Darmowy fragment publikacji:
:
a
c
e
o
p
l
s
a
t
i
s
r
e
v
n
u
i
l
.
p
m
o
c
s
a
t
i
.
i
s
r
e
v
n
u
w
w
w
.
Profesor Zdzisława Piątek podnosi w swej książce trudne
i złożone zagadnienia płci i rozmnażania, w tym in vitro,
szczególnie widoczne w dyskursie społecznym po roku
1989 w Polsce. Pojawiają się nowe prądy naukowe, idee,
nowe technologie reprodukcyjne i reprogenetyka, generu-
jące pluralizm aksjonormatywny, pozwalający na prezento-
wanie i ścieranie się ze sobą różnorakich stanowisk.
Autorka daje czytelnikowi możliwość zapoznania się z per-
fekcyjnie stworzonym continuum analizy zagadnień, osa-
dzonej na najnowszej wiedzy biologicznej. Wychodzi od
ewolucyjnych poglądów na powstanie życia, popędu do
reprodukcji, roli płci i rozmnażania płciowego, doboru płcio-
wego a także roli kultury, powstania ludzkiego umysłu w na-
znaczaniu tych zjawisk, by skoncentrować się zasadniczo
na zapłodnieniu in vitro; [...] podkreśla, iż przeniesienie
człowieka w świat kultury sprawiło, iż ma on niewiele wspól-
nego z biologiczną naturą. W kulturze biologiczne procesy
śmierci i rozmnażania ulegają głębokiej transformacji.
(z recenzji prof. dr hab. Krystyny Slany)
o
r
t
i
v
n
i
e
i
z
d
o
t
e
m
i
e
i
s
k
e
s
,
i
c
r
e
i
m
ś
o
i
k
e
t
ą
P
a
w
ła
s
i
z
d
Z
38,00 zł z VAT
ISBN 97883-242-1319-1
www.universitas.com.pl
9 788324 213191
Zdzisława Piątek
o śmierci
seksie
i metodzie in vitro
universitas
Zdzisława Piątek, emerytowany profesor w Insty-
tucie Filozofii UJ. W latach 1956-1962 ukończyła
studia na dwóch wydziałach Uniwersytetu War-
szawskiego, studiując równolegle na Wydziale
Biologii i na Wydziale Filozofii. Prowadziła badania
w dziedzinie szeroko rozumianej filozofii przyrody,
oraz w dziedzinie naturalistycznie zorientowanej
filozofii człowieka. Jej najważniejsze publikacje to:
Filozoficzne podstawy języka A.N. Chomsky’ego:
koncepcja gramatyki; Aspekty antropocentryzmu;
Etyka środowiskowa; Nowe spojrzenie na miejsce
człowieka w przyrodzie; Ekofilozofia; Pawi ogon,
czyli o biologicznych uwarunkowaniach kultury,
a także popularnonaukowe opracowanie Biologia
wobec płci i seksu. Jest autorką ponad stu arty-
kułów naukowych opublikowanych w czasopis-
mach i wydawnictwach zbiorowych w kraju i za-
granicą.
Na ironię zakrawa fakt, iż nauka,
która nigdy nie dążyła do odkrycia prawd absolutnych,
a wręcz odcinała się od takich poszukiwań,
dziś jest bliżej pełnego zrozumienia świata,
niż filozofia, która zawsze miała takie aspiracje.
Martin Moskovits, Czy nauka jest dobra
Przedmowa
Krótka rozprawa O śmierci, seksie i metodzie zapłodnienia
in vitro może być potraktowana jako kontynuacja rozważań za-
wartych we wcześniejszym opracowaniu Pawi ogon, czyli o bio-
logicznych uwarunkowaniach kultury. Tym, co je łączy, jest wy-
korzystanie wiedzy zgromadzonej w dziedzinie nauk przyrod-
niczych do wyjaśniania ważnych kwestii filozoficznych.
Sądzę, że potencjalnym czytelnikom winna jestem wyja-
śnienie, a może nawet usprawiedliwienie, dlaczego w opraco-
waniu popularnonaukowym podjęłam tak szeroko zakrojony
przedmiot rozważań. Czyniąc tak, sprzeniewierzyłam się zasa-
dzie, której dotychczas przestrzegałam, że temat rozważań po-
winien być możliwie dokładnie określony, gdyż na bardzo ogól-
ny temat nie da się napisać nic ciekawego i niebanalnego.
Mam nadzieję, że odstępując od tej zasady i podejmując nie-
zwykle ogólne rozważania o śmierci, seksie i metodzie zapłod-
nienia in vitro, udało mi się naszkicować dalekosiężną perspek-
tywę filogenetyczną i przedstawić nowy kierunek poszukiwań
prowadzących do głębszego rozumienia istoty człowieczeń-
stwa. Do rozumienia głębszego i dopełniającego w stosunku do
spekulacji, które podejmowali filozofowie od zarania dziejów.
Odwołanie się do wiedzy zgromadzonej w naukach przyrodni-
czych umożliwia bowiem zrozumienie, dlaczego się starzejemy,
a potem umieramy, dlaczego miłość i potrzeba posiadania po-
tomstwa odgrywają tak istotną rolę w ludzkim życiu, a także
i tego, jakie funkcje spełnia i jakim wyzwaniom musi sprostać
ludzki zmysł moralny.
PrZeDMOWA
Do przedstawienia tych trzech fundamentalnych zjawisk
ludzkiego życia w perspektywie diachronicznej skłoniło mnie
duże zainteresowanie wcześniej opublikowanym Pawim ogo-
nem. Najcenniejszą nagrodą, jaką otrzymałam za trud napi-
sania wspomnianej książeczki, były liczne pozytywne recen-
zje, a szczególnie recenzja Małgorzaty Chrzanowskiej zamiesz-
czona w czasopiśmie „Parerga”, w której napisała, że Jedynym
mankamentem omawianej pozycji jest jej objętość, bowiem po
przeczytaniu Pawiego ogona czuje się żal i lekką frustrację z po-
wodu, że to już koniec tej uczty duchowej”.
Sądzę, że nie może być większego komplementu skierowa-
nego pod adresem autora książki niż sugestia czytelnika, któ-
ry przeczytał tekst do końca i deklaruje, że byłby gotów jesz-
cze czytać.
Pragnę podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do
powstania tego krótkiego opracowania popularnonaukowego
poświęconego analizie zjawiska śmierci w kontekście rozmna-
żania płciowego oraz rehabilitacji płci i roli doboru płciowego
w określaniu istotnych cech natury ludzkiej.
Dziękuję Profesor Krystynie Slany, która zachęciła mnie do
podjęcia tego tematu w związku z konwersatorium Biologiczne
zjawisko płci w kontekście kulturowym, które od paru lat pro-
wadzę dla studentów socjologii.
Dziękuję Alinie i Wiktorowi Mólom, którzy byli pierwszymi
czytelnikami tej książeczki i udzielili mi cennych rad w kwe-
stii sformułowania niektórych problemów.
Wiele myśli, które zostały przedstawione w tej książeczce,
jest wynikiem swobodnych dyskusji prowadzonych z dr. Stefa-
nem Florkiem i dr. Kajetanem Młynarskim.
Szczególne podziękowanie należy się dr. Kajetanowi Mły-
narskiemu, który wykonał ilustracje zamieszczone w tekście
i oddał mi nieocenione zasługi w przygotowaniu go do publi-
kacji.
Kraków, marzec 2009 r.
„Parerga”, nr 3, 2008.
Zdzisława Piątek
rozdział I
BIOLOGICZNe ZNACZeNIe
rOZMNAŻANIA PŁCIOWeGO,
PŁeĆ A ŚMIerĆ
Uwagi wstępne
Po obaleniu muru berlińskiego dotarły do Polski nowe idee
wypracowane już nieco wcześniej w światowej nauce i filozo-
fii. Także o wiele łatwiejsze stały się wtedy bezpośrednie, mię-
dzynarodowe kontakty ludzi nauki z różnych ośrodków ba-
dawczych. W ślad za przemianami społeczno-kulturowymi po-
jawiły się dotacje na badania w zakresie emancypacji kobiet
oraz na studia dotyczące natury stosunków pomiędzy płciami.
Zostały wówczas zainicjowane – trwające do dzisiaj – głębokie
przemiany w obu dziedzinach życia społecznego. Dostrzeżono
bowiem doniosłość wielu problemów, które wcześniej były nie-
doceniane. Należały do nich między innymi sprawy płci i sek-
su, które przez stulecia były zepchnięte na margines jako nale-
żące do sfery tabu i niegodne badania naukowego.
Przedmiotem niniejszych rozważań będzie analiza zarówno
biologicznej natury rozmnażania płciowego, jak i jego społecz-
nej recepcji, ze szczególnym uwzględnieniem niektórych pro-
blemów, które ułatwiają ich rozumienie. Są to:
– ewolucyjne poglądy na rolę płci i rozmnażania płciowego,
które jednocześnie umożliwiają nowe spojrzenie na biolo-
giczne zjawisko śmierci.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
