЦКІ-БІРУЛЯ .......................................................................... VITOLD BIAŁYNICKI-BIRULA .......................................................................... 31. ЯЗЭП ДРАЗДОВІЧ ................................................................................................ JAZEP DRAZDOVIČ ............................................................................................. 32. МАРК ШАГАЛ ...................................................................................................... MARC CHAGALL ................................................................................................. 33. МІХАІЛ САВІЦКІ ................................................................................................. MICHAIŁ SAVICKI ............................................................................................... CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... РАЗДЗЕЛ VI. СЛАВУТЫЯ ЛІТАРАТАРЫ – ЛІРНІКІ РОДНАГА КРАЮ ROZDZIAŁ VI. WYBITNI PISARZE – LIRNICY KRAJU OJCZYSTEGO 34. МІКОЛА ГУСОЎСКІ ............................................................................................ MIKOŁA HUSOŬSKI (MIKOŁAJ HUSSOWSKI) .............................................. 35. ЯНКА КУПАЛА .................................................................................................... JANKA KUPAŁA ................................................................................................... 36. ЯКУБ КОЛАС ........................................................................................................ JAKUB KOŁAS...................................................................................................... 37. МАКСІМ БАГДАНОВІЧ ...................................................................................... МAKSIM BAHDANOVIČ .................................................................................... 38. УЛАДЗІМІР КАРАТКЕВІЧ................................................................................... UŁADZIMIR KARATKIEVIČ .............................................................................. 39. ВАСІЛЬ БЫКАЎ ................................................................................................... VASIL BYKAŬ (WASYL BYKAU) ...................................................................... 100 102 103 105 106 108 109 112 114 115 117 118 120 121 123 124 126 127 130 132 133 135 136 138 139 141 142 144 145 147 SPIS TREŚCI 9 CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... 148 РАЗДЗЕЛ VIІ. ВЫДАТНЫЯ АСОБЫ БЕЛАРУСКАГА КІНО, ТЭАТРА І МУЗЫКІ ROZDZIAŁ VIІ. SŁAWNE POSTACIE BIAŁORUSKIEJ KINEMATOGRAFII, TEATRU I MUZYKI 40. ВІКТАР ТУРАЎ ..................................................................................................... VIKTAR TURAŬ ................................................................................................... 41. МІХАІЛ ПТАШУК ............................................................................................... MICHAIŁ PTAŠUK ............................................................................................... 42. ФЛАРЫЯН ЖДАНОВІЧ ...................................................................................... FŁARYJAN ŽDANOVIČ ....................................................................................... 43. СТЭФАНІЯ СТАНЮТА ....................................................................................... STEFANIJA STANIUTA ........................................................................................ 44. ІРЫНА ЖДАНОВІЧ ............................................................................................. IRYNA ŽDANOVIČ ............................................................................................... 45. ЗІНАІДА БРАВАРСКАЯ ...................................................................................... ZINAIDA BRAVARSKAJA ................................................................................... 46. МІХАСЬ ЗАБЭЙДА-СУМІЦКІ ........................................................................... МІCHAŚ ZABEJDA-SUMICKI ............................................................................ 47. ЛАРЫСА АЛЕКСАНДРОЎСКАЯ ....................................................................... ŁARYSA ALEKSANDROŬSKAJA ...................................................................... 48. ІОСІФ ЖЫНОВІЧ ................................................................................................. IOSIF ŽYNOVIČ .................................................................................................... 49. «СТАРЫ ОЛЬСА» ................................................................................................. STARY OLSA ......................................................................................................... 50. «ХАРОШКІ» .......................................................................................................... CHAROŠKI ............................................................................................................ CIEKAWE FAKTY I INFORMACJE ........................................................................... АЛФАВІТНЫ СЛОЎНІК SŁOWNIK ALFABETYCZNY .................................................................................. 152 154 155 157 158 160 161 163 164 166 167 169 170 172 173 175 176 178 179 181 182 184 185 187 10 ЗМЕСТ WPROWADZENIE Język białoruski to jeden z trzech języków wschodniosłowiańskich. Cechy różniące język przodków dzisiejszych Białorusinów od języka innych Słowian zostały odnotowa- ne już w tekstach wybitnego dwunastowiecznego pisarza i działacza religijnego Cyryla Turowskiego. W połowie XIII wieku język starobiałoruski stał się językiem urzędowym Wielkiego Księstwa Litewskiego. Zaczął się złoty okres w rozwoju piśmiennictwa biało- ruskiego. Dzięki połoczaninowi Franciszkowi Skarynie Białorusini, jako pierwsi ze Sło- wian Wschodnich, otrzymali drukowaną książkę we własnym języku. Ważny zabytek piśmiennictwa białoruskiego stanowią również Statuty Litewskie z lat 1529, 1566 oraz 1588. W 1596 roku światło dzienne ujrzała pierwsza gramatyka autorstwa Wawrzyńca Zizania. Kształtowanie się współczesnego literackiego języka białoruskiego zaczęło się pod koniec XVIII wieku. Proces ten został przyspieszony w XIX wieku, kiedy powstały utwory Wincentego Dunin-Marcinkiewicza i Franciszka Bahuszewicza. W XX wieku dzięki owocnej pracy wielu pisarzy, przede wszystkim: Janki Kupały, Jakuba Kołasa, Maksima Bahdanowicza, Maksima Hareckiego, Iwana Mieleża, Wasyla Bykawa i in- nych, powstała bogata i różnorodna współczesna literatura białoruska. Nauka języka obcego polega nie tylko na opanowaniu słownictwa czy zasad składni, lecz również na zapoznaniu się z historią i kulturą kraju, którego języka zamierzamy się nauczyć. W związku z tym niezwykle ważne jest zaproponowanie osobom studiującym także wiadomości związanych z geografi ą, historią i kulturą Białorusi oraz jej wybitny- mi osobowościami. Sprzyja to zagłębieniu się w kulturę i język, kształtowaniu zasobów wiedzy o dziedzictwie kulturowym narodu białoruskiego oraz promocji Białorusi i jej bogatej kultury o korzeniach europejskich. Książka Krok po kroku – poznajemy Białoruś to zbiór tematów konwersatoryjnych, przeznaczony dla osób studiujących języki wschodniosłowiańskie na uczelniach wyż- szych, w liceach z wykładowym językiem białoruskim oraz z językiem białoruskim jako przedmiotem dodatkowym; jest użyteczna również dla osób uczących się języka białoruskiego we własnym zakresie oraz osób interesujących się Białorusią, jej kulturą i historią. Głównym celem niniejszego wydania jest wprowadzenie i aktywizacja materiału leksykalno-gramatycznego, doskonalenie umiejętności czytania ze zrozumieniem oraz doskonalenie mówienia monologicznego oraz dialogicznego. Podstawową jednostką komunikacyjną w tym zbiorze jest tekst. Książka składa się z 25 tematów krajoznawczo-kulturoznawczych, 25 tekstów bio- grafi cznych oraz alfabetycznego słownika białorusko-polskiego. Tematy zgromadzone zostały w 7 rozdziałach. W pierwszym rozdziale – Zapraszamy na Białoruś – zawarte są teksty zawierające ogólne informacje o Republice Białoruś, geo- grafi i i przyrodzie kraju, warunkach klimatycznych, faunie i fl orze, rezerwatach przyro- dy, rzekach i jeziorach. W rozdziale drugim – Mińsk: puls życia w stolicy – umieszczone zostały tematy związane ze stolicą Białorusi. W tekstach zawarte są niektóre informacje o dawnej i najnowszej historii największego białoruskiego miasta. Opisywane są między WPROWADZENIE 11 innymi zabytki architektury Mińska, muzea i teatry stołeczne, komunikacja miejska oraz życie gospodarcze. Rozdział trzeci – Podróże po ziemi białoruskiej – jest poświęcony białoruskim miastom obwodowym oraz najsłynniejszym zabytkom architektury biało- ruskiej, wśród których znajduje się na przykład zamek w Mirze oraz pałac w Nieświe- żu. Znalazły się w nim także opowieści o słynnych właścicielach Nieświeża i legendy związane z jednym z najpotężniejszych rodów możnowładczych – rodziną Radziwiłłów. W kolejnych rozdziałach zgromadzone zostały w większości teksty zawierające biografi e i dorobek wybitnych osobowości białoruskiej kultury i nauki. W rozdziale czwartym – Wybitni krzewiciele oświaty i naukowcy ziemi białoruskiej – przedstawio- ne zostały sylwetki myślicieli, działaczy oświatowych i uczonych na przestrzeni wie- ków – F. Skaryny, L. Sapiehy, B. Taraszkiewicza, U. Ihnatowskiego oraz R. Hareckiego. W rozdziale piątym – Białoruscy mistrzowie pędzla – portretowani są niektórzy wybit- ni malarze białoruscy – I. Chrucki, W. Białynicki-Birula, J. Drazdowicz, M. Chagall oraz M. Sawicki. Rozdział szósty – Wybitni literaci – lirnicy kraju ojczystego – traktuje o życiu i twórczości wybranych pisarzy białoruskich – M. Hussowskiego, M. Bahdano- wicza, J. Kupały, J. Kołasa, U. Karatkiewicza, W. Bykawa. Rozdział siódmy – Sławne postacie białoruskiej kinematografi i, teatru i muzyki – poświęcony jest wybitnym lu- dziom teatru i fi lmu – reżyserom: W. Turawowi, M. Ptaszukowi i F. Żdanowiczowi, mistrzyniom sceny teatralnej: I. Żdanowicz, S. Staniucie, Z. Brawarskiej, wykonawcom operowym: M. Zabejdzie-Sumickiemu i Ł. Aleksandrowskiej oraz muzykowi Żynowi- czowi. W rozdziale tym, znalazły się również tematy poświęcone grupie Stary Olsa oraz legendarnemu zespołowi choreografi cznemu Charoszki. Teksty biografi czne zawierają dużo różnego rodzaju jednostek leksykalnych oraz konstrukcji składniowych charakte- rystycznych dla tego typu treści. Sprzyja to lepszemu przyswojeniu i łatwiejszemu opa- nowaniu słownictwa oraz pozwala na samodzielne konstruowanie tekstu biografi cznego. Każdy temat konwersatoryjny ma następującą strukturę: najpierw zamieszczony zo- stał tekst podstawowy w języku białoruskim, następnie – pytania do tekstu białoruskie- go, pomagające osobie uczącej się lepiej orientować się i przyswajać zaproponowany materiał. Kolejnym elementem tematu są słowa kluczowe, umożliwiające odtwarzanie przeczytanych treści ze zwróceniem uwagi na najważniejsze fakty i informacje zawarte w tekście podstawowym. Każdy temat zawiera słowniczek białorusko-polski, w którym znajdują się wybrane wyrazy i związki wyrazowe. Rozszerzony słownik alfabetyczny, obejmujący wyrazy i zwroty frazeologiczne pochodzące ze wszystkich 50 białoruskoję- zycznych tekstów podstawowych, umieszczony został na końcu wydania. Każdy temat kończy się tłumaczeniem tekstu podstawowego na język polski. Zaproponowane prze- kłady są maksymalnie zbliżone do tekstu w języku oryginału. Sprzyja to łatwiejszemu opanowaniu treści oraz lepszemu przyswojeniu różnic leksykalnych, składniowych oraz kompozycyjnych pomiędzy tekstami w języku białoruskim i polskim. Zakres tematyczny książki jest dość obszerny, co pozwala podzielić każdy temat na fragmenty w celu bardziej szczegółowego zgłębienia materiału. Taki podział może być zastosowany zwłaszcza w przypadku tekstów poświęconych wybitnym osobowościom kultury białoruskiej. Przykładowo teksty z rozdziałów IV–VII można podzielić na na- stępujące części: biografi a, wydarzenia z życia, osiągnięcia twórcze oraz zawodowe, refl eksje nad poszczególnymi utworami. 12 WPROWADZENIE JAK CZYTAĆ? W tekstach w języku białoruskim oraz w pytaniach do tekstów zaznaczone zostały akcenty. W wyrazach, gdzie akcent stale przypada na o, ё oraz э, nie wprowadzono oznaczeń. Natomiast w przypadkach, gdy wyżej wymienione głoski są nieakcentowa- ne, akcenty również zostały zaznaczone. Oprócz tego akcenty znajdują się w słowniku umieszczonym na końcu wydania. W poniższej tabeli podane są liczebniki oraz sposób ich czytania w języku białoru- skim. Tabela 1. Liczebniki określające rok Mianownik: który rok? Dopełniacz: którego roku? тысяча дзевяцьсот дзесяты тысяча васемсот дваццáты тысяча семсот трыццáты тысяча шэсцьсот саракавы тысяча пяцьсот пяцідзесяты тысяча чатырыста шасцідзесяты тысяча трыста сямідзесяты тысяча дзвéсце васьмідзесяты тысяча сто дзевяносты тысяча дзевяцьсот дзесятага тысяча васемсот дваццáтага тысяча семсот трыццáтага тысяча шэсцьсот саракавога тысяча пяцьсот пяцíдзесятага тысяча чатырыста шасцíдзесятага тысяча трыста сямíдзесятага тысяча дзвéсце васьмíдзесятага тысяча сто дзевяностага сяча дзевяцьсот пяцьдзесят другі тысяча дзевяцьсот сорак першы ты тысяча дзевяцьсот шэсцьдзесят трэці тысяча дзевяцьсот семдзесят чацвёрты тысяча дзевяцьсот восемдзесят пяты тысяча дзевяцьсот дзевяноста шосты тысяча дзевяцьсот трыццать сёмы тысяча дзевяцьсот дваццать восьмы тысяча дзевяцьсот сорак дзевяты сяча дзевяцьсот сорак першага ты тысяча дзевяцьсот пяцьдзесят другога тысяча дзевяцьсот шэсцьдзесят трэцяга тысяча дзевяцьсот семдзесят чацвёртага тысяча дзевяцьсот восемдзесят пятага тысяча дзевяцьсот дзевяноста шостага тысяча дзевяцьсот трыццать сёмага тысяча дзевяцьсот дваццать восьмага тысяча дзевяцьсот сорак дзевятага тысячны тысяча соты тысяча дзвюхсоты тысяча трохсоты тысяча чатырохсóты тысяча пяцісоты тысяча шасцісоты тысяча сямісóты тысяча васьмісоты тысяча дзевяцісоты дзвюхтысячны дзве тысячы першы дзве тысячы пяты тысячнага тысяча сотага тысяча дзвюхсотага тысяча трохсотага тысяча чатырохсотага тысяча пяцісотага тысяча шасцісотага тысяча сямісотага тысяча васьмісотага тысяча дзевяцісотага дзвюхтысячнага дзве тысячы пéршага дзве тысячы пятага 1910 1820 1730 1640 1550 1460 1370 1280 1190 1941 1952 1963 1974 1985 1996 1937 1928 1949 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2001 2005 JAK CZYTAĆ? 13 Miejscownik: w którym roku? у тысяча дзевяцьсóт дзесятым у тысяча васемсóт дваццатым у тысяча сямсóт трыццатым у тысяча шэсцьсóт саракавым у тысяча пяцьсот пяцíдзесятым у тысяча чатырыста шасцíдзесятым у тысяча трыста сямíдзесятым у тысяча дзвесце васьмíдзесятым у тысяча сто дзевяностым у тысяча дзевяцьсот сорак першым у тысяча дзевяцьсот пяцьдзесят другім у тысяча дзевяцьсот шэсцьдзесят трэцім у тысяча дзевяцьсот сéмдзесят чацвёртым у тысяча дзевяцьсот восемдзесят пятым у тысяча дзевяцьсот дзевяноста шостым у тысяча дзевяцьсот трыццать сёмым у тысяча дзевяцьсот двáццать восьмым у тысяча дзевяцьсот сорак дзявятым у тысячным у тысяча сотым у тысяча дзвюхсотым у тысяча трохсóтым у тысяча чатырохсóтым у тысяча пяцісотым у тысяча шасцісотым у тысяча сямісóтым у тысяча васьмісóтым у тысяча дзевяцісóтым у дзвюхтысячным у дзве тысячы першым у дзве тысячы пятым 1910 1820 1730 1640 1550 1460 1370 1280 1190 1941 1952 1963 1974 1985 1996 1937 1928 1949 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600 1700 1800 1900 2000 2001 2005 Litery e, ё, ю, я, i oddające w piśmie samogłoski jotowane po apostofi e należy czytać Imiona własne podane są zgodnie z zasadami pisowni białoruskiej opartej na alfabe- jako połączenie je, jo, ju, ja, ji. cie łacińskim: – litera ł oddaje twardą głoskę ł; – litera ŭ oddaje u niezgłoskotwórcze, zbliżone do polskiego ł [ ]; – litera š odpowiada połączeniu sz w języku polskim; – litera ž odpowiada ż w języku polskim; – litera č odpowiada połączeniu cz w języku polskim. 14 JAK CZYTAĆ? РАЗДЗЕЛ І. ЗАПРАШАЕМ У БЕЛАРУСЬ ROZDZIAŁ І. ZAPRASZAMY NA BIAŁORUŚ 1. РЭСПУБЛІКА БЕЛАРУСЬ Афіцы΄йная нáзва краíны – Рэспýбліка Беларýсь, аднáк яé часцéй назывáюць проста Беларýссю. Гэтая краíна са старажытнаю гісторыяй і маляўнíчаю прыродаю размéшчана ў цэнтры Еўропы. Беларýсь мяжýе на зáхадзе з Польшчаю, на ўсходзе – з Расíяй, на поўначы – з Лáтвіяй, на паўночным зáхадзе – з Літвою, а на поўдні – з Украíнаю. Беларусь – сярэдняя еўрапéйская дзяржáва, яé тэрытóрыя складáе дзвéсце сем цэлых і шэсць дзяся΄тых тысячы квадрáтных кіламéтраў. Паводле памéраў краíна займáе трынáццатае мéсца ў Еўропе. Тэрыторыя Беларусі падзéлена на шэсць абласцéй: Брэсцкую, Вíцебскую, Гомельскую, Гродзенскую, Магілёўскую і Мíнскую. Алé адміністрацыйных адзíнак – сем, бо асобна вылучáецца горад Мінск. Сáмая буйнáя і гýстанасéленая – сталíчная вобласць. Янá займáе цэнтр Беларýсі і мяжýе з усíмі астáтнімі абласцямі. Сáмая малéнькая па тэрыторыі – Гродзенская вобласць. Сáмая нíзкая шчыльнасць насéльніцтва на Вíцебшчыне. Колькасць жыхароў краíны перавышáе дзéвяць з паловаю мільёнаў чалавéк. Беларýсь – прэзідэнцкая рэспýбліка. На чалé выканáўчай улáды стаíць прэзідэнт. Заканадáўчую ўлáду прадстаўляе дзвюхпалáтны парлáмент – Нацыянáльны сход. Ён складáецца з Савéта Рэспýблікі (вéрхняя палáта) і Палáты прадстаўнікоў (нíжняя палáта). Сталíца дзяржáвы – Мінск. У ім пражывáе прыблíзна два мільёны чалавéк. Мінск – найбуйнéйшы паліты΄чны, эканамíчны і культýрны цэнтр Беларýсі. Іншыя буйныя гарады, дзе жывé больш за сто пяцьдзесят тысяч жыхароў – гэта Гомель, Магілёў, Вíцебск, Гродна, Брэст, Бабрýйск, Барáнавічы, Барысаў. А ўвогуле ў краíне сто дванáццаць гарадоў. Беларýсь – аднá з дзяржáў-заснавáльніц Арганізáцыі Аб’яднáных Нáцый (ААН). Рэспýбліка мáе дыпламатычныя адносіны з больш чым ста саракá краíнамі свéту. ПЫТАННІ 1. Якáя афыіц ы΄ йная нáзва краíны? 2. Дзе размéшчана Беларýсь? 3. Што можна сказáць пра гісторыю і прыроду краíны? 4. З якíмі дзяржáвамі мяжýе Беларýсь на поўначы і паўночным зáхадзе? 5. З якíмі дзяржáвамі мяжýе Беларýсь на поўдні і ўсходзе? 6. Якáя краíна – заходняя сусéдка Беларýсі? 7. Якáя плошча краíны? 8. Што можна сказáць пра Беларýсь паводле памéраў у еўрапéйскім маштáбе? 16 РАЗДЗЕЛ І. ЗАПРАШАЕМ У БЕЛАРУСЬ 9. Якíм ч ы΄ нам падзéлена тэрыторыя краíны? 10. Што можна сказáць пра сталíчную вобласць? 11. Што можна сказáць пра Гродзенскую вобласць? 12. Што можна сказáць пра шч ы΄ льнасць насéльніцтва Вíцебшчыны? 13. Колькі на Беларýсі насéльніцтва? 14. Якí дзяржáўны лад у Беларýсі? 15. Хто стаíць на чалé выканáўчай улáды? 16. Як прадстáўлена заканадáўчая ўлáда? 17. Як назывáецца беларýскі парлáмент і якýю ён мáе структýру? 18. Якí горад – сталíца Беларýсі? Колькі там жыхароў? 19. Якíя, акрамя Мíнска, можна назвáць буйн ы΄ я беларýскія гарад ы΄ ? 20. Колькі ўсяго гарадоў у Беларýсі? 21. Якýю ролю адыгрáла Беларýсь у ААН? 22. З колькімі дзяржáвамі Беларýсь мáе дыпламаты΄чныя адносіны? КЛЮЧЫ ДА ТЭКСТУ Афіцыйная назва; старажытная гісторыя; маляўнічая прырода; цэнтр Еўропы; сярэдняя дзяржава паводле плошчы, 13-е месца ў Еўропе; шэсць абласцей; сем адміністрацыйных адзінак; самая густанаселеная – сталічная вобласць; шчыльнасць насельніцтва; прэзідэнцкая рэспубліка; выканаўчая ўлада; заканадаўчая ўлада; дзвюхпалатны парламент; Нацыянальны сход; Савет Рэспублікі; Палата прадстаўнікоў; палітычны, эканамічны і культурны цэнтр; дзяржава-заснавальніца; дыпламатычныя адносіны. СЛОЎНІК адміністрацыйная адзінка – jednostka administracyjna Арганізацыя Аб’яднаных Нацый (ААН) – Organizacja Narodów Zjednoczonych вобласць – obwód густанаселены – gęsto zaludniony дзвюхпалатны – dwuizbowy заканадаўчая ўлада – władza ustawodawcza Нацыянальны сход – Zgromadzenie Narodowe паводле – według Палата прадстаўнікоў – Izba Reprezentantów плошча краіны – powierzchnia kraju Савет Рэспублікі – Rada Republiki старажытная гісторыя – długa historia шчыльнасць насельніцтва – gęstość zaludnienia РЭСПУБЛІКА БЕЛАРУСЬ 17
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Krok po kroku poznajemy Białoruś. Język. Kultura. Krajoznawstwo Крок да кроку знаёмімся з Беларуссю
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: