Odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych może dotyczyć szerokiego kręgu osób. Krąg ten obejmuje kierowników jednostek sektora finansów publicznych i ich pracowników, a także osoby działające w imieniu jednostek organizacyjnych niezaliczanych do sektora finansów publicznych. Celem dwuczęściowego cyklu jest przedstawienie praktycznego komentarza do każdego artykułu ustawy o dyscyplinie finansów publicznych (1–41), z przywołaniem aktualnego orzecznictwa GKO.
W części I komentarza zostały omówione przepisy od art. 1 do art. 16 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych. Z Poradnika można dowiedzieć się m.in.:
• na jakich zasadach za naruszenia dyscypliny finansów publicznych odpowiadają kierownicy jednostek sektora finansów publicznych oraz ich pracownicy,
• jakich obowiązków, których niewykonanie lub nienależyte wykonanie stanowi naruszenie dyscypliny finansów publicznych, kierownik jednostki nie może skutecznie przekazać podległym pracownikom,
• w jaki sposób skonstruować dokumenty potwierdzające przekazanie obowiązków przez kierownika jednostki pracownikom tej jednostki, aby odpowiedzialność za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ponosili ci pracownicy,
• jakie są znamiona czynów naruszających dyscyplinę finansów publicznych opisane w art. 5–16 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych.
Darmowy fragment publikacji:
Art. 1 – Zakres regulacji zawartych w ustawie
I. Ogólne zasady stosowania ustawy o dyscyplinie finansów publicznych
W art. 1–3 ustawy z 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finan-
sów publicznych (dalej: ustawa o dyscyplinie finansów publicznych) zostały zawarte ogólne
wskazówki co do zasad stosowania tej ustawy, w tym objaśnione zostało znaczenie terminów
używanych w tej ustawie oraz zakres wyłączeń spod jej stosowania.
1. Art. 1 – Zakres regulacji zawartych w ustawie
Art. 1..Ustawa określa zasady i zakres odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finan-
sów publicznych, organy właściwe oraz postępowanie w sprawach o naruszenie dyscypliny
finansów publicznych.
W ustawie o dyscyplinie finansów publicznych ustalono specjalny reżim odpowiedzialności za
naruszenie dyscypliny finansów publicznych, lecz nie zdefiniowano samego pojęcia „dyscypli-
na.finansów.publicznych”, normując jedynie zakres podmiotowy i przedmiotowy odpowie-
dzialności z tytułu jej naruszenia, odpowiednio w przepisach:
●● art. 4 i 4a – zakres.podmiotowy – wskazanie osób ponoszących odpowiedzialność za naru-
szenie,
●● art. 5 do 18c – zakres.przedmiotowy – określenie katalogu czynów stanowiących narusze-
nie dyscypliny finansów publicznych.
Ponadto ustawa oraz wydane na jej podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z 5 lipca
2005 r. (w sprawie działania organów orzekających w sprawach o naruszenie dyscypliny finan-
sów publicznych oraz organów właściwych do pełnienia funkcji oskarżyciela i w sprawie reje-
stru prowadzonego przez Główną Komisję Orzekającą w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny
Finansów Publicznych) określają:
1) zasady ponoszenia odpowiedzialności;
2) rodzaje stosowanych kar i zasady ich wymierzania;
3) organy właściwe do prowadzenia postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finan-
sów publicznych, takie jak:
●● organy orzekające: I instancji – komisje orzekające, II instancji – Główna Komisja Orzekają-
ca w Sprawach o Naruszenie Dyscypliny Finansów Publicznych (dalej: GKO),
●● organy właściwe do wypełniania funkcji oskarżyciela: w I instancji – rzecznicy dyscypliny
finansów publicznych i ich zastępcy, II instancji – Główny Rzecznik Dyscypliny Finansów
Publicznych i jego zastępcy;
4) zasady prowadzenia postępowania w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicz-
nych.
W doktrynie przyjmuje się, że przez dyscyplinę finansów publicznych rozumie się przestrzega-
nie.prawnie wyznaczonych reguł ustalania, poboru i egzekucji należności stanowiących środki
publiczne oraz gospodarowanie nimi w skali mikroekonomicznej, czyli w jednostkach sektora
finansów publicznych oraz poza nimi, jeśli podmioty te korzystają ze środków publicznych.
6
czerwiec 2017 r.
Art. 1 – Zakres regulacji zawartych w ustawie
Reguły te są przede wszystkim zawarte w ustawie z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicz-
nych (dalej: uofp), a także w wielu innych ustawach i aktach wykonawczych prawa materialne-
go, z których do najważniejszych zalicza się:
1). .ustawy:
●● z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (dalej: upzp),
●● z 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym,
●● z 16 grudnia 2016 r. o zasadach zarządzania mieniem państwowym,
●● z 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty bud owlane,
●● z 29 września 1994 r. o rachunkowości (dalej: uor),
●● z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (dalej: ustawa o samorządzie gminnym),
●● z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (dalej: ustawa o samorządzie powiatowym),
●● z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (dalej: ustawa o samorządzie woje-
wództwa),
●● z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja podatkowa),
●● regulujące zasady ustalania i pobierania dochodów bud żetowych, m.in.: ustawa z 21
sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami, ustawa z 26 lipca 1991 r. o podatku
dochodowym od osób fizycznych (dalej: updof), ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku
dochodowym od osób prawnych (dalej: updop), ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od
towarów i usług, ustawa z 13 listopada 2003 r. o dochodach jednostek samorządu tery-
torialnego, ustawa z 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych, ustawa z 15
listopada 1984 r. o podatku rolnym, ustawa z 30 października 2002 r. o podatku leśnym;
●● z 2 grudnia 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu finansowania inwestycji
2). .rozporządzenia:
a) Rady.Ministrów:
z bud żetu państwa,
b) Ministra.Finansów:
stwa,
●● z 15 stycznia 2014 r. w sprawie szczegółowego sposobu wykonywania bud żetu pań-
●● z 20 grudnia 2010 r. w sprawie rodzaju i trybu dokonywania operacji na rachunkach
bankowych prowadzonych dla obsługi bud żetu państwa w zakresie krajowych środ-
ków finansowych oraz zakresu i terminów udostępniania informacji o stanach środ-
ków na tych rachunkach,
●● z 21 grudnia 2012 r. w sprawie płatności w ramach programów finansowych z udzia-
łem środków europejskich oraz przekazywania informacji dotyczących tych płatności,
●● z 3 września 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu i trybu udzielania i rozliczania
dotacji przedmiotowych,
●● z 7 grudnia 2010 r. w sprawie sposobu prowadzenia gospodarki finansowej jednostek
bud żetowych i samorządowych zakładów bud żetowych,
●● z 16 stycznia 2014 r. w sprawie sprawozdawczości bud żetowej (dalej: rozporządzenie
●● z 4 marca 2010 r. w sprawie sprawozdań jednostek sektora finansów publicznych
o sprawozdawczości bud żetowej),
w zakresie operacji finansowych.
czerwiec 2017 r.
7
Art. 2 – Słowniczek pojęć
Nie.każde.naruszenie.reguł.dotyczących.zasad.ustalania,.poboru.i.egzekucji.należności.
bud.żetowych.oraz.zasad.gospodarowania.środkami.publicznymi,.wynikających.z.przywo-
łanych.aktów.prawnych,.stanowi.naruszenie.dyscypliny.finansów.publicznych. Za narusze-
nie tych norm mogą grozić sankcje.przewidziane w innych przepisach, np.:
●● w uofp, np. instytucja blokowania planowanych wydatków bud żetowych (art. 177 uofp – w
odniesieniu do bud żetu państwa oraz art. 260 uofp – w odniesieniu do bud żetów jednostek
samorządu terytorialnego), która może być stosowana w przypadku stwierdzenia w okre-
ślonych jednostkach: niegospodarności, opóźnień w realizacji zadań, nadmiaru posiadanych
środków lub poważnych naruszeń zasad gospodarki finansowej,
●● w ustawie z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (dalej: k.k.) i ustawie z 20 maja 1971 r. – Ko-
deks wykroczeń (dalej: k.w.) odnośnie do czynów naruszających zasady gospodarowania
środkami publicznymi, które jednocześnie mogą wypełniać znamiona przestępstw lub wy-
kroczeń,
●● w ustawie z 10 września 1999 r. – Kodeks karny skarbowy (dalej: k.k.s.) w odniesieniu do
czynów naruszających zasady gospodarowania środkami publicznymi, stanowiących prze-
stępstwa lub wykroczenia skarbowe.
Poza tym za naruszenie większości reguł nie grożą żadne sankcje – oprócz ewentualnych kar
dyscyplinarnych związanych z naruszeniem obowiązków pracowniczych.
Niezależnie od odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych czy odpo-
wiedzialności karnej, niektóre naruszenia zasad prowadzenia gospodarki finansowej jednostek
sektora publicznego mogą wiązać się z pociągnięciem do odpowiedzialności osób, które się ich
dopuściły na podstawie ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (dalej: k.c.) – w zakresie
odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną Skarbowi Państwa, jednostkom samorządu teryto-
rialnego lub innym jednostkom organizacyjnym należącym do sektora publicznego oraz ustawy
z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.) – w zakresie odpowiedzialności pracowników
jednostek organizacyjnych sektora publicznego za szkodę wyrządzoną pracodawcy.
2. Art. 2 – Słowniczek pojęć
Art. 2..Określenia zawarte w dziale II: „finanse publiczne”, „środki publiczne”, „jednost-
ka sektora finansów publicznych”, „bud żet”, „plan finansowy”, „wydatek”, „dotacja”,
„rezerwa”, „sprawozdanie z wykonania procesów gromadzenia środków publicznych i ich
rozdysponowania” oraz „kontrola zarządcza” mają znaczenie nadane im w ustawie z dnia
27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. Nr 157, poz. 1240, z późn.zm.).
W artykule 2 ustawy o dyscyplinie finansów publicznych zostały zawarte objaśnienia terminów
używanych w tej ustawie. Na potrzeby tej ustawy terminy te nie zostały odrębnie zdefiniowane,
ich znaczenie jest takie samo, jak przyjęte w uofp. Takie uregulowanie tych kwestii ma zapew-
niać jednolite ustalanie zakresu tych pojęć używanych m.in. do określania znamion czynów
stanowiących naruszenia dyscypliny finansów publicznych i usunięcie wątpliwości interpreta-
cyjnych. Objaśnienia tych terminów przedstawia tabela.1.
8
czerwiec 2017 r.
Art. 2 – Słowniczek pojęć
Tabela 1. Objaśnienia terminów używanych w ustawie o dyscyplinie finansów publicznych
według znaczenia nadanego im przez uofp
Termin używany
w ustawie o dyscyplinie
finansów publicznych
Przepis uofp
Znaczenie terminu według uofp
Finanse publiczne
art. 3
Środki publiczne
art. 5 i 6
Uofp definiuje finanse publiczne jako procesy związane z gromadze-
niem środków publicznych oraz ich rozdysponowywaniem, obejmujące
w szczególności:
1) gromadzenie dochodów i przychodów publicznych,
2) wydatkowanie środków publicznych,
3) finansowanie potrzeb pożyczkowych bud żetu państwa,
4) zaciąganie zobowiązań angażujących środki publiczne,
5) zarządzanie środkami publicznymi,
6) zarządzanie długiem publicznym,
7) rozliczenia z bud żetem Unii Europejskiej.
Uofp definiuje środki publiczne poprzez ich enumeratywne wyliczenie.
Środkami publicznymi są:
1) dochody publiczne;
2) środki pochodzące z bud żetu Unii Europejskiej oraz niepodlegające
zwrotowi środki z pomocy udzielanej przez państwa członkowskie
Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA);
3) środki pochodzące ze źródeł zagranicznych niepodlegające zwrotowi,
inne niż wymienione w pkt 2;
4) przychody bud żetu państwa i bud żetów jednostek samorządu teryto-
rialnego oraz innych jednostek sektora finansów publicznych pocho-
dzące:
a) ze sprzedaży papierów wartościowych,
b) z prywatyzacji majątku Skarbu Państwa oraz majątku jednostek
samorządu terytorialnego,
c) ze spłat pożyczek i kredytów udzielonych ze środków publicznych,
d) z otrzymanych pożyczek i kredytów,
e) z innych operacji finansowych (zalicza się tu także środki przekaza-
ne z rachunków depozytowych Ministra Finansów, o których mowa
w art. 83a, na inne rachunki Ministra Finansów);
5) przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z pro-
wadzonej przez nie działalności oraz pochodzące z innych źródeł.
Dochodami publicznymi są:
1) daniny publiczne, do których zalicza się: podatki, składki, opłaty, wpłaty
z zysku przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych spółek Skarbu
Państwa oraz banków państwowych, a także inne świadczenia pieniężne,
których obowiązek ponoszenia na rzecz państwa, jednostek samorządu
terytorialnego, państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek
sektora finansów publicznych wynika z odrębnych ustaw;
2) inne dochody bud żetu państwa, jednostek samorządu terytorialnego
oraz innych jednostek sektora finansów publicznych należne na pod-
stawie odrębnych ustaw lub umów międzynarodowych;
czerwiec 2017 r.
9
Pobierz darmowy fragment (pdf)
