Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00440 008588 20239836 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcania - ebook/pdf
Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcania - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 408
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-3094-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> gospodarcze i handlowe
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Niniejsze książka stanowi kompleksowe opracowanie monograficzne dotyczące odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia. Problematyka ta, o istotnym znaczeniu praktycznym i teoretycznym, nie była jak dotychczas przedmiotem systemowego omówienia w polskiej literaturze. Analiza Autora obejmuje zwłaszcza całkowicie nieznane na gruncie Kodeksu handlowego normy wynikające z art. 512, 526, 548 i 568 KSH. Znaczącym novum tych regulacji jest umożliwienie na ich podstawie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez wspólników (akcjonariuszy) spółek, a z mocy art. 568 KSH także przez wierzycieli, bezpośrednio od osób zarządzających. Tak określony zakres podmiotowy stanowi „nową jakość” w stosunku do innych polskich przepisów o odpowiedzialności cywilnej funkcjonariuszy spółek handlowych, w których podmiotami uprawnionymi są na ogół wyłącznie spółki. Prowadzone rozważania dotyczą ponadto odpowiedzialności określonej w art. 293 i 483 KSH.

Prezentowana pozycja zawiera omówienie istotnych zagadnień teoretycznych, jak też obejmuje praktyczne przykłady nadużyć menedżerów w procesach restrukturyzacyjnych. W książce przedstawiono aspekty materialno prawne oraz proceduralne. Autor uwzględnił ponadto dotychczasowe orzecznictwo sądów oraz dokonał analizy prawno-porównawczej.

Opracowanie jest adresowane do prawników, a w tym teoretyków prawa oraz osób wykonujących zawody prawnicze, a także funkcjonariuszy spółek handlowych uczestniczących w procesach restrukturyzacyjnych.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE Paweł Błaszczyk Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia Wydawnictwo C.H. Beck PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia Polecamy nasze publikacje z zakresu prawa handlowego: S. Sołtysiński (red.) PRAWO SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH. TOM 17a i 17b System Prawa Prywatnego S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH. KOMENTARZ. TOM I–V, wyd. 2 Du¿e Komentarze Becka J. Bieniak i in. KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH Du¿e Komentarze Becka. Edycja limitowana S. Włodyka (red.) PRAWO UMÓW HANDLOWYCH. TOM 5, wyd. 3 System Prawa Handlowego A. Szumański (red.) ARBITRAŻ HANDLOWY. TOM 8 System Prawa Handlowego S. Gurgul PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE, wyd. 8 Du¿e Komentarze Becka E. Skibińska KODEKS SPÓŁEK HANDLOWYCH. EDYCJA CZWARTA Kodeks System www.sklep.beck.pl Paweł Błaszczyk Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia Seria Prawo Gospodarcze i Handlowe pod redakcj¹ Profesora Stanis³awa W³odyki Redaktor prowadz¹cy: Natalia Adamczyk Wydanie publikacji zosta³o dofinansowane przez Kancelariê Adwokacko-Radcowsk¹ B³aszczyk i Partnerzy © Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa Sk³ad i ³amanie: DTP Service Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-255-3093-8 ISBN ebook 978-83-255-3094-5 Mojemu Tacie Spis treści Wprowadzenie ............................................................................................. XIII Wykaz skrótów ............................................................................................ XVII Literatura .................................................................................................... XXI Rozdział I. Zagadnienia ogólne .................................................................. 1 1. Ogólna charakterystyka odpowiedzialności cywilnej za procesy łączenia się, podziału i przekształcenia spółki handlowej ...................... 1.1. Pojęcie odpowiedzialności cywilnej ................................................ 1.2. Pojęcie osoby działającej za spółkę handlową ............................... 1.3. Łączenie się, podział i przekształcanie spółek handlowych a pojęcie procesów restrukturyzacyjnych .............................................. 2. Polskie regulacje prawne w zakresie odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia .................................................................................... 2.1. Regulacje Kodeksu handlowego z 1934 r. ...................................... 2.2. Regulacje Kodeksu spółek handlowych z 2000 r. ........................... 2.2.1. Uwagi ogólne ........................................................................ 2.2.2. Wpływ prawa Unii Europejskiej na treść regulacji .............. 2.2.3. Regulacje odpowiedzialności za procesy łączenia się i podziału spółki ............................................................................. 2.2.4. Regulacja odpowiedzialności za proces przekształcenia spółki ............................................................................................... 2.2.5. Zakres stosowania przepisów Kodeksu cywilnego z 1964 r. 2.3. Rola przepisów pozakodeksowych ................................................. 2.3.1. Stosowanie art. 98 OfertaPublU ........................................... 2.3.2. Stosowanie art. 114 i n. KP ................................................... 2.3.3. Stosowanie art. 4a RachU ..................................................... 2.3.4. Rola innych przepisów pozakodeksowych ........................... Rozdział II. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia – uwagi prawno-porównawcze ................................................................................ 1. Uwagi ogólne ......................................................................................... 2. Prawo niemieckie ................................................................................... 2.1. Źródła regulacji ............................................................................... 2.2. Zakres odpowiedzialności ............................................................... 2.3. Charakter i konstrukcja prawna odpowiedzialności ....................... 2.4. Zasady dochodzenia roszczeń ......................................................... 1 1 7 11 17 17 20 20 22 26 30 34 37 38 43 45 49 51 51 53 53 54 58 59 VII Spis treści 3. Prawo francuskie .................................................................................... 3.1. Źródła regulacji ............................................................................... 3.2. Zakres odpowiedzialności ............................................................... 3.3. Charakter i konstrukcja prawna odpowiedzialności ....................... 3.4. Zasady dochodzenia roszczeń ......................................................... 4. Prawo Wielkiej Brytanii ......................................................................... 4.1. Źródła regulacji ............................................................................... 4.2. Zakres odpowiedzialności ............................................................... 4.3. Charakter i konstrukcja prawna odpowiedzialności ........................ 4.4. Zasady dochodzenia roszczeń ......................................................... 5. Prawo USA ............................................................................................. 5.1. Źródła regulacji ............................................................................... 5.2. Zakres odpowiedzialności ............................................................... 5.3. Charakter i konstrukcja prawna odpowiedzialności ........................ 5.4. Zasady dochodzenia roszczeń ......................................................... Rozdział III. Charakter prawny i znaczenie odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę ........................................................ 1. Uwagi ogólne ......................................................................................... 2. Odszkodowawczy charakter odpowiedzialności ................................... 3. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę a odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa ........................................ 3.1. Potrzeba i kryterium kwalifikacji ................................................... 3.2. Kontraktowy charakter odpowiedzialności wobec spółki .............. 3.3. Sui generis charakter odpowiedzialności wobec wspólników i osób trzecich ........................................................................................ 4. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę na tle rodzajów odpowiedzialności w spółkach handlowych .......................... 4.1. Klasyfikacje odpowiedzialności w spółkach handlowych .............. 4.2. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę w świetle kryterium podmiotowego ....................................................................... 4.3. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę w świetle kryterium przedmiotowego .................................................................... 4.4. Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę w świetle kryterium charakteru prawnego odpowiedzialności .............................. 5. Celowość szczególnej regulacji odpowiedzialności cywilnej za procesy łączenia się, podziału i przekształcenia spółki handlowej ... Rozdział IV. Zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę ........................................................ 1. Zakres podmiotowy odpowiedzialności ................................................. 1.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 1.2. Osoby ponoszące odpowiedzialność ............................................... 1.2.1. Indywidualny charakter odpowiedzialności ......................... 1.2.2. Osoby odpowiedzialne za procesy łączenia się i podziału spółki .............................................................................................. VIII 60 60 62 65 67 69 69 72 76 77 78 78 81 83 86 89 89 91 92 92 98 105 108 108 113 116 117 119 129 129 129 133 133 134 Spis treści 1.2.2.1. Osoby odpowiedzialne w spółkach kapitałowych ............. 1.2.2.2. Osoby odpowiedzialne w łączących się spółkach osobowych ...................................................................................... 1.2.3. Osoby odpowiedzialne za proces przekształcenia spółki ..... 1.2.3.1 Uwagi ogólne ...................................................................... 1.2.3.2. Problem odpowiedzialności prokurentów spółek .............. 1.2.3.3. Problem odpowiedzialności członków organów nadzorczych i kontrolnych spółek .................................................. 1.2.3.4. Problem odpowiedzialności tzw. rzekomych reprezentantów spółki ..................................................................... 1.3. Osoby uprawnione do naprawienia szkody ..................................... 1.3.1. Osoby uprawnione w procesach łączenia się i podziału spółki .............................................................................................. 1.3.2. Osoby uprawnione w procesie przekształcenia spółki ......... 2. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności .............................................. 2.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 2.2. Zdarzenie wywołujące szkodę ........................................................ 2.3. Szkoda ............................................................................................. 2.3.1. Charakterystyka szkody objętej odpowiedzialnością osób działających za spółkę .................................................................... 2.3.2. Szkoda spółki a szkoda jej wspólników ............................... 2.4. Związek przyczynowy .................................................................... Rozdział V. Konstrukcja prawna odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę ................................................................................ 1. Uwagi ogólne ......................................................................................... 2. Bezprawne działanie lub zaniechanie .................................................... 2.1. Charakter bezprawności w ramach odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę ................................................................... 2.2. Przesłanki bezprawności ................................................................. 2.2.1. Sprzeczność z prawem lub postanowieniami umowy albo statutu spółki ........................................................................... 2.2.2. Bezprawność a niedołożenie wymaganej staranności .......... 2.2.3. Zastosowanie art. 484 KSH ................................................. 2.2.4. Rola zasad „ładu (nadzoru) korporacyjnego” (corporate governance) .................................................................................... 3. Zasada odpowiedzialności ..................................................................... 3.1. Wina ................................................................................................ 3.1.1. Zakres zastosowania zasady winy w ramach odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę ............. 3.1.2. Pojęcie winy osoby działającej za spółkę ............................. 3.1.3. Wina osoby działającej za spółkę a bezprawność ................ 3.1.4. Postacie winy osoby działającej za spółkę ........................... 3.1.4.1. Uwagi ogólne ..................................................................... 3.1.4.2. Wina umyślna .................................................................... 3.1.4.3. Wina nieumyślna ............................................................... 134 145 152 152 154 155 158 159 159 168 171 171 174 176 176 182 191 197 197 199 199 201 201 206 213 219 227 227 227 232 234 241 241 242 243 IX Spis treści 3.2. Miernik staranności ........................................................................ 3.2.1. Pojęcie i zakres zastosowania szczególnego miernika staranności w ramach odpowiedzialności cywilnej osób działających za spółkę .................................................................... 3.2.2. Problem miernika staranności w ramach odpowiedzialności z art. 568 KSH ................................................................................ 3.2.2.1. Zastosowanie miernika staranności z art. 293 § 2 i art. 483 § 2 KSH .......................................................................... 3.2.2.2. Zastosowanie mierników staranności z art. 355 § 1 i 2 KC ............................................................................................. 3.2.3. Treść szczególnego miernika staranności ............................ 3.2.4. Problem skutków prawnych naruszenia szczególnego miernika staranności ...................................................................... 3.3. Przesłanki ekskulpacyjne ................................................................. 3.4. Przesłanki ekskulpacyjne a działanie w granicach dopuszczalnego ryzyka gospodarczego ............................................................................ 3.5. Ciężar dowodu ................................................................................ 3.6. Odpowiedzialność solidarna ........................................................... Rozdział VI. Dochodzenie roszczeń odszkodowawczych ........................ 1. Wniesienie powództwa odszkodowawczego ......................................... 1.1. Dojście do skutku połączenia, podziału lub przekształcenia spółki a dopuszczalność wniesienia powództwa .................................... 1.2. Właściwość sądu i trybu postępowania ........................................... 1.2.1. Powództwo dotyczące szkód w procesie łączenia się i podziału spółki .............................................................................. 1.2.2. Powództwo dotyczące szkód w procesie przekształcenia spółki ............................................................................................... 1.2.3. Dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym ............. 1.3. Uchwała w sprawie dochodzenia roszczeń przez spółkę ................ 1.4. Zastosowanie powództwa w trybie tzw. actio pro socio ................. 1.5. Wniesienie powództwa na zasadach ogólnych ............................... 2. Ochrona osób działających za spółkę przed nieuzasadnionym wniesieniem powództwa ........................................................................ 2.1. Uwagi ogólne .................................................................................. 2.2. Kaucja na zabezpieczenie pokrycia szkody grożącej pozwanemu .. 2.2.1. Ustanowienie kaucji ............................................................. 2.2.2. Skutki ustanowienia kaucji ................................................... 2.3. Odpowiedzialność cywilna powoda za nieuzasadnione wniesienie powództwa ............................................................................................. 3. Przesłanki negatywne powództwa odszkodowawczego ........................ 3.1. Przedawnienie roszczeń .................................................................. 3.2. Zwolnienie od odpowiedzialności ................................................... 3.2.1. Uwagi ogólne ........................................................................ 3.2.2. Ograniczenia dopuszczalności zwolnienia od odpowiedzialności ..................................................................... 246 246 249 249 253 258 263 273 281 288 291 297 297 297 301 301 304 306 311 317 321 324 324 327 327 331 333 338 338 345 345 347 X Spis treści 3.2.3. Problem dopuszczalności zwolnienia od odpowiedzialności w umowie lub statucie spółki ..................... 3.2.4. Zwolnienie od odpowiedzialności a udzielenie absolutorium ................................................................................... Zakończenie ................................................................................................. Indeks rzeczowy ......................................................................................... 351 353 363 371 XI Wprowadzenie W spółkach prawa handlowego, a w szczególności w spółkach typu kapita- łowego, można zaobserwować ścieranie się rozmaitych, często przeciwstawnych interesów. Wynika to z rozbieżności oczekiwań tzw. aktorów korporacyjnych, ta- kich jak spółka, wspólnicy (jej ekonomiczni właściciele), osoby zarządzające oraz wierzyciele. Napięcia i ewentualne konflikty powstają zarówno pomiędzy spół- ką oraz jej wspólnikami albo wierzycielami, jak i pomiędzy samymi wspólnika- mi – przede wszystkim, gdy pozycja jednego z nich jest dominująca względem pozostałych. Cechą wspólną płaszczyzn potencjalnych sporów jest występowa- nie w nich: po jednej stronie – podmiotów decydujących w sprawach spółki, a po drugiej stronie – podmiotów pozbawionych większego wpływu na sprawy spółki. W spółkach kapitałowych odzwierciedleniem tej prawidłowości jest rozbieżność interesów, która może wystąpić na osi: wspólnicy spółki – osoby zarządzające. Napięcia pomiędzy tymi podmiotami stanowią konsekwencję wyraźnego oddzie- lenia w spółkach typu kapitałowego funkcji „menedżerskich” od funkcji „właści- cielskich”, zgodnie z wyróżnianą w doktrynie zasadą „rozdzielności kapitału od zarządzania”1. Zasygnalizowane konflikty interesów są szczególnie widoczne w ramach pro- cesów łączenia się, podziału i przekształcania spółek, które w niniejszym opra- cowaniu zostały określone zbiorczym mianem „procesów restrukturyzacyjnych”. Instytucje prawne Tytułu IV KSH wykraczają poza zwykły zakres funkcjono- wania spółek handlowych, skutkując istotnymi zmianami co do formy prawnej prowadzonej przez nie działalności i wiążąc się niejednokrotnie z doniosłymi konsekwencjami finansowymi dla spółek, ich wspólników i – pośrednio – wie- rzycieli. W efekcie, wystąpienie jakichkolwiek nieprawidłowości w postępowa- niu osób przeprowadzających procesy restrukturyzacyjne naraża „aktorów kor- poracyjnych” na poniesienie znaczących szkód. Potencjalnie poszkodowanymi są głównie wspólnicy mniejszościowi, niemający decydującego wpływu na przemia- ny ustrojowe spółek i uzależnieni w tym zakresie od sposobu działania osób za- rządzających. Dlatego też, w praktyce przeobrażeń prawno-ustrojowych spółek bardzo istotne znaczenie ma odpowiednie zabezpieczenie interesów uczestniczą- cych w nich podmiotów. O doniosłości tej problematyki świadczy również jej wy- raźne uregulowanie w prawie Unii Europejskiej. Zważywszy że przygotowanie i przeprowadzenie postępowań restrukturyzacyjnych niemal w całości przynależy do kompetencji zarządców – a przyznanie wspólnikom prawa do podjęcia osta- tecznej decyzji w tym zakresie nie zawsze jest wystarczającym zabezpieczeniem przed nadużyciami – jednym z filarów ochrony prawnej interesów wspólników 1 Zob. A. Szumański, [w:] S. Sołtysiński, A. Szajkowski, A. Szumański, J. Szwaja, Kodeks spółek handlowych, t. I, Komentarz do artykułów 1–150, Warszawa 2001, s. 45. XIII Wprowadzenie w omawianych procesach jest instytucja odpowiedzialności cywilnej funkcjona- riuszy spółki. Odpowiedzialność ta ma charakter odszkodowawczy i w świetle polskiego prawa ponoszona jest przez osoby zarządzające i nadzorujące w spół- kach kapitałowych oraz przez wspólników prowadzących sprawy spółek osobo- wych. Obie te kategorie osób zwane są łącznie w niniejszej pracy osobami działa- jącymi za spółkę lub menedżerami spółki. Odpowiedzialność cywilna za procesy łączenia się, podziału i przekształca- nia spółek handlowych nie została jak dotąd poddana systemowemu omówieniu w polskim piśmiennictwie. Większość publikacji w tym zakresie obejmuje albo całość problematyki odpowiedzialności cywilnoprawnej w spółkach2 lub wybra- ne jej przypadki normatywne3, albo całość zagadnień związanych z procesami restrukturyzacyjnymi spółek4, względnie prezentację jednego z nich5. Instytucje prawne dotyczące wyłącznie odpowiedzialności cywilnej za łączenie się, podział i przekształcanie spółek są w tych opracowaniach jedynie fragmentem znacznie obszerniejszych rozważań. Mając na uwadze, że unormowania Tytułu IV KSH obowiązują dopiero od 2001 r. i w większości nie występowały w poprzednio obowiązującej regulacji polskiego prawa spółek, poglądy doktryny i orzecznictwo sądowe ukształtowane na tle przepisów Kodeksu handlowego jedynie w ograni- czonym zakresie znajdują zastosowanie do nowego ustawodawstwa. W szczegól- ności dotyczy to całkowicie nieznanych w poprzednim stanie prawnym norm wy- nikających z art. 512, 526, 548 i 568 KSH, które są zasadniczym przedmiotem oceny w niniejszym opracowaniu. Istotnym novum tych regulacji jest umożliwie- nie na ich podstawie dochodzenia roszczeń odszkodowawczych przez wspólni- ków (akcjonariuszy) spółek, a z mocy art. 568 KSH także przez wierzycieli, bez- pośrednio od osób zarządzających. Tak określony zakres podmiotowy stanowi nową jakość w stosunku do innych przypadków normatywnych odpowiedzialno- ści cywilnej funkcjonariuszy spółek handlowych, w których podmiotami upraw- nionymi są na ogół wyłącznie spółki, nie zaś ich wspólnicy. Prowadzone rozważania dotyczą ponadto odpowiedzialności wynikającej z art. 293 i 483 KSH. Uzasadniony jest pogląd, że zakres zastosowania tych norm obejmuje nie tylko instytucje prawne Tytułu III KSH, ale również łączenie się, po- dział i – w zakresie niewyłączonym przez art. 568 KSH – przekształcanie spółek. Konstrukcja prawna art. 293 i 483 KSH oraz art. 512, 526, 548 i 568 KSH jest niemal tożsama i w przedstawionych wywodach przepisy te zostały ujęte jako jed- nolite unormowanie odpowiedzialności cywilnoprawnej za procesy restruktury- 2 Zob. T. Siemiątkowski, Odpowiedzialność cywilnoprawna w spółkach kapitałowych, 3 Zob. K. Bilewska, Dochodzenie roszczeń spółki kapitałowej przez jej wspólników (actio Warszawa 2007. pro socio), Warszawa 2008. 4 Zob. A. Kidyba (red.), A. Witosz, Łączenie, podział i przekształcanie spółek, Biblioteka Prawa Spółek, t. IV, Warszawa 2007; Z. Majkut, Łączenie się, podział i przekształcanie spó- łek prawa handlowego. Studium prawne, ekonomiczne i edukacyjne, Toruń 2007. 5 Zob. G. Miś, Przekształcanie spółek handlowych, Warszawa 2005; A. Stępień, Prze- kształcenia spółek handlowych, Warszawa 2005; M. Borkowski, Łączenie się spółek akcyj- nych, Warszawa 2001; P. Pinior, Podział spółek kapitałowych w prawie polskim i niemiec- kim, Warszawa 2003. XIV Wprowadzenie zacyjne, na podstawie którego uprawnionymi do roszczeń odszkodowawczych są zarówno wspólnicy spółek, jak też same spółki i – w określonym zakresie – osoby trzecie. Wypada podkreślić, że analiza zawarta w niniejszej pracy dotyczy wyłącz- nie odpowiedzialności osób działających za spółkę, z pominięciem innych przy- padków odpowiedzialności cywilnej w procesach restrukturyzacyjnych. Nie zo- stały poddane omówieniu przepisy o odpowiedzialności ponoszonej przez spółkę (art. 509 § 3, art. 544 § 3 i art. 51617 § 3 KSH) oraz biegłego rewidenta (art. 513, 527, 549 i 568 § 2 KSH). Argumentem przemawiającym za ograniczeniem ram tematycznych opracowania do odpowiedzialności jedynie menedżerów spółek są znaczące odmienności konstrukcyjne pomiędzy art. 293, 483, 512, 526, 548 i 568 KSH a wymienionymi wyżej regulacjami. Istotne jest również, że prowadzone rozważania zostały skoncentrowane na odpowiedzialności osób podejmujących w procesach restrukturyzacyjnych określone działania lub zaniechania albo osób mających taką możliwość, i odpowiadających za powstałe w tych procesach szko- dy. Poza zakresem omówienia pozostaje natomiast problematyka odpowiedzial- ności za zobowiązania restrukturyzowanych spółek, a w tym subsydiarna odpo- wiedzialność wspólników łączących się lub podlegających przekształceniu spółek osobowych. Zasadniczym celem pracy jest określenie charakteru i konstrukcji prawnej od- powiedzialności cywilnej w procesach restrukturyzacyjnych. Artykuł 512, 526, 548 i 568 KSH wprowadzają do polskiego prawodawstwa autonomiczne zasa- dy odpowiedzialności odszkodowawczej funkcjonariuszy spółek. Zważywszy że osobami uprawnionymi na podstawie tych przepisów są wspólnicy (akcjonariu- sze) spółek, a podmiotami zobowiązanymi są członkowie władz spółek, w pre- zentowanych regulacjach doszło niejako do „przełamania” wyróżnianej w spół- kach kapitałowych zasady „rozdzielności kapitału od zarządzania”. Co więcej, normy te umożliwiają dochodzenie roszczeń także wspólnikom łączących się lub przekształcanych spółek osobowych oraz, zgodnie z art. 568 KSH, określają obo- wiązek odszkodowawczy w stosunku do osób trzecich, takich jak np. wierzyciele spółek. Z tych względów oraz wobec swoistej konstrukcji prawnej omawianych regulacji, która w części zbliżona jest do odpowiedzialności deliktowej z art. 415 i n. KC, w części zaś do odpowiedzialności kontraktowej z art. 471 i n. KC, od- powiedzialność osób działających za spółkę w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcenia uznano w niniejszym opracowaniu za rozwiązanie sui generis na tle innych polskich przepisów o odpowiedzialności cywilnoprawnej. Za postawio- ną tezą przemawia także szczególnie określony zakres przedmiotowy tych norm oraz ich autonomiczny termin przedawnienia roszczeń. Wydaje się natomiast, że odpowiedzialność z art. 293 i 483 KSH nie ma sui generis charakteru prawnego, lecz – odmiennie niż art. 512, 526, 548 i 568 KSH – przynależy do kategorii od- powiedzialności kontraktowej. Celem opracowania jest także rozstrzygnięcie wielu zagadnień szczegółowych, związanych przede wszystkim z jej zakresem podmiotowym i przedmiotowym oraz zasadami dochodzenia roszczeń odszkodowawczych. Określenia wymaga m.in., kto ponosi odpowiedzialność i za co odpowiada oraz jakie są zasady wno- szenia powództw odszkodowawczych, ochrony osób pozwanych i zwolnienia od obowiązku naprawienia szkody. Kwestie te mają doniosłe znaczenie dla praktyki XV Wprowadzenie stosowania analizowanych przepisów i niewątpliwie składają się na ich całościo- wą prezentację. Jednym z najbardziej spornych zagadnień jest ustalenie skutków prawnych naruszenia miernika staranności. Dyskusyjne jest bowiem, czy niedo- chowanie standardów w tym zakresie stanowi – podobnie jak np. w prawie nie- mieckim, amerykańskim lub francuskim – o bezprawności postępowania mene- dżera spółki, czy też dotyczy wyłącznie oceny jego zawinienia. Cenne są również – wykraczające w istotnej mierze poza zakres unormowań Kodeksu spółek hand- lowych – rozważania dotyczące tzw. szkody pośredniej wspólników, zakresu poję- cia winy osoby działającej za spółkę oraz przesłanek ekskulpacyjnych. Włączenie tych zagadnień, poruszanych dotąd głównie na tle ogólniejszej perspektywy regu- lacji Kodeksu cywilnego, było podyktowane ich ważką rolą dla odpowiedzialno- ści cywilnej w procesach restrukturyzacyjnych i posłużyło do wyprowadzenia cie- kawych wniosków mających zastosowanie do prawa spółek. W opracowaniu wykorzystano przede wszystkim metodę dogmatyczną oraz prawno-porównawczą. Wyprowadzone wnioski oparto na wykładni przepisów prawnych, dorobku polskiej doktryny i orzecznictwie sądowym. W mniejszym natomiast stopniu odwołano się do metody historycznej i empirycznej, zważyw- szy że omawiane regulacje Kodeksu spółek handlowych nie miały swoich odpo- wiedników w ramach Kodeksu handlowego, a praktyka ich stosowania jest jak dotąd niewielka. Istotne znaczenie dla prowadzonych badań miała analiza praw- no-porównawcza, a w szczególności nawiązania do prawa Unii Europejskiej oraz systemów prawnych państw, w których przyjęto inne niż w Polsce modele odpo- wiedzialności cywilnej za procesy restrukturyzacyjne spółek handlowych. Szero- kie spojrzenie na tematykę pracy pozwoliło ustrzec się schematycznego, zdeter- minowanego wyłącznie rodzimymi regulacjami, postrzegania odpowiedzialności cywilnej menedżerów. Niniejsza praca została sporządzona na podstawie rozprawy doktorskiej przy- gotowanej i obronionej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiel- lońskiego. Promotorem rozprawy był Prof. dr hab. Andrzej Szumański, któremu bardzo dziękuję za okazaną pomoc, życzliwość i inspirację naukową. Składam również podziękowania recenzentom rozprawy doktorskiej – Prof. dr. hab. Woj- ciechowi Katnerowi i Prof. dr. hab. Wojciechowi Pyziołowi – za udzielenie cen- nych wskazówek i wartościowych uwag, które umożliwiły mi poprawienie pier- wotnej wersji opracowania. Warszawa, sierpień 2011 r. Autor XVI Wykaz skrótów 1. Źródła prawa AktG . . . . . . . . . . . . . . Das Aktiengesetz z 6.9.1965 r. (BGBL I 1965, s. 1089) CA 2006 . . . . . . . . . . . Companies Act z 8.11.2006 r. C. com . . . . . . . . . . . . Code de commerce z 24.7.1966 r. (La loi no 66–537) KC . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, KH . . . . . . . . . . . . . . . poz. 93 ze zm.) rozporządzenie Prezydenta RP z 27.6.1934 r. – Kodeks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.) KP . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. KPC . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilne- z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.) go (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) (Dz.U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.) KSH . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych OfertaPublU . . . . . . . . ustawa z 29.7.2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorgani- zowanego obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz.U. Nr 184, poz. 1539 ze zm.) PrBank . . . . . . . . . . . . ustawa z 19.8.1997 r. – Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665 ze zm.) RachU . . . . . . . . . . . . ustawa z 29.10.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.) Szósta Dyrektywa . . . Szósta Dyrektywa Rady z 17.12.1982 r. dotyczą- ca podziału spółek akcyjnych (Dz.Urz. UE L 378 z 31.12.1982 r., s. 47) Trzecia Dyrektywa . . . Trzecia Dyrektywa Rady z 9.10.1978 r. dotyczą- ca łączenia się spółek akcyjnych (Dz.Urz. UE L 295 z 20.10.1978 r., s. 36) TFUE . . . . . . . . . . . . . Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana (Dz.Urz. UE C 83 z 30.3.2010 r., s. 47) Europejską TWE . . . . . . . . . . . . . . Traktat ustanawiający Wspólnotę z 25.3.1957 r. (Dz.Urz. UE C 224 z 31.8.1992 r., s. 1) Umw. G . . . . . . . . . . . niemiecka ustawa z 28.10.1994 r. o przekształcaniu podmiotów prawnych – Umwandlungsgesetz (BGBL 1994 I, s. 3210) XVII Wykaz skrótów 2. Organy i instytucje ETS . . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Sprawiedliwości SA . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Apelacyjny SN . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy 3. Publikatory i czasopisma Biul. SN . . . . . . . . . . . Biuletyn Sądu Najwyższego Dz.U. . . . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw Dz.Urz. UE . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej Gl. . . . . . . . . . . . . . . . . Glosa KPP . . . . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa Prywatnego MoP . . . . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy NP . . . . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo OSA . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych OSN . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego OSNC . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna OSNCP . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cywilna oraz OSNP . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubez- Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych pieczeń Społecznych OSP . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich OSPiKA . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych Pal. . . . . . . . . . . . . . . . Palestra PiP . . . . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo PPH . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Prawa Handlowego Prok. i Pr. – wkł. . . . . . Prokuratura i Prawo – wkładka Pr. Sp. . . . . . . . . . . . . . Prawo Spółek PUG . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego TPP . . . . . . . . . . . . . . . Transformacje Prawa Prywatnego 4. Inne skróty art. . . . . . . . . . . . . . . . artykuł cz. . . . . . . . . . . . . . . . . część lit. . . . . . . . . . . . . . . . . litera m.in. . . . . . . . . . . . . . . między innymi n. . . . . . . . . . . . . . . . . . następny (-a, -e) np. . . . . . . . . . . . . . . . . na przykład Nr . . . . . . . . . . . . . . . . numer oprac. . . . . . . . . . . . . . opracowanie niepubl. . . . . . . . . . . . . niepublikowany (-a, -e) pkt . . . . . . . . . . . . . . . punkt por. . . . . . . . . . . . . . . . porównaj poz. . . . . . . . . . . . . . . . pozycja red. . . . . . . . . . . . . . . . redakcja XVIII Wykaz skrótów tom tekst jednolity to jest to znaczy s. . . . . . . . . . . . . . . . . . strona sp. z o.o. . . . . . . . . . . spółka z ograniczoną odpowiedzialnością t. . . . . . . . . . . . . . . . . . tekst jedn. . . . . . . . . . . tj. . . . . . . . . . . . . . . . . tzn. . . . . . . . . . . . . . . . UE . . . . . . . . . . . . . . . Unia Europejska ust. . . . . . . . . . . . . . . . ustęp v. . . . . . . . . . . . . . . . . versus w zw. . . . . . . . . . . . . . w związku wyd. . . . . . . . . . . . . . . wydanie zd. . . . . . . . . . . . . . . . . zdanie ze. zm. . . . . . . . . . . . . ze zmianami zob. . . . . . . . . . . . . . . . zobacz XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Odpowiedzialność cywilna osób działających za spółkę handlową w procesie jej łączenia się, podziału i przekształcania
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: