Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
01099 026835 21123993 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Pojęcie powiernictwa - konstrukcja prawna zarządu powierniczego - ebook/pdf
Pojęcie powiernictwa - konstrukcja prawna zarządu powierniczego - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 551
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 83-7387-866-1 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> gospodarcze i handlowe
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Niniejsza pozycja stanowi wszechstronne, a jednocześnie jedno z pierwszych, opracowań instytucji zarządu powierniczego. Zawarta w niej problematyka została przedstawiona z szerszej perspektywy historycznej i prawnoporównawczej (powiernictwo w prawie angielskim, szkockim, niemieckim). Pozwala ona na pogłębienie spojrzenia na wiele problemów teoretycznych i praktycznych związane z powiernictwem. Poczynając od ujecia powiernictwa w prawie polskim, przez zaprezentowanie treści umowy powierniczej, analizowanej już na przykładzie zarządu powierniczego rozważania kumulują się na regule polegającej na zrównoważeniu ochrony udzielonej beneficjantowi oraz osobom trzecim (w razie egzekucji czy upadłości). Ostatni rozdział stanowi prezentacja czynności powierniczej w powiązaniu z innymi stosunkami prawnymi: stosunkiem korporacyjnym w spółce, węzłem małżeńskiej wspólności majątkowej czy prawem spadkowym. Całość rozważań zilustrowana jest obficie zebranymi i przytoczonymi głosami doktryny i judykatury.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

PRAWO GOSPODARCZE I HANDLOWE Pojêcie powiernictwa – konstrukcja prawna zarz¹du powierniczego Polecamy nasze publikacje z serii Prawo Gospodarcze i Handlowe: Stanis³aw W³odyka KODEKSOWE SPÓ£KI ATYPOWE Grzegorz Miœ PRZEKSZTA£CANIE SPÓ£EK HANDLOWYCH Sebastian Koczur ROSZCZENIA ZE STOSUNKU PRACY CZ£ONKA ZARZ¥DU SPÓ£KI KAPITA£OWEJ Adam Borowski KONSTRUKCJA I CHARAKTER PRAWNY UMÓW DOTYCZ¥CYCH INSTRUMENTÓW POCHODNYCH Adam Mariañski, Adam Karolak ODPOWIEDZIALNOŒÆ CZ£ONKÓW ZARZ¥DU ZA ZOBOWI¥ZANIA SPÓ£KI Z O.O. W ŒWIETLE PRZEPISÓW PRAWA HANDLOWEGO I PODATKOWEGO Arkadiusz Radwan PRAWO POBORU W SPÓ£CE AKCYJNEJ, wyd. 1 Micha³ Romanowski WARUNKOWE PODWY¯SZENIE KAPITA£U www.sklep.beck.pl Robert Rykowski Pojêcie powiernictwa – konstrukcja prawna zarz¹du powierniczego Seria Prawo Gospodarcze i Handlowe pod redakcj¹ Profesora Stanis³awa W³odyki Wydane we wspó³pracy z Instytutem Prawa Spó³ek i Inwestycji Zagranicznych, Sp. z o.o. w Krakowie. Redakcja: Dagna Kordyasz © Wydawnictwo C. H. Beck 2005 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Krzysztof Biesaga Druk i oprawa: PWP INTERDRUK, Warszawa ISBN 83-7387-866-1 Spis treœci Spis treœci Spis treœci XI Wstêp .......................................................................................................... Wykaz skrótów .......................................................................................... XVII Ustawodawstwo.......................................................................................... XXI Orzecznictwo ............................................................................................. XXIII Bibliografia ................................................................................................. XXVII Rozdzia³ I. Rys historyczny ..................................................................... 1. Wprowadzenie.................................................................................. 2. Powiernictwo w prawie rzymskim .................................................. 3. Powiernictwo w prawie feudalnym ................................................. 4. Instytucje powiernicze na ziemiach polskich.................................. 5. Podsumowanie ................................................................................. Rozdzia³ II. Powiernictwo w wybranych systemach prawnych .......... 1. Wprowadzenie.................................................................................. 2. Trust w prawie angielskim............................................................... 2.1. Definicja trustu ........................................................................ 2.2. Warunki powstania trustu ........................................................ 2.3. Treœæ stosunku powierniczego ................................................ 2.3.1. Zasady ogólne............................................................... 2.3.2. Obowi¹zki powiernika ................................................. 2.3.3. Uprawnienia powiernika .............................................. 2.3.4. Odpowiedzialnoœæ powiernika z tytu³u naruszenia wa- runków trustu .............................................................. 2.3.5. Pozycja prawna beneficjenta........................................ 2.4. Rodzaje trustu .......................................................................... 2.4.1. Charity trust.................................................................. 2.4.2. Resulting trust .............................................................. 2.4.3. Constructive trust ......................................................... 2.4.4. Discretionary trust........................................................ 2.5. Ustanie trustu........................................................................... 3. Trust w prawie szkockim ................................................................. 3.1. Definicja trustu ........................................................................ 3.2. Powstanie trustu....................................................................... 3.3. Strony stosunku powierniczego .............................................. 3.4. Treœæ stosunku powierniczego ................................................ 1 1 1 17 20 23 25 25 27 29 34 38 38 40 43 45 47 50 52 53 55 57 59 59 62 64 65 68 V Spis treœci 3.4.1. Obowi¹zki powiernika ................................................. 3.4.2. Uprawnienia powiernika .............................................. 3.4.3. Uprawnienia beneficjenta ............................................ 3.5. Wygaœniêcie trustu................................................................... 3.6. Rodzaje trustu .......................................................................... 3.7. Zastosowanie trustu ................................................................. 4. Treuhand w prawie niemieckim ...................................................... 4.1. Definicja powiernictwa ........................................................... 4.2. Fiduziarische Treuhand ........................................................... 4.3. Zastosowanie stosunku powierniczego................................... 4.3.1. Prawo spadkowe........................................................... 4.3.2. Powiernictwo dla celów charytatywnych .................... 4.3.3. Powiernictwo celem zabezpieczenia ........................... 4.3.4. Pozosta³e formy zastosowania Fiduziarische Treuhand...................................................................... 5. Powiernictwo w pozosta³ych systemach ......................................... 6. Podsumowanie ................................................................................. Rozdzia³ III. Ujêcie stosunku powierniczego na gruncie prawa polskiego – zagadnienia ogólne ......................................................... 1. Wprowadzenie.................................................................................. 2. Uwagi terminologiczne.................................................................... 3. Uwagi metodologiczne .................................................................... 4. Pojêcie powiernictwa ...................................................................... 4.1. Ujêcie normatywne.................................................................. 4.1.1. Regulacje ustawy o gospodarowaniu nieruchomoœciami rolnymi Skarbu Pañstwa ............................................. 4.1.2. Pozycja Agencji Mienia Wojskowego ......................... 4.1.3. Regulacje ustawy o funduszach inwestycyjnych ........ 4.1.4. Wykorzystanie stosunku powierniczego w publicznym obrocie papierami wartoœciowymi ............................. 4.1.5. Stosunek powierniczy a konstrukcja przew³aszczenia na zabezpieczenie........................................................ 4.1.6. Bankowy rachunek powierniczy.................................. 4.1.7. Powierniczy zarz¹d prawami autorskimi .................... 4.1.8. Pozosta³e ustawy (ustawa o obligacjach, ustawa o li- stach zastawnych i bankach hipotecznych) ................ 4.1.9. Podsumowanie.............................................................. 4.2. Ujêcie judykatury .................................................................... 4.2.1. Przew³aszczenie na zabezpieczenie ............................. 4.2.2. Pozosta³e formy czynnoœci powierniczych.................. 4.2.3. Podsumowanie.............................................................. 4.3. Ujêcie doktrynalne................................................................... 5. Podsumowanie ................................................................................. VI 68 72 74 76 77 79 80 82 84 90 90 90 91 92 94 103 108 108 109 110 115 116 116 126 127 135 137 138 146 147 148 150 151 156 158 160 167 Spis treœci 5.1. Krytyka definicji dotychczasowych........................................ 5.2. Propozycja definicji w³asnej ................................................... Rozdzia³ IV. Dopuszczalnoœæ umów powierniczych w prawie polskim................................................................................................. 1. Uwagi wprowadzaj¹ce ..................................................................... 2. Zobowi¹zaniowy charakter powiernictwa....................................... 2.1. Analiza zagadnienia ................................................................ 2.2. Zagadnienie w³asnoœci podzielonej ........................................ 2.3. Zasada numerus clausus praw rzeczowych............................. 3. Powiernictwo w œwietle zasady swobody umów ............................ 3.1. Swoboda kontraktowania w prawie polskim .......................... 3.2. Natura (w³aœciwoœæ) stosunku................................................. 3.3. Ograniczenia wynikaj¹ce z ustawy ......................................... 3.3.1. Pozornoœæ ..................................................................... 3.3.2. Obejœcie prawa ............................................................. 3.3.3. Wyzysk ......................................................................... 3.3.4. Kwestie szczegó³owe ................................................... 3.4. Zasady wspó³¿ycia spo³ecznego ............................................. 4. Podsumowanie ................................................................................. Rozdzia³ V. Wstêpna charakterystyka stosunku zarz¹du powierniczego...................................................................................... 1. Uwagi wprowadzaj¹ce ..................................................................... 2. Konstrukcja prawna zarz¹du powierniczego................................... 3. Umowa zarz¹du powierniczego jako umowa nienazwana.............. 4. Umowa zarz¹du powierniczego a zastêpstwo poœrednie ............... 5. Umowa zarz¹du powierniczego a umowy nazwane ....................... 5.1. Umowa zlecenia ...................................................................... 5.2. Prowadzenie cudzych spraw bez zlecenia .............................. 5.3. Umowa przew³aszczenia na zabezpieczenie........................... 5.4. Inne umowy ............................................................................. 6. Charakter prawny umowy zarz¹du powierniczego ......................... 6.1. Czynnoœæ powiernicza jako czynnoœæ prawna jednolita ........ 6.2. Czynnoœæ powiernicza jako czynnoœæ prawna dwustronna.... 6.3. Czynnoœæ powiernicza mortis causa oraz inter vivos............. 6.4. Konsensualny i realny charakter czynnoœci powierniczej...... 6.5. Zobowi¹zuj¹cy oraz zobowi¹zuj¹co-rozporz¹dzaj¹cy charak- ter czynnoœci powierniczej ..................................................... 6.6. Dwustronnie i jednostronnie zobowi¹zuj¹cy charakter czynno- œci powierniczej ...................................................................... 6.7. Odp³atny i nieodp³atny charakter czynnoœci powierniczej..... 6.8. Czynnoœæ powiernicza jako czynnoœæ wzajemna ................... 6.9. Czynnoœæ powiernicza jako czynnoœæ przysparzaj¹ca ........... 6.10. Kauzalnoœæ czynnoœci powierniczej ..................................... 6.11. Samoistnoœæ czynnoœci powierniczej.................................... 168 174 178 178 181 182 194 199 201 202 205 210 213 218 223 224 226 230 231 231 232 241 245 249 250 256 258 259 262 262 263 264 266 268 269 271 271 272 275 281 VII Spis treœci Rozdzia³ VI. Strony stosunku powierniczego........................................ 1. Uwagi wprowadzaj¹ce ..................................................................... 2. Konstrukcje podmiotowe ................................................................. 3. Uczestnicy umowy powierniczej..................................................... 4. Ograniczenia podmiotowe ............................................................... 4.1. Problematyka ustawy o nabywaniu nieruchomoœci przez cu- dzoziemców ............................................................................ 4.2. Problematyka ustawy o ograniczeniu prowadzenia dzia³alnoœci gospodarczej przez osoby pe³ni¹ce funkcje publiczne .......... 4.3. Regulacje Kodeksu spó³ek handlowych ................................. 5. Konstrukcja prawna ......................................................................... 5.1. Dwustronny charakter umowy powierniczej .......................... 5.2. Umowa powiernicza jako umowa o œwiadczenie na rzecz oso- by trzeciej ............................................................................... 5.3. Umowa powiernicza oparta o stosunek przekazu................... Rozdzia³ VII. Powstanie, treœæ oraz ustanie stosunku powierniczego 1. Hród³a stosunku powierniczego....................................................... 2. Zobowi¹zania powiernika................................................................ 2.1. Wymóg starannego dzia³ania .................................................. 2.2. Obowi¹zek zachowania wartoœci powierzonego maj¹tku oraz zwi¹zany z tym obowi¹zek dokonywania inwestycji............ 2.3. Odpowiedzialnoœæ powiernika za d³ugi .................................. 2.4. Obowi¹zek rozliczenia siê z beneficjentem............................ 2.5. Zakaz konkurencji ................................................................... 3. Odpowiedzialnoœæ powiernika z tytu³u niewykonania lub niew³aœciwego wykonania umowy................................................. 4. Uprawnienia powiernika.................................................................. 5. Pozycja beneficjenta ........................................................................ 5.1. Charakter roszczenia beneficjenta .......................................... 5.2. Rozporz¹dzenie mieniem powierniczym ................................ 5.3. Zagadnienia postêpowania egzekucyjnego............................. 5.3.1. Egzekucja skierowana przeciwko powiernikowi ........ 5.3.2. Egzekucja skierowana przeciwko powierzaj¹cem ...... 5.3.3. Egzekucja skierowana przeciwko osobie trzeciej ....... 5.4. Czynnoœci powiernicze w postêpowaniu upad³oœciowymu ... 5.4.1. Upad³oœæ powiernika.................................................... 5.4.2. Problematyka bezskutecznoœci czynnoœci upad³ego ... 5.4.3. Upad³oœæ powierzaj¹cego ............................................ 6. Pozycja osób trzecich wobec stosunku powierniczego................... 7. Przedmiot zarz¹du powierniczego................................................... 7.1. Wierzytelnoœci ......................................................................... 7.2. Udzia³y w spó³ce z o.o. ........................................................... 7.3. Papiery wartoœciowe ............................................................... 7.3.1. Akcje jako przedmiot czynnoœci powierniczej............ VIII 282 282 282 286 289 290 296 297 298 299 300 306 308 308 309 310 314 322 323 328 330 331 333 333 341 352 353 360 361 362 363 370 373 377 379 380 383 387 389 Spis treœci 7.3.2. Weksle jako przedmiot czynnoœci powierniczej.......... 7.3.3. Pozosta³e papiery wartoœciowe .................................... 7.4. Prawa rzeczowe ....................................................................... 7.5. Przedsiêbiorstwo w rozumieniu art. 55 KC ............................ 8. Wygaœniêcie stosunku zarz¹du powierniczego ............................... Rozdzia³ VIII. Relacja stosunku powierniczego do innych stosunków prawnych.......................................................................... 1. Wprowadzenie.................................................................................. 2. Konsekwencje dla umowy zarz¹du powierniczego wynikaj¹ce ze stosunku korporacyjnego ............................................................... 2.1. Umowa powiernicza jako rodzaj umowy akcjonariuszy ........ 2.2. W³aœciwoœæ stosunku korporacyjnego w œwietle zasady swo- body umów ............................................................................. 2.3. Zagadnienie rozszczepienia praw spó³kowych oraz jawnoœci umowy .................................................................................... 2.4. Uprawnienia i obowi¹zki korporacyjne ................................. 2.4.1. Wykonywanie prawa g³osu przez powiernika ............. 2.4.2. Udzia³ powiernika w organach spó³ki ......................... 2.4.3. Zagadnienie konfliktu interesów ................................. 2.5. Wykonywanie uprawnieñ maj¹tkowych ................................. 2.6. Problematyka praw przyznanych osobiœcie akcjonariuszowi 2.7. Kwestie pozosta³e.................................................................... 3. Stosunek powierniczy a ma³¿eñska wspólnoœæ maj¹tkowa ............ 3.1. Kwestia maj¹tku wspólnego ma³¿onków................................ 3.1.1. Przysporzenie na rzecz powiernika.............................. 3.1.2. Przysporzenie na rzecz beneficjenta ............................ 3.1.3. Zmiana ustroju maj¹tkowego ma³¿onków................... 3.2. Zarz¹d maj¹tkiem wspólnym ma³¿onków .............................. 3.3. Zagadnienie zarz¹du po ustaniu ma³¿eñskiej wspólnoœci maj¹tkowej.............................................................................. 4. Stosunek powierniczy w relacjach prawa spadkowego .................. 4.1. Dziedziczenie praw i obowi¹zków powierniczych................. 4.2. Naruszenie umowy powierniczej przez spadkodawcê ........... Zakoñczenie............................................................................................... Indeks rzeczowy ......................................................................................... 395 396 397 401 406 411 411 412 413 416 423 428 429 432 435 442 445 446 447 448 448 462 466 470 479 480 480 484 490 499 IX Wstêp WstêpWstêp Powiernictwo jest jedn¹ z najstarszych koncepcji prawniczych, odzna- czaj¹c¹ siê wyj¹tkow¹ przydatnoœci¹ i ¿ywotnoœci¹. Znane ju¿ prawu rzymskiemu, odegra³o znaczn¹ rolê w wiekach œrednich, a wspó³czeœnie jest narzêdziem rozwiniêtej gospodarki i coraz czêœciej pojawia siê jako instrument stosowany na rynkach finansowych. Jednak u¿ytecznoœæ po- wiernictwa nie ogranicza siê do wymiaru prywatnoprawnego. W szer- szym kontekœcie konstrukcja ta by³a i jest wykorzystywana w ramach pra- wa publicznego czy nawet miêdzynarodowego. Ponadto, obok znaczenia czysto jurydycznego, terminowi „powiernictwo” mo¿na przypisaæ zna- czenie kulturowe, próbuj¹c przy jego pomocy wyjaœniæ niektóre z pa- l¹cych zagadnieñ wspó³czesnoœci. Pojêcia demokracji jako systemu po- wierniczego, „spo³eczeñstwa powierniczego” czy „kapitalizmu powierni- czego”, aczkolwiek nie do koñca jeszcze sprecyzowane, coraz lepiej t³umacz¹ zjawiska gospodarcze i spo³eczne rozgrywaj¹ce siê na naszych oczach1. W ka¿dym jednak przypadku u podstaw regulacji powierniczych le¿y ta sama myœl, sprowadzaj¹ca siê do oddzielenia uprawnieñ w sensie for- malnoprawnym oraz w sensie s³usznoœciowym. Szczególnie wyraŸnie zo- sta³o to zarysowane w systemie angielskim z jego uwra¿liwieniem na po- dzia³ pomiêdzy normami common law a normami equity. W tym rozró¿- nieniu zasadza siê w³aœnie podstawowa, obok niespotykanej gdzie indziej elastycznoœci, cecha powierniczego stosunku prawnego. Dodajmy, ¿e jest to cecha nadzwyczaj trwa³a, wskazuj¹ca tak¿e na pierwotne znaczenie omawianej instytucji i jej zwi¹zek z normami moralnymi. Je¿eli ponadto uwzglêdnimy, ¿e stosunki powiernicze – co do zasady – nie znajduj¹ regu- lacji ustawowej w systemach prawa kontynentalnego, to ³atwo jest zrozu- mieæ, po jak niepewnym i jednoczeœnie szeroko zakreœlonym gruncie przyjdzie siê nam poruszaæ. Z tych wzglêdów nie ulega w¹tpliwoœci, ¿e stosunek powierniczy po- winien staæ siê przedmiotem pog³êbionej refleksji. Poza wszystkim nie bez znaczenia jest fakt, ¿e obecnie tej konstrukcji prawnej towarzyszy 1 Zob. T. Frankel, Fiduciary Law, California Law Review Nr 3/1983, s. 802 i n. XI Wstêp zwiêkszone zainteresowanie w innych kontynentalnych systemach prawa oraz to, ¿e prawo polskie dotychczas nie podjê³o próby mo¿liwie ca³oœcio- wego scharakteryzowania stosunku powierniczego1. Tymczasem w wa- runkach polskich móg³by on wykazaæ jeszcze wiêksz¹ u¿ytecznoœæ, ni¿ ma to miejsce w innych systemach. Na przekonanie takie sk³adaj¹ siê licz- ne luki, niespójnoœæ aktów prawnych (czêsto maj¹ca charakter zarówno niespójnoœci logicznej, dogmatycznej czy aksjologicznej), w koñcu nie- nad¹¿anie regulacji prawnych za rozwijaj¹cymi siê dynamicznie (jednak w sposób niewolny od patologii) przejawami przedsiêbiorczoœci. Na mar- ginesie zauwa¿my, ¿e w sytuacji nieustannych zmian w prawie wy- wo³anych najpierw przebudow¹ ustrojow¹, a nastêpnie dostosowywa- niem polskiego prawodawstwa do wymogów Unii Europejskiej, instytu- cja prawa odznaczaj¹ca siê elastycznoœci¹ mog³aby okazaæ siê bardzo przydatna. Próba przedstawienia fiducji nienaruszaj¹cej obowi¹zuj¹cego porz¹d- ku prawnego zostanie podjêta w niniejszym opracowaniu, którego ramy nie pozwalaj¹ na drobiazgowe ustosunkowanie siê do wszystkich zagad- nieñ wi¹¿¹cych siê ze stosunkiem powierniczym. Zbyt d³ugotrwa³a by³a te¿ jego nieobecnoœæ w teorii i praktyce prawa. Dlatego zostan¹ zaprezen- towane jedynie te kwestie, które maj¹ charakter systemowy i które bêd¹ mog³y stanowiæ podstawê dla uchwycenia wszelkich, albo przynajmniej mo¿liwie wielu, stosunków powierniczych. Przyjmuj¹c taki punkt wyjœcia zdecydowa³em siê na przedstawienie konstrukcji powierniczej na przyk³adzie jednego z jej konkretnych przeja- wów, a mianowicie zarz¹du powierniczego. Za takim postawieniem spra- wy przemawia przekonanie, ¿e ka¿da instytucja prawna najlepiej uciele- œnia siê w konkretnych rozwi¹zaniach, a nie w postaci abstrakcyjnej, niejako oderwanej od konkretnego celu, jakiemu ma s³u¿yæ. Przyjêcie ta- kiego za³o¿enia mo¿e siê spotkaæ z kontrargumentem, ¿e powoduje to za- wê¿enie ujêcia powiernictwa w porównaniu z ujêciem bardziej uniwersal- nym, w³aœciwym i konstytutywnym dla wszystkich jego form. Z argumen- tem tym nale¿y siê zgodziæ jedynie czêœciowo. Sam fakt wê¿szego ujêcia nie wydaje siê byæ zarzutem, przed którym nie mo¿na siê obroniæ. Nale¿y wskazaæ na trzy kwestie. Po pierwsze, jedna z podstawowych postaci sto- sunku powierniczego, jak¹ jest przew³aszczenie na zabezpieczenie, do- czeka³a siê wielu publikacji, w tym dwóch monografii; zasadnie mo¿na wiêc twierdziæ, ¿e podwaliny pod jej wnikliwe, wszechstronne opracowa- 1 Wyj¹tek stanowi ostatnio opublikowana monografia P. Steca, Powiernictwo w prawie polskim na tle porównawczym, Kraków 2005. XII Wstêp nie zosta³y stworzone i mog¹ one stanowiæ twórczy impuls do dalszych rozwa¿añ. Po drugie, wydaje siê, ¿e inna podstawowa forma stosunku po- wierniczego, tj. zarz¹d powierniczy, jest stosunkiem prawnym mog¹cym przejawiaæ siê w wielu rodzajach powiernictwa (tak¿e – choæ w ograni- czonym zakresie – przew³aszczeniu na zabezpieczenie czy podstawieniu powierniczym). Wynika to z faktu, ¿e element sprawowania zarz¹du mo¿e byæ czêœci¹ wielu stosunków powierniczych i w wielu takich stosunkach z mniejszym lub wiêkszym nasileniem wystêpowaæ. Innymi s³owy mo¿na tu mówiæ o swoistym uniwersalizmie tej konstrukcji w odniesieniu do in- nych konstrukcji powierniczych. Po trzecie w koñcu, skoro istniej¹ ele- menty konstytutywne dla ka¿dego typu stosunku powierniczego, to jest oczywiste, ¿e ich omówienie bêdzie konieczne tak¿e w wypadku zarz¹du powierniczego (co wiêcej bêd¹ one musia³y stanowiæ punkt wyjœcia przy dokonywaniu jego charakterystyki). Powy¿sze argumenty pozwalaj¹ stwierdziæ, ¿e mo¿liwe i zasadne jest przedstawienie charakteru prawnego konstrukcji powierniczej na przy- k³adzie zarz¹du powierniczego, gdy¿ ujêcie takie zachowa wszelkie walo- ry wielostronnoœci, a jednoczeœnie zostanie uwolnione od ogólnikowoœci (niebezpieczeñstwo, ¿e popadniemy w tê ostatni¹ jest tym wiêksze, ¿e w polskim prawie brak jest przepisów, które mog³yby byæ odniesione wprost do stosunków powierniczych). Innymi s³owy, stosunek zarz¹du powierniczego, przyjêty jako temat opracowania, stanowi klasyczny wy- raz stosunku fiducjarnego i ogniskuje siê w nim wiele problemów, któ- re dotycz¹ wszystkich stosunków powierniczych. Konstrukcja wywodu wymaga przedstawienia najpierw zagadnieñ pra- wa porównawczego. Jest to niezbêdne ze wzglêdu na brak normatywnej definicji stosunku powierniczego w prawie polskim. Tym samym pierw- szym punktem oparcia musi siê staæ rozumienie powiernictwa wypraco- wane w tradycji prawnej oraz w systemach obcych. Nie ma to s³u¿yæ wa- lorom historycznoporównawczym czy prawnoporównawczym, gdy¿ dla ich przeprowadzenia konieczne by³oby zrekonstruowanie treœci stosunku powierniczego w prawie polskim w oparciu o inne przes³anki. Jak siê wy- daje, w obecnym stanie – przednormatywnym – nie jest to mo¿liwe i nie taki zreszt¹ jest cel opracowania. Zobrazowanie regulacji prawa obcego ma s³u¿yæ jedynie wypracowaniu „uniwersalnego” modelu stosunku po- wierniczego, tak by by³o mo¿liwe uchwycenie cech dla niego najbardziej istotnych. Bêd¹ one stanowi³y punkt wyjœcia dla opisania stosunku po- wierniczego w prawie polskim. Tej ostatniej kwestii s³u¿¹ rozwa¿ania przeprowadzone w rozdziale III. Ustalenie normatywnej treœci powiernictwa bêdzie mo¿liwe dziêki anali- zie ustawodawstwa, judykatury oraz pogl¹dów doktryny, przy czym ten XIII Wstêp ostatni czynnik ma – wobec ubóstwa materia³u normatywnego oraz ukie- runkowania orzecznictwa na kwestie zwi¹zane z przew³aszczeniem na za- bezpieczenie – decyduj¹ce znaczenie. Zauwa¿yæ nale¿y zw³aszcza, ¿e obowi¹zuj¹ce ustawodawstwo, aczkolwiek terminem „powiernictwo” siê pos³uguje, to jednak czyni to niekonsekwentnie i ró¿noraka treœæ norma- tywna temu terminowi jest przypisywana. Taki stan rzeczy wymaga dro- biazgowej analizy. Rozwa¿ania przeprowadzone w tym rozdziale umo¿li- wi¹ wyodrêbnienie cech charakterystycznych dla stosunku powierniczego i zaproponowanie wyjœciowej jego definicji. W rozdziale IV przedmiotem zainteresowania staje siê dopuszczalnoœæ czynnoœci powierniczych. Centralnym punktem, wokó³ którego koncen- truje siê tam przedstawione rozumowanie, jest pytanie: czy stosunek po- wierniczy, tak jak zosta³ on opisany w rozdziale III, mo¿e byæ zakwalifi- kowany jako stosunek prawa rzeczowego? Pytanie to ma tym wiêksz¹ moc, ¿e pozytywna na nie odpowiedŸ w gruncie rzeczy wyklucza, ze wzglêdu na zasadê numerus clausus praw rzeczowych, dopuszczalnoœæ konstrukcji fiducjarnej w prawie polskim. Jednak wnikliwa analiza po- zwala uznaæ, ¿e cechy obligacyjne przewa¿aj¹ nad cechami prawnorze- czowymi. Nakazuje to traktowaæ stosunek powierniczy jako stosunek ob- ligacyjny, a w konsekwencji rozwa¿yæ zagadnienia zwi¹zane z ogranicze- niami wyp³ywaj¹cymi z zasady swobody umów. Pozytywne przes¹dzenie kwestii dopuszczalnoœci czynnoœci powierni- czych bêdzie stanowi³o podstawê dla charakterystyki umowy zarz¹du po- wierniczego (rozdzia³ V). Charakterystyka taka – poniewa¿ jej przedmio- tem bêdzie umowa nienazwana – bêdzie wychodzi³a od przedstawienia ró¿nic pomiêdzy tym rodzajem umowy a umowami do niej zbli¿onymi. Szczególna uwaga musi zostaæ poœwiêcona odpowiedniemu stosowaniu przepisów o zleceniu. W dalszej kolejnoœci zostan¹ przedstawione podsta- wowe cechy charakteryzuj¹ce omawian¹ umowê, a wiêc kwestia jej jed- nolitoœci, kauzalnoœci, wzajemnoœci itp. W ten sposób zostanie stworzone oparcie dla opisu podstawowych praw i obowi¹zków stron umowy za- rz¹du powierniczego. W celu wyjaœnienia konstrukcji zarz¹du powierniczego i oczyszczenia pola przed przyst¹pieniem do omawiania treœci tej umowy, zostan¹ scha- rakteryzowane dodatkowo kwestie podmiotowe (rozdzia³ VI). Zyskuj¹ one na ostroœci w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z uk³adem trójstron- nym: pomiêdzy powierzaj¹cym, powiernikiem oraz beneficjentem po- wiernictwa. Wówczas uwaga powinna zostaæ poœwiêcona naturze upraw- nieñ, które przys³uguj¹ temu ostatniemu. Rzecz nie jest oczywista, skoro podmiot ten nie jest stron¹ umowy powierniczej, lecz – jak to zostanie wy- kazane – ma status osoby trzeciej w rozumieniu art. 393 KC. Nie wolno XIV Wstêp te¿ pomin¹æ ograniczeñ podmiotowych, które z tymi zagadnieniami bar- dzo wyraŸnie siê wi¹¿¹. W wielu przypadkach bowiem stosunek powier- niczy móg³by byæ wykorzystywany w celu obejœcia prawa, zw³aszcza zaœ wszêdzie tam, gdzie przepisy szczególne uniemo¿liwiaj¹ danym podmio- tom podjêcie okreœlonej dzia³alnoœci. Dopiero na tym tle zostan¹ przedstawione szczegó³owe prawa i obo- wi¹zki ka¿dej ze stron. Nerwem stosunku powierniczego s¹ uprawnienia beneficjenta, na podstawie których mo¿e on dochodziæ przeniesienia na niego prawa oraz podjêcia odpowiednich czynnoœci przez powiernika. Na uwagê zas³uguje ochrona prawna zagwarantowana beneficjentowi na wy- padek rozporz¹dzenia przedmiotem powiernictwa w sposób niezgodny z wymogami umowy powierniczej. Innymi s³owy nale¿y rozwa¿yæ, jak dalece jego roszczenia s¹ skuteczne wobec osób trzecich. Kwestia ta na- biera kolorytu w razie upad³oœci powiernika, ewentualnie skierowania eg- zekucji do maj¹tku powierniczego przez wierzycieli powiernika. Reflek- sem tej problematyki staje siê zreszt¹ pozycja prawna tego ostatniego. Tu- taj przedmiotem zainteresowania bêdzie miara starannoœci, któr¹ nale¿y przypisaæ powiernikowi oraz rodzaj i treœæ obowi¹zków wprost zwi¹za- nych z czynnoœciami zarz¹dczymi. Uzupe³nieniem tych rozwa¿añ bêdzie przedstawienie katalogu wybranych praw, których czynnoœæ zarz¹du po- wierniczego mo¿e dotyczyæ (w³asnoœæ, wierzytelnoœci, udzia³y i akcje oraz przedsiêbiorstwo w znaczeniu przedmiotowym). W koñcu, by przedstawiona charakterystyka by³a pe³na, konieczne jest odniesienie stosunku powierniczego do innych stosunków prawnych. Zagadnieniu temu zostanie poœwiêcony rozdzia³ VIII opracowania. Naj- wa¿niejsze wydaje siê nawi¹zanie do stosunku spó³kowego (zw³aszcza przy spó³ce akcyjnej, gdzie powsta³e problemy rzutowaæ mog¹ na przyjête rozwi¹zania w zakresie zbiorowego inwestowania), regulacji ma³¿eñskiej wspólnoœci maj¹tkowej oraz regulacji prawa spadkowego. Relacje te z pewnoœci¹ nie wyczerpuj¹ ca³oœci zjawisk, które na styku fiducji i in- nych stosunków prawnych powstaj¹, niemniej mo¿na je uznaæ za relacje najpowszechniejsze i przez to maj¹ce najwiêksze znaczenie praktyczne. Dodaæ te¿ nale¿y, ¿e s¹ one interesuj¹ce z teoretycznego punktu widzenia. W moim przekonaniu taki wywód wyczerpuje wszystkie najistotniej- sze kwestie, które siê wi¹¿¹ ze stosunkiem powierniczym, a w szczegól- noœci z zarz¹dem powierniczym. Stwarza on tak¿e podstawê do zaprezen- towania kilku wniosków ogólnych oraz postulatów pod adresem ustawo- dawcy. XV Wykaz skrótów Wykaz skrótów Wykaz skrótów 1. Dród³a prawa BGB . . . . . . . . . . . Bürgerliches Gesetzbuch KC . . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny KCN . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny Napoleona KCn . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny niemiecki KH . . . . . . . . . . . . Kodeks handlowy KK . . . . . . . . . . . . Kodeks karny KPC . . . . . . . . . . . Kodeks postêpowania cywilnego KRO . . . . . . . . . . . Kodeks rodzinny i opiekuñczy KSH . . . . . . . . . . . Kodeks spó³ek handlowych KZ . . . . . . . . . . . . Kodeks zobowi¹zañ POPC . . . . . . . . . . Przepisy ogólne prawa cywilnego PrBank . . . . . . . . . Prawo bankowe PrPapW . . . . . . . . Prawo o publicznym obrocie papierami wartoœcio- wymi PrUp . . . . . . . . . . . Prawo upad³oœciowe PrUpadNapr . . . . . Prawo upad³oœciowe i naprawcze KWU . . . . . . . . . . Ustawa o ksiêgach wieczystych i hipotece . . . . . . . . . . Beavan Report 2. Czasopisma prawnicze A.C. . . . . . . . . . . . Appeal Cases Report All E.R. . . . . . . . . All England Reports App. Cas. . . . . . . . Appeal Cases Report Beav. Ch. . . . . . . . . . . . . Chancery Report Ch.App. . . . . . . . . Chancery Appeal Cases Ch.D. . . . . . . . . . . Chancery Division Report De G.F. J. Dz.U. . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw EPPP . . . . . . . . . . Encyklopedia Podrêczna Prawa Prywatnego J.L.S.S. JR . . . . . . . . . . . . . The Juridical Review (The Law Journal of Scottish Journal of the Law Society of Scotland . . . . . De Gex, Fisher Jones Report . . . . . . . . KPP . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa Prywatnego Universities) XVII Wykaz skrótów MoP . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy NP. . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo NPN . . . . . . . . . . . Nowe Prawo Notarialne OSA . . . . . . . . . . . Orzecznictwo S¹dów Apelacyjnych OSN . . . . . . . . . . . Orzecznictwo SN OSNC . . . . . . . . . . Orzecznictwo SN. Izba Cywilna OSNCP. . . . . . . . . Orzecznictwo SN. Izba Cywilna oraz Izba Admini- stracyjna, Pracy i Ubezpieczeñ Spo³ecznych OSP . . . . . . . . . . . Orzecznictwo S¹dów Polskich OSPiKA . . . . . . . . Orzecznictwo S¹dów Polskich i Komisji Arbitra- ¿owych . . . . . . . . . . . Palestra . . . . . . . . . Prawo Spó³ek . . . . . . . Przegl¹d Podatkowy OTK . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybuna³u Konstytucyjnego Pal. PiP . . . . . . . . . . . . Pañstwo i Prawo PiZS . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne PK. . . . . . . . . . . . . Prawo Kanoniczne PN. . . . . . . . . . . . . Przegl¹d Notarialny PPH . . . . . . . . . . . Przegl¹d Prawa Handlowego PPW . . . . . . . . . . . Prawo Papierów Wartoœciowych Pr. Sp. Prz. Pod. PS . . . . . . . . . . . . . Przegl¹d S¹dowy PUG . . . . . . . . . . . Przegl¹d Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS. . . . . . . . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny RPr . . . . . . . . . . . . Radca Prawny SC. . . . . . . . . . . . . Studia Cywilistyczne Sel. Cas. Ch. . . . . Select Cases in Chancery SIS . . . . . . . . . . . . Studia Iuridica Silesiana S.L.T. . . . . . . . . . . Scots Law Times TPP. . . . . . . . . . . . Transformacje Prawa Prywatnego W.L.R. . . . . . . . . . Weekly Law Reports Zb.O. . . . . . . . . . . Zbiór Orzeczeñ Izby Cywilnej SN ZN UJ–Pr. Prawn. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagielloñskiego – Prace Prawnicze ZSS. . . . . . . . . . . . Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschich- te (romanistische Abteilung) 3. Organy orzekaj¹ce KRS . . . . . . . . . . . Krajowy Rejestr S¹dowy NSA . . . . . . . . . . . Naczelny S¹d Administracyjny SA. . . . . . . . . . . . . S¹d Apelacyjny XVIII Wykaz skrótów SN. . . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy SR. . . . . . . . . . . . . S¹d Rejonowy SW . . . . . . . . . . . . S¹d Wojewódzki TK . . . . . . . . . . . . Trybuna³ Konstytucyjny . . . . . . . . . opus citatum . . . . . . . . . . . orzeczenie . . . . . . . . . . . porównaj . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . rok redakcja . . . . . . . . . . . jak wy¿ej . . . . . . . . . . komentarz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . nastêpny (a, e) litera argument artyku³ cytat, cytowany (a, e) czêœæ 4. Inne skróty arg. art. cyt. cz. G. . . . . . . . . . . . . . Gaius, Institutiones j.w. KDPW . . . . . . . . . Krajowy Depozyt Papierów Wartoœciowych kom. lit. n. op. cit. orz. pkt. . . . . . . . . . . . . punkt PKWN . . . . . . . . . Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego por. post. . . . . . . . . . . . postanowienie poz. póŸn. r. red. RM . . . . . . . . . . . . Rada Ministrów . . . . . . . . . rozdz. . . . . . . . . . . rozp. s. . . . . . . . . . . . . . s.c. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . t. t.j. . . . . . . . . . . . . wyd. wyr. uchw. uzas. z. ze zm. zd. zob. rozdzia³ rozporz¹dzenie strona senatus consulta tom tekst jednolity . . . . . . . . . . . pozycja . . . . . . . . . . póŸniejszy (a, e) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . wydanie . . . . . . . . . . . wyrok . . . . . . . . . uchwa³a . . . . . . . . . . uzasadnienie zeszyt ze zmianami zdanie zobacz XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Pojęcie powiernictwa - konstrukcja prawna zarządu powierniczego
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: