Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00180 011092 24121356 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Ochrona wynagrodzenia za pracę - poradnik dla pracodawcy i pracownika - ebook/pdf
Ochrona wynagrodzenia za pracę - poradnik dla pracodawcy i pracownika - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 66
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-0627-8 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> biznes >> rynek pracy
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

http://www.ksiegarnia.beck.pl/120x160_anim.gifNiniejszy poradnik adresowany jest zarówno do pracodawców jak i pracowników.

Zawiera wiele praktycznych wskazówek dotyczących sposobu, terminu i miejsca wypłaty wynagrodzenia oraz dokonywania potrąceń. Przedstawiono zasady wynagradzania za gotowość do pracy oraz podczas zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia. Uwzględniono orzecznictwo Sądu Najwyższego.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

BIBLIOTEKA MONITORA PRAWA PRACY Ewa Suknarowska-Drzewiecka • Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika Polecamy nasze publikacje z tego zakresu: MONITOR PRAWA PRACY Miesi(cid:266)cznik Andrzej Marian (cid:285)wi(cid:261)tkowski KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 2 Komentarze Kodeksowe Małgorzata Barzycka-Banaszczyk PRAWO PRACY, wyd. 11 Skrypty Becka Beata Bury PRACA W GODZINACH NADLICZBOWYCH JAKO OBOWI(cid:260)ZEK PRACOWNIKA Monograie Prawnicze Małgorzata Zych MOBBING W POLSKIM PRAWIE PRACY Biblioteka Monitora Prawa Pracy Ludwik Florek PRAWO PRACY, wyd. 10 Podr(cid:266)czniki Prawnicze KODEKS PRACY, wyd. 25 Teksty Ustaw Becka www.sklep.beck.pl Ewa Suknarowska-Drzewiecka Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika Redakcja: Anna Kami(cid:276)ska © Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Skład i łamanie: Wydawnictwo C.H. Beck Druk i oprawa: P.W.P. INTERDRUK, Warszawa ISBN 978-83-255-0627-8 Spis tre(cid:286)ci Wykaz skrótów ....................................................................................................... Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) ............................................................... 1.1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) wykonan(cid:261) i za czas niewykonywania pracy ......... 1.1.1. Niewykonywanie pracy z przyczyn dotycz(cid:261)cych pracodawcy ........... 1.1.2. Płatne przerwy w pracy ....................................................................... 1.1.3. Choroba pracownika lub odosobnienie ze wzgl(cid:266)du na chorob(cid:266) zaka(cid:296)n(cid:261) ......................................................................................................... 1.1.4. Powstrzymanie si(cid:266) pracownika od pracy lub oddalenie z miejsca pracy (art. 210 § 1 KP) .................................................................................. 1.1.5. Niewykonywanie pracy ze wzgl(cid:266)du na szkolenie bhp (art. 2373 KP) ......... 1.1.6. Niewykonywanie pracy ze wzgl(cid:266)du na badania lekarskie (okresowe, kontrolne – art. 229 KP, pracownicy w ci(cid:261)(cid:298)y – art. 185 § 2 KP) .................. 1.1.7. Czas nieprzepracowany ponad 8 godzin na dob(cid:266) w rozkładach czasu pracy przewiduj(cid:261)cych podwy(cid:298)szenie dobowego wymiaru czasu pracy .................................................................................................... 1.1.8. Dni wolne na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia (art. 37 KP) .................................................................................................... 1.1.9. Wynagrodzenie przysługuj(cid:261)ce pracownikowi z tytułu zaliczenia niektórych okresów nie(cid:286)wiadczenia pracy do czasu pracy ........................... 1 1 2 4 4 5 7 7 8 8 8 1.2. Wynagrodzenie przy zwolnieniu ze (cid:286)wiadczenia pracy w okresie wypowiedzenia .................................................................................................... 9 1.3. Minimalne wynagrodzenie za prac(cid:266) ............................................................. 11 1.3.1. Wynagrodzenie minimalne w pierwszym roku zatrudnienia na podstawie umowy o prac(cid:266) ........................................................................ 13 1.3.2. Wynagrodzenie minimalne dla młodocianego .................................... 14 1.3.3. Wyrównanie ......................................................................................... 14 1.3.4. Najni(cid:298)sze wynagrodzenia a wynagrodzenie minimalne ..................... 15 1.4. Składniki wynagrodzenia ............................................................................. 15 1.5. Inne (cid:286)wiadczenia zwi(cid:261)zane z prac(cid:261) .............................................................. 16 Rozdział 2. Wypłata i ochrona wynagrodzenia ............................................ 19 2.1. Termin i miejsce wypłaty wynagrodzenia .................................................... 19 V Spis tre(cid:286)ci 2.2. Terminowa wypłata ..................................................................................... 23 2.3. Wynagrodzenie nale(cid:298)ne ................................................................................ 24 2.4. Forma wypłaty .............................................................................................. 26 2.5. Niewypłacenie wynagrodzenia w terminie jako przyczyna rozwi(cid:261)zania przez pracownika umowy o prac(cid:266) bez wypowiedzenia w trybie art. 55 § 11 KP 29 2.6. Zakaz zrzeczenia si(cid:266) prawa do wynagrodzenia ........................................... 31 2.6.1. Zakaz zrzeczenia si(cid:266) składników wynagrodzenia ............................... 33 2.7. Ochrona dokumentów płacowych ................................................................ 35 2.8. Potr(cid:261)cenia z wynagrodzenia za prac(cid:266) .......................................................... 36 2.8.1. Dopuszczalno(cid:286)ć potr(cid:261)ce(cid:276) .................................................................... 36 2.8.2. Potr(cid:261)cenia ustawowe ........................................................................... 38 2.8.3. Potr(cid:261)cenia dobrowolne ........................................................................ 44 VI Wykaz skrótów Wykaz skrótów 1. (cid:295)ródła prawa KC ..................................... KK ..................................... KP ...................................... KRO .................................. EmRentyFUSU ................. MinWynagU ...................... ObliczWynagrR ................. RehZawNiep ..................... UsprawiedNieobR ............. ZwZawU ........................... 2. Czasopisma ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93 z pó(cid:296)n. zm.) ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (t.jedn.: Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) ustawa z 25.2.1964 r. Kodeks rodzinny i opieku(cid:276)czy (Dz.U. Nr 9, poz. 59 ze zm.) ustawa z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpiecze(cid:276) Społecznych (t.jedn.: Dz.U. z 2004 r. Nr 39, poz. 353 ze zm.). ustawa z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za prac(cid:266) (Dz.U. Nr 200, poz. 1679 ze zm.) rozporz(cid:261)dzenie MPiPS z 29.5.1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pra- cy oraz wynagrodzenia stanowi(cid:261)cego podstaw(cid:266) obliczania odszkodowa(cid:276), odpraw, dodatków wyrównawczych do wy- nagrodzenia oraz innych nale(cid:298)no(cid:286)ci przewidzianych w Ko- deksie pracy (Dz.U. Nr 62, poz. 298 ze zm.) ustawa z 27.8.1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (t.jedn.: Dz.U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92) rozporz(cid:261)dzenie MPiPS z 15.5.1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecno(cid:286)ci w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnie(cid:276) od pracy (Dz.U. Nr 60, poz. 281 ze zm.) ustawa z 23.5.1991 r. o zwi(cid:261)zkach zawodowych (t.jedn.: Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 854 ze zm.) MoP ................................... Monitor Prawniczy MoPr ................................. Monitor Prawa Pracy OSA ................................... Orzecznictwo S(cid:261)dów Apelacyjnych VII Wykaz skrótów OSN .................................. Orzecznictwo S(cid:261)du Najwy(cid:298)szego OSNCP .............................. Orzecznictwo S(cid:261)du Najwy(cid:298)szego – Izba Cywilna, Admi- nistracyjna oraz Izba Pracy i Ubezpiecze(cid:276) Społecznych OSNAPiUS ....................... Orzecznictwo S(cid:261)du Najwy(cid:298)szego – Izba Administracyjna OSNP ................................ Orzecznictwo S(cid:261)du Najwy(cid:298)szego – Izba Pracy, Ubezpiecze(cid:276) Pracy i Ubezpiecze(cid:276) Społecznych Społecznych i Spraw Publicznych OSP ................................... Orzecznictwo S(cid:261)dów Polskich OSPiKA ............................. Orzecznictwo S(cid:261)dów Polskich i Komisji Arbita(cid:298)owych PiZS ................................... Praca i Zabezpieczenie Społeczne PP ...................................... Prawo Pracy 3. Organy orzekaj(cid:261)ce NSA ................................... Naczelny S(cid:261)d Administracyjny SA ...................................... S(cid:261)d apelacyjny SN ..................................... S(cid:261)d Najwy(cid:298)szy TK ..................................... Trybunał Konstytucyjny litera i tym podobny (-a, -e) artykuł bezpiecze(cid:276)stwo i higiena pracy cz(cid:266)(cid:286)ć 4. Inne art. ..................................... bhp ..................................... cz. ...................................... Dz.U. ................................. Dziennik Ustaw GUS ................................... Główny Urz(cid:261)d Statystyczny MPiPS ............................... Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej lit. ...................................... itp. ..................................... m.in. .................................. mi(cid:266)dzy innymi nast. ................................... nast(cid:266)pny (-a, -e) niepublikowany (-a, -e) niebubl. .............................. na przykład np. ...................................... numer Nr ...................................... op.cit. ................................. opus citatum PIP ..................................... Pa(cid:276)stwowa Inspekcja Pracy PIS ..................................... Pa(cid:276)stwowa Inspekcja Sanitarna pkt ..................................... por. ................................... r. ........................................ red. .................................... RM .................................... Rada Ministrów rozdz. ................................. rozp. .................................. s. ........................................ rozdział rozporz(cid:261)dzenie strona punkt porównaj rok redakcja VIII Wykaz skrótów tom t. ........................................ takich jak tj. ....................................... tekst jednolity t.jedn. ................................. tzw. .................................... tak zwany (-a, e-) UE ..................................... Unia Europejska ust(cid:266)p ust. ..................................... w. ....................................... wiek ww. ................................... wy(cid:298)ej wymieniony (-a, e-) w zw. ................................. w zwi(cid:261)zku z. ....................................... zd. ...................................... zł ....................................... zob. ................................... z pó(cid:296)n. zm. ....................... § ........................................ ...................................... (7) ...................................... zeszyt zdanie złotych zobacz z pó(cid:296)niejszymi zmianami paragraf procent 7 s(cid:266)dziów IX Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) 1.1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) wykonan(cid:261) i za czas niewykonywania pracy Wynagrodzenie za prac(cid:266) to (cid:286)wiadczenie obowi(cid:261)zkowe, o charakterze przy- sparzaj(cid:261)co-maj(cid:261)tkowym, które pracodawca jest obowi(cid:261)zany wypłacać okresowo pracownikowi w zamian za wykonan(cid:261) prac(cid:266), odpowiednio do jej rodzaju, ilo(cid:286)ci i jako(cid:286)ci1, (cid:286)wiadczon(cid:261) na skutek wi(cid:261)(cid:298)(cid:261)cego go z pracodawc(cid:261) stosunku pracy. Wynagrodzenie przysługuje za prac(cid:266) wykonan(cid:261)2. Za czas niewykonywania pracy pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia tylko wówczas, gdy przepisy prawa tak stanowi(cid:261) (art. 80 KP). Przepisy te zawieraj(cid:261): Kodeks pracy, przepisy szczególne oraz akty wykonawcze. Ponadto pracodawca mo(cid:298)e w re- gulacjach płacowych zobowi(cid:261)zać si(cid:266) do wypłaty wynagrodzenia w sytuacjach, w których powszechnie obowi(cid:261)zuj(cid:261)ce przepisy nie przewiduj(cid:261) takiej mo(cid:298)liwo(cid:286)ci. Wynika to z ogólnej zasady, (cid:298)e przepisy zakładowego prawa pracy mog(cid:261) być dla pracowników bardziej korzystne ni(cid:298) przepisy Kodeksu pracy oraz innych ustaw i aktów wykonawczych (art. 9 KP). Za wadliwe wykonanie z winy pracownika produktów lub usług wyna- grodzenie nie przysługuje. Je(cid:298)eli wskutek wadliwie wykonanej pracy z winy pracownika nast(cid:261)piło obni(cid:298)enie jako(cid:286)ci produktu lub usługi, wynagrodzenie ulega odpowiedniemu zmniejszeniu (art. 82 § 1 KP). Je(cid:298)eli pracownik usun(cid:261)ł wadliwo(cid:286)ć produktu lub usługi, przysługuje mu wynagrodzenie odpowiednie do jako(cid:286)ci produktu lub usługi, z tym (cid:298)e za czas pracy przy usuwaniu wady wynagrodzenie nie przysługuje (art. 82 § 2 KP). Wynika z tego, (cid:298)e usuwanie nast(cid:266)pstw wadliwie wykonanej pracy, usterek nie nale(cid:298)y do czasu pracy pracownika. Praca tego ro- dzaju nie stanowi pracy w godzinach nadliczbowych3. Uznanie przez inwestora przy odbiorze robót, (cid:298)e prac(cid:266) wykonano wadliwie lub niezgodnie z umow(cid:261), nie 1 Zob. uchwał(cid:266) SN (7) z 30.12.1986 r., III PZP 42/86, OSNCP Nr 8/1987, poz. 106. 2 Por. wyrok SN z 7.1.1997 r., I PKN 53/96, OSNAPiUS Nr 13/1997, poz. 233. 3 Zob. wyrok SA Warszawa z 20.11.1997 r., III APa 63/97, OSA w Warszawie Nr 4/1998, poz. 16. 1 Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika powoduje obni(cid:298)enia wynagrodzenia pracowników, je(cid:298)eli uprzednio pracodawca zaakceptował wykonanie tych robót, jako odpowiadaj(cid:261)ce wymaganym kryte- riom jako(cid:286)ciowym. Pracownik nie ponosi ryzyka zwi(cid:261)zanego z działalno(cid:286)ci(cid:261) pracodawcy (art. 117 § 2 KP). Nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem prawa dochodzenie przez pracowników roszcze(cid:276) o nale(cid:298)ne im wynagrodzenie za prac(cid:266) w sytuacji, gdy nie ponosz(cid:261) winy za nieosi(cid:261)gni(cid:266)cie przez pracodawc(cid:266) spodziewanych korzy(cid:286)ci z działalno(cid:286)ci gospodarczej4. 1.1.1. Niewykonywanie pracy z przyczyn dotycz(cid:261)cych pracodawcy a) gotowo(cid:286)ć pracownika do pracy Pod poj(cid:266)ciem gotowo(cid:286)ci do pracy rozumie si(cid:266) stan, w którym pracownik: – ma zamiar wykonywania pracy, – wykazuje wyra(cid:296)ny przejaw woli (cid:286)wiadczenia pracy, – znajduje si(cid:266) w psychicznej i izycznej zdolno(cid:286)ci do jej wykonywania, – pozostaje w dyspozycji pracodawcy. O gotowo(cid:286)ci do pracy mówimy wówczas, gdy ww. 4 elementy s(cid:261) spełnione ł(cid:261)cznie, a pracodawca np. odmawia dopuszczenia do pracy pracownika, który uzyskał prawomocne orzeczenie s(cid:261)du o przywróceniu do pracy, czy odmawia przeniesienia pracownika do innej pracy na podstawie orzeczenia lekarskiego. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie w wysoko(cid:286)ci wynikaj(cid:261)cej z oso- bistego zaszeregowania, okre(cid:286)lonego stawk(cid:261) godzinow(cid:261) lub miesi(cid:266)czn(cid:261). Je(cid:298)eli taki składnik wynagrodzenia nie został wyodr(cid:266)bniony przy okre(cid:286)laniu wy- nagradzania – 60 wynagrodzenia. Wynagrodzenie obliczone w jeden z ww. sposobów nie mo(cid:298)e być ni(cid:298)sze od minimalnego (art. 81 § 1 KP). Do wynagrodzenia przewidzianego w art. 81 § 1 KP, przysługuj(cid:261)cego pracow- nikowi wynagradzanemu według jego osobistego zaszeregowania, okre(cid:286)lonego stawk(cid:261) godzinow(cid:261) lub miesi(cid:266)czn(cid:261), nie maj(cid:261) zastosowania zasady obowi(cid:261)zuj(cid:261)ce przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop i wobec tego w wynagrodzeniu tym nie mog(cid:261) być uwzgl(cid:266)dnione inne składniki ni(cid:298) te, które wynikaj(cid:261) z zaszeregowania pracownika i s(cid:261) okre(cid:286)lone stawk(cid:261) godzinow(cid:261) lub miesi(cid:266)czn(cid:261)5. Pracownik nie mo(cid:298)e (cid:298)(cid:261)dać zamiast przysługuj(cid:261)cego mu ze stosunku pracy roszczenia o wyna- grodzenie okre(cid:286)lonego w art. 81 § 1 KP innego (cid:286)wiadczenia, nieprzewidzianego alternatywnie w tym przepisie6. Zasiłek dla bezrobotnych nie podlega zaliczeniu 4 Zob. wyrok SN z 3.6.1998 r., I PKN 49/98, OSNAPiUS Nr 11/1999, poz. 362. 5 Zob. wyrok SN z 16.11.2000 r., I PKN 455/00, OSNAPiUS Nr 11/2002, poz. 268. 6 Zob. wyrok SN z 3.10.1990 r., I PR 61/90, niepubl. 2 Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) na poczet nale(cid:298)nego pracownikowi na podstawie art. 81 § 1 KP wynagrodzenia za czas gotowo(cid:286)ci do pracy7. Przez pozostawanie w dyspozycji pracodawcy jako element gotowo(cid:286)ci do pracy w rozumieniu art. 81 § 1 KP nale(cid:298)y rozumieć stan, w którym pracownik mo(cid:298)e niezwłocznie na wezwanie pracodawcy podj(cid:261)ć prac(cid:266). Praca w innym zakładzie nie przekre(cid:286)la sama przez si(cid:266) gotowo(cid:286)ci do pracy w rozumieniu art. 81 § 1 KP. Dotyczy to jednak sytuacji, w której praca taka nie wył(cid:261)cza dyspozycyjno(cid:286)ci pracownika, tj. nie uniemo(cid:298)liwia niezwłocznego podj(cid:266)cia pracy, któr(cid:261) pracow- nik zobowi(cid:261)zał si(cid:266) wykonywać na rzecz pracodawcy, ze strony którego doznał przeszkód w jej wykonywaniu8. Gotowo(cid:286)ć do pracy w rozumieniu art. 81 § 2 KP wyst(cid:266)puje jedynie podczas istnienia wi(cid:261)(cid:298)(cid:261)cego strony stosunku pracy, w razie powstania przeszkód z przy- czyn dotycz(cid:261)cych pracodawcy w okre(cid:286)lonym w umowie czasie i miejscu pracy, uniemo(cid:298)liwiaj(cid:261)cych pracownikowi jej wykonywanie, gdy jednocze(cid:286)nie pozostaje on zgodnie z art. 128 § 1 KP do dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub innym umówionym z nim miejscu9. Oczekiwanie pracownika na wezwanie go przez pracodawc(cid:266) do wykonywania pracy nie mo(cid:298)e być oceniane jako gotowo(cid:286)ć do pracy w rozumieniu art. 81 § 1 KP, je(cid:298)eli takiego zachowania nie usprawiedliwiaj(cid:261) okoliczno(cid:286)ci sprawy10. Faktyczna likwidacja spółki i zaprzestanie działalno(cid:286)ci jako zakładu pracy wyklucza mo(cid:298)liwo(cid:286)ć powoływania si(cid:266) pracownika na jego gotowo(cid:286)ć do pracy (art. 81 § 2 KP)11. Pracownikowi, który wyraził zgod(cid:266) na cofni(cid:266)cie przez praco- dawc(cid:266) o(cid:286)wiadczenia woli o rozwi(cid:261)zaniu umowy o prac(cid:266) bez wypowiedzenia, nie przysługuje wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy (art. 57 KP), lecz wynagrodzenie przewidziane w art. 81 KP12. Pracownica, która nie wiedz(cid:261)c, (cid:298)e jest w ci(cid:261)(cid:298)y, zło(cid:298)yła o(cid:286)wiadczenie woli zmierzaj(cid:261)ce do rozwi(cid:261)zania umowy o prac(cid:266), mo(cid:298)e si(cid:266) uchylić od skutków tego o(cid:286)wiadczenia niezale(cid:298)nie od tego, czy bł(cid:261)d został wywołany przez pracodawc(cid:266), czy wiedział on o bł(cid:266)dzie lub mógł go z łatwo(cid:286)ci(cid:261) zauwa(cid:298)yć. Pracownicy, która uchyliła si(cid:266) od skutków oferty rozwi(cid:261)zania umowy o prac(cid:266) na mocy porozumie- nia stron zło(cid:298)onej pod wpływem bł(cid:266)du, przysługuje wynagrodzenie za prac(cid:266) na podstawie art. 81 KP13. 7 Zob. wyrok SN z 7.3.2001 r., I PKN 287/00, OSNAPiUS Nr 23/2002, poz. 569. 8 Zob. wyrok SN z 2.9.2003 r., I PK 345/02, MoPr Nr 4/2004, poz. 1. 9 Zob. wyrok SN z 26.6.1998 r., I PKN 195/98, OSNAPiUS Nr 14/1999, poz. 453. 10 Zob. wyrok SN z 14.5.1999 r., I PKN 60/99, OSNAPiUS Nr 15/2000, poz. 577. 11 Zob. wyrok SN z 24.10.1997 r., I PKN 280/97, OSNAPiUS Nr 15/1998, poz. 453. 12 Zob. postanowienie SN z 28.3.2002 r., I PKN 55/01, OSNAPiUS Nr 16/2002, poz. 9. 13 Zob. wyrok SN z 19.3.2002 r., I PKN 156/01, MoPr Nr 1/2003, s. 11. 3 Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika b) niezawiniony przez pracownika przestój Przestój jest niezawiniony, je(cid:298)eli nast(cid:261)pił w wyniku przeszkód technicznych, organizacyjnych, atmosferycznych. Nie jest przestojem ograniczenie produkcji wskutek spadku popytu na towar okre(cid:286)lonego rodzaju14. Pracownikowi przysługuje wynagrodzenie jak w przypadku niewykonywania pracy z przyczyn dotycz(cid:261)cych pracodawcy (art. 81 § 2 KP). Pracodawca mo(cid:298)e na czas przestoju powierzyć pracownikowi inn(cid:261) odpo- wiedni(cid:261) prac(cid:266) (art. 81 § 3 KP). Praca odpowiednia to praca odpowiadaj(cid:261)ca kwaliikacjom pracownika, taka sama lub podobna do dotychczas wykonywanej. Wówczas pracownik ma prawo do wynagrodzenia przewidzianego za t(cid:266) prac(cid:266), nie ni(cid:298)szego od wynagrodzenia przestojowego (nie dotyczy to sytuacji, gdy przestój nast(cid:261)pił z winy pracownika, wówczas przysługuje wył(cid:261)cznie wynagrodzenie przewidziane za wykonan(cid:261) prac(cid:266)). 1.1.2. Płatne przerwy w pracy W(cid:286)ród płatnych przerw w pracy wyró(cid:298)niamy: – urlop wypoczynkowy, – zwolnienie od pracy na 2 dni w roku dla pracowników wychowuj(cid:261)cych przy- najmniej jedno dziecko w wieku do 14 lat (art. 188 KP), – przerwy ze wzgl(cid:266)du na wa(cid:298)ne sprawy osobiste lub rodzinne (UsprawiedNieobR), – przerwy ze wzgl(cid:266)du na wykonywanie zada(cid:276) publicznych, społecznych, zawo- dowych (UsprawiedNieobR; udział pracownika b(cid:266)d(cid:261)cego członkiem komisji pojednawczej w posiedzeniu komisji [art. 23713 § 2 KP]; udział pracownika w konsultacjach w zakresie bhp (art. 23711a § 3 KP); udział pracownika wcho- dz(cid:261)cego w skład komisji bhp w jej posiedzeniu (art. 23713 § 2 KP); pełnienie funkcji w zarz(cid:261)dzie zakładowej (mi(cid:266)dzyzakładowej) organizacji zwi(cid:261)zkowej [art. 31 ust. 1 ZwZawU], wykonywanie dora(cid:296)nej czynno(cid:286)ci wynikaj(cid:261)cej z funkcji zwi(cid:261)zkowej, je(cid:298)eli czynno(cid:286)ć ta nie mo(cid:298)e być wykonana w czasie wolnym od pracy [art. 31 ust. 3 ZwZawU]). 1.1.3. Choroba pracownika lub odosobnienie ze wzgl(cid:266)du na chorob(cid:266) zaka(cid:296)n(cid:261) Zgodnie z art. 92 KP za czas niezdolno(cid:286)ci do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w zwi(cid:261)zku z chorob(cid:261) zaka(cid:296)n(cid:261), trwaj(cid:261)cej ł(cid:261)cznie do 33 dni w ci(cid:261)gu roku kalendarzowego pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, za(cid:286) od 34 dnia niezdolno(cid:286)ci do pracy w roku kalendarzowym przysługuje mu zasiłek choro- bowy stosownie do zasad okre(cid:286)lonych w ustawie z 25.6.1999 r. o (cid:286)wiadczeniach 14 Zob. uchwał(cid:266) SN z 16.10.1992 r., I PZP 58/92, OSNCP Nr 6/1993, poz. 95. 4 Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) pieni(cid:266)(cid:298)nych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzy(cid:276)stwa15. Dotyczy to tak(cid:298)e niezdolno(cid:286)ci do pracy wskutek: – wypadku w drodze do pracy lub z pracy, – poddania si(cid:266) niezb(cid:266)dnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narz(cid:261)dów oraz poddania si(cid:266) zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narz(cid:261)dów, – przebywania w stacjonarnym zakładzie lecznictwa odwykowego w celu leczenia uzale(cid:298)nienia alkoholowego albo leczenia uzale(cid:298)nienia od (cid:286)rodków lub substancji psychotropowych. W przypadku niezdolno(cid:286)ci do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorob(cid:261) zawodow(cid:261) pracownikowi przysługuje od pierwszego dnia niezdolno(cid:286)ci zasiłek z ubezpieczenia wypadkowego (ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych16. 1.1.4. Powstrzymanie si(cid:266) pracownika od pracy lub oddalenie z miejsca pracy (art. 210 § 1 KP) Pracownik ma prawo powstrzymać si(cid:266) od wykonywania pracy niebezpiecznej (art. 210 § 1 KP), gdy: – warunki pracy nie odpowiadaj(cid:261) przepisom bhp i stwarzaj(cid:261) bezpo(cid:286)rednie zagro- (cid:298)enie dla zdrowia i (cid:298)ycia pracownika (wył(cid:261)czone jest zagro(cid:298)enie mienia), – wykonywana przez pracownika praca grozi takim niebezpiecze(cid:276)stwem innym osobom. Prawo powstrzymania zostało wył(cid:261)czone wobec pracowników, których obo- wi(cid:261)zkiem jest ratowanie (cid:298)ycia ludzkiego lub mienia (art. 210 § 5 KP). S(cid:261) to prace, których cech(cid:261) charakterystyczn(cid:261) jest zagro(cid:298)enie dla własnego (cid:298)ycia, jednak(cid:298)e ryzyko to nie mo(cid:298)e przekraczać „zwykłej miary”. Do tej grupy nale(cid:298)(cid:261): stra(cid:298)acy zakładowych stra(cid:298)y po(cid:298)arnych, lekarze i inny personel medyczny, pracownicy ochrony, pracownicy ratownictwa. Ponadto uprawnienie pracownika do powstrzymania si(cid:266) od wykonywania pracy nale(cid:298)y rozszerzyć tak(cid:298)e na sytuacje, gdy ma miejsce bezpo(cid:286)rednie zagro- (cid:298)enie dla zdrowia i (cid:298)ycia pracownika, a warunki pracy odpowiadaj(cid:261) przepisom bhp (np. zagro(cid:298)enie w wyniku powodzi czy nawałnicy), a tak(cid:298)e wówczas, gdy zostaj(cid:261) naruszone zasady bhp, a nie konkretne przepisy. W przepisach prawa pracy nie zdeiniowano bezpo(cid:286)redniego zagro(cid:298)enia, lecz jedynie „zagro(cid:298)enie”. Jest to stan (cid:286)rodowiska pracy mog(cid:261)cy spowodować wypadek lub chorob(cid:266) (§ 2 pkt 11 i 13 rozp. MPiPS z 26.9.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpiecze(cid:276)stwa 15 Dz.U. Nr 60, poz. 636 ze zm. 16 Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm. 5 Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika i higieny pracy17). Bezpo(cid:286)rednio(cid:286)ć zagro(cid:298)enia oceniał SN, który nie interpretował tego okre(cid:286)lenia w(cid:261)sko, ale podkre(cid:286)lał, (cid:298)e pracownik mo(cid:298)e powstrzymać si(cid:266) od wykonywania pracy, je(cid:298)eli jest to jedyny sposób unikni(cid:266)cia niebezpiecze(cid:276)stwa18. Je(cid:298)eli powstrzymanie si(cid:266) od wykonywania pracy nie usuwa zagro(cid:298)enia, pracownik ma prawo oddalić si(cid:266) z miejsca zagro(cid:298)enia, zawiadamiaj(cid:261)c o tym niezwłocznie przeło(cid:298)onego (art. 210 § 2 KP). Powstrzymanie si(cid:266) od wykonywania pracy i od- dalenie z miejsca zagro(cid:298)enia mog(cid:261) trwać tak długo, jak długo trwa bezpo(cid:286)rednie zagro(cid:298)enie. Decyzja w tej sprawie nale(cid:298)y do pracownika. Za czas powstrzymania si(cid:266) od wykonywania pracy lub oddalenia si(cid:266) z miejsca zagro(cid:298)enia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (art. 210 § 3 KP). W rzepisie nie wprowadzono (cid:298)adnych ogranicze(cid:276) co do wysoko(cid:286)ci wynagrodze- nia, a zatem nale(cid:298)y przyj(cid:261)ć, (cid:298)e chodzi o wynagrodzenie obliczone na podstawie § 5 ObliczWynagrR19. Pracodawca mo(cid:298)e kwestionować decyzj(cid:266) pracownika o powstrzymaniu si(cid:266) od wykonywania pracy lub oddaleniu si(cid:266) z miejsca zagro(cid:298)enia. Je(cid:298)eli uzna, (cid:298)e pracownik w sposób nieuprawniony skorzystał z art. 210 § 1 lub 2 KP, mo(cid:298)e nało(cid:298)yć na pracownika kar(cid:266) porz(cid:261)dkow(cid:261), a w zale(cid:298)no(cid:286)ci od okoliczno(cid:286)ci – wy- powiedzieć umow(cid:266) albo rozwi(cid:261)zać j(cid:261) bez wypowiedzenia w trybie art. 52 § 1 KP. W razie sporu s(cid:261)dowego pracodawca b(cid:266)dzie musiał wykazać, (cid:298)e pracownik działał nierozwa(cid:298)nie albo celowo wprowadził pracodawc(cid:266) w bł(cid:261)d. Pracownik, którego praca wymaga szczególnej sprawno(cid:286)ci psychoizycz- nej, w przypadku gdy jego stan psychoizyczny nie zapewnia jej bezpiecznego wykonywania i stwarza zagro(cid:298)enie dla innych osób, ma prawo – po uprzed- nim zawiadomieniu przeło(cid:298)onego – powstrzymać si(cid:266) od jej podj(cid:266)cia (art. 210 § 4). Dotyczy to zatrudnionych przy pracach wymienionych w rozp. MPiPS z 28.5.1996 r. w sprawie rodzajów prac wymagaj(cid:261)cych szczególnej sprawno(cid:286)ci psychoizycznej20, np. przy obsłudze suwnic, (cid:298)urawi, prace operatorów ci(cid:266)(cid:298)kich maszyn budowlanych i drogowych, przy obsłudze materiałów łatwopalnych, prace pilotów, kaskaderów. W odró(cid:298)nieniu do przedstawionych wy(cid:298)ej sytuacji: – mamy do czynienia z zagro(cid:298)eniem pochodz(cid:261)cym z wewn(cid:261)trz, a zatem od samego pracownika, – zagro(cid:298)enie nie musi być bezpo(cid:286)rednie, – zagro(cid:298)enie mo(cid:298)e dotyczyć tak(cid:298)e mienia, – powstrzymanie si(cid:266) od pracy mo(cid:298)e mieć miejsce dopiero po zawiadomieniu przeło(cid:298)onego (ale jego zgoda nie jest wymagana), – nie ma gwarancji wynagrodzenia dla pracownika. 17 Dz.U. Nr 129, poz. 844. 18 Por. wyrok SN z 13.4.2000 r., I PKN 584/99, OSNAPiUS Nr 21/2001, poz. 636. 19 Odmiennie A. (cid:285)wi(cid:261)tkowski, Kodeks pracy. Komentarz, Warszawa 2004, t. 2, s. 106. 20 Dz.U. Nr 62, poz. 287. 6 Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) Nale(cid:298)y podkre(cid:286)lić, (cid:298)e pracownik poprzez uzasadnione powstrzymanie si(cid:266) od wykonywania niebezpiecznej pracy informuje pracodawc(cid:266) o zagro(cid:298)eniach wyst(cid:266)puj(cid:261)cych w miejscu pracy i wykazuje trosk(cid:266) o dobro innych osób. 1.1.5. Niewykonywanie pracy ze wzgl(cid:266)du na szkolenie bhp (art. 2373 KP) Obowi(cid:261)zkiem pracodawcy jest przeszkolenie pracownika w zakresie bhp przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie szkole(cid:276) okresowych w zakresie bhp (art. 2373 § 2 KP). Szkolenia te odbywaj(cid:261) si(cid:266) w czasie pracy i na koszt pracodawcy (art. 2373 § 3 KP). Do czasu pracy wlicza si(cid:266) zatem czas szkolenia odbywaj(cid:261)cego si(cid:266) w godzinach pracy. Je(cid:298)eli szkolenie b(cid:266)dzie trwało dłu(cid:298)ej ni(cid:298) wynosi czas pracy pracownika w danym dniu, dodatkowe godziny wlicza si(cid:266) do czasu pracy. Jednocze(cid:286)nie nale(cid:298)y zwrócić uwag(cid:266) na wynikaj(cid:261)cy z art. 2373 § 3 KP zakaz organizowania szkole(cid:276) w zakresie bhp po godzinach pracy. W takim przypadku pracownik ma prawo odmówić udziału w szkoleniu zorganizowanym po godzinach pracy. 1.1.6. Niewykonywanie pracy ze wzgl(cid:266)du na badania lekarskie (okresowe, kontrolne – art. 229 KP, pracownicy w ci(cid:261)(cid:298)y – art. 185 § 2 KP) Pracodawca nie mo(cid:298)e dopu(cid:286)cić do pracy pracownika bez aktualnego orzecze- nia lekarskiego stwierdzaj(cid:261)cego brak przeciwwskaza(cid:276) do pracy na okre(cid:286)lonym stanowisku (art. 229 § 4 KP). Ponadto pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim, a w przypadku niezdolno(cid:286)ci do pracy trwaj(cid:261)cej dłu(cid:298)ej ni(cid:298) 30 dni, spowodowanej chorob(cid:261), powinien być tak(cid:298)e poddany badaniom kontrolnym w celu ustalenia, czy jest zdolny wykonywać prac(cid:266) na dotychczasowym stano- wisku (art. 229 § 2 KP). Okresowe i kontrolne badania lekarskie przeprowadza si(cid:266) w miar(cid:266) mo(cid:298)liwo(cid:286)ci w godzinach pracy. Za czas niewykonywania pracy, w zwi(cid:261)zku z przeprowadzanymi badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia, a w razie przejazdu na nie do innej miejscowo(cid:286)ci przysługuje mu zwrot kosztów podró(cid:298)y według zasad obowi(cid:261)zuj(cid:261)cych przy podró(cid:298)ach słu(cid:298)- bowych. Badania przeprowadza si(cid:266) na koszt pracodawcy. Czas bada(cid:276) lekarskich, które zostały zlecone przez lekarza w zwi(cid:261)zku z ci(cid:261)(cid:298)(cid:261) pracownicy i nie mog(cid:261) być przeprowadzone poza godzinami pracy, traktuje si(cid:266) jako usprawiedliwion(cid:261) nieobecno(cid:286)ć w pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 185 § 2 KP). Pracodawca mo(cid:298)e równie(cid:298) zwolnić pracownika w celu wykonania innych bada(cid:276) lekarskich, jak w innych przypadkach załatwiania wa(cid:298)nych spraw osobistych (b(cid:266)dzie to wówczas okres usprawiedliwionej nieobecno(cid:286)ci w pracy). 7 Ochrona wynagrodzenia za prac(cid:266) – poradnik dla pracodawcy i pracownika 1.1.7. Czas nieprzepracowany ponad 8 godzin na dob(cid:266) w rozkładach czasu pracy przewiduj(cid:261)cych podwy(cid:298)szenie dobowego wymiaru czasu pracy Chodzi tutaj o pracowników zatrudnionych na stanowiskach pracy, na któ- rych wyst(cid:266)puj(cid:261) przekroczenia najwy(cid:298)szych dopuszczalnych st(cid:266)(cid:298)e(cid:276) i nat(cid:266)(cid:298)e(cid:276) czynników szkodliwych dla zdrowia, pracownic w ci(cid:261)(cid:298)y oraz pracowników wychowuj(cid:261)cych dziecko w wieku do lat 4, je(cid:298)eli nie wyrazili zgody na przedłu- (cid:298)enie (art. 148 KP). 1.1.8. Dni wolne na poszukiwanie pracy w okresie wypowiedzenia (art. 37 KP) W okresie co najmniej 2-tygodniowego wypowiedzenia pracownikowi przy- sługuje zwolnienie na poszukiwanie pracy, z zachowaniem prawa do wynagro- dzenia (art. 37 § 1 KP). Wymiar zwolnienia wynosi 2 dni robocze (2-tygodniowe i miesi(cid:266)czne) albo 3 dni robocze (3-miesi(cid:266)czne, tak(cid:298)e w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 KP). W razie niewykorzystania tych dni pracownikowi nie przysługuje za nie ekwiwalent. Je(cid:298)eli pracodawca nie udzieli pracownikowi wolnych dni w dogodnym dla pracownika terminie i pracownik nie zgłosi si(cid:266) do pracy, jego obecno(cid:286)ć nale(cid:298)y potraktować jako nieusprawiedliwion(cid:261). 1.1.9. Wynagrodzenie przysługuj(cid:261)ce pracownikowi z tytułu zaliczenia niektórych okresów nie(cid:286)wiadczenia pracy do czasu pracy Okresy nie(cid:286)wiadczenia pracy, za które pracownik zachowuje prawo do wy- nagrodzenia, to: a) tzw. oczekiwanie na przydział pracy – pracownik pozostaje do dyspozycji pracodawcy, oczekuje na stanowisku pracy na polecenie przeło(cid:298)onych (nie wykonuje pracy), b) przerwy w pracy: – przerwa na posiłek (art. 134 KP), – przerwa z tytułu pracy w warunkach szczególnie szkodliwych lub uci(cid:261)(cid:298)- liwych dla zdrowia pracy albo monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie (art. 145 KP), – przerwa na karmienie dziecka piersi(cid:261) (art. 187 KP), – przerwa po godzinie pracy z komputerem (§ 7 rozp. MPiPS z 1.12.1998 r. w sprawie bezpiecze(cid:276)stwa i higieny pracy na stanowiskach wyposa(cid:298)onych w monitory ekranowe21), – 15-minutowa przerwa na gimnastyk(cid:266) usprawniaj(cid:261)c(cid:261) lub wypoczynek (art. 17 RehZawNiep), 21 Dz.U. Nr 148, poz. 973. 8 Rozdział 1. Wynagrodzenie za prac(cid:266) – 30-minutowa przerwa pracownika młodocianego, którego dobowy wymiar czasu pracy przekracza 4,5 godziny (art. 202 § 31 KP), c) czas nauki pracownika młodocianego w wymiarze wynikaj(cid:261)cym z obo- wi(cid:261)zkowego programu zaj(cid:266)ć szkolnych, bez wzgl(cid:266)du na to, czy odbywa si(cid:266) ona w godzinach pracy (art. 202 § 3 KP). Wliczany czas nauki obejmuje dokształcanie teoretyczne, gdy(cid:298) tzw. praktyczna nauka zawodu jest zaliczana do zwykłego czasu pracy młodocianego. 1.2. Wynagrodzenie przy zwolnieniu ze (cid:286)wiadczenia pracy w okresie wypowiedzenia Zwolnienie pracownika z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia ma najcz(cid:266)(cid:286)ciej miejsce w okresie wypowiedzenia. Pracownik jest co prawda obowi(cid:261)zany wykorzystać urlop w okresie wypowie- dzenia (art. 1671 KP), ale cz(cid:266)sto liczba dni tego urlopu jest mniejsza ni(cid:298) liczba dni okresu wypowiedzenia i wówczas pracodawca zwalnia pracownika za jego zgod(cid:261) z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy. W przypadku zwolnienia pracownika z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy pracodawca jest bezwzgl(cid:266)dnie obowi(cid:261)zany wypłacać pracownikowi wynagrodzenie. Wyj(cid:261)tkowo dopuszczalne jest zwolnienie pracownika jednostronn(cid:261) decyzj(cid:261) pracodawcy z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy, z zachowaniem prawa do wynagro- dzenia, bez jego zgody, ale tylko gdy wymaga tego uzasadniony i istotny interes pracodawcy, a celem tego zwolnienia nie jest szykanowanie pracownika. Takie zwolnienie jest w ocenie SN mo(cid:298)liwe ze wzgl(cid:266)du na dobro pracodawcy i z posza- nowaniem słusznych interesów pracownika oraz przy uznaniu tego za oczywisty wyj(cid:261)tek od zasady, (cid:298)e wynagrodzenie przysługuje tylko za prac(cid:266) wykonan(cid:261)22. S(cid:261) to przypadki ci(cid:266)(cid:298)kiego naruszenia podstawowych obowi(cid:261)zków pracowniczych, uzasadniaj(cid:261)ce rozwi(cid:261)zanie przez pracodawc(cid:266) umowy o prac(cid:266) bez wypowiedzenia z winy pracownika. W ww. sytuacjach, na czas przeprowadzenia post(cid:266)powania wyja(cid:286)niaj(cid:261)cego, mo(cid:298)na zwolnić pracownika z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy, ale z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Konieczno(cid:286)ć zwolnienia pracownika z obowi(cid:261)zku (cid:286)wiadczenia pracy powstanie tak(cid:298)e w przypadku wypowiedzenia umowy kadrze zarz(cid:261)dzaj(cid:261)cej (w tym członkom zarz(cid:261)du spółki prawa handlowego), je(cid:298)eli wypowiedzenie miało zwi(cid:261)zek z odwołaniem pracownika z pełnionej funkcji w organie zarz(cid:261)dzaj(cid:261)cym. Odwołanie członka zarz(cid:261)du spółki zwykle wi(cid:261)(cid:298)e si(cid:266) bowiem z niezwłocznym powołaniem na to miejsce innej osoby, której powierza si(cid:266) dotychczasowe obowi(cid:261)zki odwołanego członka zarz(cid:261)du. 22 Zob. wyrok z 24.9.2003 r., I PK 324/02, OSNP Nr 18/2004, poz. 313. 9
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Ochrona wynagrodzenia za pracę - poradnik dla pracodawcy i pracownika
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: