Darmowy fragment publikacji:
Rozdział II
Próba rekonstrukcji zawartości
Nowego i starego kalendarza
na rok 1689
Tłumaczenie Nowego i starego kalendarza na rok
1689 rozpoczyna Первая часть предугадания, odpo-
wiadająca części kalendarzy nazywanej Pierwsza część
prognostyku. Otwiera ją Поведение годовое, czyli
Rewolucyja roczna, w której Słowakowic określa po-
łożenie i koniunkcje planet. Następnie przystępuje do
bardziej szczegółowych dywagacji na temat ich wpływu
na życie ludzkie w rozdziałach: Владетель годовой,
czyli Pan roczny, Збытия поведения годового, czyli
Skutki rewolucyjej rocznej, О свойстве года 1689-
го, czyli O własności roku 1689, Изменение Луны,
czyli O zaćmieniu miesięcznym, Збытия помраче-
ния луннаго, czyli Skutki zaćmienia miesięcznego,
Постановление четырех частей лета 1689-го,
czyli Postanowienie czterech części roku 1689, Война
или мир, czyli Wojna czy pokój, Плод полевый, czyli
Urodzaj polny, Дни к севбе угодны по новому ка-
лендарю, czyli Dni dobre do siania według nowego
kalendarza, Болезни и воздух, czyli Choroby i po-
wietrze, Руды, czyli Kruszcze, Пожары, czyli Pożary,
Беременные госпожи, czyli Brzemienne panie.
Zawartość Prognostyku przedstawiamy poniżej.
NOWY I STARY
KALENDARZ
ŚWIĄT ROCZNYCH
i biegów niebieskich.
Kapłanom dla porządku Kościoła Bożego1
Gospodarzom dla siania i szczepienia
Chorym dla poratowania zdrowia
Zdrowym dla traktowania spraw poważnych
Myśliwym dla szczwania zwierza
wielce służący
pierwszy
przez
na Rok Pański MDCLXXXIX po przestępnym i przybyszowym
Marcina Stanisława Słowakowica
filozofijej i medycyny w Akademijej Krakowskiej
wyrachowany
w Krakowie
w drukarni Wojciecha Goreckiego, J. K. M. typografa,
wydany.
PIERWSZA CZĘŚĆ PROGNOSTYKU2
Rewolucyja roczna
W rozdziale Rewolucyja roczna (k. 5v–6v) Słowa-
kowic informuje na wstępie, że najjaśniejsze spośród
planet – Słońce, szczęśliwie zakończywszy swój bieg
w 12 znakach zodiaku, nowy bieg zaczyna, a Nowy 1689
1 W przekładzie ten fragment tytułu został pominięty.
2 Polskie tytuły rozdziałów rekonstruuję na podstawie wy-
dania chronologicznie najbliższego. Por. Nowy i stary kalendarz
świąt rocznych i biegów niebieskich, kapłanom dla porządku
Kościoła Bożego, gospodarzom dla siania i szczepienia, chorym
dla poratowania zdrowia, zdrowym dla traktowania spraw
poważnych, myśliwym dla szczwania zwierza wielce służący,
na Rok Pański MDCXC, przybyszowy, po przestępnym wtóry,
przez M. Stanisława Słowakowica, filozofijej i medycyny dokto-
ra w Akademijej Krakowskiej, z pilnością wyrachowany, w Kra-
kowie w Drukarni Mikołaja Alexandra Schedla, J. K. M. typogr.
25
rok rozpocznie się 20 marca na półzegarze dziewiątym
(równonoc wiosenna). W tym czasie w domu pierwszym
i drugim stanie Skorpion – znak Marsa, w domu trzecim
Koziorożec – znak Saturna, dom czwarty otrzyma Wod-
nik – drugi znak Saturna. Dom piąty zajmą Ryby – znak
Jowisza, w domu szóstym zasiądzie Baran – drugi znak
Marsa. Dom siódmy i ósmy trzyma Byk – znak Wenery.
W domu dziewiątym znajdzie się Rak – znak Miesiąca.
W domu dziesiątym zasiądzie Lew – znak Słońca. Do-
mem jedenastym władać będzie Panna, dom dwunasty
znajdzie się pod Wagą.
Dalej określa właściwe dla tego roku położenie pla-
net i konstelacji zodiakalnych, stwierdzając, że Saturn
retrogradus znajdzie się w kącie pierwszym w Skorpio-
nie, z którego na dom siódmy i ósmy, na Wenerę we
własnym domu siedzącą, na Jowisza w Wodniku, na
Marsa w Koziorożcu i na Księżyc w Rybach rzuci trój-
kątne promienie. Mars w Koziorożcu na polskie i raku-
skie znaki, na Słońce, Merkurego i Głowę Smoczą kwa-
dratowy zaostrzył promień. Z kolei Słońce w Wadze na
Marsa i Koziorożca czwartaków zwróciło promienie.
W tej niezgodzie pomaga Słońcu Merkury i Głowa Smo-
cza. Wenera sprzeciwia się staremu i chromemu Sa-
turnowi, a trzeciakiem rozpuszcza popędliwość Marsa.
Księżyc łączy się potrójnym promieniem z Saturnem.
Smoczy Ogon z Wagi i z domu nieprzyjaciół przyspa-
rza swoim czwartakiem kłopotów Marsowi. Ale czego
można od takiego układu znaków niebieskich oczeki-
wać, powiem niżej – kończy ten rozdział Słowakowic.
Pan roczny (k. 6v–7v)
Przedstawiony wyżej obraz rewolucji rocznej z Jo-
wiszem w kącie czwartym i Wenerą w kącie siódmym
w domu własnym skłaniał Słowakowica ku myśli, że
te właśnie przyjazne planety przejmą, jak uczył sław-
ny Hermes Trismegistos, panowanie. Powołując się
Próba rekonstrukcji zawartości Nowego i starego...26
Strona tytułowa Pierwszej części prognostyku
z Nowego i starego kalendarza na rok 1690
(Ossolineum, XVII – 6916–III/27)
jednak na ustalenia
Gwidona Bonatusa3,
który zwracał uwa-
gę, że gdy pan domu
wschodzącego jest pa-
nem domów niektó-
rych planet, to on bez
wątpienia będzie pa-
nem rocznym, i nie ma
już potrzeby rozwa-
żać, nad jaką planetą,
i ustaliwszy, że w tym
roku Mars będzie pa-
nem tego domu, w któ-
rym wiosną znajduje
się Słońce, a ponadto
będzie panował nad
wschodzącym w Skor-
pionie i Koziorożcu,
przypuszcza, że Mars
może również zostać
panem rocznym.
Skutki rewolucyjej rocznej
Prognozy przedstawione w paragrafie Skutki re-
wolucyjej rocznej (k. 7v–9v) są złe, gdyż układ planet
zapowiada zdaniem Słowakowica same nieszczęścia.
Mars w domu trzecim zwiastuje bowiem ogień, gniew,
zawiść, konflikty i zabójstwa między braćmi i krewny-
mi. Z kolei Słońce w domu piątym pod kwadratowym
promieniem Marsa nie wróży niczego dobrego paniom
brzemiennym, Wenus pod przeciwnym wzrokiem Sa-
turna w znaku Byka zapowiada w niektórych krajach
3 Włoski astrolog Guido Bonatti (ca 1207 – ca 1296), autor
podręcznika Liber Astronomiae.
Próba rekonstrukcji zawartości Nowego i starego...27
cudzoziemskich trzęsienie ziemi, a ponieważ osiadła
w domu siódmym, może wywołać spory i konflikty ro-
dzinne. Merkuriusz w domu szóstym przyniesie wiel-
kie choroby małym dzieciom, szczególnie w Polsce,
w ziemiach niemieckich i francuskich. Głowa Smocza
w domu szóstym usposobi sługi i urzędników do leni-
stwa, nieróbstwa i zdrady swoich panów i pań. A po-
nieważ znajduje się w znaku Barana, zapowiada też
wywyższenie ludzi wielkich i poniżenie podłych. Ogon
Smoczy w Wadze w niektórych miejscach wyniszczy
bydło chorobami.
O własności roku 1689
W paragrafie O własności roku 1689 (k. 9v–10),
polemizując z arabskim astronomem Albumazarem,
który twierdził, że obecność Ogona Smoczego w Wa-
dze zapowiada suszę, obserwujący dodatkowo położe-
nie Saturna, Merkuriusza i Księżyca Słowakowic, pro-
gnozuje, że w roku 1689 wilgotność ludzi zmęczy, gdyż
Saturn w mokrym znaku oznacza obfite deszcze i wody
wielkie, na co również zezwala Merkuriusz w Baranie
i Miesiąc w Rybach, a to zwykle prowadzi do drożyzny.
Niemniej dodaje, że latem Mars upały sprowadzi, dla-
tego też należy uważać, by iskry z dachów nie spada-
ły, ponieważ będzie w znaku ogniowym, a Saturn pra-
wie w połowie nieba w kwadracie Marsowym. Gdy zaś
o wilgotność chodzi, to tej – zdaniem Słowakowica –
najbardziej powinny się obawiać kraje, które leżą pod
Skorpionem, czyli Księstwo Sabaudii, Al-Kahir (Kair),
Turcja, Padwa, Gdańsk i Szczecin.
O zaćmieniu miesięcznym
W rozdziale O zaćmieniu miesięcznym (k. 10v–11)
kalendarzysta prognozuje dwa widoczne zaćmienia
Próba rekonstrukcji zawartości Nowego i starego...28
Księżyca, dokładnie określając ich daty dzienne we-
dług nowego (juliańskiego) kalendarza oraz przebieg.
Skutki zaćmienia miesięcznego
W rozdziale Skutki zaćmienia miesięcznego
(k. 11–12v), powołując się na nie wymienionych z imie-
nia astrologów, którzy twierdzą, że niewidzialne dla
oczu ludzkich zaćmienia nie są szkodliwe, a widzialne
nieszczęścia przynoszą, dorzuca do ich argumentów
swoje własne i informuje, że pierwsze z zapowiadanych
zaćmień miesięcznych nastąpi pod rządami Saturna
wstecznego, stojącego na wschodzie, gdy Mars i Jowisz
wchodzą w czwartak niezgody, a Wenus, która jest panią
domu śmierci, zasiada w kącie pod przeciwnym promie-
niem Marsa. W związku z tym przewiduje kalendarzy-
sta, że należy się obawiać wielkich zamieszek i chorób
w tych krajach, które leżą pod Skorpionem i Wodni-
kiem, czyli w Moskwie, Danii, we Włoszech, u Tatarów,
na Rusi Czerwonej, u Szwedów, Turków, a dla Rakuszan
zaćmienie ma mieć wręcz katastrofalne skutki, ponie-
waż nastąpi pod znakiem Wagi. Ale i my, dodaje, którzy
to zaćmienie będziemy mogli zobaczyć, wielu szkód do-
świadczymy ze względu na naturę Marsa i Saturna.
Jeśli zaś chodzi o drugie zaćmienie, to zdaniem Sło-
wakowica będzie ono jeszcze straszniejsze i przyniesie
wiele złego chrześcijanom, wielkim panom, ale naj-
więcej Węgrom, gdyż ich wsteczny signifikator będzie
uciśniony kwadratowym promieniem Marsa i Saturna.
Będzie też ciężko panom Polakom, Niemcom, Francu-
zom, ponieważ znajdzie się on w znaku Barana w gra-
nicach Jowisza, a co gorsza w domu śmierci, skąd na-
leży oczekiwać śmiertelnych chorób wśród pospólstwa.
Ciężko będzie Wielkopolanom, Rakuszanom, Turkom,
Szwedom, Białej Rusi, ponieważ ich signifikator jest
uszkodzony przez kwadratowy promień złych planet.
A ponieważ zdarzy się to w pierwszej dekadzie Barana,
Próba rekonstrukcji zawartości Nowego i starego...
Pobierz darmowy fragment (pdf)