Darmowy fragment publikacji:
PiotrKrajewski–KatedraFunkcjonowaniaGospodarki,InstytutEkonomii
Wydział Ekonomiczno-Socjologiczny, Uniwersytet Łódzki, 90-214 Łódź, ul. Rewolucji 41/43
RECENZENT
Witold M. Orłowski
REDAKTORWYDAWNICTWA UŁ
Elżbieta Marciszewska-Kowalczyk
SKŁADI ŁAMANIE
ESUS – Agnieszka Buszewska
PROJEKT OKŁADKI
Barbara Grzejszczak
© Copyright by Uniwersytet Łódzki, Łódź2013
Wydane przez Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
WydanieI�6036/2013
ISBN (wersja drukowana) 978-83-7525-778-6
ISBN (ebook) 978-83-7969-237-8
Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego
tel�(42)6655863,faks(42)6655862
90-131 Łódź, ul. Lindleya8
www�wydawnictwo�uni�lodz�pl
e-mail:ksiegarnia@uni�lodz�pl
Spis treści
Wstęp�����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
1. Mechanizmy podażowego oddziaływania polityki fiskalnej na gospodarkę w mode-
lach realnego cyklu koniunkturalnego������������������������������������������������������������������������������
Wprowadzenie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
1�1� Ogólnacharakterystykamodelirealnegocyklukoniunkturalnego������������������������������
1�2� Teoretyczneimplikacjewprowadzeniapolitykifiskalnejdomodelurealnegocyklu
koniunkturalnego���������������������������������������������������������������������������������������������������������
1�3� Wpływstochastycznychzmianwydatkówrządowych�������������������������������������������������
1�4� Oddziaływaniedeterministycznychzmianwpolitycefiskalnej�����������������������������������
1�5� Analizaniezryczałtowanychpodatkównakładanychnaczynnikiprodukcji���������������
Podsumowanie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
2. Popytowe efekty polityki fiskalnej na gruncie nowej ekonomii keynesistowskiej��������
Wprowadzenie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
2�1� Ogólnacharakterystykamodelinowejekonomiikeynesistowskiej�����������������������������
2�2� Politykafiskalnaprzywystępowaniusztywnościnominalnychcen����������������������������
2�3� Oddziaływaniewydatkówrządowychwwarunkachsztywnościnominalnychpłac���
2�4� Politykafiskalnaprzywystępowaniuprzyzwyczajeńkonsumpcyjnych����������������������
2�5� Implikacjewystępowaniagospodarstwniericardiańskich��������������������������������������������
Podsumowanie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
3. Ocena podażowych skutków szoków fiskalnych na podstawie modelu realnego cyklu
koniunkturalnego dla gospodarki polskiej�����������������������������������������������������������������������
Wprowadzenie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
3�1� Założeniaiparametrymodelu��������������������������������������������������������������������������������������
3�2� Podażoweefektyzwiększeniawydatkówrządowych��������������������������������������������������
3�3� Skutkizmianstóppodatkowych�����������������������������������������������������������������������������������
3�4� Oddziaływanie wydatków rządowych finansowanych podatkami zależnymi od
dochodu������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Podsumowanie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
4. Oddziaływanie wydatków rządowych i podatków na wahania koniunktury w Polsce
w świetle modelu nowokeynesistowskiego������������������������������������������������������������������������
Wprowadzenie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
4�1� Założeniamodelu����������������������������������������������������������������������������������������������������������
4�2� Metodaiwynikiestymacjiparametrów������������������������������������������������������������������������
4�3� Skutkizwiększeniawydatkówrządowychwsytuacjiwystępowaniasztywnościnomi-
nalnych�������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
4�4� Oddziaływanieszokówdotyczącychpodatkówniezryczałtowanych��������������������������
5
11
11
12
18
31
35
44
50
53
53
55
60
65
69
73
80
83
83
84
90
98
104
106
109
109
110
125
131
138
3
4�5� Wpływwydatkówrządowychfinansowanychpodatkamizależnymioddochodu����
Podsumowanie��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
5. Wpływ aktywnej i pasywnej polityki fiskalnej na przebieg cyklu koniunkturalnego
w gospodarce polskiej�������������������������������������������������������������������������������������������������������
Wprowadzenie��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
5�1� Ogólnacharakterystykaaktywnejipasywnejpolitykifiskalnej���������������������������������
5�2� Metodywyodrębnianiadeficytustrukturalnegoicyklicznego�����������������������������������
5�3� Komponentycyklicznedochodóworazwydatkówpublicznych��������������������������������
5�4� WpływaktywnejpolitykifiskalnejnaprzebiegfluktuacjigospodarczychwPolsce����
5�5� Skutecznośćautomatycznychstabilizatorówimetodyjejzwiększenia���������������������
Podsumowanie��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Zakończenie����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Literatura �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Spis symboli ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
Od redakcji ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������
141
144
147
147
148
152
156
170
177
182
185
191
207
213
Wstęp
Politykafiskalnastanowi,obokmonetarnej,jednozdwóchpodstawowych
narzędzimakroekonomicznegooddziaływaniapaństwanagospodarkę�Wokresie
kryzysufinansowego,któryrozpocząłsięw2007roku,zwiększaniewydatków
rządowych stało się w wielu krajach jednym z głównych instrumentów pobu-
dzaniagospodarki�Ekspansywnapolitykafiskalnamanaceluprzedewszystkim
stymulowanieagregatowegopopytu�Jednocześniejednakzwiększaniewydatków
rządowych lub obniżanie podatków, nawet w krótkim okresie, wywiera także
skutkipodażowe�Implikacjedotyczącewpływupolitykifiskalnejnafluktuacje
gospodarczesąprzytymwobydwuprzypadkachodmienne�
Opierającsięnatradycyjnympodejściukeynesowskim,czyliprzyjmując,że
wzrostagregatowegopopytuumożliwianapotykającymnabarierępopytufirmom
zwiększyćprodukcję,otrzymujesię,żespowodowanyekspansywnąpolitykąfi-
skalnąwyższypoziomagregatowegopopytuprzekładasięnawzrostProduktu
KrajowegoBrutto�Wefekcienastępujezwiększeniezatrudnienia,dochodówdo
dyspozycji i konsumpcji, a poprzez efekt mnożnikowy również dalszy wzrost
konsumpcji� Natomiast zgodnie z podejściem podażowym, stosowanym m�in�
wmodelachrealnegocyklukoniunkturalnego,wydatkirządowewpływająnaza-
chowaniegospodarstwdomowychgłówniepoprzezefektmajątkowy,powodując
wzrostzatrudnieniaiprodukcji,ajednocześniespadekkonsumpcji�Kierunekod-
działywaniawzrostuwydatkówrządowychnakonsumpcjęjestwięcwmodelach
podażowychodmiennyniżwtradycyjnympodejściukeynesowskim�
OdczasówWielkiegoKryzysudoobecnegokryzysufinansowegonaciskkła-
dzionynapopytoweipodażoweefektypolitykifiskalnejulegałznacznymzmia-
nom�DoświadczeniawyniesionezWielkiegoKryzysuzlat30�ubiegłegowieku
przyczyniłysiędotego,żeekonomiścizaczęlipostrzegaćpolitykęfiskalnąjakona-
rzędziestymulowaniaagregatowegopopytu�PozapoczątkowanymprzezKeynesa
długotrwałymokresiekoncentracjinapopytowychskutkachpolitykifiskalnej,od
lat70�i80�ubiegłegowieku,zaczętopodkreślaćpodażowemechanizmyoddziały-
waniawydatkówrządowychipodatkównagospodarkę�PodkoniecXXw�,wraz
z dynamicznym rozwojem nowej ekonomii keynesistowskiej1, nastąpił renesans
1 WpracyzaWojtyną(2010)stosowanejesttłumaczenie„nowaekonomiakeynesistowska”�
Wartojednocześniezaznaczyć,żewliteraturzekrajowejużywanejestrównieżokreślenie„nowa
ekonomiakeynesowska”�
5
badańnadpopytowymiefektamipolitykifiskalnej�Wostatnichlatach,zewzględu
naistotneznaczeniepolitykifiskalnejjakonarzędziawalkizkryzysem,nasiliłosię
zainteresowanieocenąefektywnościoddziaływaniawydatkówrządowychipodat-
kównaagregatowypopytiprzebiegfluktuacjigospodarczych�
Mechanizmpopytowegooddziaływaniapolitykifiskalnejjestzupełnieod-
mienny niż w przypadku oddziaływania podażowego� Każdy z nich wywiera
równieżinneskutkimakroekonomiczne�Azatemoszacowaniepopytowegoipo-
dażowegooddziaływaniawydatkówrządowychorazpodatkównawahaniako-
niunkturystanowiistotnywarunekokreśleniaoptymalnejwdanychwarunkach
politykifiskalnej�
Zbadanie,wjakisposóbpolitykafiskalnaoddziałujenafluktuacjegospodar-
czewPolscejestprzytymwobecnychczasachszczególnieuzasadnione�Odsiły
wpływuwydatkówrządowychipodatkównawahaniakoniunkturyuzależniona
jestefektywnośćpolitykifiskalnejjakonarzędziastymulowaniagospodarkiwokre-
siekryzysugospodarczegonaświecie�Równieżwdłuższejperspektywie,wkontek-
ścieplanowanegopełnegouczestnictwaPolskiwUniiGospodarczejiWalutowej,
oszacowaniesiłyoddziaływaniapolitykifiskalnejnawahaniagospodarczenabie-
ra rosnącego znaczenia�W strefie euro polityka pieniężna Europejskiego Banku
CentralnegoodpowiadabowiemjedynienaszokiwystępującewskalicałejUnii,
natomiastnapoziomieposzczególnychkrajówprowadzenieantycyklicznejpolityki
makroekonomicznejspoczywanainstrumentachfiskalnych�
Zpowyższychwzględówgłównycelpracystanowioszacowaniesiłypoda-
żowegoorazpopytowegooddziaływaniapolitykifiskalnejnawahaniakoniunktu-
rywPolsce�Podjętawpracyanalizadotyczyskutkówpolitykifiskalnejwramach
cyklukoniunkturalnego2�Nieuwzględniajejefektówdługookresowych,wtym
możliwegowpływupolitykifiskalnejnakształtowaniesiępostęputechnicznego�
Wpracypoddanoweryfikacjinastępującehipotezygłówne,dotycząceod-
działywaniapolitykifiskalnejwpolskiejgospodarce:
1)wydatkirządowesilniejwpływająnawahaniaPKBniżzmianystóppo-
datkowych;
2)popytoweoddziaływaniewydatkówrządowychnafluktuacjePKBjestsil-
niejszeniżichoddziaływaniepodażowe;
3)zmianystóppodatkowychwpływająnakształtowaniesięfluktuacjipro-
dukcjiwwiększymstopniupoprzezefektypodażoweniżpopytowe;
4)prowadzonawPolscepolitykafiskalnamacharakterantycykliczny�
2 Choćistniejewielerożnychsposobówdefiniowania,pomiaruimodelowaniacyklikoniunk-
turalnych(por�np�Goodwin,1967;Milo,2000,2005),toobecniezazwyczajanalizujesięmakro-
ekonomicznecyklekoniunkturalnerozumianejakotrwająceodokołosześciudotrzydziestudwóch
kwartałów wahania aktywności gospodarczej, w której wyróżnia się występowanie dwóch faz:
ożywieniagospodarczegoorazrecesji(por�np�Baxter,King,1995;Christiano,Fitzgerald,1999;
Harding,Pagan,1999;Skrzypczyński,2006,2010)�Wanalogicznysposóbdefiniowanyjestcykl
koniunkturalnywniniejszejpracy�
6
Poniżejprzedstawionoprzesłanki,którymikierowanosięprzyprzyjmowaniu
hipotezbadawczych�
Zszerokorozpowszechnionegopodejściapopytowegonieuwzględniającego
mechanizmówmikroekonomicznychwynika,żewydatkirządoweoddziałująna
gospodarkęmocniejniżzmianyopodatkowania,którewpływająnaagregatowy
popytjedyniepośrednio,poprzezdochóddodyspozycji�Ztegowzględuprzyjęto
hipotezęorelatywniesilniejszymwpływiewydatkówrządowychnafluktuacje
gospodarcze�Jednocześniezbadanowtensposób,czyuwzględnienierównieżpo-
dażowychmechanizmówoddziaływaniapolitykifiskalnejnawahaniakoniunktu-
ryzmieniawnioskiwynikającezpodejściapopytowego�
Wprzypadkustóppodatkowych,odmiennieniżdlawydatkówrządowych,
przyjętohipotezę,żeichoddziaływaniepodażowejestsilniejszeniżpopytowe�
Wynikatoznastępującychprzesłanek�Popierwsze,jakwskazanopowyżej,po-
datkioddziałująnaagregatowypopytjedyniepośrednio,podczasgdywydatki
rządowe stanowią składnik agregatowego popytu, bezpośrednio wpływając na
jegowysokość�Podrugie,stopypodatkoweoddziałująnawielkościkrańcowe,
takiejakkrańcowyproduktpracyikapitału,które,jakwskazująmodeleteore-
tyczne,wywierająistotnypodażowywpływnadecyzjegospodarstwdomowych
iprzedsiębiorstw�
Zgodniezfunkcjąstabilizacyjnąpolitykafiskalnapowinnaograniczaćwaha-
niakoniunktury�Weryfikująchipotezędotyczącąantycyklicznościzbadano,czy
prowadzonawPolscepolitykafiskalnaprzyczyniłasiędozmniejszeniafluktuacji
gospodarczych�
Wpracy,opróczhipotezgłównych,postawionezostałynastępującehipotezy
pomocnicze,dotycząceoddziaływaniapolitykifiskalnejnapolskągospodarkę:
1)zwiększenieopodatkowaniakapitałuwywierawiększypodażowywpływ
naPKBniżwzrostpodatkównakładanychnadochodyzpracy;
2)wydatkirządowesubstytucyjnewzględemkonsumpcjiprywatnejwmniej-
szymstopniuprzyczyniająsiędostymulowaniaaktywnościgospodarczejniżwy-
datkirządoweniebędącesubstytutamikonsumpcjiprywatnej;
3)aktywna polityka fiskalna przyczyniła się do relatywnie dobrej sytuacji
gospodarczejwPolscewokresiekryzysugospodarczegonaświecie;
4)automatycznestabilizatorykoniunkturywwiększymstopniuwpływająna
wygładzeniewahańkoniunkturywgospodarcepolskiejniżaktywnapolitykafi-
skalna�
Hipotezypoddanoweryfikacji,wykorzystującanalizyteoretyczneorazem-
piryczne oparte na danych dotyczących gospodarki polskiej z lat 1995–2010�
Badania przeprowadzono na gruncie modelu realnego cyklu koniunkturalnego
orazmodelunowokeynesistowskiego,stanowiącychrozwinięciamodeliHansena
(1985)orazSmetsaiWoutersa(2003)�Modeletezaliczanesądogrupydyna-
micznych, stochastycznych modeli równowagi ogólnej (Dynamic Stochastic
General Equilibrium,DSGE),które,jakwskazująm�in�CanovaiPaustian(2010),
7
sąobecniegłównąmetodąprowadzeniaanalizdotyczącychwahańkoniunktury�
Zaletą modelowania gospodarki przy wykorzystaniu tego typu modeli jest ich
oparcie na podstawach mikroekonomicznych, czyli na decyzjach optymaliza-
cyjnych poszczególnych gospodarstw domowych i przedsiębiorstw3�W Polsce
badania wykorzystujące metodologię dynamicznych, stochastycznych modeli
równowagiogólnejskoncentrowanesągłównienapolitycepieniężnej,zaliczyć
donichmożnam�in�opracowaniaKolasy(2008),Kolocha(2008),Gradzewicza
iMakarskiego(2009),Baranowskiego(2011)czyKuchty(2012)�Wpracachtych
analizydotyczącepolitykifiskalnejniesąprowadzone,bądźteżstanowiąjedynie
niewielkidodatekdoanalizpoświęconychpolitycepieniężnej�Spośródpolskich
badań,opartychnametodologiimodeliDSGE,jedyniepracaBukowskiegoiin�
(2005)jestpoświęconagłówniepolitycefiskalnej�Politykafiskalnajesttamjed-
nakanalizowana,odmiennieniżwniniejszejpracy,nienapodstawiedanychdla
gospodarkipolskiej,leczwoparciuoparametrycharakterystycznedlagospodarki
amerykańskiejorazstrefyeuro�
Podłożeteoretyczneprowadzonychwpracyanalizdotyczącychpodażowych
mechanizmów oddziaływania polityki fiskalnej na wahania koniunktury stano-
witeoriarealnegocyklukoniunkturalnego�Teoriata,podobniejakmonetaryzm
oraz nowa ekonomia klasyczna, podkreśla znaczenie czynników podażowych,
ajednocześniemaspośródnichnajsilniejszefundamentymikroekonomiczne�
Natomiastefektypopytowepolitykifiskalnejzbadanonagruncienowejekono-
miikeynesistowskiej,kierującsięanalogicznymiprzesłankami,jakwprzypad-
kuanalizyefektówpodażowych�Nowaekonomiakeynesistowskawwiększym
bowiemstopniuniżortodoksyjnykeynesizmopierasięnapodstawachmikro-
ekonomicznych4�
Pracaskładasięzpięciurozdziałów�Wpierwszymrozdziale,napodstawie
modeli realnego cyklu koniunkturalnego, teoretycznej analizie poddany został
podażowywpływpolitykifiskalnejnagospodarkę�Rozdziałrozpoczynasięod
przedstawieniaogólnejcharakterystykimodelirealnegocyklukoniunkturalnego,
3 Zastosowanewpracymodelecechująsięwysokimstopniemsformalizowania,typowymdla
dynamicznych, stochastycznych modeli równowagi ogólnej� Zasadność zmatematyzowania tzw�
„ekonomiigłównegonurtu”jestobecnieprzedmiotemburzliwejdyskusjiwPolsceinaświecie
(por�np�Wojtyna,2008;Krugman,2009;Kwaśnicki,2012;Małecki-Tepicht,2012;Wilkin,2012)�
JakstwierdzaKrugman(2009)„ekonomiazeszłanamanowce,ponieważekonomiściwybraliźle
rozumianepięknoformalnychmodeli,zamiastoddaćsięposzukiwaniuprawdy”(tłumaczenieza:
Hardt,2012,s�35)�Abyniepopełnićtegobłędu,wpracymodelezastosowanojedyniejakoniezbęd-
nenarzędzie,aniesąonecelemsamymwsobie�Majązazadanieuporządkowaćiułatwićanalizę
orazwtymstopniu,wjakimtomożliwe,pamiętającoichograniczeniach,umożliwićwyciągnięcie
wnioskówodnoszącychsiędorealnejgospodarki�
4 Jak wskazujeWojtyna (2000) istnieje wiele kryteriów wyodrębniania szkół makroekono-
micznych� Przedstawiony podział opiera się na klasyfikacji Snowdona, Vane’a i Wynarczyka
(1998)�Wartozaznaczyć,żewyodrębniająonijeszczedwa,alternatywnewstosunkudo„ekonomii
głównegonurtu”,podejścia–szkołępostkeynesowskąorazaustriacką�
8
wktórychprzyjmujesię,żekształtowaniesięagregatowegopopytuniewpływana
sferęrealną,coumożliwiawyodrębnieniepodażowegowpływuwydatkówrządo-
wychipodatkównagospodarkę�Wramachanalizypodażowychefektówpolityki
fiskalnejwpierwszejkolejnościprzedstawionoteoretyczneimplikacjewprowa-
dzeniapolitykifiskalnejdomodelirealnegocyklukoniunkturalnego�Następnie
zaprezentowanyzostałwpływstochastycznychzmianwwydatkachrządowych
na odwzorowanie przez model zależności makroekonomicznych� W dalszych
częściach rozdziału zbadano skutki przejściowego oraz trwałego zwiększenia
wydatkówrządowychipodatków,atakżebardziejszczegółowoprzedstawiono
podażoweoddziaływanienagospodarkępodatkównakładanychnaposzczególne
czynnikiprodukcji�
Zgodniezpodejściemkeynesistowskimpolitykafiskalnaoddziałujenago-
spodarkęprzedewszystkimpoprzezkształtowanieagregatowegopopytu�Ztego
względudrugirozdziałpracypoświęconyjestanalizieefektówpolitykifiskalnej
wwarunkachwystępowaniasztywnościnominalnychcenorazpłac�Rozdziałroz-
poczynasięprzedstawieniemogólnejcharakterystykiopartychnapostawachmi-
kroekonomicznychmodeliuwzględniającychpopytoweefektypolitykifiskalnej,
tj�modelinowejekonomiikeynesistowskiej,określanychrównieżjakomodele
nowejsyntezyneoklasycznej�Stanowiąonesyntezęneoklasycznejmetodologii
dynamicznych,stochastycznychmodelirównowagiogólnejzkeynesistowskim
założeniem,dotyczącymkrótkookresowychsztywnościnominalnychwgospo-
darce�Wrozdzialeukazanezostałooddziaływaniewydatkówrządowychipo-
datkówwwarunkachsztywnościnominalnychcenipłac,atakżewsytuacjiwy-
stępowaniaprzyzwyczajeńkonsumpcyjnychorazgospodarstwniericardiańskich�
Wrozdzialetrzecim,napodstawieanalizyteoretycznejzawartejwpierw-
szym rozdziale, zbadane zostało podażowe oddziaływanie polityki fiskalnej
wPolscenakształtowaniesięprodukcjiipozostałychpodstawowychzmiennych
makroekonomicznych�Podażoweefektypolitykifiskalnejoszacowanowoparciu
omodelrealnegocyklukoniunkturalnegozniepodzielnąpracą,któryrozszerzono
ozałożeniadotyczącepolitykifiskalnej5�Rozdziałrozpoczynasięprzedstawie-
niemzałożeńorazparametrówmodelu,oszacowanychnapodstawiedanychdla
gospodarkipolskiej�Następniezaprezentowanodynamikęmodeluorazomówio-
nomakroekonomiczneskutkizwiększeniawydatkówrządowychfinansowanych
5 Wyodrębnienieefektówpodażowychjestrównieżmożliwenagrunciemodelinowejeko-
nomiikeynesistowskiej,poprzezzałożeniezerowychwartościparametrówokreślającychwystępo-
waniesztywnościnominalnych�Zastosowaniemodelurealnegocyklukoniunkturalnegomajednak
następującezaletyzpunktuwidzeniaanalizyskutkówpodażowych�Popierwsze,założeniadoty-
czącestronypodażowejsąwnichbardziejrozbudowaneniżwmodelachnowejekonomiikeyne-
sistowskiej�Podrugie,wmodelachnowejekonomiikeynesistowskiej,zewzględunaichbardziej
skomplikowanąstrukturę,dostosowanądoanalizypopytowej,interpretacjauzyskanychwyników
dotyczącychefektówpodażowychjestmniejczytelnaniżwprzypadkuwynikówotrzymanychna
podstawiemodelurealnegocyklukoniunkturalnego�
9
deficytembudżetowymlubzryczałtowanymipodatkami,tj�podatkaminieuzależ-
nionymioddochodu�Wdalszejkolejnościpoddanoanaliziewpływzmianstóp
podatkowych�Wkońcowejczęścirozdziałuzamieszczonowynikisymulacjido-
tyczącychpodażowychskutkówzwiększeniawydatkówrządowychfinansowa-
nychwyższymipodatkamidochodowymi�
Rozdział czwarty zawiera analizę empiryczną dotyczącą wpływu polityki
fiskalnejnawahaniakoniunkturywwarunkachwystępowaniasztywnościnomi-
nalnych,awięcprzyuwzględnieniuefektówpopytowych�Podstawęteoretycz-
nąprzeprowadzonejanalizystanowiąmodelenowejekonomiikeynesistowskiej,
omówionewrozdzialedrugim�Wpierwszejkolejnościprzedstawionozałożenia
modeluorazzaprezentowanowynikiestymacjiparametrów�Parametrymodelu
wyznaczononapodstawiedanychkwartalnychdlagospodarkipolskiej,przywy-
korzystaniuestymacjibayesowskiej�Następniepokazanowynikającezanalizo-
wanegomodeluskutkizmianwydatkówrządowychorazstóppodatkowych�
Politykę fiskalną podzielić można na polityką aktywną oraz pasywną, tj�
wynikającązwystępowaniaautomatycznychstabilizatorówkoniunktury�Każda
znichmaodmiennycharakterorazprzyczynywystępowania�Ztegowzględu
w ostatnim, piątym rozdziale pracy, zbadano oddziaływanie polityki fiskalnej
naprzebiegfluktuacjigospodarczychwPolscewrozbiciunaaktywnąpolitykę
fiskalnąorazautomatycznestabilizatorykoniunktury�Wramachdekompozycji
deficytusektorafinansówpublicznychnakomponentstrukturalnyorazkompo-
nentcykliczny,związanyzwystępowaniemautomatycznychstabilizatorów,osza-
cowanolukęproduktowąorazelastycznościposzczególnychkategoriibudżeto-
wychwzględemPKB�Następnie,opierającsięnaprzeprowadzonychszacunkach
dotyczącychoddziaływaniawydatkówrządowychipodatkównaPKBukazano,
wjakisposóbaktywnaorazpasywnapolitykafiskalnaprzyczyniłasiędoniwelo-
waniawahańkoniunkturywgospodarcepolskiej�Końcowaczęśćpracyzawiera
podsumowanieorazwnioskizprzeprowadzonychanaliz�
10
1. Mechanizmy podażowego oddziaływania polityki
fiskalnej na gospodarkę w modelach realnego cyklu
koniunkturalnego
Wprowadzenie
Niniejszyrozdziałzawierateoretycznąanalizęefektówpodażowychpolityki
fiskalnej�Podłożeteoretycznedoanalizypodażowegooddziaływaniapolitykifi-
skalnejnafluktuacjegospodarczestanowiąmodelerealnegocyklukoniunktural-
nego(Real Business Cycle,RBC)�
WzapoczątkowanychprzezKydlandaiPrescotta(1982)modelachrealnego
cyklukoniunkturalnegozakładasię,żewahaniagospodarczeniewynikajązodchy-
leńprodukcjiodpoziomupotencjalnego,leczzdecyzjioptymalizacyjnychgospo-
darstwdomowych(por�Plosser,1989;McCandless,2008)�Szokitechnologiczne,
lubinneźródłazaburzeń,niepowodująwięcpowstawaniabezrobocia,mimoże
poprzez międzyokresową substytucję czasu wolnego generują wahania poziomu
zatrudnienia(por�np�Hansen,Wright,1992;Snowdon,Vane,Wynarczyk,1998)�
Płaceicenysądoskonaleelastyczneinatychmiastdostosowująsiędopoziomu
równoważącegorynek(por�Stadler,1994;Jarociński,1997;Ljungqvist,Sargent,
2004)�Wrezultacienasferęrealnąoddziałujejedyniepodażowastronagospodar-
ki, co umożliwia wyodrębnienie podażowych efektów zmian polityki fiskalnej�
WpierwszychmodelachRBC(modeleKydlandaiPrescotta,1982;Hansena,1985)
zakładano, że jedyne źródło szoków stanowią zmiany technologiczne� Modele
RBCzostałyrozszerzoneopolitykęfiskalnąnaprzełomielat80�i90�XXw�(m�in�
modeleAschauera1988;ChristianoiEichenbauma1992;BaxteriKinga,1993;
McGrattan, 1994)� W ramach analizy wpływu polityki fiskalnej na gospodarkę
wmodelachRBCbadasięprzedewszystkimoddziaływanieprzejściowejitrwałej
zmianywydatkówrządowychorazniezryczałtowanychpodatków1�
WmodelachRBCwpływwydatkówrządowychnazachowaniegospodarstw
domowych dokonuje się głównie poprzez efekt majątkowy�Wzrost wydatków
rządowychpowodujenegatywnyefektmajątkowy,któryprzekładasięnawzrost
podaży pracy i produkcji, a ograniczenie konsumpcji i stawki płac (por� np�
BaxteriKing,1993;Ljungqvist,Sargent,2004)�Zkoleiniezryczałtowanepodat-
kinagrunciemodeliRBCoddziałująnagospodarkępoprzezwpływnawielkości
1 Tj�podatkówoddziałującychnadecyzjegospodarstwdomowych,uzależnionychnp�odpo-
ziomudochodu�
11
krańcowe–poziomkrańcowegoproduktukapitałupoopodatkowaniuorazkrań-
cowegoproduktupracypoopodatkowaniu�
Układrozdziałupierwszegojestnastępujący:rozpoczynasięodprzedstawienia
ogólnejcharakterystykistandardowegomodeluRBC,tj�modeluuwzględniającego
występowanie jedynie szoków technologicznych� Stanowi on punkt odniesienia
wstosunkudoanalizwpływupolitykifiskalnejnagospodarkęwbardziejrozbudo-
wanychmodelach,uwzględniającychwpływwydatkówrządowychorazpodatków�
Następniezaprezentowanezostałyteoretyczneimplikacjewprowadzeniapolityki
fiskalnejdomodelirealnegocyklukoniunkturalnego�Wdalszejkolejnościanali-
ziezostałypoddanepodażoweefektystochastycznychideterministycznychzmian
wpolitycefiskalnej�Wkońcowejczęścirozdziałuprzedstawionooddziaływaniena
gospodarkępodatkównakładanychnaposzczególneczynnikiprodukcji�
1.1. Ogólna charakterystyka modeli realnego cyklu
koniunkturalnego
Modelerealnegocyklukoniunkturalnegozapoczątkowałpionierskiartykuł
KydlandaiPrescotta(1982)�KydlandiPrescottoparlianalizęwahańkoniunktury
nabadaniuoddziaływanianagospodarkęszokówtechnologicznychprzyjmując,
żezmianytechnologicznewpływająnietylkonadługookresowąścieżkęPKB,ale
równieżnawahaniacykliczne2�Podażoweszokitechnologicznemającecharakter
stochastycznychimpulsów,poprzezmechanizmywzmacniającepowodujądługo-
trwałeodchyleniaprodukcjiorazpozostałychzmiennychmakroekonomicznych
od poziomu ustalonego (steady-state) (por� McCandless, 2008)� Jednocześnie
wmodeluKydlandaiPrescotta,atakżepóźniejszychmodelachRBC,zakłada
siędoskonaleelastycznecenyipłace,copowoduje,żeagregatowypopytnieod-
działujenafluktuacjeprodukcjiiumożliwiawyodrębnieniewpływuczynników
podażowych�WmodelachRBCprzyjmujesięponadto,żepodmiotygospodar-
czeposiadająpełnąinformacjęidziałająracjonalnie,aPKBrównasięprodukcji
potencjalnej�Fluktuacjeaktywnościgospodarczejwynikajązreakcjimaksyma-
lizującychużytecznośćgospodarstwdomowychnazmieniającesięwarunkigo-
spodarcze(por�Plosser1989;Ljungqvist,Sargent,2004)�Wynikastąd,żenawet
wdoskonaleefektywnejgospodarcejestmiejscenawahaniakoniunkturalne(por�
Grabek,Kłos,Koloch,2010)�
ModeleRBCstanowiłydiametralnązmianęwpodejściudomakroekonomii,
•efektywnośćwykorzystaniazasobówwwarunkachwystępowaniafluktu-
wskazującna(por�Gali,2008):
acjigospodarczych,
2 Szerzej na temat znaczenia pracy Kydlanda i Prescotta (1982) por� The Royal Swedish
AcademyofSciences(2004)�
12
•kluczoweznaczenieszokówtechnologicznychwgenerowaniuwahańko-
niunktury,
•brakwpływuczynnikówmonetarnychnaprzebiegfluktuacjigospodarczych3�
Do podstawowych zalet modelu RBC zalicza się ich oparcie na mikropod-
stawach�WrezultaciesąoneodpornenakrytykęLucasa(1976)inieopierająsię
nalicznycharbitralnychrestrykcjach,którewpływająnawynikiotrzymywanena
podstawiemodelimakroekonometrycznychdużejskali(por�Sims,1980)�Zdrugiej
jednakstronykwestionowanejestzakładanewmodelachRBCznaczenieszoków
technologicznychorazbrakwpływupolitykimonetarnej(por�np�Snowdon,Vane,
Wynarczyk,1998;Fischer,2006)�Badaniaempirycznezreguływskazująbowiem,
żeszokitechnologiczneniestanowiąkluczowegoczynnikagenerującegofluktuacje
gospodarcze(por�Christiano,Eichenbaum,Vigfusson,2003;Gali,Rabanal,2004;
Fischer,2006),apolitykamonetarnaoddziałujenaprzebiegwahańkoniunktury
(pornp�Friedman,Schwartz,1963;Christiano,Eichenbaum,Evans,1998)�
JednozpierwszychrozwinięćmodeluKydlandaiPrescottastanowiłmodel
Hansena(1985)�HansenwprowadziłdomodeliRBCzałożenieoniepodzielnej
pracy, czyli założenie, że poszczególne osoby mogą albo pracować określoną
ilośćczasu,alboniepracowaćwogóle(por�Kuchta,Piłat,2010)�ModelHansena
stanowiobokmodeluKydlandaiPrescottajedenzdwóchpodstawowychmode-
lirealnegocyklukoniunkturalnego,zarazemzapismodeluprzedstawionyprzez
Hansenajestbardziej„współczesny”iczęściejwykorzystywanywpóźniejszych
modelach RBC� Jednocześnie model Hansena w większym stopniu niż model
KydlandaiPrescottaumożliwiaidentyfikacjęprzyczynwystępowaniafluktuacji
(por�McCandless,2008)�Ztegowzględuprzedstawionaponiżejcharakterystyka
standardowegomodeluRBCopierasięnamodeluHansena(1985)�
W standardowym modelu RBC zakłada się, że gospodarstwa domowe są
homogeniczneipodejmujątakiedecyzjedotyczącepoziomukonsumpcjiicza-
suwolnego,abymaksymalizowaćwartośćoczekiwanąsumyzdyskontowanych
użytecznościkonsumpcjiiczasuwolnego,tj�funkcjępostaci:
t
β
hcu
,
(
t
t
)
,
(1)
t
=
0
E–operatorwartościoczekiwanej,
β–subiektywnyczynnikdyskontowy,
u(ct ,ht)–funkcjaużytecznościchwilowejgospodarstwadomowegowokre-
= ∑∞
EU
gdzie:
siet(ut)4,
3 Wartoprzytymzaznaczyć,żemodeleRBCposiadająwielewariantów(por�np�Hansen,
Wright,1992),którezewzględunaodmiennośćzałożeńcechująsięinnymiwłasnościamiekono-
micznymi�Wszczególności,wniektórychmodelachRBCwskazywanonawystępowaniewpływu
czynnikówmonetarnychnasferęrealnąnawetwwarunkachdoskonaleelastycznychcenipłac(por�
Cooley,Hansen,1989)�
4 Wdalszejczęścipracysymbolezsubskryptemtoznaczająwartośćdanejzmiennejwokresiet�
13
tc – konsumpcja,
th – czas wolny.
jest ceniona w mniejszym
stopniu niż obecna, a więc
Przyszła użyteczność
ct –konsumpcja,
ht –czaswolny�
Funkcja użyteczności u jest niezmienna w czasie, ma dodatnie pierwsze
)1,0(
Przyszłaużytecznośćjestcenionawmniejszymstopniuniżobecna,awięc
pochodne cząstkowe względem konsumpcji i czasu wolnego, a zarazem ujemną drugą
)1,0(∈β (0,1)�Funkcjaużytecznościujestniezmiennawczasie,madodatniepierwsze
pochodnecząstkowewzględemkonsumpcjiiczasuwolnego,azarazemujemną
0
,
pochodną cząstkową względem konsumpcji:
2
u
∂
t
,
drugąpochodnącząstkowąwzględemkonsumpcji:
t
2
c
∂
warunki funkcją użyteczności jest funkcja postaci:
Spełniającąww�warunkifunkcjąużytecznościjestfunkcjapostaci:
9. Spełniającą ww.
0
u
∂
t
,
h
∂
t
,
0
u
∂
t
c
∂
u
t
2
c
0
t
u
t
h
0
t
u
c
0
�
2
t
t
t
)
)
)
`
t
t
,
t
c
t
)
)
,
t
0
0
(ln
,
,
lH
−
lH
hAV
(
t
(2)
hcu
(2)
(
,
t
5.
gdzieA oznacza miarę wagi przypisywanejczasowiwolnemu,A 0,
′
thV
(
10. W modelu
thV
gdzie A oznacza miarę wagi przypisywanej czasowi wolnemu, A 0,
(
WmodeluzniepodzielnąpracąfunkcjaV,określającawpływczasuwolnegona
użyteczność,przyjmujepostać(por�Hansen,1985;Kuchta,Piłat,2010)6:
z niepodzielną pracą funkcja V, określająca wpływ czasu wolnego na użyteczność, przyjmuje
postać (por. Hansen, 1985; Kuchta, Piłat, 2010): 11
lV
=)(
t
gdzie:
lV
)
(
H–dostępnyzasóbczasuogółem,
lt –podażpracy7�
Firmy są homogeniczne, działają w warunkach konkurencji doskonałej
imaksymalizujązyski�WstandardowymmodeluRBCprzyjmujesięfunkcjępro-
dukcjiCobba-Douglasaostałychefektachskali:
10 Inny przykład często stosowanej w modelach RBC funkcji użyteczności stanowi funkcja określająca
z
(4)
1
θθ −
lkzy
lke
,
,
funkcja postaci:
gospodarstwo domowe cechujące się stałą względną awersją do
t
t
t
t
t
1
c
A
hc
gdzie:
hcu
t
t
,
(
yt –produkcja,
t
1
kt–kapitał8,
stanowi odwrotność międzyokresowej elastyczności substytucji
konsumpcji (por. np. Bukowski i in., 2005; Dejong, Dave, 2007).
ryzyka, czyli
0c
hcu
(
,
t
)
t
9 Gdzie
, gdzie
u
t
(3)
(3)
,
)
)
. .
t
c
(
t
=
t
11 W przypadku niepodzielnej pracy gospodarstwa domowe wybierają prawdopodobieństwo podjęcia
pracy, a następnie losowo jest określane czy dane gospodarstwo pracuje, czy pozostaje bez pracy. Ponieważ
5 Inny przykład często stosowanej w modelach RBC funkcji użyteczności stanowi funkcja
wszystkie gospodarstwa są identyczne, wybierają takie same prawdopodobieństwo podjęcia pracy, jednak wynik
określającagospodarstwodomowecechującesięstałąwzględnąawersjądoryzyka,czylifunkcja
losowania będzie odmienny dla poszczególnych gospodarstw.
postaci:
hcu
(
,
t
t
)
=
A
hc
t
t
1
−
σ
c
1
−
σ
c
,
0 cσ
,(por�np�Dejong,Dave,2007)�
15
6 Wprzypadkuniepodzielnejpracygospodarstwadomowewybierająprawdopodobieństwo
podjęciapracy,anastępnielosowojestokreślaneczydanegospodarstwopracuje,czypozostaje
bezpracy�Ponieważwszystkiegospodarstwasąidentyczne,wybierajątakiesameprawdopodo-
bieństwopodjęciapracy,jednakwyniklosowaniabędzieodmiennydlaposzczególnychgospo-
darstw�
7 Wmodeluzpodzielnąpracązakładasięnatomiast:
8 Wmodeluanalizowanyjestkapitałrzeczowy�WmodelachRBCinnerodzajekapitału,takie
jakkapitałludzki,społecznyifinansowy(por�np�Milo,Szafrański,2005;Sztaudynger,2005;Milo
iin�,2006)niesązregułyuwzględniane�
lV
)(
t
lH
−
ln(
=
)
�
t
14
zt–szokitechnologiczne,
θ – elastycznośćprodukcjiwzględemkapitału,
θ ∈ (0, 1)�
Ważnymelementemcharakteryzującymfunkcjęprodukcjijestwystępowa-
niewniejzmiennejwczasiełącznejproduktywnościczynnikówprodukcji(to-
tze )
tal factor productivity,TFP)�Łącznaproduktywnośćczynnikówprodukcji(
wmodeluRBCjestwielkościąstochastyczną,uzależnionąodpodażowychszo-
kówtechnologicznych�WpływimpulsupolegającegonazmianiepoziomuTFP
rozciągasięnawieleokresów�Zarazemjednak,mimoiżczęstoprzyjmujesię,że
zmianypodażowemającharaktertrwały,nadającszeregomczasowymcharakter
błądzeniaprzypadkowego(por�Nelson,Plosser,1982),towmodelachRBCre-
zygnujesięztegozałożenia,utrzymując,żewpływposzczególnychimpulsów
słabniezokresunaokres�
WstandardowymmodeluRBCszokitechnologiczneokreślonesąpoprzez
procesautoregresyjny(por�np�Dejong,Dave,2007):
2
z
z
z
z
t
1
−
+
+
)
z
N
,
,
)
ε
tz
,
ε
tz
,
1(
−=
,0(~
ρρ
z
(5)
εσ
t
,
zρ )jestnieznacznieniższyodjedności,
wktórymwspółczynnikautoregresji(
gwarantując stacjonarność zmiennej, a zarazem zapewniając utrzymywanie się
przezwieleokresówwpływuszokutechnologicznegonafunkcjęprodukcji�
WpierwszychmodelachRBC,wktórychm�in�nieuwzględnianopolityki
fiskalnej,zakładano,żewytworzonaprodukcjamożebyćprzeznaczonajedynie
nakonsumpcjęlubinwestycje:
=
y
t
,
(6)
c
+
i
t
t
gdzie:
it–inwestycje�
Gospodarstwarezygnujązczęścikonsumpcji,ponieważpoziominwestycji
dodatniowpływanazasóbkapitałuwprzyszłości:
k
)
δ−+=+
1
1(
i
k
t
t
gdzieδoznaczastopędeprecjacji,
t
,
)1,0(∈δ (0,1)�
W gospodarce określonej poprzez powyższe równania gospodarstwa do-
mowezastająpewienzasóbkapitałuorazpewienpoziomTFP(zmiennestanu)
idokonujątakichwyborów,któremaksymalizująichwartośćoczekiwanąsumy
zdyskontowanychużyteczności(por�np�Ljungqvist,Sargent,2004;McCandless,
2008)�Gospodarstwadomoweustalającczaspracyjednocześniepodejmujądecy-
zjedotycząceilościczasuwolnego�Zarazemwybórpoziomukonsumpcjiokreśla,
jakailośćdochodumożebyćprzeznaczonanainwestycje,atozkoleideterminuje
(7)
15
jednocześnie podejmują decyzje dotyczące ilości czasu wolnego. Zarazem wybór poziomu
konsumpcji określa, jaka ilość dochodu może być przeznaczona na inwestycje, a to z kolei
determinuje przyszły zasób kapitału. Alternatywnie, wybór gospodarstw domowych dotyczyć
może przyszłego poziomu kapitału, który determinuje wysokość konsumpcji i inwestycji.14 W
przyszłyzasóbkapitału�Alternatywnie,wybórgospodarstwdomowychdotyczyć
takim przypadku otrzymuje się, że w standardowym modelu RBC z niepodzielną pracą
możeprzyszłegopoziomukapitału,którydeterminujewysokośćkonsumpcjiiin-
gospodarstwa domowe maksymalizują oczekiwaną sumę zdyskontowanych użyteczności
westycji9�Wtakimprzypadkuotrzymujesię,żewstandardowymmodeluRBC
z niepodzielną pracą gospodarstwa domowe maksymalizują oczekiwaną sumę
postaci:
zdyskontowanychużytecznościpostaci10:
EU
t
0
t
{ln[
t
z
lke
t
1
t
1(
)
k
t
k
t
1
]
A
1(
l
t
)}
. 15
�
(8)
(8)
Wartościzmiennychdecyzyjnychsąwynikiemoptymalnychdecyzjigospo-
darstwdomowych�Abyokreślićwartościwszystkichzmiennychmodelupotrzeb-
najestjedynieznajomośćparametrów,zasobukapitałuwokresiepoczątkowym
i wpływu poszczególnych szoków technologicznych (reprezentowanych przez
składniklosowy)�
względów obliczeniowych (McCandless, 2008).
14 Przyjęcie za zmienną decyzyjną przyszłej ilości kapitału zamiast konsumpcji jest wygodniejsze ze
17
Wwieluprzypadkach,pokonstrukcjimodeluteoretycznegowoparciuodane
15 Przy znormalizowaniu całkowitego zasobu czasu wolnego do jedności.
statystyczne następuje jego weryfikacja ekonometryczna� W modelach realnego
cyklu koniunkturalnego często rezygnuje się z estymacji parametrów metodami
ekonometrycznymiorazzbadaniazgodnościdopasowaniadanychwynikających
zmodeluzdanymiempirycznymi(por�Dejong,Dave,2007)�Wynikatopoczęści
zfaktu,żemodeleRBCsąbardzoogólneinieuwzględniająwieluzakłóceńwy-
stępującychwrealnejgospodarceimającychznaczącywpływnawartościzmien-
nych�ZarazemścieżkirealizacjizmiennychwmodelachRBCsąbardzowrażliwe
naniewielkiezmianyzałożeńlubwartościzmiennych�Wrezultacie,uznaniedopa-
sowaniamodeludodanychrzeczywistychzanajważniejszekryteriumumożliwia
wyestymowanierównań,coprawdadobrzedopasowanychwobrębiepróby,alenie-
oddającychzależnościekonomicznychinienadającychsiędoprognozowaniapoza
próbą�ZtegoteżwzględuwmodelachRBCzamiastestymacjinapodstawierze-
czywistychdanychczęstostosujesięsymulacjeopartenasztucznychdanych,wy-
generowanychnapodstawierównańmodelu(por�np�Snowdon,Vane,Wynarczyk,
1998;Barillasiin�,2007;Griffoli,2007)�Wnioskidotyczącezachowaniasięgospo-
darkimodelowejprzeprowadzasiępowykonaniuodpowiedniodużej,określonej
przezbadacza,liczbysymulacjiiobliczeniucharakterystykszeregówczasowych
wygenerowanychprzezmodel�Następnieporównujesięodchyleniastandardowe
iwspółczynnikikorelacjiwystępującewgospodarcemodelowejzodpowiednimi
charakterystykamirzeczywistejgospodarki�Modelocenianyjestnapodstawiepo-
dobieństwamodelowychirzeczywistychdynamicznychcharakterystykzmiennych
ekonomicznych(por�Kuchta,Piłat,2010)�
Badanie zgodności statystycznych właściwości zmiennych wygenerowa-
nychorazrzeczywistychwymagawyodrębnieniazszeregówczasowychelementu
9 Przyjęcie za zmienną decyzyjną przyszłej ilości kapitału zamiast konsumpcji jest
wygodniejszezewzględówobliczeniowych(McCandless,2008)�
10 Przyznormalizowaniucałkowitegozasobuczasuwolnegodojedności�
16
2
Kalibracja polega na wyborze takich wartości parametrów, które mają ekonomiczne
uzasadnienie i powodują, że model generuje dane o regularnościach przypominających
cyklicznego�Wysokość komponentów cyklicznych uzależniona jest przy tym od
fluktuacje w rzeczywistej gospodarce (por. Canova, 2007)16. W standardowym modelu RBC
metodyszacowaniaprodukcjipotencjalnej,którąwyznaczyćmożnam�in�napod-
stawiefiltrówstatystycznych,takichjakfiltrHodrickaiPrescotta(1980),Baxter
występuje siedem parametrów: A, z z
,z Wartości tych
iKinga(1995),ChristianoiFitzgeralda(1999),lubwoparciuofunkcjęproduk-
cji�Nakształtowaniesięcharakterystykzmiennychmodeludużywpływmająrów-
parametrów zależą od tego, jaka jest częstotliwość danych17. Poniżej przedstawiono typowo
nieżwartościparametrów�Wartościteuzyskaćmożnawwynikukalibracji(por�np�
przyjmowane wartości parametrów (por. np. Hansen, Wright, 1992; Jarociński, 1997). Stopę
KydlandiPrescott,1982i1996;Hansen1985;Summers,1986)�Kalibracjapole-
ganawyborzetakichwartościparametrów,któremająekonomiczneuzasadnienie
deprecjacji kapitału zazwyczaj kalibruje się na poziomie wynoszącym 2,5 kwartalnie,
ipowodują,żemodelgenerujedaneoregularnościachprzypominającychfluktuacje
czyli około 10 rocznie. Charakteryzujący funkcję produkcji parametr wyznaczyć
wrzeczywistejgospodarce(por�Canova,2007)11�WstandardowymmodeluRBC
występujesiedemparametrów:β,A,δ,ρz,z̅ ,θ,
,zεσ �Wartościtychparametrówza-
można jako średni udział dochodu z kapitału w dochodzie całkowitym. Autoregresję łącznej
leżąodtego,jakajestczęstotliwośćdanych12�Poniżejprzedstawionotypowoprzyj-
produktywności czynników produkcji, umożliwiającą transmisję szoków podażowych na inne
mowanewartościparametrów(por�np�Hansen,Wright,1992;Jarociński,1997)�
Stopędeprecjacjikapitałuδ zazwyczajkalibrujesięnapoziomiewynoszącym2,5
zktóry najczęściej przyjmuje się na poziomie 0,95.
okresy, określa współczynnik
kwartalnie,czyliokoło10 rocznie�Charakteryzującyfunkcjęprodukcjiparametr
θwyznaczyćmożnajakośredniudziałdochoduzkapitałuwdochodziecałkowitym�
Oznacza to bardzo silną autoregresję przy jednoczesnym zachowaniu stacjonarności TFP.
Autoregresjęłącznejproduktywnościczynnikówprodukcji,umożliwiającątransmi-
z , wyznacza
,z , przy danym współczynniku autoregresji
Wariancja składnika losowego
sjęszokówpodażowychnainneokresy,określawspółczynnikρz,którynajczęściej
przyjmujesięnapoziomie0,95�Oznaczatobardzosilnąautoregresjęprzyjedno-
,z wyznaczyć można oparciu o dane dotyczące wariancji
zmienność TFP. Wariancję
2
,zεσ ,
czesnym zachowaniu stacjonarności TFP� Wariancja składnika losowego
przy danym współczynniku autoregresji ρz, określa zmienność TFP� Wariancję
produkcji, tj. na takim poziomie, aby odchylenie standardowe produkcji w modelu zrównać z
,zεσ wyznaczyćmożnaoparciuodanedotyczącewariancjiprodukcji,tj�natakim
rzeczywistą zmiennością produkcji. Średnia wartość łącznej produktywności czynników
poziomie,abyodchyleniestandardoweprodukcjiwmodeluzrównaćzrzeczywistą
zmiennością produkcji� Średnia wartość łącznej produktywności czynników pro-
produkcji jest zazwyczaj normalizowana do jedności. Parametr A uzyskuje się w wyniku
dukcjijestzazwyczajnormalizowanadojedności�ParametrA uzyskujesięwwyni-
przekształceń funkcji opisanej równaniem (8) 0 na podstawie wzoru:
kuprzekształceńfunkcjiopisanejrównaniem(8)napodstawiewzoru13:
2
2
2
2
A
1)(11(
l
k
y
1
)
. 18
�
(9)
(9)
11 WśródinnychmetodwyznaczaniaparametrówmodeluDSGEwymienićmożnam�in�esty-
macjęwoparciuofunkcjęwiarygodności(por�np�Altug,1989;Canova,2007;Dejong,Dave,2007),
estymacjęprzywykorzystaniuuogólnionejmetodymomentów(por�np�ChristianoiEichenbaum,
16 Wśród innych metod wyznaczania parametrów modelu DSGE wymienić można m.in. estymację w
1992;Canova2007),minimalizacjędystansupomiędzyfunkcjamireakcjinaimpulsuzyskanymi
oparciu o funkcję wiarygodności (por. np. Altug, 1989; Canova, 2007; Dejong, Dave, 2007), estymację przy
napodstawiemodeluinapodstawiewektorowejautoregresji(por�Christiano,EichenbaumiEvans
wykorzystaniu uogólnionej metody momentów (por. np. Christiano i Eichenbaum, 1992; Canova 2007),
2005;RotembergiWoodford1997)orazpodejściebayesowskie(por�Schorfheide,2000;Smets,
minimalizację dystansu pomiędzy funkcjami reakcji na impuls uzyskanymi na podstawie modelu i na
Wouters,2003;Rabanal,Rubio-Ramirez,2005;Gradzewicz,Makarski,2009)�
podstawie wektorowej autoregresji (por. Christiano, Eichenbaum i Evans 2005; Rotemberg i Woodford 1997)
oraz podejście bayesowskie (por. Schorfheide, 2000; Smets, Wouters, 2003; Rabanal, Rubio-Ramirez, 2005;
strumieni�
Gradzewicz, Makarski, 2009).
12 Wzależnościodczęstotliwościdanychprzedewszystkimzmieniasięstosunekzasobówdo
13 Najpierw oblicza się pochodną względem ilości pracy i przyrównuje ją do zera (co jest
17 W zależności od częstotliwości danych przede wszystkim zmienia się stosunek zasobów do strumieni.
jednym z warunków koniecznych maksymalizacji funkcji opisanej równaniem (8))� Następnie
18 Najpierw oblicza się pochodną względem ilości pracy i przyrównuje ją do zera (co jest jednym z
zakłada się równowagę długookresową, co umożliwia pominięcie indeksów oznaczających czas
warunków koniecznych maksymalizacji funkcji opisanej równaniem (8)). Następnie zakłada się równowagę
długookresową, co umożliwia pominięcie indeksów oznaczających czas i wykorzystanie zależności: i - k = 0 ,
czyli: y = c - k . W rezultacie, wykorzystując wcześniej wyznaczone parametry oraz dane dotyczące średniej
ilości czasu pracy (l) i średniego stosunku kapitału do produktu (k/y), otrzymuje się wzór na parametr A
określony równaniem (9).
17
Pobierz darmowy fragment (pdf)