Darmowy fragment publikacji:
MBT
czołgi
podstawowe
Wiesław B. Pietrzak 2012
Copyright by Wiesław B. Pietrzak
Projekt okładki i strony tytułowej Wiesław B. Pietrzak
ISBN 978-83-272-3539-8
Wszelkie prawa zastrzeżone
Rozpowszechnianie i kopiowanie całości lub części publikacji zabronione bez
pisemnej zgody autora
[inforino@poczta.onet.pl]
Wydanie I
Spis treści
Wstęp .................................................................................. 4
1. – AMX-56 Leclerc – Francja ................................................... 6
2. – Arjun – Indie ....................................................................... 13
3. – C1 Ariete – Włochy .............................................................. 19
4. – Challenger 2 – Wielka Brytania ............................................ 23
5. – K1 – Korea Południowa ......................................................... 29
6. – Leopard 2 – Niemcy ............................................................ 35
7. – M1A1/A2 Abrams – Stany Zjednoczone ............................... 44
8. – Merkava IV – Izrael............................................................. 54
9. – PT-91 Twardy – Polska ....................................................... 61
10. – Sabra – Izrael ...................................................................... 73
11. – T-72S – Rosja / Ukraina ....................................................... 78
12. – T-80U – Rosja ..................................................................... 85
13. – T-84 Opłot – Ukraina ........................................................... 91
14. – T-90 – Rosja ........................................................................ 101
15. – Type 90 II – Chiny .............................................................. 107
16. – Type 99 – Chiny .................................................................. 113
17. – Zulfiqar – Iran ..................................................................... 121
Słowniczek ......................................................................... 125
4
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Wstęp
Pierwsze czołgi pojawiły się na polach bitewnych podczas I wojny świato-
wej. 15 września 1916 roku 36 czołgów brytyjskich zaatakowało pozycje niemieckie
nad Sommą. Były to ciężkie maszyny Mk-1 (czołgiem kierowało jednocześnie czte-
rech kierowców, a do łączności zewnętrznej używano... gołębi). Aby nie zwracać
uwagi niemieckich szpiegów na nowy rodzaj uzbrojenia, na czas transportu z Wysp
Brytyjskich na kontynent widniały w dokumentach ukryte pod nazwą „tanks” czyli
„zbiorniki”. Wkrótce, obok wozów brytyjskich, pojawiły się francuskie maszyny Sch-
neider i St. Chamond.
Projekt zbudowania gąsienicowego wozu bojowego oraz warunki taktyczne
podał i sprecyzował już w 1915 r. brytyjski płk E. D. Swinton, ale do dzisiaj trudno
jest znaleźć jednoznaczną definicję tego typu pojazdu. Traktat o Konwencjonalnych
Siłach Zbrojnych w Europie stwierdza jedynie, że czołgiem jest opancerzony wóz
bojowy o masie nie mniejszej niż 16,5 t, uzbrojony w armatę kal. przynajmniej 75
mm, mocowaną w obrotowej wieży. Jest to bardzo ogólnikowa definicja, pod którą
można „podpiąć” niektóre wozy kołowe, a do której nie pasuje np. szwedzki czołg
bezwieżowy Strv 103. Generalnie pod pojęciem czołgu rozumie się silnie uzbrojony
wóz bojowy z gąsienicowym układem bieżnym i pancernym kadłubem z uzbroje-
niem umieszczonym w obrotowej wieży pancernej, charakteryzujący się znaczną
ruchliwością i przeznaczony do działania w bezpośredniej styczności z przeciwni-
kiem.
Czołgi istnieją prawie sto lat i chociaż żaden z systemów bojowych nie spo-
tyka się z tak licznymi zagrożeniami na polach bitewnych jak ten, to pancerne kolo-
sy wciąż mają się dobrze. Czołgi przetrwały do dnia dzisiejszego, mimo że już kilka
razy wieszczono ich odejście do lamusa jako broń bez przyszłości. I nad Sommą i,
rok później, w bitwie pod Cambrai posłużyły tylko do stworzenia wyłomów w zasie-
kach niemieckich i wkrótce po zakończeniu wojny Brytyjczycy przeznaczyli na złom
znaczną część swoich wozów. Także w USA i we Francji traktowano je po maco-
szemu podporządkowując je piechocie i kawalerii. Broń ta nie miała też dobrej pra-
sy zaraz po II wojnie światowej, kiedy rozpowszechniły się coraz wymyślniejsze
Spis treści
5
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
pociski rdzeniowe i kumulacyjne i przenośne środki przeciwpancerne. Zmierzch
czołgów nadejść miał też w latach 80. XX w., kiedy masowo pojawiły się śmigłowce
z wyrzutniami przeciwpancernych pocisków kierowanych, a kolejny raz po rozgro-
mieniu wojsk Saddama Husajna, kiedy teoretycy amerykańscy rzucili hasło zastą-
pienia ciężkich czołgów lżejszymi pojazdami kołowymi o takiej samej sile ognia.
Dopiero przeciągające się okupacje Iraku i Afganistanu uprzytomniły, że nic tak nie
chroni żołnierzy i nie wzmacnia ich morale jak pancerz czołgu i nic tak nie wzbudza
respektu u przeciwnika jak oręż „fortecy na gąsienicach”.
Jednak nawet te olbrzymy, aby przetrwać kolejne zawirowanie dziejowe,
muszą cały czas ewoluować. Są wyposażane w nowe, balistyczne zestawy ochra-
niające i w systemy aktywnej samoobrony, aby móc czynnie przeciwstawić się
przeciwpancernym pociskom kierowanymi, amunicji z ręcznych wyrzutni RPG, a
nawet pociskom rdzeniowymi. Coraz częściej pancerne pojazdy gąsienicowe mogą
zwalczać środki napadu powietrznego nie tylko ogniem wukaemów ale pociskami
kierowanymi odpalanymi z armaty czołgowej. Czołgi otrzymują też nowe wyposa-
żenie do cyfrowej dystrybucji informacji i wymiany danych, a w przyszłości do po-
rozumiewania się na płaszczyźnie maszyna-maszyna. Wszystko wskazuje na to, że
kolejna transformacja stalowych kolosów uda się i odmłodzone pojazdy znajdą
swoje miejsce w sieciocentrycznych jednostkach, w których współdziałać będą z
pojazdami zrobotyzowanymi.
Spis treści
6
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
AMX-56 Leclerc
Francja
Czołg Leclerc zbudowany przez Giat Industries jest użytkowany przez
Francuskie siły zbrojne oraz armię emiratu Abu Dhabi ze Zjednoczonych Emira-
tów Arabskich. We Francji Leclerc wszedł do linii w roku 1992 a w ZEA w roku
1995. W roku 1998 rozpoczęto produkcję wozu Leclerc mk2 z lepszym oprogra-
mowaniem i systemem nadzorującym pracę silnika.
Armia francuska posiada 406 czołgów Leclerc plus 20 czołgowych pojaz-
dów ewakuacyjnych zbudowanych na jego podwoziu. Dostawa ostatniej transzy,
liczącej 52 czołgi, została sfinalizowana w październiku 2007 roku.
ZEA zamówiły 390 czołgów i 46 czołgowych wozów ewakuacyjnych. Do-
stawę czołgów zakończono w maju 2004 roku, zaś wozy ewakuacyjne dostarczo-
no do końca 2008 roku.
System zarządzania polem bitwy
Około 30 ceny czołgu stanowi wyposażenie elektroniczne zawierające
nawet 32-bitowe procesory. Wszystkie układy elektroniczne połączone są w je-
den układ centralny, a członkowie załogi otrzymują potrzebne informacje o stanie
urządzeń, o zapasie amunicji i paliwa, dzięki monitorom i klawiaturom.
Leclerc posiada system bojowy FINDERS (Fast Information, Navigation,
Decision and Reporting System) prod. Nexter Systems. FINDERS zawiera wyświe-
tlacz z kolorową mapą, na której pokazane są czołgi z tym system, pozycje so-
juszników i przeciwnika oraz zaznaczone cele. FINDERS może być używany do
wyznaczania trasy przemarszu i planowania zadania.
Nexter ma wyposażyć czołgi Leclerc armii francuskiej w nowatorski sys-
tem o nazwie Icone (Ergonomic Communications and Navigation Interface) do
przesyłania informacji między pojazdami a dowództwem wyższego stopnia. Icone
Spis treści
7
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
pozwala przesyłać cyfrowe informacje na temat sytuacji taktycznej i wyświetla w
formie graficznej rozkazy na tle mapy. Początkowo nowe wyposażenie otrzyma
ponad 100 czołgów. Współtwórcą systemu jest EADS Defense Electronics
Systems.
Francuski Leclerc posiada bardzo bogate wyposażenie elektroniczne generujące nawet
30 ceny czołgu. Informacje o stanie pracy poszczególnych układów pojazdu każdy z
członków załogi może otrzymać na własnym wyświetlaczu wyposażonym w klawiaturę.
Systemem wspomagającym orientowanie się w składowych pola bitwy i podejmowanie
decyzji jest FINDERS, fot. Armée de Terre
Uzbrojenie
Podstawowym orężem czołgów Leclerc jest gładkolufowa armata CN-12-
26 kal. 120 mm o długości 52 kalibrów. Armata posiada układ zgrywania osi dzia-
ła z przyrządami celowniczymi i osłonę termiczną lufy ze stopu magnezu. Brak
jest klasycznego przedmuchiwacza, natomiast gazy prochowe usuwane są sprę-
żonym powietrzem, a więc tak jak w działach okrętowych.
Spis treści
8
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Jednostka ognia wynosi 40 nabojów APFSD i HEAT, z których 22 umiesz-
czone są w magazynie samoczynnego zautomatyzowanego układu ładowania
armaty w niszy wieży. Pozostałe naboje przechowywane są obok kierowcy. Arma-
ta pozwala na oddawanie 12 strzałów na minutę w czasie postoju. W czasie jazdy
tempo strzelania spada o połowę. Ładowanie nabojów jest zautomatyzowane, co
pozwala na oddawanie strzałów podczas jazdy w terenie do celów poruszających
się.
Armata stabilizowana jest w obu płaszczyznach elektromechanicznie.
Dzięki temu obrót wieży i naprowadzanie armaty w płaszczyźnie pionowej – w
zakresie kątów od od -10° do +15° – odbywa się z prędkością 30°/s.
System celowania jest całkowicie elektryczny, co zwiększa jego prędkość
działania. Maksymalny zasięg zwalczania celów wynosi 3000 m.
Dodatkowym uzbrojeniem jest sprzężony z armatą karabin maszynowy
M2HB-QCB kal. 12,7 mm oraz karabin maszynowy kal. 7,62 mm na stropie wieży
do zwalczania celów powietrznych.
System kierowania ogniem
Całkowicie cyfrowy system kierowania ogniem pozwala działonowemu lub
dowódcy wyznaczyć sześć różnych celów w czasie 30 sekund. Komputer syste-
mowy przetwarza w czasie rzeczywistym dane z sensorów czołgowych i urządzeń
obserwacyjno-celowniczych.
Dowódca może obserwować otoczenie przez osiem peryskopów i stabili-
zowane, panoramiczne urządzenie obserwacyjno-celownicze HL-70 prod. Safran
(dawniej SAGEM). HL-70 posiada dalmierz laserowy i wzmacniacz obrazu drugiej
generacji. Cele można wykryć z odległości 4 km, a rozpoznać je z odległości 2,5
km. HL-70 przeznaczony jest do pracy w świetle widzialnym. W nocy dowódca
widzi obraz na swoim wielofunkcyjnym monitorze przekazywany z termowizora
działonowego.
Spis treści
9
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
Stanowisko działonowego wyposażono w stabilizowane urządzenie celow-
nicze Safran SAVAN 20 o trzech polach widzenia z termowizorem, trzy peryskopy
i monitor.
Urządzenia obserwacyjne kierowcy to trzy peryskopy, z których centralnie
położony Thales Optronique (dawniej Thomson-CSF) OB-60 posiada kanały
dzienny i nocny.
Czynnym zestawem samo ochrony Leclerca jest produkowny przez GIAT Industries Ga-
lix, który opracowany został przez firmy Nexter i Lacroix Tous Artifices. Galix może od-
palać nie tylko granaty dymne, ale też bronić się granatami przeciwpiechotnymi albo
wystrzeliwać termalne wabiki zwodzące ppk kierujące się na źródło ciepła, fot. Tamiya
System ochrony Galix
Leclerc jest wyposażony w systemem ochrony pojazdu Galix, opracowany
przez Nexter i Lacroix Tous Artifices a produkowny przez GIAT Industries. Galix
może odpalać granaty dymne lub przeciwpiechotne albo podczerwone wabiki z
dziewięciolufowych wyrzutni kal. 80 mm umocowanych na obu bocznych krawę-
dziach stropu wieży.
Spis treści
10
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Nexter jest producentem obronnego wyposażenia KBCM, w które może
być wyposażony Leclerc. KBCM posiada czujnik podświetlenia promieniem lasera,
zestaw ostrzegania przed zbliżającymi się pociskami rakietowymi, zakłócający
emiter podczerwieni a także system Galix i może być zintegrowany z systemem
zarządzania polem bitwy FINDERS.
Napęd
Silnik Leclerca to SACM V8X-1500 Hyperbar dostarczający 1103 kW (1500
KM) mocy przy 2500 obr./min. Elektroniczna instalacja nadzorująca pracę silnika
jest produkowana przez spółkę Safran. Automatyczny układ transmisji mocy ESM
500 ma hydrostatyczną skrzynię przekładniową i zapewnia pięć przełożeń do
przodu i dwa do jazdy wstecznej. Silnik, wyposażony w wysokociśnieniową turbo-
sprężarkę doładowującą Suralmo-Hyperbar i układ dopalający gazy spalinowe,
umożliwia rozwijanie prędkości ponad 70 km/h na drodze i 55 km/h w terenie.
Czołg posiada też pomocniczą jednostkę zasilającą w postaci turbiny ga-
zowej Turbomeca TM-307B.
Hydropneumatyczne zawieszenie powstało w zakładach Societe d Ap-
plications des Machines Motrices (SAMM).
Leclerc Tropical
Jest to pojazd zoptymalizowany do działania w otoczeniu tropikalnym i
pustynnym i został stworzony specjalnie dla wymagań odbiorców ze Zjednoczo-
nych Emiratów Arabskich. Zainstalowano w nim nowy zespół napędowy i wyso-
koprężną jednostkę pomocniczą, a kadłub powiększono w tylnej części, by zmie-
ścić zbiorniki paliwa o większej pojemności. Euro Powerpack składa się z silnika
wysokoprężnego MTU 883 V-12 o mocy 1103 kW (1500 KM) połączonego z au-
tomatycznym układem transmisyjnym Renk HSWL295 TM. Z tyłu czołgu umoco-
wane są dwie beczki na dodatkowe paliwo o łącznej pojemności 400 litrów.
Spis treści
11
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
Dla tej wersji czołgu oraz dla zagranicznych użytkowników Leclerca Nexter
opracował kompleks zarządzania polem bitwy LBME (Leclerc Battle Management
Equipment) oparty na wyposażeniu FINDERS. Przyrząd celowniczy dowódcy
HL-70 został zastąpiony przez HL-80 produkcji SFIM.
Leclerc AZUR
W czerwcu 2006 roku firma Nexter Systems przedstawiła Leclerca zopty-
malizowanego do działania w terenie zurbanizowanym. Zawiera on zestaw AZUR,
który składa się z dodatkowej osłony w formie bocznych paneli kompozytowych,
pancernej osłony z tyłu kadłuba i na wieży jako zabezpieczenie przeciw pociskom
wystrzeliwanym z granatników ręcznych i dodatkowego zabezpieczenia przedziału
silnikowego przed ładunkami zapalającymi. Zamontowano też zdalnie obsługiwa-
ny karabin maszynowy kal. 7,62 mm.
Pojazd zabezpieczenia technicznego
Leclerc NGRV (New Generation Recovery Vehicle) posiada dłuższy kadłub
z siedmioma parami kół. Hydraulicznie poruszany lemiesz służy do oczyszczania
terenu z przeszkód. Pojazd jest wyposażony w hydrauliczny żuraw o udźwigu 30
ton i wyciągarkę ze 180-m liną mogącą transportować pojazdy o masie 35 ton.
Druga wyciągarka może ciągnąć ciężar o masie 1500 kg. Żuraw i wyciągarki są
produkowane przez Rheinmetall Landsystemes GmbH.
Spis treści
12
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Dane taktyczno-techniczne:
Leclerc
Załoga: 3 (dowódca, kierowca, działonowy)
Wymiary:
długość kadłuba – 6,88 m
długość z lufą – ok. 9,90 m
szerokość bez osłon – 3,30 m
szerokość z osłonami – 3,71 m
wysokość do stropu wieży – 2,53 m
prześwit – 0,4 m
Masa bojowa: pon. 56,5 t
Nacisk jednostkowy na grunt – 0,098 MPa (0,98 kg/cm²)
Uzbrojenie:
gładkolufowa armata CN-12-26 kal. 120 mm, długość lufy – 52 kalibry, jednostka ognia –
40 szt. APFSDS i HEAT;
sprzężony z armatą karabin maszynowy M2HB-QCB kal. 12,7 mm, jednostka ognia – 800
nabojów;
plot. karabin maszynowy kal. 7,62 mm, jednostka ognia – 2000 nabojów
Napęd:
silnik wysokoprężny z turbodoładowaniem SACM V8X-1500 Hyperbar o mocy 1103 kW
(1500 KM) z automatycznym układem transmisji SESM ESM 500 (5 biegów do przodu, 2
wsteczne) lub wysokoprężny turbodoładowany MTU 883 V12 z automatycznym układem
przeniesienia mocy Renk HSWL 295 TM (5 biegów do przodu, 3 wsteczne)
współczynnik mocy jednostkowej – pow. 20 kW/t (pow. 26,5 KM/t)
pojemność zbiorników paliwa – 1300 l + 400 l
Osiągi:
maks. prędkość na drodze – 72 km/h
maks. prędkość w terenie – pow. 55 km/h
prędkość wsteczna – 38 km/h
zasięg – ponad 550 km (z dodatkowym paliwem)
podjazd:
przechył boczny:
Pokonywane przeszkody:
rowy o szerokości – 3 m
brody bez przygotowania – 1 m
brody z przygotowaniem – 1,9 m
ścianki pionowe o wysokości – 1,1 m
Spis treści
13
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
Zulfiqar
Iran
Irański czołg podstawowy Zulfiqar wszedł do produkcji w 1996 roku. Za-
łogę czołgu stanowią trzy osoby: dowódca, kierowca i działonowy. Nazwa pocho-
dzi od miecza pierwszego przywódcy religijnego, duchowego i politycznego szy-
itów Hazrata Alego.
Wersje Zulfiqar I i Zulfiqar II były już użyte operacyjnie. W maju 2010 r.
sztab armii irańskiej zapowiedział prezentację nowej i zmodernizowanej wersji
Zulfiqara III w ciągu roku.
Zulfiqar I
Wieża czołgu Zulfiqar zaprojektowana została przez irańskich konstruktorów jako skrzy-
nia o charakterystyznym kształcie i zawiera niektóre części i systemy czołgów M60 i T-
72. Na niewielką skalę zastosowano pancerz kompozytowy.
Spis treści
14
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Rozwój
Autorem rozwoju Zulfiqara jest generał brygady armii irańskiej Mir-Younes
Masoumzadeh. Uważa się, że irański czołg zostały opracowany na podstawie
czołgów M48, M60 i T-72. Pierwszy prototyp Zulfiqar I, z miejscowymi elemen-
tami, został zaprojektowany w 1993 roku i przedstawiony publicznie rok później.
W 1997 roku zostało opracowanych sześć prototypów i po przetestowaniu znala-
zły się w linii. W tym samym roku prezydent Iranu Haszemi Rafsandżani podpisał
decyzję o seryjnej produkcji czołgów w kompleksie przemysłowym Shahid Kolah
Dooz.
Konstrukcja
Wieża czołgu Zulfiqar zaprojektowana została przez irańskich konstrukto-
rów jako skrzynia o charakterystycznym kształcie i zawiera niektóre części i sys-
temy czołgów M60 i T-72. Zarówno wieża jak i kadłub powstały ze spawanych
blach stalowych, a dodatkowo pojazd wyposażono w kompozytowe opancerzenie.
Masa bojowa czołgu wynosi około 36 ton.
Wersje
Pancerz Zulfiqara I wzmocniony jest w przedniej części opancerzeniem
kompozytowym. Ochrona czołgu może być zwiększona przez dodanie pakietu
opancerzenia reaktywnego. Czołg zawiera skomputeryzowany system kierowania
ogniem pozwalający stabilizować armatę. Na wieży zamocowano czujniki ostrze-
gające przed podświetleniem wiązką lasera.
Zulfiqar II jest udoskonaloną wersją Zulfiqara I. Zawiera on nowy silnik o
zwiększonej mocy i przedłużone podwozie dla udoskonalonego automatu ładują-
cego. Zulfiqar II jest używany jako testowe łoże do badań i tymczasowy prototyp
dla następnego wariantu, Zulfiqara III.
Zulfiqar III to najnowsza i najbardziej zaawansowana wersja czołgu, a
wojska lądowe Iranu prowadzą badania z myślą o dalszej jej modernizacji. Uno-
Spis treści
15
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
wocześnienie obejmuje usprawnienia systemu kierowania ogniem, podwozia i
uzbrojenia, napędu i systemu laserowego w celu zwiększenia zdolności operacyj-
nych czołgu. Koła najnowszej wersji zostały osłonięte pancernymi fartuchami, a
opancerzenie wieży wzmocniono.
Zulfiqar III
Najnowsza wersja została znacznie zmodernizowana w stosunku do pierwowzoru. Uno-
wocześnienie obejmuje usprawnienia systemu kierowania ogniem, podwozia i uzbroje-
nia, napędu i systemu laserowego. Osłonięto fartuchami zespół jezdny, fot. military-
today.com
Napęd
Zulfiqar napędzany jest wysokoprężnym silnikiem Vee z dwunastoma cy-
lindrami o mocy 582 kW (780 KM). Silnik jest sprzężony z sześciozakresową au-
tomatyczną skrzynią biegów SPAT 1200, która zapewnia maksymalną prędkość
70 km/h. System zawieszenia Zulfiqara III posiada drążki skrętne podobnie jak w
czołgach M48 i M60. Zasięg działania irańskiego wozu wynosi 450 km.
Spis treści
16
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
Uzbrojenie
Zulfiqara I uzbrojono w gładkolufową armatę kal. 125 mm przyjętą od ro-
syjskiego T-72. Czołg wyposażony jest w słoweński system kontroli ognia Safir-
74 lub 72Z. System ten pozwala na prowadzenie ognia podczas ruchu czołgu, a
na wieży znajdują się odbiorniki opromieniowania wiązką laserową.
Zulfiqar III będzie uzbrojony w armatę gładkolufową 2A46 kal. 125 mm z
przedmuchiwaczem. Nowoczesne działo będzie połączone z automatem ładują-
cym. Dodatkowym uzbrojeniem będzie przeciwlotniczy km kal. 12,7 mm i współ-
osiowy karabin maszynowy kal. 7,62 mm. Zulfiqar III zostanie również wyposa-
żony w nowy system kierowania ogniem i dalmierz laserowy.
Dane taktyczno-techniczne:
Zulfiqa
Załoga: 3 (dowódca, kierowca, działonowy)
Wymiary:
długość – 7 m
szerokość – 3,6 m
wysokość – 2,5 m
Masa: 36-41 t
Uzbrojenie:
armata gładkolufowa 2A46 kal. 125 mm, km kal. 12,7 mm;
współosiowy km kal. 7,62 mm
Napęd:
12-cylindrowy silnik wysokoprężny o mocy 582 kW (780 KM);
moc jednostkowa – 16 kW/t (21,7 KM/t)
Osiągi:
prędkość – 70 km/h
zasięg – 450 km
Spis treści
17
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
Słowniczek
ADAM (area denial artilery munition) – artyleryjskie narzutowe miny przeciwpie-
chotne
APDS (armour piercing discarding sabot) – przeciwpancerny podkalibrowy z od-
rzucanym sabotem
APERS (anti-personel) – pocisk przeciwpiechotny, odłamkowy
APFSDS (armour piercing fin stabilised discarding sabot) – przeciwpancerny sta-
bilizowany brzechwami z odrzucanym sabotem
AT (anti tank) – pocisk przeciwpancerny
BBR (base bleed rounds) – amunicja z gazogeneratorem
C3 (command, control, communications) – dowodzenie, nadzor, łączność
C4I (command, control, communications, computers and intelligence) – dowo-
dzenie, nadzór, łączność, przetwarzanie danych i rozpoznanie
EFP (explosively formed projectile) – penetrator kształtowany wybuchowo
ERA (explosive reactive armour) – opancerzenie reaktywne
ERAP (extened range artillery projectile) – pocisk o zwiększonym zasięgu
ERFB (extened range full bore) – pocisk o zwiększonym zasięgu pełnokalibrowy
FAASV (field artillery ammunition suport vehicle) – wóz amunicyjny
FRAG-HE (fragmentation high explosive) – pocisk odłamkowo-burzący
HE (high explosive) – pocisk burzący
HEAT (high explosive anti tank) – pocisk przeciwpancerny kumulacyjny
HEAT-FS (high explosive anti tank fin stabilised) – pocisk przeciwpancerny ku-
mulacyjny stabilizowany brzechwami
HEAT-MP (high explosive anti tank multipurpose) – pocisk przeciwpancerny ku-
mulacyjny wielozadaniowy
HEAT-T (high explosive anti tank tracer) – pocisk przeciwpancerny kumulacyjny
smugowy
Spis treści
18
____________________________________________________________
MBT – czołgi podstawowe
HE-FRAG (high explosive fragmentation) – pocisk burzący odłamkowy
HE-VT (high explosive variable time) – pocisk odłamkowo-burzący programowa-
ny z laserowym zapalnikiem zbliżeniowym
HEI (high explosive incendiary) – pocisk burząco-zapalający
HEIT (high explosive incendiary tracer) – pocisk burząco-zapalający smugowy
HESH (high explosive squash head) – pocisk przeciwpancerny plastyczny (od-
kształcający się)
HET (high explosive tracer) – pocisk burzący smugowy
MRSI (multiple rounds simultaneous impact) – specyficzny sposób prowadzenia
ognia, w którym kilka pocisków wystrzelonych z jednego działa pod róż-
nymi kątami podniesienia trafia w cel jednocześnie
RAAM (remote anti-armor mine) – artyleryjskie miny narzutowe przeciwpancer-
ne
RHA (rolled homogeneous armour) – jednorodny pancerz walcowany
SADARM (sense and destroy armor) – pocisk zawierający samonaprowadzające
się głowice przeciwpancerne
SAPHEI-T (semi-armour-piercing high explosive incendiary tracer) – pocisk
półprzeciwpancerny burząco-zapalający
SINCGARS (single channel ground and airborne radio subsystem) – jednokana-
łowy naziemny i powietrzny podsystem radiowy?
TP (training projectile) – pocisk ćwiczebny
Spis treści
19
____________________________________________________________
Wiesław B. Pietrzak
--
Pobierz darmowy fragment (pdf)