Dzieło wybitnego polskiego astronoma do 1835 roku figurowało w indeksie ksiąg zakazanych przez Watykan. Heliocentryczna koncepcja budowy Układu Słonecznego wstrząsnęła ówczesnym światem. Wydanie, które obecnie przekazujemy Czytelnikowi zostało uwspółcześnione i opatrzone przypisami, jednocześnie jednak zachowaliśmy piękno i prostotę wywodu opartego przede na logicznym rozumowaniu. Zamieszczamy też krótki szkic 'Zarys nowego mechanizmu świata i ruchów ciał niebieskich'
Darmowy fragment publikacji:
Oobrotachciał
NIEBIESKICH
Oobrotachciał
NIEBIESKICH
MikołajKopernik
TłumaczyłJanBaranowski
Jirafa Roja
Warszawa 2009
© Copyright by Jirafa Roja, 2009
Tytuł oryginału: „De revolutionibus orbium coelestium”
Adaptacja na podstawie tłumaczenia z łaciny Jana Baranowskiego
Redakcja: Łukasz Gołębiewski
Korekta: Adrian Sinkowski
Opracowanie graficzne serii: Grzegorz Zychowicz | Tatsu
Zdjęcie na okładce: Barun Patro | Dreamstime.com
Arogant | Dreamstime.com
Łamanie: Tatsu
tatsu@tatsu.pl
Druk i oprawa: Fabryka Druku Sp. z o.o. | www.fabrykadruku.pl
ISBN 978-83-61154-40-2
Wydanie III
Warszawa 2009
Spistreści
Wstęp. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Zarysnowegomechanizmuświata
iruchówciałniebieskich. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
Oobrotachciałniebieskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
Przedmowadoksiągoobrotachciałniebieskich . . . . . . . . . 41
Przedmowaautora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
RozdziałI Światjestkulisty. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55
RozdziałII Ziemiajesttakżekulista . . . . . . . . . . . . . . . . 56
RozdziałIII Jakimsposobemziemiasucha
wrazzwodąjednąkulętworzy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
RozdziałIV Ruchciałniebieskichjestjednostajny,
kołowy,nieustającyalbozkołowychruchówzłożony. . . . . . . 63
RozdziałV CzyZiemiprzysługujeruchkołowy,
atakżeojejmiejscuwprzestrzeni . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
RozdziałVI Niezmiernarozległośćnieba
wporównaniuzrozmiaramiZiemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
RozdziałVII Przyczynymniemaniastarożytnych,
żeZiemiajestnieruchomawśrodkuświata. . . . . . . . . . . . . 75
RozdziałVIII Rozbiórpowyższychdowodów
orazichniedostateczność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
RozdziałIX CzymożnabyZiemiprzyznać
więcejruchóworazośrodkuświata. . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
RozdziałX Kolejnośćciałniebieskich. . . . . . . . . . . . . . . . 87
RozdziałXI RozważanietrojakiegoruchuZiemi . . . . . . . . 98
Wstęp
Astronomijegoczasy
Ludziesłuchająimprowizowanegoastrologa,któryza
wszelkącenęchceudowodnić,żetonieniebosiękręci,
leczziemia.Abywystawićnapokazinteligencję,wy-
starczycośwymyślićipodaćtojakopewnik.ÓwKo-
pernik,wswojejgłupocie,chcezburzyćwszystkieza-
sadyastronomii.WPiśmieŚwiętymczytamybowiem,
żeJozuenakazałzatrzymaćsięSłońcu,anieZiemi1.
Takiesłowawypowiedziałoteoriiheliocentrycznej
MikołajaKopernikaprzywódcaniemieckichprotestan-
tów,MartinLuter.Niepotwierdzonawiadomośćgłosiła
jakobykazałonsporządzićkukłęwyobrażającąKoper-
nika,apotempubliczniejąspalićznapisem—„Głupi
Sarmata”.Byłotojeszczezażyciafromborskiegoastro-
1. Za:VittorioMessori„CzarnekartyKościoła”,KsięgarniaŚw.
Jacka,Katowice2002.
8
OObrOtachciałniebieskich
nomaiprzedopublikowaniemjegożyciowegodzieła
„Oobrotachciałniebieskich”.PoglądyKopernikana
systemsłonecznystopniowostawałysięznanejużod
1514roku.Wtedytoprzystąpiłondopracynadswoim
dziełem,ajegozałożeniazredagowałwrękopisie—od-
powiednikudzisiejszegokonspektu.Zawartośćtreścio-
wategorękopisuzdobywałasobiepowolną,leczcoraz
większąsławę.Wiadomośćotymdzieleijegoautorze
przekazywalizazwyczajgościeastronomaorazadresaci
jegokorespondencji.GwałtownareakcjaLutraniebyła
odosobnionawtamtychczasachicociekawepochodziła
odczołowegoreformatorareligijnego,przeciwnikapa-
pieża,aniezkręgówwatykańskich.Kościółkatolicki
przezstosunkowodługiczaszachowywałpowściągli-
wośćwobecksiągkopernikańskichidopierozająłsta-
nowiskow73latapoichopublikowaniu.Zanimtojed-
naknastąpiło,atakinaautorapochodziłyzinnychsfer.
Wyśmiewałygoosobyjaknajbardziejświeckieigłównie
zkręgówniemieckojęzycznych,naprzykładkomedianci
jarmarcznegoteatruwpruskimElbląguianonimowi
autorzyrozmaitychprześmiewczychbroszur.Podobną
opinię,coLuterwyartykułowałjegobliskiwspółpracow-
nikFilipMelanchton2,abrzmiałaonatak:Niektórzy
2. FilipMelanchton(1497-1560),reformatorreligijny,współ-
pracownikMartinaLutra,profesoruniwersytetuwWittenberdze.
Autorm.in.traktatu„Owładzyiprymaciepapieża”.
Wstęp
9
sądzą,żetoznakomitewypracowaćrzecztakabsurdal-
ną,jakówsarmackiastronom,któryporuszaZiemię
izatrzymujeSłońce.Zaiste,mądrzywładcypowinnipo-
wściągnąćutalentowanąlekkomyślność3.Negatywnie
oteoriiKopernikawypowiedziałsięastronomduński
TychodeBrache4,chociażzamanifestował—wrozpra-
wachiwierszach—podziwdlaumysłuiwszechstron-
nościwarmińskiegouczonego.
Spóropochodzenie
MikołajKopernikurodziłsięwToruniuw1473rokuja-
kosynMikołaja,nieźleprosperującegokupca,imatki
BarbaryzdomuvonWatzenrode.Matkabyłaprawdo-
podobnieNiemkąpochodzącąchybazWestfalii,ojciec
natomiastpochodziłześląskiejwsiKoperniki,której
nazwęniektórzyupatrująwrzeczowniku„koper”.Są
tacy,którzytwierdzą,żeobojerodziceprzyszłegoastro-
nomabyliniemieckimikolonistami.Istniejąrównież
3. Cytatza:www.frombork.art.pl.
4. TychoBrahe(1546-1601),duńskiastronom,konstruktor
pierwszegonowożytnegoinstrumentariumastronomicznegoepo-
kiprzedteleskopowej.Wykonałwielejaknatamteczasyprecyzyj-
nychobserwacji,któreumożliwiłyJanowiKeplerowipotwierdzenie
teoriiheliocentrycznejKopernika.Samodkryłm.in.pięćkomet,
sformułowałtakżekoncepcjębudowyUkładuSłonecznego,ale
ocharakterzegeocentrycznym.
10
OObrOtachciałniebieskich
poglądy,żeojciecbyłPolakiem.Oczywiściewielujest
takich,którzyobsesyjnietrzymająsięwersjiopolskiej
krwiKopernikazestronyobojgarodziców,cowydaje
sięzpunktuwidzeniadzisiejszejwiedzyabsolutnienie
doprzyjęcia.Gdybyudałosięudowodnić,żeastronom
byłpochodzeniapolsko-niemieckiegopołożyłobytoza-
pewnekrestrwającemuoddawnasporowimiędzyPo-
lakamiaNiemcami,dotyczącemuprzynależnościna-
rodowejKopernika.
RodzinnemiastoKopernika,Toruń,założyliKrzyża-
cyw1230roku,awskładKrólestwaPolskiegowszedłon
w1466rokurazemzPrusamiKsiążęcymi.Przeważała
wnimludnośćniemieckojęzyczna:Prusacyiprzybysze
zNiemiec.BylitakżeipolscyosadnicyzKrólestwa.Za-
nimmiastoweszłodopaństwapolskiego,ludnośćmia-
stazbrojniezamanifestowałaniechęćdokrzyżackich
władcóww1454roku,kiedydoszłodowystąpieńprze-
ciwkoZakonowi,anawetdozniszczeniazamkukrzy-
żackiego.Niemawątpliwości—Torunianiewoleliprzy-
należnośćdopaństwapolskiegoniżkrzyżackiego.Nie
wiadomokimczułsięKopernik:PolakiemczyNiem-
cem,alejednojestpewne—miałświadomośćswojej
przynależnościdoKrólestwaPolskiegoidawałtemu
wyrazwpublicznejdziałalności,organizującchociażby
obronęOlsztynaprzedwojskamikrzyżackimi.Zresztą
jużjegowujiprotektor,cholerycznybiskupwarmiński
Pobierz darmowy fragment (pdf)