Monografia stanowi pierwsze od wielu lat całościowe opracowanie problematyki policji sanitarnej. Autor przeprowadził analizę działań organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sferze nadzoru nad warunkami bezpieczeństwa żywności i żywienia oraz nadzoru epidemiologicznego.W publikacji omówiono:
miejsce instytucji policji administracyjnej w systemie instytucji prawa administracyjnego,
przesłanki podejmowania działań przez organy policyjne oraz granice tych działań,
zmiany, które w zakresie omawianej instytucji spowodowało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej,
powiązania działań policji sanitarnej z innymi gałęziami wiedzy, zwłaszcza z naukami medycznymi.
W publikacji wykorzystano orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Sądu Najwyższego i wojewódzkich sądów administracyjnych oraz bogaty dorobek polskiej doktryny prawa administracyjnego, w tym również z okresu międzywojennego. Adresaci: Monografia może stanowić cenną pomoc dla funkcjonariuszy publicznych i pracowników władz publicznych zajmujących się problematyką sanitarno-epidemiologiczną. Publikacja powinna także zainteresować pracowników naukowych, studentów prawa i administracji oraz słuchaczy studiów podyplomowych z zakresu bezpieczeństwa publicznego oraz ochrony zdrowia.
Darmowy fragment publikacji:
Wstęp
Instytucja policji administracyjnej bez wątpienia wpisuje się w zes‐
pół podstawowych instytucji prawa administracyjnego. Znamienne
jest, iż problematyka policji administracyjnej, doczekawszy się w lite‐
raturze europejskiej wielu opracowań, w piśmiennictwie polskim po II
wojnie pozostawała na marginesie zainteresowań. W nielicznych po‐
wojennych opracowaniach geneza i znaczenie tego pojęcia była rozu‐
miana niejednakowo. Chociaż, jak zaznacza M. Jełowicki, po bliższym
rozważeniu istota tego pojęcia wydaje się być zbieżna1.
Tym samym, określając miejsce pojęcia policja administracyjna na
tle dorobku doktryny prawa administracyjnego i nauki prawa admi‐
nistracyjnego po II wojnie światowej można stwierdzić, iż pomimo
odmiennych realiów społecznych, gospodarczych i politycznych ma‐
my do czynienia z ciągłością dorobku doktryny prawa administracyj‐
nego.
Współcześnie, odrzucając dorobek w zakresie instytucji prawnych
i pojęć państwa socjalistycznego wypracowanych w okresie PRL, nauka
prawa administracyjnego kontynuuje niezaniechane całkowicie bada‐
nia nad problemami policji administracyjnej podejmowane w doktry‐
nie międzywojennej.
Warto w tym miejscu przytoczyć pogląd Z. Niewiadomskiego,
który stwierdza, iż „druga wojna światowa nie przerwała prac bada‐
wczych nad administracją i prawem administracyjnym (...) dorobek
naukowy międzywojnia wespół z tymi badaniami czasów PRL, które
dotyczyły uniwersalnych instytucji prawa administracyjnego i pozba‐
wione były akcentów ideologicznych, umożliwiały ukształtowanie się
1 M. Jełowicki, Reglamentacyjne funkcje administracji państwowej, Organizacja –
Metody – Technika 1986, nr 10, s. 14.
9
Wstęp
współczesnej polskiej nauki prawa administracyjnego, nauki mającej
wybitnych przedstawicieli i na miarę tego bogaty dorobek”2.
Przedmiotem pracy jest analiza instytucji policji sanitarnej. Uza‐
sadnieniem dla podjęcia tych działań jest konieczność uporządkowania
całego zespołu norm, które instytucję tę tworzą. Uporządkowanie to
polega zarówno na ujednoliceniu terminologii, jak również wskazaniu
współzależności istniejącej między poszczególnymi normami wypro‐
wadzanymi przecież z różnych aktów prawnych. Konieczne jest za‐
pewnienie spójności zarówno w samej instytucji, jak i spójności z in‐
nymi normami prawa.
W celu zrozumienia mechanizmów prawnych, na których opiera
się instytucja policji sanitarnej, wskazano jej związek z innymi gałę‐
ziami wiedzy. Jakkolwiek przesłanki działania organów policyjnych
stanowią przedmiot regulacji prawa administracyjnego, to ich przy‐
czyn należy szukać również w innych gałęziach nauki, wśród których
szczególne miejsce zajmują nauki medyczne.
Zakres przedmiotowy pracy został ograniczony do analizy działań
podejmowanych przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej w sfe‐
rze nadzoru nad warunkami żywności i żywienia oraz nadzoru epide‐
miologicznego. Podstawowe rozważania ograniczają się do statusu
prawnego Państwowej Inspekcji Sanitarnej traktowanej jako podsta‐
wowy organ działający w sferze policji sanitarnej.
Przedstawione problemy uznano za najistotniejsze. Oczywiście nie
pominięto innych ważnych kwestii, np. związanych z aktywnością
Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie promocji zdrowia. Praca
nie obejmuje jednak wszystkich zagadnień związanych z działaniami
podejmowanymi przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Po‐
minięta została przede wszystkim realizacja zadań w sferze nadzoru
sanitarnego nad warunkami zdrowotnymi środowiska pracy, w zakre‐
sie których znajduje się również zapobieganie powstawaniu chorób
zawodowych i innych chorób związanych z warunkami pracy. Uwz‐
ględnienie tej sfery aktywności Państwowej Inspekcji Sanitarnej nie
byłoby przydatne w rozwiązywaniu podstawowego problemu.
Tezą pracy jest wykazanie, iż prawidłowe funkcjonowanie orga‐
nów policji sanitarnej jest konieczne nie tylko ze względu na ochronę
2 Z. Niewiadomski (w:) Prawo administracyjne – część ogólna, red. Z. Cieślak,
I. Lipowicz, Z. Niewiadomski, Warszawa 2000, s. 18; P. Dobosz, Problemy metodologii
współczesnej nauki prawa administracyjnego na tle metody historyczno-prawnej, Kwar‐
talnik Prawa Publicznego 2001, nr 1, s. 39.
10
Wstęp
życia i zdrowia, a nadto aktywność tych organów podejmowana w sfe‐
rze ochrony życia i zdrowia bezpośrednio przekłada się na stan bez‐
pieczeństwa publicznego.
Dla tak zakreślonej tezy poddano analizie następujące problemy:
• miejsce instytucji policji administracyjnej w systemie instytucji
prawa administracyjnego,
• przesłanki podejmowania działań przez organy policyjne oraz gra‐
nice tych działań,
• zmiany, jakie w zakresie omawianej instytucji spowodowało przy‐
stąpienie Polski do Unii Europejskiej.
Wskazane problemy mają charakter systematyczny i odnoszą się
do fundamentalnych zagadnień, a odpowiedzi na nie mają dać łącznie
obraz rzeczywistego stanu funkcjonowania organów policji sanitarnej.
Do analizy tak postawionych zadań badawczych przyjęto nastę‐
pującą konstrukcję pracy, w której podstawowe grupy zagadnień zo‐
stały ujęte w pięć rozdziałów oraz zakończeniu.
W rozdziale pierwszym przedstawiono zagadnienia wstępne
wspólne dla całej instytucji policji administracyjnej. Zawiera on między
innymi koncepcję genezy pojęcia policja oraz ewolucję policyjnej funk‐
cji państwa, która dokonała się w XVIII i XIX w., stanowiąc konsek‐
wencję przekształceń o charakterze systemowym wymuszających sze‐
rokie i kompleksowe zmiany analizowanej instytucji prawnej. W kon‐
tekście ewolucji przedstawione zostały poglądy czołowych policystów,
m.in. Ch. Wolffa, J.H. von Justiego oraz J. von Sonnenfelsa, N. Dela‐
marea. Zaprezentowane zostały również poglądy emblematycznych
przedstawicieli myśli filozoficznej – M. Villeya, I. Kanta, A. von Hum‐
boldta. Retrospektywnej ocenie poddany został też dorobek polskiej
doktryny prawa administracyjnego okresu międzywojennego.
Rozdział drugi stanowi próbę określenia istoty pojęć bezpieczeń‐
stwo publiczne, porządek publiczny, spokój publiczny, tj. pojęć, które
z jednej strony stanowią kategorię pomocniczą przy konstruowaniu
pojęcia „policja”. Natomiast z drugiej strony pojęcia te pełnią ważną
rolę teoretyczną i praktyczną w wyznaczaniu wyraźnych i przejrzystych
granic działań podejmowanych przez organy policyjne. Ponadto mając
na uwadze niejednolitość systemu organów podejmujących działania
w sferze policji administracyjnej, przedstawiono ich typologię.
11
Wstęp
Rozdział trzeci zawiera analizę ewolucji ustawodawstwa oraz in‐
stytucji sanitarnych. W kolejnych punktach rozdziału omówiono
strukturę organizacyjną Państwowej Inspekcji Sanitarnej, ze szczegól‐
nym uwzględnieniem modelu organizacyjno-prawnego stacji sanitar‐
no-epidemiologicznych. Wydaje się, że dla czystości konstrukcji praw‐
nej należałoby zastanowić się nad możliwością rezygnacji z utrzymy‐
wania dotychczasowego charakteru prawnego stacji sanitarno-epide‐
miologicznych
ich
w inspektoraty sanitarne będące aparatem wykonawczym państwowe‐
go inspektora sanitarnego określonego stopnia.
rozważyć możliwość przekształcenia
i
W rozdziale czwartym poddano analizie zadania Państwowej In‐
spekcji Sanitarnej. Omówiono działania organów Państwowej Inspek‐
cji Sanitarnej w dziedzinie nadzoru sanitarnego w zakresie warunków
zdrowotnych żywności i żywienia, działalności przeciwepidemicznej
ze szczególnym uwzględnieniem typów nadzoru epidemiologicznego.
Wskazano również atrybuty legitymujące prawidłowo realizowany
nadzór epidemiologiczny.
Zamykający pracę rozdział dotyczy prawnych form działania or‐
ganów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Treść tego rozdziału obejmuje
problematykę wielowymiarowości prawnych form działania, a także
ich przydatność dla funkcjonowania organów policji sanitarnej. W ra‐
mach tak zakreślonego aspektu przedmiotowego analizie poddano akty
administracyjne osobowe, rzeczowe oraz czynności faktyczne. Roz‐
dział zawiera również charakterystykę ciągów działań oraz aktów ad‐
ministracyjnych generalnych, które stanowią kategorię, która wymyka
się spod tradycyjnych klasyfikacji.
W zakończeniu zawarto wnioski końcowe, stanowiące rekapitu‐
lację najważniejszych problemów wskazanych w poszczególnych roz‐
działach pracy. Ponadto, próbując określić przyszłe kierunki rozwoju
instytucji policji sanitarnej, zgłoszono pod adresem ustawodawcy po‐
stulaty de lege ferenda.
Żaden z kierunków nauki nie jest obszarem, w którym dominować
powinna przypadkowość3 i brak rozeznania w kwestii stosowanych in‐
3 Przypadkowość „to wszystko, co nie jest wpływem wewnętrznej wolności ducho‐
wej, wolnej i rozumnej woli, samowiedzy”. Por. P. Szreniawski, Przypadkowość w admi‐
nistracji (w:) Nauka administracji wobec wyzwań współczesnego państwa prawa, Mate‐
riały z Międzynarodowej Konferencji Naukowej Cisna z dnia 2–4 czerwca 2002 r., red.
J. Łukasiewicz, Rzeszów 2002, s. 101.
12
Pobierz darmowy fragment (pdf)