Darmowy fragment publikacji:
INSTRUKCJE
dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu
zatwierdzone przez prezydenta Stanów Zjednoczonych,
dnia 23 kwietnia 1863 r.
(KODEKS FRANCISA LIBERA)93
(NA PODSTAWIE WYDANIA WASZYNgTOńSKIEgO Z 1898 R.)
ROZDZIAł I.
STAN WOJENNY – JURYSDYKCJA WOJSKOWA
– KONIECZNOść WOJSKOWA – ODWET
1. Miejscowość, okręg lub kraj zajęte przez nieprzyjaciela pozostają, w następstwie oku-
pacji pod reżimem stanu wojennego armii inwazyjnej lub okupującej, niezależnie od tego, czy
ogłoszono zaprowadzenie stanu wojennego, czy w inny publiczny sposób uprzedzono miesz-
kańców. Stan wojenny jest natychmiastowym i bezpośrednim skutkiem i konsekwencją oku-
pacji lub podboju.
Obecność armii inwazyjnej oznacza stan wojenny.
2. Stan wojenny nie ustaje podczas wrogiej okupacji, chyba że na podstawie specjalnej
proklamacji, zarządzonej przez naczelnego wodza, albo przez specjalną wzmiankę w traktacie
pokojowym kończącym wojnę, gdy okupacja danego miejsca lub terytorium trwa dalej mimo,
że zawarcie pokoju stanowiło jeden z warunków tego traktatu.
3. Stan wojenny we wrogim kraju polega na zawieszeniu przez okupacyjne władze
wojskowe prawa karnego i cywilnego oraz administracji lokalnej i rządowej w okupowanej
miejscowości lub na okupowanym terytorium, a także na zastąpieniu władz wojskowych i sił
zbrojnych władzą wojskową, jak również na narzuceniu przepisów ogólnych, o ile konieczność
wojskowa wymaga takiego zawieszenia, zastąpienia czy narzucenia.
Dowódca sił zbrojnych może ogłosić, że prawo cywilne i karne będzie obowiązywało
w całości lub w części, jak w czasach pokoju, chyba że władza wojskowa zarządzi inaczej.
4. Stan wojenny jest po prostu władzą wojskową wykonywaną zgodnie z prawami
i zwyczajami wojennymi. Represje wojskowe nie są stanem wojennym; jest to nadużycie wła-
dzy, którą prawo to ustanawia. Ponieważ stan wojenny jest wykonywany w rzeczywistości
przez wojsko, ci którzy nim zarządzają, kierują się ścisłymi zasadami sprawiedliwości, honoru
i humanitaryzmu – cnót zdobiących żołnierza nawet bardziej niż innych ludzi, z tego właśnie
powodu że posiadanej władzy nie wykorzystują przeciwko nieuzbrojonym.
93
Dokument ten powstał w okresie amerykańskiej wojny secesyjnej (1861–1865) na zlece-
nie głównodowodzącego wojskami Unii gen. Henry Hallecka. Halleck zwrócił się do kilku generałów
i Francisa Libera o opracowanie instrukcji dla wojsk Unii, która określałaby zasady traktowania jeńców
wojennych, partyzantów, szpiegów i cywilów podczas działań wojennych. Liber, będąc wykładowcą na
Uniwersytecie Południowej Karoliny, znany był ze swoich kontrowersyjnych poglądów. Sprzeciwiał się
mianowicie niewolnictwu sankcjonowanemu przez rząd. Prowadził tez serię wykładów na temat pra-
wa wojny. Instrukcje jego autorstwa zostały wykorzystane przy formułowaniu treści konwencji haskich
z 1899 r. i 1907 r.
3
5. Stan wojenny powinien być mniej rygorystyczny w miejscowościach i prowin-
cjach w pełni zajętych i całkiem zdobytych. O wiele większe rygory mogą być stosowane
w miejscowościach lub regionach, w których toczą się rzeczywiste działania wojenne lub
są one spodziewane i trzeba być na nie przygotowanym. Jego całkowite zaostrzenie jest
dozwolone – nawet we własnym kraju dowódcy – gdy staje on twarzą w twarz z wrogiem,
ze względu na bezwzględną konieczność sprawy i nadrzędny obowiązek obrony kraju
przed inwazją.
Ocalenie kraju ma rozstrzygające znaczenie dla wszystkich innych spraw.
6. Wszystkie prawa cywilne i karne nadal będą normalnie obowiązywać we wrogich
miejscowościach i terytoriach pozostających w stanie wojennym, chyba że zostaną zawieszone
lub uchylone na mocy decyzji okupacyjnej władzy wojskowej; jednakże wszystkie funkcje
wrogiego rządu – ustawodawcze, wykonawcze lub administracyjne – o charakterze ogólno-
krajowym, prowincjonalnym lub lokalnym, ustają na mocy stanu wojennego lub są pełnione za
aprobatą, lub, jeśli to konieczne, z udziałem okupanta lub najeźdźcy.
7. Reżim stanu wojennego rozciąga się na mienie i na osoby, niezależnie od tego, czy są
one poddanymi wroga, czy obcymi dla tego rządu.
8. Konsulowie, spośród narodów amerykańskich i europejskich, nie są przedstawicielami
dyplomatycznymi. Pomimo tego ich biura i osoby będą podlegać reżimowi stanu wojennego
tylko w nagłych przypadkach; ich majątek i działalność nie są zwolnione z rygorów. Wszelkie
przestępstwa popełnione przez nich przeciwko ustalonym przepisom wojskowym mogą być
karane tak, jak w przypadku każdego innego obywatela, a kara taka nie stanowi rozsądnej pod-
stawy do złożenia międzynarodowej skargi.
9. Funkcje ambasadorów, ministrów i innych przedstawicieli dyplomatycznych, akredy-
towanych przez neutralną władzę wobec wrogiego rządu, ustają w odniesieniu do usuniętego
rządu, ale władze przejmujące lub okupacyjne zwykle uznają ich za tymczasowo akredytowa-
nych przy sobie.
10. Stan wojenny dotyczy głównie policji oraz pobierania dochodów i podatków publicz-
nych, zarówno nałożonych przez usunięty rząd, jak i przez najeźdźcę, i odnosi się głównie do
utrzymania i powiększenia armii, jej bezpieczeństwa i bezpieczeństwa jej operacji.
11. Prawo wojny sprzeciwia się nie tylko wszelkiemu okrucieństwu i złej wierze w związ-
ku z zobowiązaniami zawartymi z wrogiem w czasie wojny, ale także łamaniu postanowień so-
lennie przyrzeczonych przez strony wojujące w czasie pokoju i z zamiarem pozostania w mocy
w przypadku wojny między umawiającymi się.
Potępia ono wszelkie wymuszenia i inne działania dla indywidualnego zysku, wszelkie
akty prywatnej zemsty lub pobłażliwości dla takich działań.
Przestępstwa łamiące te zasady będą surowo karane, zwłaszcza jeśli zostaną popełnione
przez oficerów.
12. Ilekroć to możliwe, rygory stanu wojennego są wykonywane w przypadku poszcze-
gólnych przestępców przez sądy wojskowe; jednakże wyroki śmierci będą wykonywane tyl-
ko za zgodą dowódcy, pod warunkiem, że sprawa nie będzie wymagała szybszej egzekucji,
a wówczas tylko za zgodą głównodowodzącego.
13. Jurysdykcja wojskowa jest dwojakiego rodzaju: po pierwsze, to, co zostało przyzna-
ne i określone w ustawie; po drugie, to, co wywodzi się ze zwyczajowego prawa wojennego.
Przestępstwa wojskowe podlegające ustawie muszą być sądzone w sposób w niej określony;
ale przestępstwa wojskowe, które nie mieszczą się w ustawie, muszą być sądzone i karane na
mocy zwyczajowego prawa wojennego. Charakter sądów, które sprawują jurysdykcję, zależy
od lokalnych praw każdego kraju.
4
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych W armii Stanów Zjednoczonych główna jurysdykcja należy do sądów wojskowych, pod-
czas gdy sprawy, które nie wchodzą w zakres „Reguł i artykułów wojennych” lub jurysdykcji
nadanej przez ustawę o sądach wojskowych, są rozpatrywane przez komisje wojskowe.
14. Konieczność wojskowa, rozumiana przez współczesne cywilizowane narody, polega
na konieczności podjęcia takich środków, które są niezbędne do zapewnienia zakończenia woj-
ny i które są zgodne z prawem współczesnym i zwyczajami wojennymi.
15. Konieczność wojskowa dopuszcza wszelkie bezpośrednie zranienie lub pozbawie-
nie życia członków sił zbrojnych wroga i innych osób, których przypadkowe zranienie lub
pozbawienie życia jest nieuniknione w zbrojnych walkach wojennych; pozwala na pojmanie
każdego uzbrojonego wroga i każdego wroga ważnego dla nieprzyjacielskiego rządu lub
szczególnie niebezpiecznego przeciwnika; pozwala na wszelkie niszczenie mienia oraz blo-
kowanie ruchu na drogach i w kanałach, podróży lub komunikacji, a także uniemożliwienie
wykorzystywania środków do życia przez wroga; pozwala również na zawłaszczenia tego,
co nieprzyjacielski kraj zapewnia sobie dla utrzymania i bezpieczeństwa armii, i takiego pod-
stępu, który nie wiąże się z łamaniem dobrej wiary albo formalnego zobowiązania, w odnie-
sieniu do umów zawartych w czasie wojny, albo dopuszczalnych przez współczesne prawo
wojny, by istnieć. Ludzie, którzy stosują broń przeciwko innym w publicznej wojnie, nie
przestają z tego powodu być istotami moralnymi, odpowiedzialnymi wobec siebie nawzajem
i wobec Boga.
16. Konieczność wojskowa nie dopuszcza okrucieństwa – to znaczy zadawania cier-
pień dla samego cierpienia lub zemsty, ani okaleczania ani ranienia, chyba, że w czasie walki,
ani tortur, by wymusić przyznanie się. Nie dopuszcza użycia trucizny w żaden sposób ani do
bezmyślnej dewastacji prowincji. Dopuszcza podstęp, ale wyrzeka się aktów wiarołomnych;
i, ogólnie rzecz biorąc, konieczność wojskowa nie obejmuje żadnego aktu wrogości, który
niepotrzebnie utrudnia powrót do pokoju.
17. Wojna nie jest prowadzona tylko przy użyciu broni. Dopuszcza się głodzenie wrogiej
strony walczącej, uzbrojonej lub nieuzbrojonej, tak aby doprowadzić do szybszej uległości
wroga.
18. Kiedy dowódca oblężonej miejscowości usuwa niekombatantów, aby zmniejszyć
liczbę tych, którzy zużywają zapasy zaprowiantowania, zgodnym z prawem, aczkolwiek skraj-
nym, środkiem jest zawrócenie ich po to, aby przyspieszyć poddanie się.
19. Dowódcy, ilekroć jest to dopuszczalne, informują wroga o zamiarze zbombardowa-
nia miejscowości, tak aby niekombatanci, a zwłaszcza kobiety i dzieci, mogli zostać usunięci
przed rozpoczęciem bombardowania. Ale nie jest naruszeniem powszechnego prawa wojenne-
go, aby w ten sposób nie informować wroga. Zaskoczenie może być koniecznością.
20. Wojna jest stanem zbrojnej wrogości między suwerennymi narodami lub rządami.
Jest prawem i koniecznością cywilizowanego istnienia, gdy ludzie żyją w politycznych, sta-
łych społeczeństwach, tworząc zorganizowane grupy, zwane państwami lub narodami, których
członkowie niosą razem radość i cierpienie, postęp i wstecznictwo, pokój i wojnę.
21. Obywatel lub rdzenny mieszkaniec wrogiego kraju jest zatem wrogiem, jako jeden
z członków wrogiego państwa lub narodu, i jako taki jest narażony na trudy wojny.
22. Niemniej jednak, wraz z postępem cywilizacyjnym w ostatnich stuleciach, tak samo
postępowało, zwłaszcza w wojnie na lądzie, rozróżnienie między zwykłą osobą, należącą do
wrogiego kraju, a wrogim krajem, w tym jego wojskiem. Coraz częściej uznaje się zasadę, że
nieuzbrojonego obywatela należy oszczędzić wobec ataku na osobę, majątek i honor, na ile
krytyczna sytuacja wojenna pozwoli.
5
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu 23. Zwykli obywatele nie są już mordowani, zniewalani, ani wywożeni w odległe miej-
sca, a nieszkodliwą prywatną osobę działania wojenne dotykają w na tyle niewielkim stopniu,
na ile może wyrazić na to zgodę dowódca wrogich wojsk, wobec wymagań trwającej wojny.
24. Niemal powszechną regułą było w dawnych czasach, a w odniesieniu do barbarzyń-
skich armii jest także dzisiaj, to, że prywatne osoby pochodzące z wrogiego kraju musiały
znosić wszelki niedostatek wolności i ochrony oraz wszelkie naruszenia ich więzi rodzinnych.
Ochrona była i nadal jest wśród niecywilizowanych narodów, wyjątkiem.
25. W nowoczesnych regularnych wojnach prowadzonych przez Europejczyków i ich
potomków w innych częściach świata, ochrona niewinnego obywatela wrogiego kraju jest re-
gułą; niedostatek i niepokoje w stosunkach prywatnych występują jedynie wyjątkowo.
26. Najwyżsi dowódcy mogą sprawić, że sędziowie i urzędnicy nieprzyjacielskiego kraju
złożą przysięgę czasowego posłuszeństwa lub przysięgę wierności zwycięskiemu rządowi lub
władcom, i mogą wydalić każdego, kto odmówi złożenia takiej przysięgi. Ale niezależnie od
tego, czy dowódcy to uczynią, mieszkańcy i urzędnicy pozostaną im surowo posłuszni, dopóki
utrzymują oni władzę nad prowincją lub krajem, dla zachowania bezpieczeństwa ich życia.
27. Prawo wojny nie może w zupełności obyć się bez odwetu, tak jak prawo narodów,
którego jest gałęzią. Jednak cywilizowane narody uznają odwet za najstraszniejszą cechę woj-
ny. Lekkomyślny wróg często nie pozostawia swojemu przeciwnikowi innych środków zabez-
pieczania się przed kontynuowaniem barbarzyńskiego pogwałcenia prawa.
28. Odwet nie będzie więc nigdy stosowany jako miara zwykłej zemsty, lecz jedynie
jako środek odpłaty ochronnej, a ponadto ostrożnie i nieuchronnie; to znaczy, odwet zostanie
zastosowany po dokładnym zbadaniu faktów zdarzenia i charakteru wykroczeń, które mogą
wymagać odpłaty.
Niesprawiedliwe lub bezmyślne działania odwetowe stopniowo coraz bardziej odsuwają
stronę walczącą od zasad zwykłej wojny opartych na próbie łagodzenia konfliktów, a szybkimi
krokami zbliżają ją do morderczych wojen dzikusów.
29. Współczesne czasy różnią się od wieków wcześniejszymi istnieniem, w tym samym
czasie, wielu narodów i mocarstw pozostających ze sobą w bliskich stosunkach.
Pokój jest ich normalnym stanem; wojna jest wyjątkiem. Ostatecznym celem wszelkiej
współczesnej wojny jest przywrócenie stanu pokoju.
Im bardziej gwałtownie wojny są prowadzone, tym lepiej dla ludzkości. Ostre wojny są
krótkie.
30. Odkąd powstały i współistnieją współczesne narody, i odkąd wojny stały się wielkimi
wojnami narodowymi, wojna zaczęła być uznawana nie za cel sam w sobie, ale za środek do
osiągnięcia wielkich celów państwa lub do obrony przed złem; nie obowiązują już ograniczenia
odnośnie sposobów szkodzenia nieprzyjacielowi, ale prawo wojny nakłada wiele ograniczeń
i restrykcji na zasady sprawiedliwości, wiary i honoru.
ROZDZIAł II.
WłASNOść PUBLICZNA I PRYWATNA WROgA
– OCHRONA OSÓB, A ZWłASZCZA KOBIET; RELIgII, SZTUKI
I NAUK – KARANIE ZBRODNI PRZECIWKO MIESZKAńCOM
WROgICH KRAJÓW
31. Zwycięska armia przywłaszcza sobie wszystkie publiczne pieniądze, przejmuje całą
publiczną ruchomą własność aż do dalszego rozporządzenia nią przez jej rząd, i sekwestruje
6
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych na własny pożytek lub na pożytek jej rządu wszystkie dochody z nieruchomości należących
do wrogiego rządu lub narodu. Tytuł prawny do nieruchomości pozostaje zawieszony podczas
okupacji wojskowej i dopóki nie zostanie ukończony podbój.
32. Zwycięska armia, dzięki posiadanej władzy wojskowej, może zawiesić, zmienić lub
znieść, w takiej mierze w jakiej rozciąga się jej władza wojskowa, stosunki wynikające ze
świadczeń należnych zgodnie z istniejącym prawem zaatakowanego kraju, między dwoma
obywatelami, podmiotami lub rdzennymi mieszkańcami tego kraju.
Dowódca armii musi pozostawić kwestię trwałości tej zmiany do uregulowania w treści
ostatecznego traktatu pokojowego.
33. Nie jest już uważane za zgodne z prawem – wręcz przeciwnie, jest uważane za po-
ważne naruszenie prawa wojny – zmuszanie poddanych nieprzyjaciela do służby zwycięskiemu
rządowi, chyba że na podstawie właściwego ogłoszenia przez rząd zwycięski, po sprawiedliwym
i zakończonym podboju wrogiego kraju lub prowincji, postanowienia o utrzymaniu kraju, okręgu
lub miejscowości na stałe jako własnego i uczynieniu z niego części własnego kraju.
34. Zasadą jest, że majątek należący do kościołów, szpitali lub innych placówek o cha-
rakterze wyłącznie charytatywnym, ustanowionych dla celów edukacji lub promowania wie-
dzy, w tym szkół publicznych, uniwersytetów, akademii lub obserwatoriów, muzeów sztuk
pięknych lub muzeów o charakterze naukowym, nie będzie uważany za własność publiczną
w rozumieniu paragrafu 31; ale może być wobec niego stosowane opodatkowanie, gdy publicz-
na potrzeba tego wymaga.
35. Klasyczne dzieła sztuki, biblioteki, zbiory naukowe lub cenne instrumenty, takie jak
teleskopy astronomiczne, a także szpitale, muszą być zabezpieczone przed wszelkimi możli-
wymi do uniknięcia zniszczeniami, nawet jeśli znajdują się w umocnionych miejscach podczas
oblężenia lub bombardowania.
36. Jeśli takie dzieła sztuki, biblioteki, zbiory lub instrumenty należące do wrogiego
narodu lub rządu mogą zostać usunięte bez szkody, rządzący zwycięskiego państwa lub narodu
mogą nakazać ich konfiskatę i wywiezienie na korzyść wspomnianego narodu. Ostateczne pra-
wo własności zostanie ustalone przez traktat pokojowy.
W żadnym wypadku powyższe przedmioty nie zostaną sprzedane ani oddane, jeśli zosta-
ną przechwycone przez armię Stanów Zjednoczonych, ani też nie zostaną przywłaszczone na
cele prywatnie lub zniszczone czy uszkodzone.
37. Stany Zjednoczone uznają i chronią, w okupowanych przez nich krajach, religię i mo-
ralność, ściśle prywatną własność, tożsamość zamieszkujących w tych krajach osób, zwłaszcza
kobiet, i świętość stosunków domowych. Przestępstwa w tym zakresie będą surowo karane.
Zasada ta nie ingeruje w prawo zwycięskiego najeźdźcy do opodatkowania osób lub ich
własności, do zaciągania przymusowych pożyczek, do kwaterowania żołnierzy, lub do właści-
wych nieruchomości, zwłaszcza domów, ziemi, łodzi lub statków oraz kościołów, do czasowe-
go i wojskowego użycia.
38. Własność prywatna, o ile nie zostanie utracona z powodu przestępstw lub wykroczeń
właściciela, może zostać wykorzystana jedynie ze względu na konieczność wojskową, w celu
wsparcia lub innej korzyści dla armii Stanów Zjednoczonych.
Jeśli właściciel nie uciekł, dowódca wyda pokwitowania, które mogą posłużyć właścicie-
lowi w celu uzyskania odszkodowania.
39. Wynagrodzenia urzędników nieprzyjaznego rządu, którzy pozostają na okupowanym
terytorium i kontynuują pracę na swoim stanowisku, i mogą kontynuować ją w istniejących
okolicznościach wynikających z wojny – takich jak sędziowie, funkcjonariusze administracyjni
lub policjanci, urzędnicy władz miejskich lub gminnych – są wypłacane z dochodów publicz-
7
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu nych z terytorium okupowanego, dopóki władze wojskowe nie mają powodu, aby całkowicie
lub częściowo ich wypłacania zaprzestać. Płace lub dochody związane z tytułami czysto hono-
rowymi są zawsze wstrzymywane.
40. Nie istnieje żadne prawo ani zbiór miarodajnych zasad działania między wrogimi ar-
miami, z wyjątkiem tej gałęzi prawa natury i narodów, która zwana jest prawami i zwyczajami
wojny na lądzie.
41. Wszelkie prawo regionalne obszaru, na którym stacjonują wojska, oraz prawo kra-
jów, do których wojska należą, nie znajduje zastosowania między armiami w polu.
42. Niewolnictwo, gmatwając i myląc ze sobą idee własności (rzecz) i osobowości (czyli
człowieczeństwa) istnieje tylko zgodnie z prawem regionalnym lub krajowym. Prawo natury
i narodów nigdy go nie uznały. Digesta prawa rzymskiego zawierały pierwotną sentencję po-
gańskiego prawnika, zgodnie z którą „jeśli chodzi o prawo natury, wszyscy ludzie są równi”.
Uciekinierzy uciekający z kraju, w którym byli niewolnikami, złoczyńcami lub poddanymi,
do innego kraju, przez wieki byli wolni i uznawani za wolnych na mocy orzeczeń sądowych
krajów europejskich, nawet jeśli prawo regionalne kraju, w którym niewolnik się schronił,
uznawało niewolnictwo w jego własnych dominiach.
43. Dlatego w wojnie między Stanami Zjednoczonymi a stroną wojującą, która przyzna-
je się do niewolnictwa, jeśli osoba utrzymywana w niewoli przez tę stronę wojującą zostanie
pochwycona lub zbiegła jako uciekinier pod osłonę sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, taka
osoba jest natychmiast uprawniona do praw i przywilejów osoby wolnej. Powrót takiej osoby
do niewoli oznaczałby zniewolenie wolnej osoby, a ani Stany Zjednoczone, ani żaden funk-
cjonariusz będący pod ich władzą nie może zniewolić żadnej ludzkiej istoty. Co więcej, osoba
uwolniona w ten sposób na mocy prawa wojny, pozostaje pod ochroną prawa narodów, a jej
dawny właściciel lub państwo nie mają, zgodnie z prawem przejścia, ani prawa do zastawu ani
roszczenia.
44. Wszelkie nieuzasadnione akty przemocy popełnione przeciwko osobom w zaata-
kowanym kraju, wszelkie zniszczenia mienia, których nie zarządził upoważniony oficer,
wszelkie rabunki, wszelkie grabieże lub zabory, nawet po zajęciu miejscowości przez siły
główne, wszystkie gwałty, zranienia, okaleczenia lub zabójstwa mieszkańców, są zabronione
pod groźbą śmierci lub innej surowej kary, która może wydawać się odpowiednia dla wagi
przestępstwa.
Żołnierz, oficer lub osoba prywatna, w momencie popełnienia takiego aktu przemocy
i nieposłuszeństwa wobec przełożonego nakazującego mu powstrzymanie się od popełnienia
aktu, może zostać zgodnie z prawem zabity na miejscu przez takiego przełożonego.
45. Wszystkie zdobycze i łupy należą, zgodnie ze współczesnym prawem wojennym,
Zdobyte pieniądze, zarówno na morzu, jak i na lądzie, mogą być teraz dochodzone jedy-
przede wszystkim do rządu zdobywcy.
nie na podstawie prawa krajowego.
46. Ani oficerowie, ani żołnierze nie mogą wykorzystywać swojej pozycji lub władzy
w kraju nieprzyjacielskim dla prywatnych korzyści, nawet w przypadku transakcji handlo-
wych, które są w inny sposób uzasadnione. Przestępstwa popełnione w tym zakresie przez
upoważnionych oficerów będą karane degradacją lub inną karą, jakiej może wymagać charak-
ter przestępstwa; jeśli zostały one popełnione przez żołnierzy, będą oni karani zgodnie z cha-
rakterem przestępstwa.
47. Za czyny karalne według wszystkich kodeksów karnych, takie jak podpalenie, mor-
derstwo, okaleczenie, napaść, rozbój na drodze, kradzież, włamania, oszustwa, fałszerstwa
i gwałt, jeśli zostały popełnione przez amerykańskiego żołnierza we wrogim kraju przeciwko
8
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych jego mieszkańcom, zostanie na niego nałożona kara nie tylko taka, jaka byłaby nałożona w jego
kraju pochodzenia, ale, we wszystkich przypadkach, w których nie jest wymierzana kara śmier-
ci, najsurowsza możliwa kara.
ROZDZIAł III.
DEZERTERZY – JEńCY WOJENNI – ZAKłADNICY
– ZDOBYCZE NA POLU BITWY
48. Dezerterzy z armii amerykańskiej, którzy przeszli do służby nieprzyjacielowi, po-
niosą śmierć, jeśli wpadną ponownie w ręce Stanów Zjednoczonych, czy to przez schwytanie,
czy oddanie się w ręce armii amerykańskiej; a jeśli dezerter z armii nieprzyjaciela, będący
w służbie armii Stanów Zjednoczonych, zostanie schwytany przez wroga i ukarany przez niego
śmiercią lub w inny sposób, to nie jest to naruszenie prawa i zwyczajów wojennych, wymaga-
jące zadośćuczynienia lub odwetu.
49. Jeńcem wojennym jest zbrojny wróg publiczny wyposażony przez lub działający
wspólnie z armią nieprzyjacielską i zapewniający jej czynne wsparcie, który wpadł w ręce prze-
ciwnika, jako walczący lub ranny, w polu lub w szpitalu, poprzez indywidualne poddanie się
lub kapitulację.
Wszyscy żołnierze, niezależnie od rodzaju używanej przez nich broni, wszyscy ludzie,
którzy należą do pospolitego ruszenia wrogiego kraju, wszyscy, którzy działają wspólnie z ar-
mią i zapewniają jej wsparcie w zakresie osiągnięcia celu wojny, z wyjątkiem wszystkich
niepełnosprawnych mężczyzn lub oficerów w polu lub gdzie indziej, jeśli zostaną schwytani
oraz wszystkich nieprzyjaciół, którzy porzucili swoją broń i poprosili o ochronę, są jeńcami
wojennymi i jako tacy są narażeni na niedogodności, a także uprawnieni do przywilejów jeńca
wojennego.
50. Ponadto obywatele, którzy towarzyszą armii w jakimkolwiek celu, tacy jak markieta-
nie, redaktorzy lub reporterzy czasopism oraz kontraktorzy, jeśli zostaną schwytani, mogą stać
się jeńcami wojennymi i być zatrzymani jako tacy.
Monarcha i członkowie wrogiej rodziny panującej, mężczyźni lub kobiety, dowódca
i wyżsi urzędnicy wrogiego rządu, jego przedstawiciele dyplomatyczni i wszystkie osoby, które
są szczególnie i niezwykle użyteczne dla wrogiej armii lub jej rządu, jeśli zostaną schwytane na
terytorium strony wojującej i jeśli rząd strony chwytającej nie zapewni im odmiennych przywi-
lejów, są uznane za jeńców wojennych.
51. Jeśli osoby z tej części najechanego kraju, która nie jest jeszcze zajęta przez wroga
lub z całego kraju, w momencie zbliżania się wrogiej armii, powstają, pod należycie upoważ-
nioną władzą, aby masowo stawić opór najeźdźcy, są oni od tego momentu traktowani jak
wrogowie publiczni i, jeśli zostali pojmani, są jeńcami wojennymi.
52. Żadna strona wojująca nie ma prawa zadeklarować, że będzie traktować każdą
schwytaną osobę z bronią powołaną do wojska jako zabójcę lub bandytę.
Jeśli jednak ludność danego kraju, lub jakiejkolwiek jego część, już zajętej przez woj-
sko, powstanie przeciwko niemu, to są oni gwałcicielami prawa wojny, i nie mają prawa być
chronionymi.
53. Kapelani wroga, wyższy personel medyczny, aptekarze, pielęgniarki i szpitalny per-
sonel pomocniczy, jeśli wpadną w ręce armii amerykańskiej, nie są jeńcami wojennymi, chyba
że dowódca ma powody, by ich zatrzymać. W tym ostatnim przypadku lub jeśli, zgodnie z wła-
snym pragnieniem, mogą pozostać z uwięzionymi towarzyszami, są oni traktowani jak jeńcy
wojenni i mogą być wymienieni, jeśli dowódca uzna to za stosowne.
9
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu 54. Zakładnikiem jest osoba przyjęta jako zabezpieczenie wykonania umowy zawartej
pomiędzy stronami walczącymi podczas wojny lub w wyniku wojny. Zakładnicy są rzadkością
w obecnych czasach.
55. Jeśli zakładnik zostanie przyjęty, traktowany jest jak jeniec wojenny, zgodnie z jego
rangą i w warunkach, na jakie pozwalają okoliczności.
56. Jeniec wojenny nie podlega karze za to, że jest wrogiem publicznym, ani też nie
stanie się ofiarą zemsty poprzez umyślne zadawanie mu jakiegokolwiek cierpienia lub hańby,
przez okrutne uwięzienie, brak jedzenia, okaleczenie, śmierć lub jakiekolwiek inne barbarzyń-
stwo.
57. Jeśli człowiek jest uzbrojony przez suwerenny rząd i złożył żołnierską przysięgę
wierności, jest on stroną wojującą; jego zabicie, ranienie lub inne działania wojenne skierowa-
ne przeciw niemu nie są pojedynczymi zbrodniami ani przestępstwami. Żadna strona wojująca
nie ma prawa zadeklarować, że nieprzyjaciele należący do pewnej grupy, mający określony ko-
lor skóry lub stan, jeśli zostaną prawidłowo zorganizowani jako żołnierze, nie będą traktowani
przez niego jako publiczni wrogowie.
58. Prawo narodów nie zna rozróżnienia kolorów skóry, więc jeśli wróg Stanów Zjed-
noczonych miałby zniewolić i sprzedać jakiekolwiek schwytane osoby ze swojej armii, byłby
to powód do zastosowania najsurowszego odwetu, jeśli sytuacja nie wróciłaby do normy po
złożeniu odpowiedniej skargi.
Stany Zjednoczone nie mogą odwzajemnić zniewolenia, dlatego śmierć musi być odwe-
tem za tę zbrodnię przeciwko prawu narodów.
59. Jeniec wojenny pozostaje odpowiedzialny za swoje zbrodnie popełnione przeciwko
armii lub ludności przeciwnika, popełnione przed pochwyceniem, i za które nie został ukarany
przez własne władze.
Wszyscy jeńcy wojenni podlegają stosowaniu środków odwetowych.
60. Jest sprzeczne ze zwyczajami wojny współczesnej postanowienie, podjęte z nienawi-
ści i chęci zemsty, o odmowie udzielania ochrony jeńców. Żaden oddział nie ma prawa zade-
klarować, że nie będzie jej udzielał, i że w zamian nie będzie też jej oczekiwał, ale dowódca jest
upoważniony rozkazać swoim żołnierzom, by nie udzielali ochrony jeńców będąc w trudnej
sytuacji, w której muszą dokonać wyboru pomiędzy ochroną jeńców a własnym ocaleniem.
61. Wojska, które nie udzielają ochrony jeńcom, nie mają prawa zabijać nieprzyjaciół już
niezdolnych do walki w polu lub jeńców schwytanych przez inne oddziały.
62. Wszystkie oddziały nieprzyjaciela, o których wiadomo lub wobec których odkryto,
że nie udzielają w ogóle żadnej ochrony jeńcom, ani jakiejkolwiek części armii, nie mogą li-
czyć na to, że im zostanie udzielona podobna ochrona.
63. Wojska, które walczą w mundurach swoich wrogów, bez żadnego oczywistego,
szczególnego i jednolitego znaku własnego, nie mogą oczekiwać, że pochodzącym z nich jeń-
com zostanie udzielona ochrona.
64. Jeśli wojska amerykańskie przechwycą pociąg z mundurami wroga, a dowódca uzna
za wskazane rozdzielić je na użytek swoich ludzi, musi zostać przyjęte jakieś szczególne ozna-
czenie lub znak, aby odróżnić amerykańskiego żołnierza od wroga.
65. Używanie nieprzyjacielskiego narodowego sztandaru, flagi lub innego symbolu naro-
dowego w celu oszukiwania wroga w bitwie, jest aktem wiarołomstwa, poprzez który traci się
wszelkie roszczenia do ochrony przez prawa wojny.
10
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych 66. Nieprzyjaciel wzięty do niewoli przez wojska amerykańskie, w wyniku niezrozumie-
nia jego prawdziwego charakteru, może jednak otrzymać wyrok śmierci, jeśli w ciągu trzech
dni po bitwie okaże się, że należy do korpusu, który nie udziela żadnej ochrony jeńcom.
67. Prawo narodów pozwala każdemu suwerennemu rządowi prowadzić wojnę z innym
suwerennym państwem, a zatem nie dopuszcza żadnych zasad ani praw odmiennych od nor-
malnej wojny, dotyczących traktowania jeńców wojennych, nawet jeśli należą oni do wojska
rządu, który przeciwnik może uznać za niepotrzebnego i niesprawiedliwego napastnika.
68. Współczesne wojny nie są wojnami bestialskimi, w których zabijanie wroga jest
celem. Zniszczenie wroga we współczesnej wojnie, w rzeczywiście nowoczesnej wojnie, jest
środkiem do uzyskania celu przez stronę wojującą, który leży poza wojną.
Zbędne lub mściwe niszczenie życia nie jest zgodne z prawem.
69. Stojący na czatach, wartownicy ani pikiety nie będą ostrzeliwane, chyba że w celu ich
zwabienia, lub gdy wydano w tym zakresie bezwzględny rozkaz, specjalny lub ogólny.
70. Używanie trucizny w jakikolwiek sposób, czy to w celu zatrucia studni, jedzenia, czy
broni, jest całkowicie wykluczone w ramach współczesnych działań wojennych. Ten, kto jej
używa, stawia siebie poza granicami prawa i zwyczajów wojennych.
71. Kto celowo zadaje dodatkowe obrażenia nieprzyjacielowi, który jest już całkowicie nie-
zdolny do walki, lub zabija takiego nieprzyjaciela, lub kto rozkazuje lub zachęca żołnierzy do tego,
poniesie śmierć, jeśli zostanie należycie uznany za winnego, niezależnie od tego, czy należy do
armii Stanów Zjednoczonych, czy też jest wrogiem pojmanym po popełnieniu przez niego czynu.
72. Pieniądze i inne kosztowności znalezione przy osobie jeńca, takie jak zegarki czy biżu-
teria, a także luksusowe ubranie, są uważane przez armię amerykańską za prywatną własność jeń-
ca, a przywłaszczenie takich kosztowności lub pieniędzy uważa się za hańbiące, i jest zabronione.
Niemniej jednak, jeśli przy jeńcach lub w ich posiadaniu zostaną znalezione duże kwoty,
kwoty te zostaną im odebrane, a nadwyżka, po pokryciu ich własnych potrzeb, przeznaczona
zostanie na użytek armii, pod kierunkiem dowódców, chyba że rząd zarządził inaczej. Nie
mogą też jeńcy żądać wydania, jako własności prywatnej, dużych kwot znalezionych i zatrzy-
manych w pociągu, mimo że zostały umieszczone w prywatnym bagażu jeńców.
73. Wszyscy oficerowie, po schwytaniu, muszą oddać swoją broń przeciwnikowi. Może
być ona zwrócona jeńcowi w wyraźnie określonych przypadkach przez dowódcę, aby wyrazić
podziw dla jego wybitnej odwagi lub aprobatę dla jego humanitarnego traktowania jeńców
przed jego schwytaniem. Schwytany oficer, któremu może zostać przywrócona broń, nie może
jej nosić podczas niewoli.
74. Jeniec wojenny, będący wrogiem publicznym, jest jeńcem rządu, a nie osoby, która
go schwytała. Żaden okup nie może zostać zapłacony przez jeńca wojennego osobie, która go
schwytała lub jakiemukolwiek oficerowi dowodzącemu. Sam rząd uwalnia jeńców, zgodnie
z zasadami określonymi przez siebie.
75. Jeńcy wojenni podlegają ograniczeniu wolności lub uwięzieniu, które może być
uznane za konieczne ze względów bezpieczeństwa, ale nie mogą podlegać żadnym innym
umyślnym cierpieniom lub poniżeniu. Sposób pozbaktowaniawienia wolności i tra więźnia
mogą ulec zmianie w czasie jego niewoli, zgodnie z wymogami bezpieczeństwa.
76. Jeńcy wojenni będą karmieni prostym i zdrowym jedzeniem, ilekroć będzie to wyko-
nalne, i będą traktowani w sposób humanitarny.
Mogą zostać zobowiązani do pracy na rzecz rządu przeciwnika, stosownie do jego rangi
i stanu.
11
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu 77. Jeniec wojenny, który ucieknie, może zostać zastrzelony lub w inny sposób zabity
podczas ucieczki, ale ani śmierć, ani żadna inna kara nie zostanie mu wyrządzona jedynie za
próbę jego ucieczki, której prawo wojny nie uznaje za przestępstwo. Ostrych środków bezpie-
czeństwa używa się po nieudanej próbie ucieczki.
Jeśli jednak zostanie wykryty spisek, którego celem jest wspólna lub ogólna ucieczka,
spiskowcy mogą zostać surowo ukarani, nawet śmiercią; a kara główna może również zostać
wymierzona jeńcom wojennym, gdy odkryto, że knuli bunt przeciwko władzom przeciwnika,
czy to w wspólnie z innymi więźniami, czy z innymi osobami.
78. Jeśli jeńcy wojenni, którzy nie złożyli żadnych deklaracji ani nie złożyli żadnej obiet-
nicy na ich honor, pod wpływem przymusu lub w inny sposób uciekną i zostaną ponownie
schwytani w czasie bitwy, po powrocie do swojej armii, nie będą oni karani za ucieczkę i będą
traktowani jako zwykli jeńcy wojenni, chociaż będą oni poddawani surowszym ograniczeniom.
79. Każdy schwytany ranny nieprzyjaciel musi zostać poddany leczeniu medycznemu,
zgodnie z możliwościami personelu medycznego.
80. Osoby cieszące się szacunkiem, gdy zostaną schwytane, powstrzymają się od prze-
kazywania nieprzyjacielowi informacji dotyczących ich własnej armii, a współczesne prawo
wojny nie zezwala już na żadną przemoc wobec jeńców w celu wymuszenia pożądanych infor-
macji lub ukaranie ich za podanie im nieprawdziwej informacji.
ROZDZIAł IV.
PARTYZANCI – UZBROJENI NIEPRZYJACIELE
NIENALEżąCY DO WROgIEJ ARMII – ZWIADOWCY
– UZBROJENI PRZESTĘPCY – ZBROJNI BUNTOWNICY
81. Partyzanci są żołnierzami uzbrojonymi i noszącymi mundury swojej armii, ale przy-
należącymi do korpusu, który działa w oderwaniu od głównych sił w celu dokonania inwazji
na terytorium okupowane przez wroga. Jeśli zostaną oni schwytani, mają prawo do wszystkich
przywilejów.
82. Osoba lub grupy osób, które dopuszczają się działań wojennych, czy to przez walkę,
czy też przez najazd dla zniszczenia lub grabieży, albo przez wszelkiego rodzaju napady, nie
będąc częścią zorganizowanej nieprzyjacielskiej armii i bez nieustannego uczestnictwa w woj-
nie, ale które czynią to z przerwami na powrót do ich miejsc zamieszkania i zajęć, lub od
czasu do czasu sprawiając pozory odbywania pokojowych misji, pozbawiając się charakteru
lub wyglądu żołnierzy, nie są wrogami publicznymi, a zatem, jeśli zostaną schwytane, nie są
uprawnione do przywilejów jeńca wojennego, ale będą traktowane jako rozbójnicy na drogach
lub piraci.
83. Zwiadowcy lub żołnierze, jeśli są przebrani w narodowe stroje przeciwnika lub
w mundury armii nieprzyjacielskiej, zaangażowani w zdobywanie informacji, jeśli zosta-
ną znalezieni wewnątrz lub wokół linii przeciwnika, są traktowani jak szpiedzy i karani
śmiercią.
84. Uzbrojeni przestępcy, bez względu na to, jak się nazywają, lub osoby z wrogiego
terytorium, które dokonują kradzieży przy liniach nieprzyjacielskiej armii w celu rabunku, za-
bicia lub zniszczenia mostów, dróg lub kanałów, rabunku lub zniszczenia poczty, lub odcięcia
kabli telegraficznych, nie są uprawnieni do przywilejów jeńca wojennego.
85. Zbrojni buntownicy to osoby na okupowanym terytorium, które walczą przeciw-
ko armii okupującej lub podbijającej, lub przeciwko ustanowionym przez nią władzom.
12
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych Jeśli zostaną schwytani, mogą ponieść śmierć, niezależnie od tego, czy powstają poje-
dynczo, w małych czy dużych grupach, i czy wezwani są do tego przez swój własny, ale
zewnętrzny, rząd, czy też nie. Nie są jeńcami wojennymi, nawet jeśli zostaną wykryci
i unieszkodliwieni zanim ich knowania dojrzeją do wzniecenia rzeczywistego powstania
lub zbrojnej przemocy.
gLEJTY – SZPIEDZY – WOJENNI WIAROłOMCY – SCHWYTANI
POSłAńCY – NADUżYWANIE FLAgI ZAWIESZENIA BRONI
ROZDZIAł V.
86. Wszystkie kontakty między terytoriami okupowanymi przez wojujące wojska, czy to
przez ruch drogowy, list, podróż, czy w jakikolwiek inny sposób, ustają. Jest to ogólna zasada,
której należy przestrzegać bez specjalnego ogłoszenia.
Wyjątki od tej zasady, czy to poprzez glejty lub zezwolenie na handel na małą lub dużą
skalę, czy przez wymianę korespondencji lub przez podróż z jednego obszaru do drugiego,
mogą mieć miejsce tylko zgodnie z umową zatwierdzoną przez rząd lub przez najwyższą wła-
dzę wojskową.
Naruszenie tej zasady jest wysoce karalne.
87. Ambasadorowie i wszyscy inni przedstawiciele dyplomatyczni mocarstw neutral-
nych, akredytowani przy nieprzyjacielu, mogą uzyskać glejty do przemieszczania się przez
terytoria okupowane przez wojujących, chyba że istnieją przeciwwskazania wojskowe, lub
jeśli nie mogą osiągnąć miejsca swego przeznaczenia wygodnie inną drogą. Nie stanowi to
żadnego międzynarodowego afrontu, jeśli prośba o glejt zostanie odrzucona. Takie przepust-
ki są zwykle wydawane przez najwyższą władzę państwa, a nie przez podległych funkcjo-
nariuszy.
88. Szpieg to osoba, która potajemnie, w przebraniu lub pod fałszywym pretekstem,
poszukuje informacji z zamiarem przekazania jej wrogowi.
Szpieg jest karany śmiercią przez powieszenie za szyję, niezależnie od tego, czy uda mu
się uzyskać informację lub przekazać ją wrogowi.
89. Jeśli obywatel Stanów Zjednoczonych uzyska informację w sposób zgodny z pra-
wem i zdradzi ją wrogowi, niezależnie od tego, czy jest on oficerem wojskowym, urzędnikiem
cywilnym czy szeregowym obywatelem, podlega on karze śmierci.
90. Zdrajca w rozumieniu prawa wojennego lub wiarołomca wojenny, to osoba w miej-
scowości lub okręgu stanu wojennego, która nieupoważniona przez dowódcę wojskowego
udziela jakiejkolwiek informacji wrogowi lub pozostaje z nim w kontakcie.
91. Wiarołomca wojenny jest zawsze surowo karany. Jeśli jego przestępstwo polega na
zdradzeniu nieprzyjacielowi wszystkiego, co dotyczy stanu, bezpieczeństwa, operacji lub pla-
nów wojsk posiadających lub okupujących tą miejscowość lub okręg, podlega on karze śmierci.
92. Jeśli obywatel lub poddany kraju lub miejscowości najechanej lub podbitej przeka-
zuje informacje swojemu własnemu rządowi, od którego dzieli go wroga armia lub armia jego
rządu, jest on zdrajcą wojennym i podlega karze śmierci za przestępstwo.
93. Wszystkie armie w polu potrzebują przewodników, których pozyskują siłą, jeśli nie
mogą ich pozyskać w inny sposób.
94. Żadna osoba, która została zmuszona przez wroga do działania w roli przewodnika,
nie podlega karze za to.
13
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu 95. Jeżeli obywatel wrogiego i zaatakowanego okręgu dobrowolnie służy jako przewod-
nik na rzecz nieprzyjaciela lub proponuje to zrobić, zostaje uznany za wiarołomcę wojennego
i podlega karze śmierci.
96. Obywatel służący dobrowolnie jako przewodnik przeciwko swojemu krajowi do-
puszcza się zdrady i będzie potraktowany zgodnie z prawem swojego kraju.
97. Przewodnicy, gdy jasno udowodniono, że celowo wprowadzili w błąd, mogą zostać
skazani na śmierć.
98. Wszelka nieautoryzowana lub tajna komunikacja z wrogiem jest uważana za zdradę
przez prawo wojny.
Cudzoziemcy zamieszkujący na okupowanym lub zajętym terytorium lub zagraniczni
goście w tym samym kraju, nie mogą powoływać się na immunitet wobec jego prawa. Mogą
komunikować się z obcymi stronami lub z mieszkańcami wrogiego kraju, w zakresie, w jakim
zezwala na to władza wojskowa, ale nie ponad ten zakres. Minimalną karą za naruszenie tej
zasady będzie natychmiastowe wydalenie z okupowanego terytorium.
99. Posłaniec niosący pisemne depesze lub słowne wiadomości z jednej części armii, lub
z oblężonej miejscowości, do innej części tej samej armii lub jej rządu, jeśli jest uzbrojony,
jeśli występuje w mundurze swojej armii, i jeśli zostanie pojmany, na terytorium okupowanym
przez wroga, traktuje się go jako jeńca wojennego. Jeśli nie będzie on występował w mundurze,
ani nie będzie żołnierzem, okoliczności związane z jego schwytaniem muszą determinować
środki, jakie zostaną wobec niego zastosowane.
100. Posłaniec lub agent, który próbuje przekraść się przez terytorium okupowane przez
wroga, aby w jakikolwiek sposób wesprzeć tego wroga, jeśli zostanie schwytany, nie jest
uprawniony do przywilejów jeńca wojennego i może być traktowany zgodnie z okolicznościa-
mi sprawy.
101. O ile podstęp w czasie wojny jest dopuszczalnym i koniecznym środkiem walki
i jest zgodny z uczciwymi działaniami wojennymi, powszechne prawo wojny dopuszcza nawet
karę śmierci za tajne lub zdradzieckie próby szkodzenia nieprzyjacielowi, ze względu na to, jak
bardzo są one niebezpieczne i jak trudno jest się przed nimi obronić.
102. Prawo wojny, podobnie jak prawo karne dotyczące innych przestępstw, nie różni-
cuje osób ze względu na płeć w przypadku szpiega, wiarołomcy wojennego lub wojennego
rebelianta.
103. Szpiedzy, wiarołomcy wojenni i rebelianci wojenni nie są wymieniani zgodnie
z powszechnym prawem wojennym. Wymiana takich osób wymagałaby specjalnego układu,
potwierdzonego przez rząd lub, przy dużej odległości od niego, przez głównego dowódcę armii
w polu.
104. Skuteczny szpieg lub wiarołomca wojenny, który bezpiecznie powrócił do własnej
armii, a następnie został pojmany jako wróg, nie podlega karze za swoje czyny jako szpieg lub
wiarołomca wojenny, ale może być zatrzymany w najbliższym areszcie jako osoba indywidu-
alnie niebezpieczna.
14
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych WYMIANA JEńCÓW – FLAgI ZAWIESZENIA BRONI
ROZDZIAł VI.
– FLAgI OCHRONY
105. Wprowadza się wymianę jeńców – liczbę za liczbę – rangę za rangę – rannych za
rannych – dodane warunki za dodane warunki – na przykład, aby nie służyć przez pewien czas.
106. Przy wymianie jeńców wojennych, osobą o wyższej randze można zastąpić pewną
liczbę osób o niższej randze uzgodnioną przez układ, co wymaga sankcji ze strony rządu lub
dowódcy armii w polu.
107. Jeniec wojenny jest zobowiązany honorowo do prawdziwego przyznania prze-
ciwnikowi swojej rangi; nie powinien on podawać niższej rangi, niż należąca do niego,
aby spowodować korzystniejszą wymianę, ani wyższej rangę, w celu uzyskania lepszego
traktowania.
Przestępstwa w tym zakresie zostaną sprawiedliwie ukarane przez dowódców zwolnio-
nych jeńców lub mogą być dobrym powodem do odmowy wydania takich jeńców.
108. Nadwyżka liczby jeńców wojennych pozostających po wymianie jest czasami zwal-
niana albo za zapłatą sumy pieniędzy, albo, w nagłych przypadkach, za prowiant, odzież lub
inne artykuły pierwszej potrzeby.
Taki układ wymaga jednak sankcji najwyższej władzy.
109. Wymiana jeńców wojennych jest działaniem obu walczących stron. Jeżeli nie zosta-
nie zawarty żaden ogólny układ, nie może jej zażądać żadna z nich. Żadna strona wojująca nie
jest zobowiązana do wymiany jeńców wojennych.
Układ można unieważnić, gdy tylko jedna ze stron go naruszy.
110. Wymiana jeńców nie zostanie wykonana bez ich całkowitego schwytania i dokład-
nego zarejestrowania oraz stworzenia listy schwytanych oficerów.
111. Niosący flagę zawieszenia broni nie może nalegać na przyjęcie. Musi być zawsze
przyjmowany z wielką przezornością. Należy unikać zbędnej częstotliwości.
112. Jeżeli niosący flagę zawieszenia broni złoży propozycję podczas walki, może być
przyjęty tylko w drodze bardzo rzadkiego wyjątku. Nie jest naruszeniem dobrej wiary zatrzy-
manie takiej flagi zawieszenia broni, jeśli zostanie ona dopuszczona podczas walki. Ostrzał nie
musi kończyć się w momencie pojawienia się flagi zawieszenia broni podczas bitwy.
113. Jeśli niosący flagę zawieszenia broni, ujawniający się podczas walki, zostanie zabity
lub ranny, nie stanowi to żadnej podstawy do skargi.
114. Jeśli zostanie ujawnione, a nawet udowodnione, że flaga zawieszenia broni została
wykorzystana do potajemnego zdobycia wiedzy wojskowej, niosący flagę, nadużywając w ten
sposób jej święty charakter, jest uważany za szpiega.
Charakter flagi zawieszenia broni jest tak święty, i świętość ta jest na tyle konieczna, że
chociaż jej nadużycie stanow szczególnie haniebną obrazę, to z drugiej strony wymagana jest
wielka ostrożność w skazywaniu niosącego flagę zawieszenia broni jako szpiega.
115. Zwyczajowo oznacza się przez określone flagi (zazwyczaj żółte) szpitale w miej-
scach, które są ostrzeliwane, tak aby oblegający nieprzyjaciel mógł uniknąć strzelania do nich.
To samo dotyczy bitew, podczas których szpitale znajdują się w pobliżu pola walki.
116. Uczciwe strony walczące często proszą o oznaczenie szpitali na terytorium wroga,
po to, by mogły one być oszczędzone.
15
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu Uczciwe strony walczące mają na uwadze flagi lub sygnały ochronne w zakresie w jakim
pozwalają na to nieprzewidziane okoliczności i konieczność wojenna.
117. Słusznie uważa się za akt złej wiary, nikczemny lub diabelski, oszukiwanie wroga
za pomocą flag ochronnych. Taki akt złej wiary może być dobrym powodem do odmowy re-
spektowania takich flag.
118. Oblegające strony wojujące proszą niekiedy oblężonych o oznaczenie budynków
zawierających zbiory dzieł sztuki, muzea naukowe, obserwatoria astronomiczne lub cenne bi-
blioteki, tak aby można było w jak największym stopniu uniknąć ich zniszczenia.
ROZDZIAł VII.
SłOWO HONORU
119. Jeńcy wojenni mogą zostać zwolnieni z niewoli w drodze wymiany, a w pewnych
okolicznościach, również na mocy danego przez nich słowa honoru.
120. Termin „Parole” oznacza przyrzeczenie indywidualnej dobrej wiary i honorowego
wykonywania lub zaniechanie pewnych czynów po tym, jak ten, kto daje swoje słowo honoru,
zostanie zwolniony, w całości lub w części, z mocy zatrzymującego.
121. Deklaracja słowa honoru jest zawsze indywidualną, ale nie prywatną czynnością.
122. Słowo honoru dotyczy głównie jeńców wojennych, którym przeciwnik zezwala na
powrót do własnego kraju lub życia w większej wolności w kraju lub na terytorium kraju prze-
ciwnika, na warunkach określonych w słowie honoru.
123. Zwolnienie jeńców wojennych przez wymianę jest ogólną zasadą; zwolnienie na
słowo honoru jest wyjątkiem.
124. Łamanie słowa honoru jest karane śmiercią, po tym jak osoba dokonująca złamania
słowa honoru zostaje ponownie schwytana.
Dokładne listy osób zwolnionych na słowo honoru muszą być przechowywane przez
walczące strony.
125. Po daniu i otrzymaniu słowa honoru musi nastąpić wymiana dwóch pisemnych
dokumentów, w których nazwisko i ranga osób zwolnionych na słowo honoru są dokładnie
określone i zgodne z prawdą.
126. Tylko oficerowie upoważnieni mogą dawać swoje słowo honoru, a mogą to zro-
bić tylko za pozwoleniem swojego przełożonego, o ile przełożony ten znajduje się w ich
zasięgu.
127. Żaden podoficer ani szeregowiec nie może dać słowa honoru, chyba że za po-
średnictwem oficera. Indywidualne parole niedane za pośrednictwem oficera są nie tylko
nieważne, ale podległe osoby, które je dają karane są śmiercią jako dezerterzy. Jedynym
dopuszczalnym wyjątkiem jest sytuacja, w której osoby, zupełnie odseparowane od swoich
oddziałów, zostały poddane długiemu odosobnieniu bez możliwości dania parole za pośred-
nictwem oficera.
128. Nie ma możliwości złożenia ważnego słowa honoru na polu bitwy; po bitwie nie
ma możliwości złożenia ważnego słowa honoru przez całe oddziały; nie wolno zwolnić dużej
liczby jeńców, na podstawie ogólnej deklaracji, że dają słowo honoru.
16
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych 129. W kapitulacjach silnych miejscowości lub ufortyfikowanych obozów komendant,
w nagłych przypadkach, może zgodzić się, aby wojska pod jego dowództwem nie walczyły
ponownie w czasie wojny, chyba że zostaną one wymienione.
130. Zwyczajowa deklaracja dającego słowo honoru zawiera obietnicę, iż nie będzie on
służyć podczas istniejącej wojny, chyba że zostanie wymieniony.
Ta obietnica odnosi się tylko do czynnej służby w polu, przeciwko honorowym stronom
walczącym lub ich sojusznikom czynnie zaangażowanym w tę samą wojnę. Te przypadki ła-
mania słowa honoru są aktami oczywistymi i mogą być karane śmiercią; obietnica nie odnosi
się jednak do służby wewnętrznej, takiej jak rekrutacja lub ćwiczenie rekrutów, umacnianie
nieobleganych miejscowości, tłumienie zamieszek cywilnych, walki ze stronami walczącymi
niezwiązanymi z walczącymi stronami, które zadeklarowały słowo honoru lub służba cywilna
lub dyplomatyczna, w których oficer zwolniony na słowo honoru może być zatrudniony.
131. Jeśli rząd nie wyrazi zgody na stosowanie słowa honoru, zwolniony oficer musi po-
wrócić do niewoli, a jeśli wróg odmówi przyjęcia go, jest on z danego słowa honoru zwolniony.
132. Rząd strony wojującej może ogłosić, w drodze ogólnego postanowienia, że zezwala
na dawanie słowa honoru i na jakich warunkach na to zezwala. Takie postanowienie jest prze-
kazywane nieprzyjacielowi.
133. Żaden jeniec wojenny nie może zostać zmuszony przez wrogi rząd do złożenia sło-
wa honoru, a żaden rząd nie jest zobowiązany do zwolnienia jeńców wojennych, ani zwolnienia
wszystkich schwytanych oficerów, na słowo honoru. Tak jak zadeklarowanie słowa honoru
jest aktem indywidualnym, tak zwolnienie jeńca jest to akt wyboru dokonywany przez stronę
wojującą.
134. Dowódca armii okupacyjnej może wymagać od urzędników nieprzyjaciela i jego
obywateli wszelkich zobowiązań, które uzna za konieczne dla bezpieczeństwa swojej armii,
a jeśli ich nie przyjmą, może on ich aresztować, ograniczać lub zatrzymać.
ROZDZIAł VIII.
ZAWIESZENIE BRONI – KAPITULACJA
135. Zawieszenie broni jest zaprzestaniem aktywnych działań wojennych przez okres
uzgodniony między stronami wojującymi. Musi być uzgodnione na piśmie i należycie ratyfiko-
wane przez najwyższe władze stron walczących.
136. Jeśli zawieszenie broni, zostanie ogłoszone bez żadnych warunków, nie rozciąga
się ono szerzej, niż wymaga tego całkowite zaprzestanie działań wojennych po obu stronach
wojujących.
Jeżeli warunki zawieszenia broni zostaną uzgodnione, powinny być one jasno określone
i muszą być ściśle przestrzegane przez obie strony. Jeśli którakolwiek ze stron naruszy jakiekol-
wiek wyraźne warunki, zawieszenie broni może zostać unieważnione przez drugą.
137. Zawieszenie broni może być ogólne i ważne dla wszystkich posterunków stron wal-
czących, lub szczególne, to znaczy odnoszące się tylko do niektórych oddziałów lub określo-
nych miejscowości.
Zawieszenie broni może zostać zawarte na czas określony lub na czas nieokreślony,
w którym jedna ze stron wojujących może wznowić działania wojenne, przekazując zawiado-
mienie o tym drugiej stronie.
138. Motywy, które skłaniają tę lub inną stronę wojującą do zawarcia zawieszenia broni,
niezależnie od tego czy oczekuje się, że będzie ono wstępem do traktatu pokojowego, czy też,
17
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu że służy przygotowaniu się w tym czasie do bardziej zdecydowanego dalszego prowadzenia
wojny, w żaden sposób nie wpływają na charakter samego zawieszenia broni.
139. Zawieszenie broni jest wiążące dla stron walczących od dnia jego uzgodnionego
rozpoczęcia, ale oficerowie armii są odpowiedzialni od dnia, tylko gdy otrzymają oficjalne
informacje o jego wprowadzeniu.
140. Dowódcy mają prawo decydować o zawieszeniu broni wiążącym okręg, nad któ-
rym rozciąga się ich dowództwo, ale takie zawieszenie broni podlega ratyfikacji przez władzę
zwierzchnią i ustaje w momencie gdy zostanie ogłoszone nieprzyjacielowi, że zawieszenie bro-
ni nie zostanie ratyfikowane, nawet jeśli upłynął pewien czas między powiadomieniem o za-
przestaniu działań wojennych a wznowieniem działań wojennych.
141. Obowiązkiem stron umowy o zawieszenie broni jest ustalenie, jakie kontakty mię-
dzyludzkie lub ruch między mieszkańcami terytoriów okupowanych przez wrogie armie będą
dozwolone, jeśli w ogóle jakieś będą.
Jeśli nic nie zostanie określone, kontakty pozostają zawieszone, tak jak ma to miejsce
podczas rzeczywistych działań wojennych.
142. Zawieszenie broni nie jest częściowym lub tymczasowym pokojem; to tylko zawie-
szenie operacji wojskowych w zakresie uzgodnionym przez strony.
143. Gdy zawieszenie broni zostanie wprowadzone między miejscowością ufortyfiko-
waną a oblegającą ją armią, wszystkie władze zgodzą się w tej sprawie, że oblegający musi
zaprzestać wszelkiego przedłużania, doskonalenia lub posuwania na przód swoich ataków
w takim samym stopniu, jak ataków z użyciem siły głównej.
Ponieważ jednak wśród prawników wojskowych istnieje różnica zdań co do tego, czy
oblężeni mają prawo do naprawienia zniszczeń lub stworzenia nowych sposobów obrony
w miejscowości podczas zawieszenia broni, kwestia ta powinna zostać uzgodniona w drodze
wyraźnego porozumienia między stronami.
144. W momencie podpisania kapitulacji, kapitulant nie ma prawa do burzenia, niszczenia
lub uszkadzania rzeczy, broni, zapasów lub amunicji znajdujących się w jego posiadaniu w cza-
sie, jaki upływa między podpisaniem a wykonaniem kapitulacji, chyba że ustalono inaczej.
145. Kiedy zawieszenie broni zostanie wyraźnie złamane przez jedną ze stron, druga
strona zostaje zwolniona ze wszystkich zobowiązań do jej przestrzegania.
146. Więźniowie, którzy zostali schwytani wobec naruszania warunków zawieszenia
broni, traktowani są jak jeńcy wojenni, a odpowiedzialność ponosi oficer, który nakazał do-
konanie takich naruszeń. Najwyższa władza pokrzywdzonej strony wojującej może żądać za-
dośćuczynienia za złamanie zawieszenia broni.
147. Strony wojujące czasami kończą zawieszenie broni w momencie, w którym ich
pełnomocnicy spotykają się w celu omówienia warunków traktatu pokojowego, ale pełnomoc-
nicy mogą się też spotykać bez wstępnego zawieszenia broni; w tym drugim przypadku, wojna
prowadzona jest bez żadnego spowolnienia.
ROZDZIAł IX.
ZABÓJSTWO
148. Prawo wojny nie zezwala na ogłaszanie ani osoby należącej do wrogiej armii, ani
obywatela, ani podmiotu nieprzyjacielskiego rządu, za wyjętego spod prawa, który może zostać
zabity bez procesu przez jakiegokolwiek prześladowcę, tak samo jak nowoczesne prawo poko-
18
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych ju nie pozwala na takie zamierzone wyjęcie spod prawa; wręcz przeciwnie, nie znosi ono takiej
obrazy. Najsilniejszy odwet powinien nastąpić po morderstwie popełnionym w wyniku takiego
ogłoszenia, dokonanego przez jakąkolwiek władzę. Cywilizowane narody patrzą z przeraże-
niem na oferty nagród za zabójstwo wrogów jako nawrót do barbarzyństwa.
INSUREKCJA – WOJNA DOMOWA – BUNT
ROZDZIAł X.
149. Insurekcja to powstanie ludzi broniących się przeciwko ich rządowi, jego części lub
przeciwko jednemu lub kilku aktom prawnym, lub przeciwko funkcjonariuszowi lub urzędni-
kom rządu. Może ograniczać się do zwykłego zbrojnego oporu lub może mieć większe cele.
150. Wojna domowa to wojna pomiędzy dwiema lub więcej częściami kraju lub państwa,
z których każda walczy o opanowanie całości i każda twierdzi, że jest prawowitym rządem.
Termin ten jest czasem stosowany do wojny buntowniczej, gdy buntownicze prowincje lub
części państwa sąsiadują z tymi, które mieszczą siedzibę rządu.
151. Termin bunt odnosi się do powstania o dużym zasięgu i zwykle jest wojną między
prawowitym rządem kraju a częściami prowincji tego kraju, które starają się wyzbyć swojej
przynależności i ustanowić własny rząd.
152. Kiedy ludzkość skłania się do przyjęcia zasad regularnej wojny by chronić buntow-
ników, bez względu na to, czy przyjęcie takie jest częściowe, czy całkowite, w żaden sposób nie
oznacza to częściowego lub całkowitego uznania ich rządu, jeśli takowy ustanowili, ani uzna-
nia ich za niezależną i suwerenną władzę. Państwa neutralne nie mają prawa uznawać przyjęcia
zasad wojny przez atakujący rząd wobec buntowników za podstawę uznania zbuntowanego
narodu za niezależną władzę.
153. Traktowanie schwytanych buntowników jako jeńców wojennych, ich wymiana,
zawieranie układów, kapitulacji lub innych wojennych porozumień z nimi; zwracanie się do
oficerów armii buntowników w sposób zgodny ze stopniem, jaki mogą mieć w tej armii; przyj-
mowanie flag zawieszenia broni; albo, z drugiej strony, ogłaszanie stanu wojennego na ich
terytorium, albo nakładanie podatków wojennych lub pożyczek przymusowych, albo wyko-
nywanie jakiegokolwiek innego aktu sankcjonowanego lub żądanego przez prawo i zwyczaje
wojny publicznej między suwerennymi stronami wojującymi, ani nie dowodzi, ani nie stanowi
uznania buntowników lub rządu, który mogli wznieść, za władzę publiczną lub suwerenną.
Również przyjęcie zasad wojny wobec rebeliantów nie oznacza zaangażowania się w relacje
z nimi poza granice tych zasad. Dopiero zwycięstwo na polu kończy walkę i kształtuje przyszłe
relacje między rywalizującymi stronami.
154. Traktowanie, w polu, buntowniczego wroga zgodnie z prawem i zwyczajami wojen-
nymi nigdy nie przeszkodziło prawowitemu rządowi w sądzeniu przywódców buntu lub głów-
nych buntowników w związku z oskarżeniami o zdradę stanu i traktowania ich w odpowiedni
sposób, chyba że są oni objęci ogólną amnestią.
155. Wszyscy wrogowie w zwykłej wojnie są podzieleni na dwie ogólne kategorie – to
znaczy na walczących i niebiorących udziału w walce lub nieuzbrojonych obywateli wrogie-
go rządu.
Dowódca wojskowy legalnego rządu, w wojnie buntowniczej, rozróżnia lojalnego oby-
watela w zbuntowanej części kraju i nielojalnego obywatela. Nielojalni obywatele mogą być
dalej klasyfikowani jako ci obywatele, którzy sympatyzują z buntem, nie wspierając go, a także
ci, którzy, bez użycia broni, wspierają buntowniczego wroga, nie będąc do tego zmuszonymi
fizycznie.
19
Instrukcje dla dowództw Armii Stanów Zjednoczonych w polu 156. Wspólna sprawiedliwość i zwykła celowość wymagają, aby dowódca wojskowy
chronił lojalnych obywateli, na zbuntowanych terytoriach, przed trudami wojennymi w takim
stopniu, w jakim dotyka ich powszechne nieszczęście wspólne dla wszelkich wojen.
Dowódca przerzuci ciężar wojny, na tyle, na ile leży to w jego mocy, na nielojalnych
obywateli ze zbuntowanej części kraju lub prowincji, poddając ich ściślejszej kontroli, niż ta,
którą objęci są wrogowie niebędący kombatantami w czasie regularnej wojny; a jeśli uzna to za
stosowne, lub jeśli jego rząd zażąda od niego, aby każdy obywatel, składając przysięgę wier-
ności, lub jakiś inny rodzaj oświadczenia, ogłosił swoją wierność prawowitemu rządowi, może
wydalić, przekazać, uwięzić lub ukarać zbuntowanych obywateli, którzy odmawiają złożenia
przysięgi jako obywatele posłuszni prawu i lojalni wobec rządu.
Niezależnie od tego, czy jest to celowe i czy można polegać na takich przysięgach, do-
wódca lub jego rząd mają prawo decydować w tym zakresie.
157. Zbrojny lub niezbrojny opór ze strony obywateli Stanów Zjednoczonych przeciwko
legalnym ruchom ich wojsk zakłada wojnę przeciwko Stanom Zjednoczonym, a zatem jest
zdradą.
20
Część I. Prawo konfliktów zbrojnych
Pobierz darmowy fragment (pdf)
