Darmowy fragment publikacji:
Postępowanie
administracyjne
i postępowanie
przed sądami
administracyjnymi
Wojciech Chróścielewski
Jan Paweł Tarno
Wydanie 5
Warszawa 2013
Poszczególne rozdziały napisali:
Wojciech Chróś cielewski: III, VI, VIII, XI–XV, XVII,
XIX–XXIII, XXVI, XXIX pkt 3–5, XXX
Jan Paweł Tarno: XVI, XVIII, XXIV, XXVII–XXIX pkt 1 i 2, XXXI–XL
Wojciech Chróś cielewski i Jan Paweł Tarno: I, II, IV, V, VII, IX, X, XXV
Redaktor prowadzący: Joanna Pastuszka
Opracowanie redakcyjne: Sylwia Kiesio
Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek
Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka
© Copyright by Lexis Nexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna częś ć tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy.
ISBN 978-83-278-0344-3
Lexis Nexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02–222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.Lexis Nexis.pl, e-mail: biuro@lexis nexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
Spis treś ci
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Częś ć pierwsza
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
ROZDZIAŁ I. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1. Pojęcie i miejsce procedury w systemie norm prawa administracyjnego . . . . . 19
2. Ewolucja unormowań obowiązujących w zakresie postępowania
administracyjnego i sądowoadministracyjnego w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
3. Zakres obowiązywania Kodeksu postępowania administracyjnego . . . . . . . . 32
ROZDZIAŁ II. Zasady ogólne Kodeksu postępowania administracyjnego . . . . . . 37
1. Pojęcie i rodzaje zasad ogólnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37
2. Katalog zasad ogólnych Kodeksu postępowania administracyjnego . . . . . . . . 40
3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
ROZDZIAŁ III. Podmioty postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1. Organ prowadzący postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.1. Pojęcie organu administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
1.2. Organy wyższego stopnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
1.3. Właś ciwoś ć organu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
1.4. Wyłączenie pracownika i organu administracji od udziału
w postępowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
2. Strona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
3. Uczestnicy postępowania na prawach strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
3.1. Organizacja społeczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
3.2. Prokurator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
3.3. Rzecznik Praw Obywatelskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
3.4. Inne podmioty na prawach strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
4. Inni uczestnicy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
ROZDZIAŁ IV. Przepisy porządkowe i ś rodki oddziałujące
na przebieg postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
1. Doręczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
2. Wezwania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96
6
Spis treś ci
3. Protokoły i adnotacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
4. Metryka sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99
5 Udostępnianie akt postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
6. Terminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
6.1. Rodzaje terminów i ich obliczanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
6.2. Przywracanie terminów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
6.3. Terminy załatwiania spraw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
ROZDZIAŁ V. Postępowanie przed organem I instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
1. Wszczęcie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
2. Postępowanie wyjaś niające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
2.1. Środki dowodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120
2.2. Fakty niewymagające dowodów, domniemania i uprawdopodobnienia . . . 124
2.3. Forma postępowania dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
2.4. Podstawowe zasady postępowania dowodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
3. Zajęcie stanowiska w sprawie przez inny organ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
4. Zawieszenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
5. Umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
ROZDZIAŁ VI. Akty kończące postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137
1. Charakterystyka indywidualnego aktu administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . 137
2. Decyzja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
2.1. Elementy decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
2.2. Uzupełnienie, sprostowanie i wykładnia decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
2.3. Skutki prawne decyzji administracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
3. Ugoda administracyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
3.1. Kodeksowe pojęcie ugody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
3.2. Warunki i tryb zawarcia ugody administracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
3.3. Skutki prawne ugody administracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
3.4. Ugoda cywilnoprawna w sprawach z zakresu administracji publicznej . . . 151
4. Postanowienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152
ROZDZIAŁ VII. Postępowanie przed organem II instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
1. Środki prawne w postępowaniu administracyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
2. Odwołanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
3. Wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
4. Postępowanie odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
4.1. Przebieg postępowania odwoławczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
4.2. Zakaz orzekania na niekorzyś ć odwołującego
(zakaz reformationis in peius) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
5. Zażalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
ROZDZIAŁ VIII. Weryfikacja ostatecznych decyzji administracyjnych
i postanowień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
2. Wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
3. Uchylenie lub zmiana decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
3.1. Uchylenie lub zmiana decyzji bez zgody strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
3.2. Uchylenie lub zmiana decyzji za zgodą strony . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Spis treś ci
7
3.3. Uchylenie lub zmiana decyzji w warunkach nadzwyczajnych . . . . . . . . . 184
3.4. Uchylenie decyzji na skutek niedopełnienia okreś lonych czynnoś ci
przez stronę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
3.5. Uchylenie lub zmiana decyzji na podstawie przepisów szczególnych . . . 186
4. Stwierdzenie nieważnoś ci decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
5. Stwierdzenie wygaś nięcia decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
ROZDZIAŁ IX. Odpowiedzialnoś ć organu administracji za szkody wynikłe
z decyzji administracyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
ROZDZIAŁ X. Opłaty i koszty postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
Częś ć druga
POSTĘPOWANIE PODATKOWE
ROZDZIAŁ XI. Stosunek przepisów Ordynacji podatkowej do przepisów
Kodeksu postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
1. Postępowanie podatkowe jako szczególne postępowanie administracyjne . . . 207
2. Zasady ogólne postępowania podatkowego a zasady ogólne
Kodeksu postępowania administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
ROZDZIAŁ XII. Podmioty postępowania podatkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
1. Organ podatkowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
2. Strona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
ROZDZIAŁ XIII. Postępowanie przed organem podatkowym I instancji . . . . . . . 217
1. Wszczęcie postępowania podatkowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
2. Postępowanie dowodowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
3. Zawieszenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
4. Przepisy porządkowe i ś rodki oddziałujące na przebieg postępowania . . . . . . 220
5. Akty kończące postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
ROZDZIAŁ XIV. Postępowania mające na celu weryfikację podjętych
rozstrzygnięć . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
1. Postępowanie odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
2. Weryfikacja ostatecznych decyzji i postanowień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
ROZDZIAŁ XV. Odpowiedzialnoś ć organu podatkowego za szkody wynikłe
z decyzji podatkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
ADMINISTRACYJNE POSTĘPOWANIA UPROSZCZONE
Częś ć trzecia
ROZDZIAŁ XVI. Postępowania w sprawach sporów o właś ciwoś ć . . . . . . . . . . . . 234
1. Pojęcie sporu kompetencyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
2. Procedura rozstrzygania sporów kompetencyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 236
2.1. Postępowanie przed organem administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . 236
2.2. Tryb sądowoadministracyjny rozstrzygania sporów kompetencyjnych . . 238
2.3. Rozpoznawanie sporów kompetencyjnych między organami
administracji a sądami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
3. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
8
Spis treś ci
ROZDZIAŁ XVII. Postępowanie w sprawach wydawania zaś wiadczeń . . . . . . . . 243
1. Istota zaś wiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
2. Zakres podmiotowy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 244
3. Postępowanie poprzedzające wydanie zaś wiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 245
4. Akty kończące postępowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246
5. Wydawanie zaś wiadczeń na podstawie Ordynacji podatkowej . . . . . . . . . . . . 249
ROZDZIAŁ XVIII. Postępowanie w sprawach skarg i wniosków . . . . . . . . . . . . . . 251
1. Pojęcie skargi, wniosku i petycji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
2. Właś ciwoś ć organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
3. Wnoszenie oraz przyjmowanie skarg i wniosków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
4. Rozpatrywanie i załatwianie skarg i wniosków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259
5. Nadzór i kontrola nad postępowaniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265
6. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI
Częś ć czwarta
ROZDZIAŁ XIX. Przedmiot postępowania egzekucyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
2. Zakres regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
3. Źródła obowiązków podlegających egzekucji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
ROZDZIAŁ XX. Podmioty postępowania egzekucyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
1. Organ egzekucyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
1.1. Organy egzekucyjne obowiązków pieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
1.2. Organy egzekucyjne obowiązków niepieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
1.3. Właś ciwoś ć organów egzekucyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
1.4. Nadzór nad egzekucją . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
2. Wierzyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
3. Zobowiązany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
4. Inne podmioty biorące udział w postępowaniu egzekucyjnym . . . . . . . . . . . . 280
4.1. Organ rekwizycyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
4.2. Organ udzielający pomocy obcemu państwu
(organ wykonujący) oraz wnioskujący o udzielenie pomocy przez obce
państwo (organ wnioskujący) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
4.3. Egzekutor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
4.4. Pomocnicze organy egzekucyjne oraz organy asystencyjne . . . . . . . . . . . 283
4.5. Dłużnik zajętej wierzytelnoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
4.6. Biegły . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
4.7. Pozostali uczestnicy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 285
ROZDZIAŁ XXI. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego . . . . . . . . . . . . . . . 286
ROZDZIAŁ XXII. Przebieg postępowania egzekucyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
ROZDZIAŁ XXIII. Środki prawne w postępowaniu egzekucyjnym . . . . . . . . . . . . 299
ROZDZIAŁ XXIV. Środki egzekucyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
1. Charakterystyka ś rodków egzekucyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
2. Środki egzekucyjne należnoś ci pieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 306
Spis treś ci
9
2.1. Egzekucja z pieniędzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
2.2. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
2.3. Egzekucja ze ś wiadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia
społecznego oraz renty socjalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308
2.4. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnoś ciowych . . . 309
2.5. Egzekucja z innych wierzytelnoś ci pieniężnych i z pozostałych
praw majątkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
2.6. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku
papierów wartoś ciowych lub innym rachunku oraz z wierzytelnoś ci
z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków . . . . . 311
2.7. Egzekucja z papierów wartoś ciowych niezapisanych na rachunku
papierów wartoś ciowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
2.8. Egzekucja z weksla . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
2.9. Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych
oraz z praw własnoś ci przemysłowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
2.10. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnoś cią . . . . . 315
2.11. Egzekucja z ruchomoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315
2.12. Egzekucja z nieruchomoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
2.13. Egzekucja należnoś ci pieniężnych od państwowych jednostek
budżetowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
3. Środki egzekucyjne obowiązków niepieniężnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
3.1. Grzywna w celu przymuszenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
3.2. Wykonanie zastępcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
3.3. Odebranie rzeczy ruchomej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
3.4. Odebranie nieruchomoś ci. Opróżnienie lokalu i innych pomieszczeń . . 323
3.5. Przymus bezpoś redni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
ROZDZIAŁ XXV. Postępowanie zabezpieczające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
ROZDZIAŁ XXVI. Koszty egzekucyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
POSTĘPOWANIE SĄDOWOADMINISTRACYJNE
Częś ć piąta
ROZDZIAŁ XXVII. Przedmiot i zasady postępowania sądowoadministracyjnego . . 333
1. Przedmiot postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
2. Pojęcie zasad postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
3. Katalog zasad ogólnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
3.1. Zasada dwuinstancyjnoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 335
3.2. Zasada legalnoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
3.3. Zasada niezwiązania granicami skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336
3.4. Zasada udzielania pomocy prawnej stronom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
3.5. Zasada jawnoś ci postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338
3.6. Zasada orzekania według stanu obowiązującego w dacie podjęcia
zaskarżonego aktu lub czynnoś ci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
3.7. Zasada dostępu do sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
ROZDZIAŁ XXVIII. Zakres działania sądów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . 340
1. Sprawy sądowoadministracyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340
2. Właś ciwoś ć wojewódzkich sądów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
10
Spis treś ci
2.1. Właś ciwoś ć rzeczowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
2.2. Właś ciwoś ć miejscowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
3. Właś ciwoś ć Naczelnego Sądu Administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 356
4. Przekazanie sprawy właś ciwemu sądowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
ROZDZIAŁ XXIX. Podmioty postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . 360
1. Sąd (uwagi ogólne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
1.1. Skład sądu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
1.2. Wyłączenie sędziego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362
2. Referendarze sądowi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
3. Strony postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
3.1. Skarżący . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
3.2. Organ, którego dotyczy skarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
3.3. Uczestnicy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
4. Zdolnoś ć sądowa i procesowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
5. Pełnomocnictwo w postępowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
ROZDZIAŁ XXX. Czynnoś ci postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
1. Pisma w postępowaniu sądowoadministracyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
1.1. Skarga . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 379
1.2. Wniosek o wszczęcie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
2. Akta sprawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 385
3. Doręczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
4. Terminy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
5. Uchybienie i przywrócenie terminu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
6. Posiedzenia sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
ROZDZIAŁ XXXI. Postępowanie przed sądem I instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
1. Wniesienie skargi do sądu administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
1.1. Przesłanki dopuszczalnoś ci skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
1.2. Skutki wniesienia skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
2. Cofnięcie skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
3. Ochrona tymczasowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
4. Stadia postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym . . . . . . . 397
4.1. Badanie skargi pod kątem wymagań formalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 397
4.2. Badanie dopuszczalnoś ci skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
4.3. Badanie zasadnoś ci skargi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 402
5. Zawieszenie i umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
5.1. Zawieszenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
5.2. Umorzenie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
ROZDZIAŁ XXXII. Szczególne tryby postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
1. Postępowanie mediacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
2. Postępowanie uproszczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
ROZDZIAŁ XXXIII. Orzeczenia sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
1. Pojęcie i rodzaje orzeczeń sądowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
2. Wyrok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424
2.1. Zasady wyrokowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
2.2. Treś ć wyroku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
Spis treś ci
11
3. Sprostowanie, uzupełnienie i wykładnia wyroków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
3.1. Sprostowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
3.2. Uzupełnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
3.3. Wykładnia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
4. Postanowienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437
ROZDZIAŁ XXXIV. Zaskarżanie orzeczeń wojewódzkich sądów
administracyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
1. Środki odwoławcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
1.1. Skarga kasacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 440
1.2. Zażalenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
2. Przebieg postępowania ze skargi kasacyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 451
3. Orzeczenia sądowe w postępowaniu kasacyjnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
ROZDZIAŁ XXXV. Szczególne uprawnienia orzecznicze Naczelnego Sądu
Administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
1. Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
2. Unieważnienie orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
3. Uchwały Naczelnego Sądu Administracyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 462
4. Skarga na przewlekłoś ć postępowania sądowoadministracyjnego . . . . . . . . . 466
ROZDZIAŁ XXXVI. Wznowienie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
ROZDZIAŁ XXXVII. Stwierdzenie niezgodnoś ci z prawem prawomocnego
orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
ROZDZIAŁ XXXVIII. Skutki orzeczeń sądów administracyjnych . . . . . . . . . . . . . 486
1. Prawomocnoś ć orzeczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
2. Powaga rzeczy osądzonej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 488
3. Związanie oceną prawną wyrażoną w orzeczeniu sądowym . . . . . . . . . . . . . . 489
4. Wykonywanie orzeczeń sądowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
ROZDZIAŁ XXXIX. Koszty sądowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
1. Pojęcie i rodzaje kosztów sądowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 495
1.1. Wpis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 496
1.2. Opłata kancelaryjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
1.3. Zwrot wydatków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 498
2. Zwolnienie od kosztów sądowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
2.1. Zwolnienie z mocy ustawy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
2.2. Prawo pomocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
3. Zwrot kosztów postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
ROZDZIAŁ XL. Środki dyscyplinującego oddziaływania na funkcjonowanie
administracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
1. Instytucja sygnalizacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
2. Uprawnienia o charakterze dyscyplinującym i represyjnym . . . . . . . . . . . . . . 516
Wykaz skrótów
ATDP
B. Adamiak,
J. Borkowski,
K.p.a. Komentarz
(7), (9) [lub] (12)
CBOSA
– „Administracja. Teoria – Dydaktyka – Praktyka”
– B. Adamiak, J. Borkowski, Kodeks postępowania administracyjnego.
Komentarz, wyd. 7, Warszawa 2005; wyd. 9, Warszawa 2008; wyd. 12,
Warszawa 2012
– Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych (orzeczenia.
nsa.gov.pl)
GAP
GP
Konstytucja RP
– „Gospodarka – Administracja Państwowa”
– „Gazeta Prawna”
– ustawa z 2 kwietnia 1997 r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Pol-
k.p.a.
– ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administra-
skiej (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.)
KSP
Lex
Lexis Nexis
NP
NSA
OMT
ONSA
ONSAiWSA
cyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 267)
– „Krakowskie Studia Prawnicze”
– System Informacji Prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer
– Lexis.pl – Serwis Prawniczy Lexis Nexis Polska
– „Nowe Prawo”
– Naczelny Sąd Administracyjny
– „Organizacja, Metody, Technika”
– Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
– Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódz-
kich Sądów Administracyjnych
Ordynacja
– ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn.
OSN
OSNAP
OSNPG
OSP
OSPiKA
OSS
OTK
PiP
PiŻ
POP
p.p.s.a.
Dz.U. z 2012 r., poz. 749 ze zm.)
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego, a także Orzecznictwo Sądu Naj-
wyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Administracyjna i Pracy
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Prokuratura Generalna
– Orzecznictwo Sądów Polskich
– Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
– Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych
– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
– „Państwo i Prawo”
– „Prawo i Życie”
– „Przegląd Orzecznictwa Podatkowego”
– ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed są-
dami administracyjnymi (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 270
14
przep. wprow.
Wykaz skrótów
ze zm.); numery przepisów podawane bez bliższego okreś lenia
odnoszą się do przepisów tej ustawy
– ustawa z 30 sierpnia 2002 r. – Przepisy wprowadzające ustawę
– Prawo o ustroju sądów administracyjnych i ustawę – Prawo
o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. Nr 153,
poz. 1271 ze zm.)
pr. budowlane
– ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U.
pr. wodne
– ustawa z 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (tekst jedn. Dz.U.
z 2010 r. Nr 243, poz. 1623 ze zm.)
z 2012 r., poz. 145 ze zm.)
Prz. Podat.
PS
p.u.s.a.
– „Przegląd Podatkowy”
– „Przegląd Sądowy”
– ustawa z 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyj-
RM
RNGA
r.p.a.
RPEiS
SN
s.n.p.s.
SPE
ST
TK
u.a.r.w.
u.g.n.
u.p.e.a.
u.p.s.
u.s.g.
u.s.k.o.
u.s.p.
u.s.w.
nych (Dz.U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.)
– Rada Ministrów
– „Rada Narodowa, Gospodarka i Administracja”
– rozporządzenie Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postępowa-
niu administracyjnym (Dz.U. Nr 36, poz. 341 ze zm.)
– „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny”
– Sąd Najwyższy
– ustawa z 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony
do rozpoznania sprawy w postępowaniu przygotowawczym prowa-
dzonym lub nadzorowanym przez prokuratora i postępowaniu sądo-
wym bez nieuzasadnionej zwłoki (Dz.U. Nr 179, poz. 1843 ze zm.)
– „Studia Prawno-Ekonomiczne”
– „Samorząd Terytorialny”
– Trybunał Konstytucyjny
– ustawa z 5 czerwca 1998 r. o administracji rządowej w woje-
wództwie (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 80, poz. 872 ze zm.)
– uchylona
– ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomoś ciami
(tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.)
– ustawa z 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym
w administracji (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r., poz. 1015 ze zm.)
– ustawa z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U.
z 2013 r., poz. 182 ze zm.)
– ustawa z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn.
Dz.U. z 2013 r., poz. 594 ze zm.)
– ustawa z 12 października 1994 r. o samorządowych kolegiach
odwoławczych (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 79, poz. 856 ze zm.)
– ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 595 ze zm.)
– ustawa z 5 czerwca 1998 r. o samorządzie województwa (tekst
jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 596 ze zm.)
ustawa o NSA
– ustawa z 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyjnym
(Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) – uchylona
u.w.a.r.w.
– ustawa z 23 stycznia 2009 r. o wojewodzie i administracji rządo-
WSA
ZNSA
wej w województwie (Dz.U. Nr 31, poz. 206 ze zm.)
– Wojewódzki Sąd Administracyjny
– „Zeszyty Naukowe Sądownictwa Administracyjnego”
Wstęp
Niniejszy podręcznik stanowi rezultat kontynuacji naszych zainteresowań, które
zapoczątkowaliś my skryptem Organy samorządu terytorialnego w postępowaniu admi-
nistracyjnym i sądowoadministracyjnym (Łódź 1994). Przeprowadziliś my w nim analizę
przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego i ustawy o postępowaniu egzeku-
cyjnym w administracji z punktu widzenia pozycji, jaką w tych postępowaniach zajmują
organy samorządu terytorialnego. W postępowaniu przed NSA pokazaliś my samorząd
terytorialny zarówno z punktu widzenia strony skarżącej, jak i strony przeciwnej skar-
żącemu. Skrypt ten był adresowany do pracowników samorządowych oraz słuchaczy
szkół przygotowujących kadry dla administracji samorządowej. Z tego powodu główny
nacisk położyliś my na warstwę informacyjną opracowania, ograniczając do minimum
rozważania teoretycznoprawne i powstrzymując się od komentowania wykładni pre-
zentowanej w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego i Sądu Najwyższego.
W tym nurcie pozostawały rozważania zaprezentowane w pracy Postępowanie admini-
stracyjne (Zielona Góra 1999), z tym że swoimi rozważaniami objęliś my także przepi-
sy procesowe zawarte w Ordynacji podatkowej. Nasze rozważania zostały pogłębione
(np. w szerszym stopniu zaprezentowaliś my poglądy doktryny), ale przede wszystkim
kładliś my nacisk na jasne okreś lenie stanowiska w poszczególnych kwestiach proce-
sowych. Z tego powodu wielokrotnie pomijaliś my kwestie szczegółowe, ale wywołu-
jące kontrowersje w doktrynie i orzecznictwie. Ciągle bowiem adresowaliś my nasze
opracowanie przede wszystkim do praktyków i studentów wyższych szkół administracji
publicznej.
Następnie podjęliś my próbę opracowania podręcznika (Postępowanie administracyjne.
Zagadnienia podstawowe, Warszawa 2002), który zaadresowaliś my również do studen-
tów prawa, przez co poszerzyliś my znacznie warstwę teoretycznoprawną rozważań.
Pretekstu do napisania pierwszego wydania niniejszego podręcznika dostarczyła refor-
ma sądownictwa administracyjnego, która weszła w życie 1 stycznia 2004 r., a także
gruntowne zmiany, jakie miały miejsce w egzekucji administracyjnej w 2003 r. W dal-
szym ciągu prezentowaliś my charakterystykę przepisów procesowych przede wszyst-
kim z punktu widzenia obowiązków, jakie w tych postępowaniach zostały nałożone
na organy administracji publicznej. Robiliś my to w przekonaniu, że prawo do rzetelnej
i sprawiedliwej procedury, ze względu na jego istotne znaczenie w procesie urzeczy-
wistniania praw i wolnoś ci obywatelskich, mieś ci się w treś ci zasady demokratycznego
16
Wstęp
państwa prawnego (art. 2 Konstytucji RP). W państwie takim wymagane jest nie tylko
zrozumiałe, precyzyjne i zgodne z innymi regułami, wynikającymi z istoty takiego pań-
stwa, unormowanie postępowania, lecz również prawidłowe i ś cisłe jego stosowanie
w praktyce, w szczególnoś ci zaś tych jego przepisów, które okreś lają uprawnienia pro-
cesowe stron1. Niemniej jednak nie pominęliś my omówienia obowiązków procesowych
stron i innych uczestników postępowania.
Ponadto zaprezentowana przez nas analiza została znacznie wzbogacona o zagadnienia
z zakresu teorii postępowania. Szeroko wskazujemy Czytelnikowi publikacje naukowe
dotyczące prezentowanych przez nas zagadnień, dzięki czemu może on samodzielnie
pogłębić swoją wiedzę w zakresie interesujących go zagadnień. Szerzej również prezen-
tujemy orzecznictwo sądowe, niekiedy również ukazując jego ewolucję i wyjaś niając
przyczyny zmiany stanowiska przez sąd. Co prawda, ocena prawna wyrażona w uchwa-
łach NSA i SN wydanych przed 1 stycznia 2004 r. nie wiąże wojewódzkich sądów ad-
ministracyjnych (art. 100 przep. wprow.), ale wielokrotnie pozostaje aktualna, przede
wszystkim w sytuacjach, gdy nie uległa zmianie regulacja prawna będąca jej podstawą.
Warto zapoznać się z powołanymi orzeczeniami SN i NSA, ponieważ analiza stanowi-
ska zajętego przez Sąd na tle danego stanu faktycznego pozwala lepiej zrozumieć przy-
jętą linię orzecznictwa. Należy również pamiętać o tym, że znajomość samej tylko tezy
zaprezentowanej w uzasadnieniu orzeczenia sądowego może być w wielu wypadkach
myląca.
Staraliś my się również wyeksponować te orzeczenia NSA, w których Sąd nie ograniczał
się do wykładni gramatycznej. Poddaliś my je ocenie z punktu widzenia realizacji gwa-
rancji procesowych strony w postępowaniach administracyjnych i przed NSA. Apro-
bujemy bowiem wykładnię dynamiczną sądu administracyjnego, jeżeli mieś ci się ona
w granicach instytucji procesowych zawartych w ustawie, gwarantujących stronie
szybkie, wnikliwe i zgodne z prawem rozstrzygnięcie jej sprawy. Biorąc pod uwagę „ja-
koś ć” naszego prawodawstwa, taka postawa sądu administracyjnego staje się koniecz-
na, aby mógł być realizowany postulat demokratycznego państwa prawa. Z całą mocą
należy podnieś ć, że prawo do rzetelnej i sprawiedliwej procedury, ze względu na jej
istotne znaczenie w procesie urzeczywistniania praw i wolnoś ci obywatelskich, mieś ci
się w treś ci zasady państwa prawnego.
Jednakże nasz zdecydowany sprzeciw budzi odejś cie od wykładni gramatycznej na
rzecz wykładni systemowej i celowoś ciowej, jeżeli w jej następstwie zostaje wypaczony
sens tych instytucji procesowych. Chodzi o interpretację, w wyniku której zwalnia się
stronę z obowiązku dochowania minimum należytej starannoś ci, a jednocześ nie na-
kłada się na organ administracji obowiązki charakterystyczne dla pełnomocnika pro-
cesowego strony. Tego rodzaju orzeczenia zostały poddane w niniejszym opracowaniu
zdecydowanej krytyce.
Do zajęcia takiego stanowiska zachęcił nas Sąd Najwyższy, stwierdzając, że jednym
z podstawowych prawnych i politycznych zadań konstytucji we współczesnym pań-
stwie prawnym jest nie tylko okreś lenie, jakie podstawowe prawa i wolnoś ci obywateli
są zagwarantowane i chronione prawem, lecz także ustanowienie zasad jasnego,
1 Wyrok NSA z 19 października 1993 r., V SA 250/93, ONSA 1994, nr 2, poz. 84, Lexis Nexis
nr 298594.
Wstęp
17
zrozumiałego i skutecznie działającego systemu postępowania organów władzy,
administracji i sądownictwa, i to takiego systemu, który zostanie powszechnie za-
akceptowany jako przejrzysty, uczciwy i sprawiedliwy2. W konsekwencji – kontynuuje
Sąd – dopuszczalne i możliwe jest bezpo średnie stosowanie w orzecznictwie sądowym
przepisów obowiązującej w Polsce ustawy zasadniczej, szczególnie zaś wówczas, gdy
służy to pełniejszej, szerszej i bardziej skutecznej ochronie praw obywateli.
Rozszerzeniu uległy rozważania dotyczące postępowania podatkowego (część II), po-
nieważ kilkuletni okres obowiązywania Ordynacji podatkowej pozwolił chociażby na
częś ciowe zweryfikowanie zawartych w niej rozwiązań prawnych.
Reforma administracji publicznej wprowadzona ustawą z 29 grudnia 1998 r. o zmia-
nie niektórych ustaw w związku z wdrożeniem reformy ustrojowej państwa3 stanowi
jaskrawy przykład niestarannoś ci legislacyjnej, której konsekwencją jest poważne za-
mieszanie terminologiczne, dotyczące przede wszystkim okreś lenia organu wyższego
stopnia w stosunku do organów jednostek samorządu terytorialnego, a co za tym idzie
ustalenia właś ciwoś ci organu w sprawach rozpoznawanych w trybie postępowania ad-
ministracyjnego4. Spowodowało to lawinowy wzrost sporów kompetencyjnych. Mimo
więc ograniczonej objętoś ci podręcznika stanęliś my przed koniecznoś cią zamieszczenia
rozdziału (XVI) po święconego charakterystyce postępowań w sprawach rozpoznawa-
nia sporów o właś ciwoś ć, tym bardziej że w wyniku likwidacji Kolegium Kompetencyj-
nego przy Sądzie Najwyższym znacznie się skomplikowała problematyka rozstrzygania
sporów kompetencyjnych między organami administracji a sądami.
Kolejnymi nowelizacjami ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji5 do-
konano bardzo licznych i istotnych zmian w regulacji postępowania egzekucyjnego.
Wprowadzone zmiany są tak gruntowne, że aż dziw bierze, dlaczego wprowadzono je
w drodze kolejnych nowelizacji, a nie nowej regulacji tego postępowania. Wymagało to
od nas całkowicie nowego opracowania tej częś ci podręcznika, tym bardziej że jakość
wprowadzonych zmian pozostawia wiele do życzenia.
Istotnym novum pierwszego wydania niniejszego podręcznika było przedstawienie po-
stępowania sądowoadministracyjnego w całoś ci, z tym że nacisk położyliś my na uka-
zanie obowiązków organów administracji publicznej związanych ze złożeniem skargi
do sądu administracyjnego, a także powinnoś ci tych organów będących konsekwen-
cjami orzeczeń sądów administracyjnych. Za takim ujęciem przemawia adresowanie
go do studentów administracji, a przede wszystkim okolicznoś ć, że znajomość prawa,
a zwłaszcza procedury, wś ród funkcjonariuszy administracji publicznej wciąż pozosta-
wia wiele do życzenia.
Czwarta edycja podręcznika stanowi poszerzoną, uzupełnioną i uaktualnioną wersję
poprzednich wydań. Zostały w niej uwzględnione wszystkie zmiany prezentowanych
2 Wyrok SN z 28 listopada 1990 r., III ARN 28/90, OSP 1992, nr 7–8, poz. 150, Lexis Nexis
nr 333772 z aprobującymi glosami: Z. Leońskiego (tamże), A. Zielińskiego (PS 1992, nr 3, s. 85)
i W. Sokolewicza (PiP 1991, nr 9, s. 110) oraz krytyczną T. Dybowskiego (PS 1991, nr 3, s. 72).
3 Dz.U. Nr 162, poz. 1126 ze zm.
4 Por. szerzej W. Chróś cielewski, Organy wyższego stopnia w stosunku do organów samorządu tery-
torialnego według k.p.a., PiP 1999, nr 6, s. 32 i n.
5 Por. w szczególnoś ci ustawę z 6 wrześ nia 2001 r., Dz.U. Nr 125, poz. 1368; ustawę z 10 wrześ nia
2003 r., Dz.U. Nr 193, poz. 1884 i ustawę z 20 kwietnia 2004 r., Dz.U. Nr 96, poz. 959.
18
Wstęp
rozwiązań prawnych, które miały miejsce w ostatnim czasie, w tym zwłaszcza najgłęb-
sza od lat nowelizacja k.p.a., która weszła w życie z dniem 11 kwietnia 2011 r.6.
Pozostaliś my wierni naszym założeniom, przyjętym we wcześ niejszych opracowaniach
dydaktycznych. Nasze rozważania zostały pogłębione o nowe przemyś lenia, dla któ-
rych inspiracją było przede wszystkim orzecznictwo nowych sądów administracyjnych.
Doś wiadczenia ostatnich lat uprawniają nas do stwierdzenia, że reforma sądownictwa
administracyjnego, choć nie bez pewnych trudnoś ci, spełnia pokładane w niej nadzieje.
Niniejsze opracowanie nadal adresujemy do pracowników organów administracji pu-
blicznej oraz do studentów studiów prawniczych i administracyjnych publicznych i nie-
publicznych szkół wyższych. Ponadto – ze względu na przystępny język – może ono być
przydatne także dla tych Czytelników, których kontakt z przepisami obowiązującego
prawa nie był do tej pory zbyt szeroki. Wś ród podręczników dostępnych na rynku księ-
garskim, niekiedy wyś mienitych, nie ma bowiem takiego, który odpowiadałby potrze-
bom wymienionych grup Czytelników.
Oddawane do rąk Czytelnika wydanie piąte uwzględnia zmiany, które zaszły w zakresie
prawa procesowego, a także prawa materialnego, do którego odwołujemy się, w okresie
ostatnich dwóch lat, w tym także uchwały powiększonych składów NSA.
W opracowaniu uwzględniono stan prawny na dzień 1 wrześ nia 2013 r., w tym również
przepisy, które w tym czasie zostały opublikowane, choć jeszcze nie weszły w życie.
Wojciech Chróś cielewski
Jan Paweł Tarno
6 Ustawa z 3 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz
ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2011 r. Nr 6, poz. 18 ze zm.).
Część pierwsza
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE
Rozdział I
Zagadnienia ogólne
1. Pojęcie i miejsce procedury w systemie norm prawa
administracyjnego
1.1. Z punktu widzenia regulowanej tematyki normy prawa administracyjnego po-
wszechnie dzieli się na normy prawa ustrojowego, normy prawa materialnego i normy
postępowania administracyjnego1. Przedmiotem norm ustrojowych są w szczególnoś-
ci zagadnienia – tworzenia podmiotów administracji2 (zwłaszcza organów administracji
publicznej), ich struktury organizacyjnej i zakresu działania, a także zasady kierowa-
nia, kontroli i nadzoru w systemie podmiotów administracji publicznej. Normy te regu-
lują stosunki wewnątrz aparatu administracyjnego oraz między podmiotami wchodzą-
cymi w jego skład, okreś lają zasady zależnoś ci organizacyjnej i podległoś ci służbowej.
Wreszcie okreś lają właś ciwość poszczególnych podmiotów administracji.
1
Materialne prawo administracyjne składa się z norm dotyczących poszczególnych
działów administracji publicznej. Ustalają one przede wszystkim kompetencje poszcze-
gólnych podmiotów administracji (w szczególnoś ci organów) oraz sposób zachowania
się jednostek niepodporządkowanych tym podmiotom. W ujęciu węższym można je
okreś lić jako „normy zawarte w przepisach prawa administracyjnego powszechnie obo-
wiązującego, które okreś lają treść praw i obowiązków (zachowanie się) ich adresatów”3.
Normy dotyczące bezpo średnio toku działania organów administracji publicznej two-
rzą natomiast postępowanie administracyjne, dziś ujęte w Kodeksie postępowania
administracyjnego oraz w Ordynacji podatkowej. Normy te okreś lają tryb postępowa-
1 Por. np. A. Wróbel, w: K. Chorąży, W. Taras, A. Wróbel, Postępowanie administracyjne, egzekucyj-
ne i sądowoadministracyjne, Kraków 2003, s. 13–14; E. Ochendowski, Prawo administracyjne, Toruń
2002, s. 30–31; L. Żukowski, w: L. Żukowski, R. Sawuła, Postępowanie administracyjne i postępowanie
przed Naczelnym Sądem Administracyjnym, Warszawa 2002, s. 13–14.
2 Przez to pojęcie należy rozumieć podmioty upoważnione do wykonywania okreś lonych zadań
administracyjnych w formach władczych. Por. E. Ochendowski, Prawo..., s. 211–213.
3 Z. Leoński, Zarys prawa administracyjnego, Warszawa 2004, s. 28.
20
Częś ć pierwsza. Postępowanie administracyjne
nia, który służy przekształceniu interesu prawnego jednostki w prawo nabyte, kiedy to
przekształcenie następuje w drodze aktu administracyjnego. Innymi słowy, okreś lają
one sposób postępowania organów administracyjnych w znaczeniu ustrojowym i funk-
cjonalnym, obowiązujący przy wydawaniu aktów administracyjnych. Podstawę prawną
tych aktów administracyjnych stanowią przepisy materialnego prawa administracyj-
nego, okreś lenia zaś właś ciwoś ci do wydawania tych aktów należy szukać w normach
prawa ustrojowego. Postępowanie to jest okreś lane mianem postępowania atrybucyjne-
go. Łączy się z nim również problematyka postępowania egzekucyjnego w administra-
cji, które okreś la sposób działania organów, kiedy zmierzają do przymusowej realizacji
obowiązków, wypływających czy to bezpo średnio z norm materialnego prawa admi-
nistracyjnego, czy też skonkretyzowanych w drodze indywidualnego aktu administra-
cyjnego. Należy też wspomnieć o administracyjnych postępowaniach uproszczonych
(postępowanie w sprawach wydawania zaś wiadczeń, postępowanie w sprawach skarg
i wniosków), pełniących funkcję służebną w stosunku do postępowania administracyj-
nego. Obrazu całoś ci dopełniają przepisy postępowania sądowoadministracyjnego, któ-
re okreś lają sposób działania przy rozpoznawaniu sporów o legalność działania orga-
nów administracji publicznej, w szczególnoś ci przy podejmowaniu aktów lub czynnoś ci
w sprawach indywidualnych z zakresu administracji publicznej.
Wszystkie te postępowania wchodzą w skład systemu procedury administracyjnej.
Można mówić o takim systemie, ponieważ normy konstruowane z przepisów postępo-
wania:
1) ustanawiają reguły podejmowania decyzji w sytuacji sporu lub nieustalenia prawa;
2) odnoszą się do decyzji stosowania prawa w sprawach indywidualnych;
3) połączone są wspólnym założeniem aksjologicznym, wypływającym z podstawo-
wych zasad polityczno-prawnych administracji publicznej oraz przyjętej ideologii
stosowania prawa;
4) dotyczą decyzji stosowania prawa sensu stricto;
5) tworzą pewne stałe wzorce podejmowania decyzji, które powtarzają się w różnych
postępowaniach;
6) ustanawiają reguły podejmowania decyzji zapewniające standard decyzji stosowania
prawa porównywalny z przyjętym w innych gałęziach prawa, co wynika z jednoś ci
systemu prawa (ustalenie konsekwencji prawnych faktów uznanych na podstawie
obowiązujących norm prawa za udowodnione jest wiążące erga omnes)4.
1.2. Funkcje administracyjnego prawa procesowego można egzemplifikować
w sposób różnoraki, co zależy w szczególnoś ci od przyjętych preferencji doktry-
nalnych, ale także od innych zróżnicowanych kryteriów5. W płaszczyźnie pożądanych
efektów działania można je wszakże sprowadzić do trzech podstawowych6: porządku-
jącej, instrumentalnej i ochronnej.
2
3
4 J. Borkowski, Normy prawa materialne i formalne a pojęcie procedury administracyjnej, SPE 1982,
t. 28, s. 41 i n.
5 B. Adamiak, w: B. Adamiak, J. Borkowski, Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyj-
ne, Warszawa 2004, s. 15 i n.
6 Tamże, s. 23–27. Por. także: L. Żukowski, w: L. Żukowski, R. Sawuła, Postępowanie administra-
cyjne..., s. 16–17.
Rozdział I. Zagadnienia ogólne
21
Funkcja porządkująca polega na tym, że przepisy proceduralne, wyznaczając
kolejność i regulując ciąg czynnoś ci procesowych, porządkują działania wszyst-
kich podmiotów postępowania. Ma to istotne znaczenie nie tylko dla uporządkowania
działalnoś ci organów administracji publicznej czy sądów administracyjnych, ale także
dla zagwarantowania jednolitoś ci działania tych organów, i to niezależnie od rodzaju
sprawy będącej przedmiotem postępowania.
Funkcja instrumentalna prawa o postępowaniu wyraża się w optymalizacji dro-
gi prowadzącej do osiągnięcia celu procesu. W związku z tym powinno ono tak
kształtować ciąg czynnoś ci procesowych organów orzekających i innych uczestników
postępowania, aby osiągnięcie celu procesu (rozstrzygnięcie sprawy w drodze decyzji
stosowania prawa) było jak najbardziej efektywne. Z tego punktu widzenia w doktrynie
pozytywnie jest oceniane obejmowanie jedną regulacją kodeksową możliwie najwięk-
szej liczby rozproszonych uregulowań proceduralnych, podczas gdy dekodyfikacja spo-
tyka się z reguły z bardziej lub mniej zdecydowaną krytyką7.
Funkcja ochronna (gwarancji podmiotów postępowania) przejawia się w ochro-
nie interesu indywidualnego i interesu społecznego. Ochrona tego pierwszego
polega na tym, że przepisy postępowania, okreś lając prawa i obowiązki strony, wyzna-
czają jej sytuację prawną w tym postępowaniu, uniezależniając ją od widzimisię organu
prowadzącego postępowanie. Z chwilą wszczęcia postępowania między stroną a orga-
nem powstaje stosunek proceduralny, w którym są ściś le okreś lone prawa i obowiązki
jego stron i który trwa aż do zakończenia postępowania.
Ochrona interesu społecznego przejawia się w wielu instytucjach procesowych,
jak np. nałożenie na organy obowiązku uwzględniania z urzędu interesu spo-
łecznego (art. 7 k.p.a.) czy dopuszczalność eliminowania z obrotu prawnego decyzji
ze względu na interes społeczny (art. 154 i 155 k.p.a.) lub ze względu na interes publicz-
ny (art. 253 § 1 i 253a § 1 Ordynacji podatkowej).
1.3. Przez pojęcie postępowania administracyjnego będziemy rozumieli zarówno
regulowany przez normy proceduralne ciąg czynnoś ci procesowych podejmowanych
przez organ prowadzący postępowanie oraz uczestników postępowania w celu rozpo-
znania sprawy administracyjnej i jej rozstrzygnięcia w drodze decyzji administracyjnej,
jak i ciąg czynnoś ci procesowych tych podmiotów mających na celu weryfikację decyzji
administracyjnej.
Można wyróżnić dwa rodzaje postępowań administracyjnych: postępowanie
ogólne oraz postępowania szczególne. To pierwsze jest regulowane przepisami
Kodeksu postępowania administracyjnego i służy rozstrzyganiu wszelkich indywidual-
nych spraw należących do właś ciwoś ci organów administracji publicznej, jeżeli przepis
szczególny nie wyłącza danej sprawy spod tego trybu. W trybie postępowania szcze-
gólnego następuje natomiast rozpoznanie i rozstrzygnięcie okreś lonego rodzaju spraw.
7 Por. R. Sawuła, Ordynacja podatkowa – projekt ustawy. Wybrane uwagi dotyczące postępowania
w sprawach zobowiązań podatkowych, ST 1996, nr 7–8, s. 11–19; J. Zimmermann, Ordynacja podat-
kowa. Komentarz. Postępowanie podatkowe, Toruń 1998, s. 5–8; J. Borkowski, Przepisy postępowania
podatkowego na tle Kodeksu postępowania administracyjnego, Prz. Podat. 1999, nr 3, s. 4; W. Chróś-
cielewski, W. Nykiel, Postępowanie podatkowe w ś wietle Ordynacji podatkowej, Warszawa 2000,
s. 7–9 i 15–18.
4
22
Częś ć pierwsza. Postępowanie administracyjne
Przykładem takiego postępowania jest postępowanie podatkowe, które służy rozpozna-
waniu i rozstrzyganiu spraw podatkowych8. Do tej grupy należą też postępowania dys-
cyplinarne, których przedmiotem jest wymierzenie kary dyscyplinarnej za zachowanie
niegodne członka danej organizacji lub zakładu administracyjnego albo też pracownika
(funkcjonariusza administracyjnego), poddanych odpowiedzialnoś ci dyscyplinarnej,
oraz za naruszenie przepisów prawa powszechnie obowiązującego przez te osoby9.
5
W postępowaniach administracyjnych można wyróżnić dwa tryby: zwyczajny
i nadzwyczajny.
Przedmiotem pierwszego z tych trybów jest indywidualna sprawa administracyjna, któ-
rą organ rozpoznaje i rozstrzyga w drodze decyzji. Drugi natomiast służy weryfikacji
decyzji ostatecznej, zapadłej w pierwszym z nich. Orzekając w trybie nadzwyczajnym,
organ „decyduje o decyzji” będącej rozstrzygnięciem sprawy. Decyzja zapadła w tym
trybie odnosi się zatem do sprawy będącej przedmiotem postępowania w sposób po-
średni. Początkowo NSA stał na stanowisku, że postępowanie w trybie nadzwyczaj-
nym jest tylko inną fazą postępowania administracyjnego prowadzonego uprzednio
w sprawie w zwykłym trybie i zakończonego decyzją ostateczną, albowiem przez poję-
cie „sprawa” rozumiano tożsamość stosunku materialnoprawnego, a nie poszczególne
fazy postępowania dotyczące tego samego stosunku materialnoprawnego10. W następ-
stwie tego poglądu przyjmowano, że datą wszczęcia postępowania administracyjnego
jest dzień wszczęcia postępowania zwyczajnego. Wszczęcie postępowania prowadzo-
nego w trybie nadzwyczajnym stanowi natomiast jedynie kontynuację już wszczętego
postępowania administracyjnego. Odstąpiono od tego poglądu na skutek uchwały SN
z 14 czerwca 1991 r.11, w której przyjęto procesowe rozumienie sprawy administracyj-
nej, co oznacza, że przedmiot sprawy postępowania prowadzonego w trybie zwyczaj-
nym jest inny od postępowania prowadzonego w trybie nadzwyczajnym. Zmiana oceny
prawnej w tej kwestii jest godna odnotowania, ponieważ umożliwiła weryfikację na
drodze postępowania sądowoadministracyjnego milionów decyzji ostatecznych, które
zostały wydane przed 1 wrześ nia 1980 r.
6
Na system nadzwyczajnych trybów postępowania składają się:
1) postępowanie w sprawie wznowienia postępowania,
2) postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważnoś ci decyzji,
3) postępowania w sprawie zmiany lub uchylenia decyzji ostatecznej,
4) postępowanie w sprawie stwierdzenia wygaś nięcia decyzji12.
8 W. Chróś cielewski, w: W. Chróś cielewski, W. Nykiel, Postępowanie..., s. 15; R. Mastalski,
w: B. Adamiak, J. Borkowski, R. Mastalski, J. Zubrzycki, Ordynacja podatkowa. Komentarz 2004 ,
Wrocław 2004, s. 12.
9 J. Lang, w: E. Bojanowski, J. Lang, Postępowanie administracyjne. Zarys wykładu , Warszawa
1999, s. 174.
10 Postanowienie NSA z 5 czerwca 1981 r., II SA 147/81, ONSA 1981, nr 1, poz. 51, Lexis Nexis
nr 297508. Por. szerzej J.P. Tarno, w: Z. Kmieciak, J.P. Tarno, Postępowanie administracyjne oraz po-
stępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym (w ś wietle orzecznictwa NSA), Warszawa 1988,
s. 170–171.
11 III AZP 2/91, OSNCP 1992, nr 1, poz. 3, Lexis Nexis nr 307423.
12 Por. szerzej rozdziały VIII i XIV pkt 2.
Rozdział I. Zagadnienia ogólne
23
Zarówno postępowanie prowadzone w trybie zwyczajnym, jak i w nadzwyczajnym jest
dwuinstancyjne. Wniesienie odwołania przenosi kompetencję do ponownego, meryto-
rycznego rozpatrzenia i rozstrzygnięcia sprawy na organ II instancji.
1.4. Przez pojęcie postępowania sądowoadministracyjnego należy rozumieć
regulowany przez normy proceduralne ciąg czynnoś ci procesowych sądów ad-
ministracyjnych i innych uczestników tego postępowania w celu rozstrzygnięcia sporu
o legalność działań lub zaniechań podejmowanych w sprawach sądowoadministracyj-
nych przez podmioty wykonujące administrację publiczną. Postępowanie to ma cha-
rakter kontradyktoryjny. Biorą w nim udział dwie równorzędne strony. Jedną z nich
jest skarżący, natomiast drugą, przeciwną mu stroną, jest organ, którego działanie lub
bezczynność jest przedmiotem zaskarżenia.
7
W modelowym ujęciu postępowania sądowoadministracyjnego można wyróżnić trzy
stadia: stadium wstępne, stadium badania dopuszczalnoś ci skargi i stadium rozpozna-
nia sprawy sądowoadministracyjnej. Przedmiotem stadium wstępnego jest badanie
skargi pod kątem wymagań formalnych w celu nadania jej dalszego biegu przez od-
powiednią jej kwalifikację. Oceniając dopuszczalność skargi, sąd bada, czy została ona
prawidłowo wniesiona, czy jej przedmiotem jest sprawa sądowoadministracyjna, czy
usunięto braki formalne, co pozwala na nadanie jej dalszego biegu. Jednym zdaniem,
bada, czy nie występują przyczyny skutkujące jej odrzuceniem. W takim przypadku
postępowanie sądowoadministracyjne kończy się na tym etapie. Stadium rozpoznawcze
ma zaś za przedmiot badanie zasadnoś ci skargi i podjęcie orzeczenia w przedmiocie jej
uwzględnienia albo oddalenia. Postępowanie przed sądem administracyjnym może też
zakończyć się postanowieniem o umorzeniu postępowania, jeżeli stało się bezprzed-
miotowe.
8
2. Ewolucja unormowań obowiązujących
w zakresie postępowania administracyjnego
i sądowoadministracyjnego w Polsce
2.1. Polska należała do państw, w których stosunkowo wcześ nie nastąpiła kodyfi-
kacja postępowania administracyjnego. Dokonano jej na mocy rozporządzenia
Prezydenta RP z 22 marca 1928 r. o postępowaniu administracyjnym13. Rozporządzenie
to wzorowane było na rozwiązaniach przyjętych w Austrii w 1925 r. Jest to o tyle zrozu-
miałe, iż znaczna część prawników polskich działających w okresie II Rzeczypospolitej
zdobyła wykształcenie w uczelniach funkcjonujących na obszarze Austro-Węgier. Roz-
wiązania przyjmowane w Austrii i austriacka szkoła prawnicza były im szczególnie bli-
skie. Przepisy r.p.a. obowiązywały w Polsce do końca 1960 r., albowiem 1 stycznia 1961
Pobierz darmowy fragment (pdf)
