Darmowy fragment publikacji:
MARRAKESZ
Tytuł: Marrakesz. Michelin
Teksty: Marrakech Essaouira. Week-end
Tłumaczenie: Magdalena Stonawska
Redaktor prowadzący: Agnieszka Krawczyk
Redakcja: Anna Palonek
Korekta: Katarzyna Zioła-Zemczak
Projekt graficzny: Dawid Kwoka
Skład i redakcja techniczna: Sabina Binek
Projekt okładki: Jan Paluch
Zdjęcie na okładce: © doleesi / Shutterstock.com
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotogra-
ficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje narusze-
nie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za
związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo
Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania
informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki c, - Gliwice
tel.:
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
Księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/?bemas1
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-283-5164-6
Copyright © Le Guide Vert Michelin – Michelin cie
MICHELIN TRAVELPARTNER, 27 cours de l’île Seguin - 92100 Boulogne-Billancourt
Copyright © for the Polish Edition by Helion, 2019
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to!
Nasza społeczność
SPIS TREŚCI
MARRAKESZ __________________ 95
Współczesny Marrakesz ____________ 96
Południowa część medyny _________ 98
Plac Jemâa el-Fna ________________ 103
Suki __________________________ 105
Plac Ben Youssefa ________________ 107
Fortyfikacje ____________________ 110
Nowe miasto – dzielnice Guéliz
i Hivernage __________________ 113
Gaj palmowy ___________________ 117
As-Suwajra _____________________ 119
INDEKS _____________________ 126
Nasze podpowiedzi ________________ 6
Marrakesz w trzy dni _______________ 8
INFORMACJE PRAKTYCZNE ______ 11
Transport _______________________ 12
Przed wyjazdem __________________ 13
Informator A–Z __________________ 16
Noclegi ________________________ 31
Restauracje _____________________ 42
Bary i kawiarnie __________________ 49
Zakupy _________________________ 51
Rozrywka _______________________ 57
Hammamy ______________________ 59
Kalendarz świąt i imprez kulturalnych _ 62
ZAPROSZENIE DO PODRÓŻY _____ 65
Imperialne miasto ________________ 66
Kalendarium historyczne ___________ 68
Monarchia ______________________ 70
Islam __________________________ 72
Sztuka i architektura islamu _________ 74
Medyna i nowe miasto ____________ 79
Riady __________________________ 80
Historia wody ____________________ 81
Rzemiosło artystyczne _____________ 83
Malarstwo z As-Suwajry ____________ 88
Kultura gnawa ___________________ 89
Kuchnia marokańska ______________ 90
SPIS PLANÓW I MAP
Marrakesz _____________ mapa wklejana
Dzielnice Marrakeszu ________przednia
okładka
As-Suwajra _________________ 120–121
Kup książkę
Poleć książkę
NASZE PODPOWIEDZI
Rozkoszowanie się późnym popołudniem spędzonym w jednym z kawiarnianych
ogródków na placu Jemâa el-Fna. Warto zobaczyć, jak to miejsce ożywa, gdy poja-
wiają się handlarze, akrobaci, tancerze i muzycy gnawa, zaklinacze węży i uliczni
sprzedawcy jedzenia błyskawicznie ustawiający stoiska. Można zjeść kolację przy
jednym ze straganów (zob. s. 103).
Odkrywanie sztuki Berberów
w Muzeum Berberyjskim mieszczą-
cym się w starej willi w stylu art
déco, należącej niegdyś do malarza
Jacquesa Majorelle’a. Budynek
wyróżnia unikatowa błękitna
fasada (zob. s. 114).
Spacer ścieżkami wytyczonymi
wśród rzędów drzewek oliwnych
i podziwianie zachodu słońca nad
sadzawką w ogrodzie Menara. W tle
można zobaczyć pokryte śniegiem
szczyty Atlasu (zob. s. 116).
Spacer po ogrodzie Majorelle, który
zachwyca kolorami i zapachami.
Można przejść się między palmami,
bugenwillami, kaktusami i wielkimi
bambusami (zob. s. 113).
Marokańska kawiarnia
Podziwianie porannego powrotu kolorowych łodzi rybackich w porcie w As-Suwajrze,
położonym u podnóża fortyfikacji. Delektowanie się świeżymi, grillowanymi rybami,
a następnie spacer po stoczni, gdzie buduje się i naprawia piękne drewniane łodzie
(zob. s. 119).
Pobyt w Marrakeszu i As-Suwajrze to okazja, by o siebie zadbać. Warto poddać
się rytuałowi hammam – łaźni tureckiej, który nie tylko pielęgnuje skórę, ale także
pomaga się zrelaksować (zob. s. 59 i 81).
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
m
a
z
a
r
a
l
k
©
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
7
6
c
r
e
m
©
Kup książkę
Ogród Menara
Poleć książkę
6
Sklepy z wyrobami rzemieślniczymi
Zanurzenie się w kulturze gnawa przez muzykę i sztukę z As-Suwajry, które oddają
niezwykłą atmosferę dawnego Mogadoru. W fascynującej sztuce, bliskiej abstrakcji,
mieszają się wpływy lokalne i tradycje berberyjskie (zob. s. 88, 89).
Podziwianie wyrafinowanego bogactwa marokańskiego rzemiosła, w którym została
utrwalona wielowiekowa tradycja – kosze, dywany, biżuteria, wyroby ze skóry
i kutego żelaza, ceramika, mozaiki, intarsje… Suki w Marrakeszu i As-Suwajrze zachę-
cają do robienia zakupów. Obowiązkowe – herbata i targowanie się (zob. s. 83).
Kosztowanie marokańskich specjałów – ciasteczek sezamowych chebakia, rogalików
określanych mianem rogów gazeli, słodkości zwanych briouate, ghriba i innych. Nie
zapomnijmy zabrać trochę słodyczy ze sobą, by móc się nimi podzielić i wydłużyć
przyjemność podróży (zob. s. 90).
Zachwyt bogactwem grobowców Sadytów wzniesionych pod koniec XVI w. Nie
pomińmy Sali Dwunastu Kolumn, arcydzieła sztuki mauretańskiej (zob. s. 99).
Błądzenie w labiryncie uliczek suków. Historia targowisk w Marrakeszu sięga VIII w.
Na bazarach odkryjemy wyroby rzemieślników – kowali, farbiarzy, garbarzy, snycerzy
i tkaczy – oraz skarby architektury (zob. s. 105).
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
r
n
e
m
e
l
k
©
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
n
n
a
h
s
©
i
Kup książkę
Grobowce Sadytów
Poleć książkę
7
MARRAKESZ W TRZY DNI
DZIEŃ PIERWSZY
Rano
Rozpoczynamy dzień od podziwiania lokalnego piękna – odwiedzamy południową
część medyny, wspaniałe grobowce Sadytów««« (zob. s. 99) z XVI w. oraz pałac
el-Bahia«« (zob. s. 101) zbudowany pod koniec XIX w. Znajdują się w nim bogato
zdobione apartamenty i rozległy riad (rezydencja) z dziedzińcem obsadzonym drze-
wami pomarańczowymi, cyprysami i jaśminem.
W południe
Odpoczynek na tarasie kawiarni Kasbah lub Palais el-Badia (zob. s. 49,43), skąd rozta-
cza się widok na meczet i grobowce Sadytów lub pałac el-Badi.
Po południu
Przechadzając się po ogrodzie poniżej meczetu Kutubijja««« (zob. s. 98), można
obejrzeć słynny minaret, emblemat „Czerwonego Miasta” i piękny przykład sztuki
mauretańskiej. Zanim zanurzymy się w sercu medyny, nabierzmy energii – świeży
sok pomarańczowy kupiony na placu Jemâa el-Fna to czysta przyjemność! Poko-
nując labirynt uliczek suków««« (zob. s. 105), nie obawiajmy się zagubienia w nie-
ustannej bieganinie i zgiełku. To niezwykła podróż dla zmysłów!
Wieczorem
Wieczór spędźmy na placu Jemâa el-Fna««« (zob. s. 103). Aby w pełni poczuć
atmosferę miasta, wybierzmy jeden ze straganów z potrawami z grilla, szaszłykami,
sałatkami, tadżinem i kuskusem. A może skuszą nas baranie móżdżki lub serca albo
ślimaki? Ucztujmy w unoszącym się pachnącym dymie!
DZIEŃ DRUGI
Rano
Skierujmy się na północny wschód medyny, do dzielnicy garbarzy«, gdzie odkry-
jemy, jak ciężką pracą jest garbowanie skór. Z ulicy Bab Debbah przejdźmy prosto
na plac Ben Youssefa««« (zob. s. 107), by odwiedzić medresę«« i, jeśli wystarczy
nam czasu i energii, Muzeum Marrakeszu« oraz Galerię Dar Bellarj. W odległości kilku
kroków od placu Ben Youssefa znajduje się monumentalna fontanna Chrob ou Chouf
(zob. s. 109).
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
o
l
l
e
c
i
t
n
o
m
©
Kup książkę
Meczet Kutubijja
Poleć książkę
8
WYCIECZKA DO AS-SUWAJRY«« (zob. s. 119)
Jadąc samochodem, wyruszamy o świcie lub dzień wcześniej jedziemy auto-
busem – tak, by cieszyć się przechadzką po porcie rano, kiedy rybacy wracają
z połowów. Kolorowe drewniane łodzie, rybacy naprawiający sieci, mewy,
silny wiatr, zmieniające się kolory Atlantyku – to magiczny moment! Na obiad
możemy zjeść świeżą rybę z grilla. Warto przespacerować się po portugalskim
forcie i murach obronnych, a następnie zejść do medyny, by odkryć dzieła lokal-
nych rzemieślników i artystów (zob. s. 88).
W południe
Obiad możemy zjeść w pobliskiej restauracji, np. Le Jardin lub Souk Kafé (zob. s. 44,
49), albo w dzielnicy Guéliz (zob. s. 46).
Po południu
Warto przespacerować się po ogrodzie Majorelle«« (zob. s. 113) i odwiedzić Muzeum
Berberyjskie««. By zrelaksować się pod koniec dnia, wybierzmy się do pobliskiego
hammamu lub spa (zob. s. 59).
Wieczorem
Kolację możemy zjeść w jednej z eleganckich restauracji (zob. s. 44). Jeśli chcemy
przedłużyć wieczór, napijmy się kawy po arabsku (zob. s. 49) na suku lub w jednym
z barów czy klubów w dzielnicy Guéliz (zob. s. 50).
DZIEŃ TRZECI
Rano
Odkryjmy lokalną sztukę – w Muzeum Dar Si Saïd«« poznamy kulturę południo-
wego Maroka (zob. s. 102). Następnie przespacerujmy się wąskimi uliczkami Mellah,
dawnej dzielnicy żydowskiej, gdzie znajdują się synagoga, cmentarz żydowski
i wiele małych sklepików (zob. s. 101).
W południe
Posmakujmy pysznego tadżinu na jednym z ulicznych straganów na placu
Ferblantiers.
Po południu
Przespacerujmy się po ogrodzie Agdal« (zob. s. 111) lub fortyfikacjach«« (zob. s. 110).
Warto wypożyczyć rower, by dojechać do ogrodu Menara.
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
0
9
n
o
s
b
o
R
©
Plac Jemâa el-Fna
Kup książkę
Poleć książkę
9
POŁUDNIOWA CZĘŚĆ MEDYNY
«««
W południowej części medyny, wpisanej w 1985 r. na listę światowego dzie-
dzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO, której obszar wyznaczają aleja
Mohammeda V i plac Jemâa el-Fna, znajduje się kilka najbardziej charaktery-
stycznych zabytków Marrakeszu, takich jak meczet Kutubijja ze słynnym minare-
tem, niesamowita brama Bab Agnaou czy pałac el-Bahia.
Zwiedzanie
Z placu Jemâa el-Fna można dostać się
do grobowców Sadytów i otaczających
je zabytków, idąc ulicą Riad Zitoun
el-Kédim i przechodząc przez plac Fer-
blantiers. Przybywając spoza medyny,
można wejść przez bramę Bab Agnaou.
Tę część miasta najlepiej zwiedza się,
chodząc pieszo, bez obawy przed zagu-
bieniem w labiryncie uliczek.
Meczet Kutubijja««« E4
W południowo-zachodniej pierzei placu
Jemâa el-Fna. Wstęp do środka tylko dla
muzułmanów.
Z minaretem niemal tak sławnym, jak
wieża Eiffla, meczet Księgarzy zawdzię-
cza swą nazwę (od arabskiego al-kouto-
ubiyyin – księgarz, bibliotekarz) licznym
sprzedawcom rękopisów, którzy
handlowali na placu przed budynkiem.
Arcydzieło sztuki mauretańskiej zostało
zrodzone z kaprysu almohadzkiego
sułtana, Abda al-Mumina, który zbu-
rzył almorawidzki pałac Abu Bakra
i wzniósł na jego ruinach meczet.
Budowę ukończył wnuk sułtana, Jakub
al-Mansur. Minaret o wysokości 69 m
jest zwieńczony czterema miedzia-
nymi kulami, z których największa ma
średnicę 2 m. Legenda głosi, że kule
wykonano ze złota, które pochodziło
z biżuterii Zajnab, małżonki Jusufa Ibn
Taszfina. Powierzchnia każdego boku
minaretu jest udekorowana motywami
kwiatowymi i subtelnymi maswerkami.
Wierzchołek, zwieńczony drobnymi
blankami, tzw. merlonami, zdobi biało-
-turkusowa mozaika. Na minarecie wzo-
rowana była wieża katedry w Sewilli.
Bab Agnaou« E5
Jakub al-Mansur przechodził przez
tę almohadzką bramę, udając się
do twierdzy. Jej zaskakująca nazwa
(dosłownie „brama barana bez rogów”)
m
o
c
a
.
i
l
o
t
o
F
/
s
u
p
i
l
i
Kup książkę
Meczet Kutubijja
98
Poleć książkę
h
p
©
zrodziła wiele legend. W przeszłości
bramę wieńczyły dwie wieże („rogi”),
które uległy zniszczeniu.
Meczet Al-Mansura F5
Wejście przez bramę Bab Agnaou. Wstęp
do środka tylko dla muzułmanów.
Nazywany również meczetem Twier-
dzy został wzniesiony z inicjatywy
Jakuba al-Mansura pod koniec XII w.
Po częściowym zniszczeniu w eksplozji
w 1574 r. gmach odbudowano, wpro-
wadzając pewne zmiany. Masywny
minaret zdobi dekoracja z motywem
przeplatających się rombów, wykonana
z terakoty i zielonego fajansu. Z pier-
wotnej budowli zachowało się tylko
kilka elementów.
Grobowce Sadytów««« F5
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
30 min – na prawo od meczetu al-Man-
sura – do grobowców prowadzi długi,
wąski korytarz – 8.30–11.45, 14.30–17.45
– 10 MAD (0,90 EUR).
Pomnik historii dynastii sadyckiej, która
przypomina sensacyjną powieść pełną
morderstw i zdrad. Wszyscy bohate-
rowie spoczywają dziś w mauzoleum
zbudowanym w XVI w. przez Ahmada
al-Mansura. Kiedy sto lat później suł-
tan Maulaj Ismail z dynastii Alawitów
doszedł do władzy, nie odważył się
zburzyć grobowców, zabudował je
jednak tak, by można do nich dotrzeć,
jedynie przechodząc przez meczet.
W 1917 r., gdy wybudowano korytarz,
dzięki któremu mauzoleum mogą zoba-
czyć wyznawcy innych religii, nekro-
polia została odkryta na nowo. Wysoki,
ciemny korytarz prowadzi do pięknego
cmentarza, oazy spokoju pełnej kwia-
tów. Ustawione z dwóch stron gro-
bowce rzucają się w oczy dzięki białym
ścianom, przypominającym koronkę
zdobieniom ze stiuku, stropom i deko-
racjom z rzeźbionego drewna cedro-
wego. Główne mauzoleum (po lewej
stronie od wejścia) składa się z trzech
pomieszczeń. W sali mihrabu, z czte-
rema marmurowymi kolumnami, spo-
czywają głównie dzieci, a także kilku
członków dynastii Alawitów, których
pochowano tu w XVIII w. Warto zwrócić
uwagę na mihrab i cedrowe drzwi zdo-
bione płaskorzeźbionymi inskrypcjami
koranicznymi. W drugiej sali, będącej
wyjątkowym dziełem sztuki maure-
tańskiej, 12 marmurowych kolumn
podtrzymuje kopułę z rzeźbionego
i pozłacanego drewna cedrowego.
W trzech centralnych grobowcach
spoczywają Ahmad al-Mansur, jego syn
i wnuk. Pozostali członkowie rodziny
zostali pochowani bliżej murów.
W kolejnym pomieszczeniu, Sali Trzech
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
o
c
c
e
h
V
©
Kup książkę
Grobowce Sadytów
Poleć książkę
99
y
n
y
d
e
m
ć
ś
ę
z
c
a
w
o
n
d
u
ł
o
P
i
|
z
s
e
k
a
r
r
a
M
Nisz, można zobaczyć bogato zdo-
bione grobowce dzieci, żon i konkubin
książąt. Pośrodku ogrodu znajduje się
mauzoleum, w którym spoczywa Lalla
Messaouda, ciesząca się ogromnym
szacunkiem matka Ahmada. Na skraju
ogrodu znajdują się groby najwierniej-
szych sług i żołnierzy sułtana.
Pałac el-Badi« F4-5
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
30 min – na pl. Ferblantiers znak wska-
zuje lokalizację pałacu, dociera się do
niego, idąc aleją od prawej strony – 8.00–
17.00 – 10 MAD (0,90 EUR), bilet łączony
obejmujący zwiedzanie pałacu i wstęp do
pawilonu z minbarem Kutubijja 20 MAD.
Historia pałacu el-Badi wiąże się
z potęgą i dekadencją. Po zwycię-
stwie nad Portugalczykami w bitwie
pod Alcácer-Quibir w 1578 r. sadycki
władca Ahmad al-Mansur postano-
wił zbudować pałac na miarę tych
z Księgi tysiąca i jednej nocy. 360 sal,
20 kopuł, dziedziniec o wielkości 135
na 110 m, basen o wymiarach 90 na
20 m… A jako że mania wielkości
nie zna granic, wzniesiono go z wło-
skiego marmuru, indyjskiego onyksu
i irlandzkiego granitu. Kronikarze tego
czasu opisują pałac jako jeden z cudów
muzułmańskiego świata. Jednak
budowlę spotkał smutny los. W 1683 r.
sułtan Maulaj Ismail z dynastii Ala-
witów pozbawił ją dekoracji, które
ozdobiły pałace w Meknesie. 10 lat
rozbiórki zniszczyło 25 lat pracy.
Dziś z pałacu el-Badi zachował się jedy-
nie ziemny wał, który upodobały sobie
bociany. Na terenie dawnej rezydencji
znajdują się zbiorniki wodne otoczone
drzewami owocowymi. Sama wielkość
obszaru pozwala wyobrazić sobie, jak
wyglądał pałac w czasach świetności. Co
roku w czerwcu odbywa się tutaj Naro-
dowy Festiwal Sztuki Ludowej, który na
kilka wieczorów przywraca obiekt do
życia. W pawilonie w głębi dziedzińca
znajduje się pochodzący z XII w. minbar
Kutubijja««. Pięknie rzeźbiony, zdo-
biony markieterią i ornamentami kali-
graficznymi, był inspiracją dla arabskich
i hiszpańskich poetów. Ufundowany
przez sułtana Alego Ibn Jusufa (1083–
1143) został wykonany w Kordobie,
a następnie w częściach przetransporto-
wany do Marrakeszu. W dekoracji min-
baru splatają się motywy geometryczne
i kwiatowe, ukazujące kunszt andalu-
zyjskich mistrzów intarsji. Zdobienia
boków przybrały formę geometrycznej
siatki, w której osadzono setki niewiel-
kich, misternie rzeźbionych płytek.
Na zewnętrznych krawędziach stopni
biegną inskrypcje pismem kufickim.
Minbar, który aż do 1962 r. był używany
do wygłaszania kazań podczas piątko-
wych modlitw, został poddany starannej
renowacji, która przywróciła mu dawne
piękno.
Kup książkę
Bociany na ruinach zabytkowej budowli
100
m
o
c
a
.
i
l
o
t
o
F
/
s
e
p
s
©
Poleć książkę
Mellah« G4-5
Na terenie otoczonej wysokimi murami
dzielnicy żyła niegdyś żydowska lud-
ność Marrakeszu. Dziś w mieście niemal
nie ma Żydów. W malowniczej dzielnicy
Mellah, założonej w 1558 r., znajdziemy
niewielkie stragany i zatłoczone tar-
gowiska, jak to na placu Ferblantiers,
alejki pełne sklepów jubilerskich, rzędy
stoisk z tkaninami, a przede wszyst-
kim suk z przyprawami, na którym
o poranku odbywają się licytacje.
Warto zagubić się w labiryncie wąskich
uliczek, by nasycić się atmosferą tego
miejsca. W obrębie dzielnicy można
zwiedzić synagogę Alzama, której
patio jest utrzymane w odcieniach bieli
i błękitu. Ścieżka prowadzi na cmentarz
Miaara, podzielony na trzy części prze-
znaczone odpowiednio na pochówki
mężczyzn, kobiet i dzieci. To porusza-
jący widok. Miaara jest największym
żydowskim cmentarzem w Maroku.
Tysiące grobowców są ustawione w rzę-
dach, najstarsze z nich można rozpo-
znać po trójkątnym lub zaokrąglonym
kształcie.
Pałac el-Bahia«« G4
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
1 godz. – ul. Riad Zitoun el-Jdid – 8.00–
17.00 – 10 MAD (0,90 EUR).
Pałac został zbudowany w drugiej
połowie XIX w. dla Bu Ahmeda,
wezyra sułtanów Maulaja Hassana
i Abd al-Aziza. Dostojnik był ważną
osobistością z dużym apetytem na
pieniądze i miłość – miał 4 żony i 24
konkubiny. Ten fakt wyjaśnia ogrom
posiadłości, będącej prawdziwym labi-
ryntem ogrodów, dziedzińców i salo-
nów zdobionych dekoracjami w stylu
arabskim, tureckim i europejskim. Pałac
nazwano Bahia, czyli „Piękna”, na cześć
pierwszej żony wezyra. Zwiedzającym
udostępniono mały riad z dziedzińcem
ocienionym bananowcami i drzewkami
pomarańczowymi, na który otwiera się
sala posiedzeń ze stropem wyłożonym
drewnem cedrowym ozdobionym
niezwykłymi malowidłami i trzema
okienkami. Niewielki dziedziniec ota-
czają budynki meczetu i szkoły kora-
nicznej oraz prywatne apartamenty Bu
Ahmeda i pokoje należące do jego żon.
Z kolei pomieszczenia rozmieszczone
wokół wielkiego dziedzińca, który
przylega do sali reprezentacyjnej, naj-
większej w pałacu, były przeznaczone
dla konkubin wezyra. Można również
zwiedzać wielki riad, sad drzewek
pomarańczowych, cyprysów i jaśminów
oraz prywatny pawilon, zwany również
apartamentem szlachetnej małżonki,
wyróżniający się pięknym wystrojem
wykonanym z malowanego drewna
i rzeźbionego gipsu. Sufity poszcze-
gólnych pomieszczeń, które różnią się
między sobą, są barwione naturalnymi
barwnikami, sporządzonymi na bazie
m
o
c
a
.
i
l
o
t
o
F
/
o
l
l
e
n
i
r
a
m
r
©
Kup książkę
Dziedziniec pałacu el-Bahia
Poleć książkę
101
y
n
y
d
e
m
ć
ś
ę
z
c
a
w
o
n
d
u
ł
o
P
i
|
z
s
e
k
a
r
r
a
M
FORTYFIKACJE
««
Inicjatywę zbudowania murów obronnych wokół miasta, by chronić je przed wtar-
gnięciem wroga, przypisuje się władcy z dynastii Almorawidów, Aliemu Ibn Jusu-
fowi, który w 1132 r. zarządził usypanie ziemnych wałów. W późniejszych wiekach
dynastie Almohadów i Sadytów stale rozbudowywały system umocnień. Fortyfi-
kacje tworzą długie na 19 km wały, 202 wieże i liczne bramy. Wszystkie umocnie-
nia zostały zbudowane z materiałów w odcieniu ochry, która w zależności od pory
dnia i światła zabarwia się na kolory przechodzące od różu aż po czerwień i brąz.
Zwiedzanie
Na zwiedzanie fortyfikacji najlepiej
wybrać się późnym popołudniem,
kiedy na zabarwione na czerwono
mury padają cienie palm. Mury
obronne można również podziwiać,
jadąc na rowerze (zob. s. 22). Do forty-
fikacji da się także dojechać samocho-
dem, kierując się z alei Mohammeda V
w stronę meczetu Kutubijja. Najlepiej
zatrzymać się przy Bab Nkob i skręcić
w lewo, by iść wzdłuż murów. Chcąc
podziwiać fortyfikacje w czasie prze-
jażdżki dorożką, należy wsiąść na
postoju na placu Jemâa el-Fna lub przy
Bab Nkob. Zwiedzanie trwa ok. 2 godz.
Przed wyruszeniem w drogę należy
ustalić stawkę. 1 godz. jazdy kosztuje
ok. 100 MAD (9 EUR).
Bab Nkob D3
Boczna brama, będąca w istocie strze-
żoną wyrwą w fortyfikacjach, umożliwia
ruch między medyną a nowymi dziel-
nicami. Wychodzi na aleję Moham-
meda V, biegnącą wzdłuż Cyber-Park
Arsat Moulay Abdeslam – parku
pełnego multimedialnych terminali
informacyjnych.
Bab Sidi Rharib D4
Część murów łącząca Bab Nkob z Bab
Sidi Rharib jest jednym z najstarszych
i najlepiej zachowanych fragmentów
fortyfikacji.
Bab Jdid D4
Brama słynie z położenia w pobliżu
hotelu La Mamounia (zob. s. 33).
m
o
c
a
.
i
l
o
t
o
F
/
Kup książkę
Mury obronne
110
m
o
o
z
e
©
Poleć książkę
Pałac, zbudowany w 1923 r. przez
architektów Henriego Prosta i Anto-
ine’a Marchisio, gościł wiele osobi-
stości, w tym Winstona Churchilla,
Maurice’a Chevaliera, Josephine Baker,
Edith Piaf i Raya Charlesa. Wewnątrz
warto przyjrzeć się obrazom autorstwa
Jeana Besancenota i odwiedzić restau-
rację L’Impériale, której sufit jest dzie-
łem Jacquesa Majorelle’a. Przechodząc
przez niewielką bramę Bab Mamou-
nia, można wejść do rozległego
ogrodu, znajdującego się w odległości
200 m od Bab Jdid.
Bab Agnaou« E5
Zob. Południowa część medyny, s. 98.
Bab er-Rob E5
Jej nazwa oznacza „bramę soku z wino-
gron”. Za panowania Jakuba al-Man-
sura władze kontrolowały import wina
z winnic położonych w rejonie koryta
rzeki Nfis. Brama obronna łączy Marra-
kesz z otoczeniem miasta.
Bab Ksiba i Bab Irhli F5-6
Na lewo od dzielnicy Kasbah.
Bramy prowadzą do samego serca
medyny. Przejście tą drogą pozwala
odkryć najbardziej autentyczne
dzielnice miasta i odwiedzić plac Grand
Mechouar.
Bab el-Makhzen – Brama Agdal F5
Pałacem królewskim można zachwy-
cać się tylko z zewnątrz (nie ma możli-
wości wejścia do środka). Z lewej strony
biegnie droga, która prowadzi do
ogrodu Agdal.
Ogród Agdal« G6
Pt. i nd. 8.00–17.00 – wstęp wolny.
Sad został zasadzony już w XII w. z ini-
cjatywy Abda al-Mumina. Po siedmiu
wiekach władcy z dynastii Alawitów
podjęli się powiększenia jego obszaru.
W tym czasie wykopano basen, a ogród
otoczono murem wzmocnionym wieżami
i bramami. W parku, który rozciąga się na
powierzchni prawie 3 km2, rośnie wiele
gatunków drzew owocowych. Ogromny
gaj oliwny służy jako teren piknikowy.
Bab Ahmar G5
Przez Czerwoną Bramę przejeżdżali
sułtani przybywający do Marrakeszu.
Po przejściu obok cmentarzy i mau-
zoleum zawija Sidi Youssefa Ben
Aliego, trędowatego świętego i ota-
czanego czcią ascetyka, patrona żebra-
ków, dochodzi się do Bab Rhemat.
e
j
c
a
k
fi
y
t
r
o
F
|
z
s
e
k
a
r
r
a
M
m
o
c
a
.
i
l
o
t
o
F
/
t
r
a
h
n
e
f
p
e
T
f
l
o
d
u
R
©
Kup książkę
Bab Agnaou – jedna z najpiękniejszych bram miejskich w Marrakeszu
111
Poleć książkę
Bab Rhemat H4
Nazwa pochodzi od dawnej wioski
berberyjskiej położonej przy drodze
wiodącej do doliny Ourika, skąd przy-
byli pierwsi mieszkańcy Marrakeszu.
Bab Aïlen H3
Brama, która pochodzi z czasów pano-
wania Almorawidów, przez stulecia
została nadgryziona zębem czasu.
W 1129 r. odegrała ważną rolę w odpar-
ciu najazdu Almohadów, którzy próbo-
wali zdobyć Marrakesz.
Bab Debbagh i dzielnica
garbarzy« G2-3
Idąc wzdłuż koryta rzeki Issil, dociera
się do Bab Debbagh, Bramy Garbarzy,
która jest jedną z najważniejszych
budowli obronnych w pasie miejskich
fortyfikacji. Dzielnica garbarzy w Mar-
rakeszu, choć mniej imponująca niż ta
w Fezie, jest niesamowitym miejscem.
Mimo że w powietrzu unosi się nieprzy-
jemny zapach, przez niektórych uwa-
żany nawet za szkodliwy, możliwość
poznania wyjątkowego procesu o wie-
lowiekowej tradycji jest bardzo intere-
sująca. Przewodnik, a najlepiej jeden
z garbarzy, wyjaśni, jak przebiegają
kolejne etapy obróbki skór. Aby niczego
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
n
a
m
e
s
r
u
n
©
Kup książkę
Fortyfikacje na tle szczytów Atlasu
nie przegapić, najlepiej odwiedzić dziel-
nicę wczesnym rankiem.
Bab Kechich i Bab el-Khemis F2
Idąc od Bab Kechich, dociera się do
bramy sąsiadującej z korytem rzeki Issil,
Bab el-Khemis. Czwartkowa Brama
zawdzięcza swoją nazwę dawnemu
targowi wielbłądów, który odbywał się
co tydzień w tym miejscu. Górują nad
nią dwa bastiony strzegące wejścia do
północnej części medyny. Dziś odbywa
się tutaj pchli targ (zob. s. 51).
Dzielnica Sidi Bel Abbès E1-2
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
30 min.
Sidi Bel Abbès (1130–1205) jest naj-
bardziej znanym z siedmiu świętych
patronów Marrakeszu. Bez reszty
poświęcony nauczaniu islamu pomagał
żebrakom i przywracał wzrok niewido-
mym. Na terenie zespołu budynków
sakralnych (zawija) noszących imię
świętego wierni wyznawcy codziennie
pozostawiają dary. Wieczorem są one
przekazywane ubogim i niewidomym,
którzy tworzą wokół budynku praw-
dziwy Dziedziniec Cudów. Naprzeciwko
stoi piękna fontanna Sidi Bel Abbès.
Odrestaurowana, cieszy oko pięknymi
rzeźbionymi elementami, kolorowymi
mozaikami i kaligraficznymi ornamen-
tami. Meczet i medresa zostały zbu-
dowane w 1605 r., za panowania Abu
Farisa. Na północ od meczetu ciągną
się ruchliwe ulice handlowe, na których
rzadko widuje się turystów.
Bab Doukkala D2
Nazwa almorawidzkiej bramy nawią-
zuje do berberyjskiego plemienia,
które zamieszkiwało tereny położone
w rejonie rzeki Tensift. Charakteryzują ją
skromne zdobienia, nadające budowli
elegancki styl.
Bab er-Raha D3
Brama, która znajduje się nieopodal
miejskiego ratusza, wyróżnia się
dwoma bastionami zwieńczonymi
krenelażem.
Poleć książkę
112
NOWE MIASTO – DZIELNICE GUÉLIZ
I HIVERNAGE
«
Podobnie jak wszystkie nowe miasta Maroka, Guéliz w Marrakeszu narodziło się
z woli francuskiego Rezydenta Generalnego, generała Lyauteya, który powierzył
sporządzenie projektu architektowi Henriemu Prostowi. Dzielnicę tworzą sze-
rokie, rozchodzące się gwiaździście aleje. Łączy je sieć ulic obsadzonych kwit-
nącymi jakarandami. To tutaj znajdują się siedziby firm, biur podróży, banków,
linii lotniczych, luksusowe sklepy oraz niezliczone hotele i restauracje. W pobliżu
Guéliz Henri Prost zaprojektował ośrodek wypoczynkowy przeznaczony dla
dyplomatów i urzędników, którzy spędzali zimę w Marrakeszu, stąd jego nazwa
– Hivernage. Większość eleganckich willi wznoszących się niegdyś w tej okolicy
została zastąpiona luksusowymi hotelami.
Zwiedzanie
Do dzielnic Guéliz i Hivernage można
dojechać taksówką lub dojść pieszo.
Spacer z placu Jemâa el-Fna zajmie
30–40 min.
Ogród Majorelle«« C1
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
1 godz. – ul. Yves Saint Laurent – tel.:
05 24 31 30 47 – www.jardinmajorelle.
com – V–IX: 8.00–18.00; X–IV: 8.00–17.30;
w czasie ramadanu: 9.00–17.00 – 70 MAD
(6,50 EUR), muzeum 30 MAD (2,50 EUR).
Nazwa ogrodu pochodzi od nazwi-
ska francuskiego malarza, Jacquesa
Majorelle’a (1886–1962), jednego
z mistrzów Szkoły Nancy, który w 1917 r.
odkrył urok Marrakeszu. Chory na
gruźlicę artysta przybył do Maroka
na leczenie. W 1922 r. przeprowadził
się na stałe do Marrakeszu i mieszkał tu
aż do śmierci. Jego dom można oglądać
przez bramę. Ogród został zakupiony
w 1980 r. przez Yves’a Saint Laurenta
i Pierre’a Bergégo. Po przeprowa-
dzeniu szeroko zakrojonych prac kon-
serwatorskich dom został przekazany
założonemu w 2001 r. stowarzyszeniu
na rzecz zachowania i rozwoju ogrodu
Majorelle, które w 2011 r. przekształciło
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
p
3
o
k
a
s
©
i
Kup książkę
Ogród Majorelle
Poleć książkę
113
i
z
i
l
é
u
G
e
c
i
n
l
e
i
z
d
–
o
t
s
a
i
m
e
w
o
N
e
g
a
n
r
e
v
i
H
|
z
s
e
k
a
r
r
a
M
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
p
3
o
k
a
s
©
i
ciągle żywej kultury. Największe wraże-
nie robi bez wątpienia biżuteria, która
łączy w sobie lśnienie srebra i kamieni
szlachetnych z blaskiem rozgwieżdżo-
nego nieba.
Muzeum Yves’a Saint Laurenta C1
Na zwiedzanie należy przeznaczyć
1 godz. – ul. Yves Saint Laurent – tel.: 05
24 29 86 86 – www.museeyslmarrakech.
com – 10.00–18.00 – 100 MAD (9,50 EUR).
Muzeum Yves’a Saint Laurenta, poło-
żone niemal w centrum Guéliz, za
Pomnik Yves a Saint Laurenta w ogrodzie Majorelle
Poleć książkę
Pracownia malarska w ogrodzie Majorelle
się w Fundację Majorelle. Pomnik upa-
miętniający Yves’a Saint Laurenta został
wzniesiony po jego śmierci w 2008 r.
Ogród zachwyca różnorodnością
i bogactwem barw – widać tu rękę
kolorysty, który ze swoich podróży
przywoził ogromną liczbę rozmaitych
roślin: kaktusy, hibiskusy, bambusy, juki,
karłowate palmy, drzewka pomarań-
czowe, bananowce, palmy kokosowe,
drzewa oliwne, krzewy róż, bugenwille,
cyprysy i wiele innych. Obrazu dopeł-
niają intensywne kolory: kobaltowy
błękit budynku pracowni i sadzawek,
odcienie żółci, zieleni i czerwieni
na okiennicach, wielkich donicach
i ścieżkach. W dawnej pracowni malar-
skiej mieści się wspaniałe Muzeum
Berberyjskie«««. Ekspozycja jest
skoncentrowana wokół takich tematów,
jak: wprowadzenie do świata berberyj-
skiego, wiedza praktyczna (rzemiosło,
przedmioty codziennego użytku i arte-
fakty towarzyszące obchodom świąt)
oraz rzemiosło artystyczne (stroje i tka-
niny, broń, drewniane drzwi, dywany
i instrumenty muzyczne). Prezento-
wane obiekty pochodzą z prywatnej
kolekcji Pierre’a Bergégo, wielbiciela
kultury Berberów, który był inicjatorem
projektu. Sale muzealne są szkatułkami,
w których można odkryć tajemnice
Kup książkę
m
o
c
.
s
o
t
o
h
p
t
i
s
o
p
e
D
/
0
5
k
s
o
l
i
m
©
114
MARRAKESZ
MAROKO
Tanger
RABAT
Casablanca
Fez
Wadżda
As-Suwajra
Marrakesz
Agadir
Ruszaj w świat z przewodnikiem Michelin!
• poręczny format
• czytelny układ treści
• fascynujące portrety miast
• liczne ciekawostki
• aktualne informacje praktyczne
Michelin zaprasza Cię do wspólnego odkrywania najpiękniejszych zakątków
Marrakeszu. Z
tym przewodnikiem zwiedzanie będzie prawdziwą
przyjemnością! Szukasz niezwykłych miejsc i intrygujących zabytków? Nic
prostszego! Dzięki gwiazdkom przy nazwach obiektów, dzielnic i miast nie
pominiesz żadnej turystycznej atrakcji. Szczegółowe plany i mapy ułatwią
poruszanie się po miastach i regionie. Starannie dobrane propozycje
miejsc pomogą Ci znaleźć niebanalny nocleg, restaurację czy kawiarnię,
w których spędzisz wyjątkowe chwile.
Gwiazdki – tradycyjny system oceny atrakcji turystycznych:
zobacz koniecznie
warto odwiedzić
godne uwagi
Księgarnia internetowa:
http://bezdroza.pl
Zamówienia telefoniczne:
tel.: 0 801 339900
kom.: 0 601 339900
ISBN 978-83-283-5164-6
ISBN 978-83-283-5164-6
9 788328 351646
Zaplanuj trasę podróży
z serwisem
www.ViaMichelin.com
Cena 22,90 zł
Pobierz darmowy fragment (pdf)