Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00016 003513 22410126 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Praca przymusowa cudzoziemców w Polsce - ebook/pdf
Praca przymusowa cudzoziemców w Polsce - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 200
Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-235-1436-7 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Praca przymusowa stanowi formę handlu ludźmi stosowaną w celu wykorzystania ofiary, nawet za jej zgodą. Ofiarami takiego procederu często stają się cudzoziemcy z powodu ich słabszej pozycji społecznej i prawnej w kraju przyjmującym. Autor ukazuje mechanizmy prawne i społeczne powiązane z migracją, przyczyniające się do zaistnienia zjawiska albo mu nieprzeciwdziałające. Wiedzę o przypadkach pracy przymusowej konfrontuje z informacjami na temat funkcjonowania poszczególnych grup imigranckich w Polsce, a wysnute wnioski koncentruje wokół identyfikacji czynników, które podnoszą ryzyko zaistnienia pracy przymusowej w obrębie tych grup.

Ze względu na interdyscyplinarny charakter książka zainteresuje nie tylko prawników, ale także socjologów, a nawet psychologów i dziennikarzy. Jest to pozycja, po którą mogą sięgnąć zarówno teoretycy zajmujący się problemem pracy przymusowej, jak też praktycy, w tym w szczególności urzędnicy państwowi i pracownicy organizacji pozarządowych zajmujący się pomocą ofiarom pracy przymusowej, policjanci, prokuratorzy i sędziowie.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Praca przymusowa stanowi formę handlu ludźmi stosowaną w celu wykorzystania o(cid:28) ary, nawet za jej zgodą, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w tym w żebractwie. O(cid:28) arami takiego procederu często stają się cudzoziemcy z powodu ich słabszej pozycji społecznej i prawnej w kraju przyjmującym. W prezentowanej publikacji autor nad przybliżenie istoty tego przestępstwa przedłożył uka- zanie mechanizmów prawnych i społecznych powiązanych z migracją, przyczyniających się do zaistnienia zjawiska albo mu nieprzeciwdziałających. Wiedzę o przypadkach pracy przymusowej skonfrontował z informacjami na temat funkcjonowania poszczególnych grup imigranckich w Polsce, a wysnute wnioski skoncentrował wokół identy(cid:28) kacji czynników, które podnoszą ryzyko zaistnienia pracy przymusowej w obrębie tych grup. Najważniejszy powód, dla którego − zdaniem autora − należy zajmować się problematyką pracy przymusowej cudzoziemców, to brak polskich publikacji naukowych poświęconych temu zagadnieniu i wynikające z tego niedostateczne zgłębienie problemu. Niniejszy tom, będący zwieńczeniem projektu badawczego prowadzonego w Ośrodku Badań nad Migracjami Uniwer- sytetu Warszawskiego, jest krokiem ku temu, by zaległości te minimalizować. P R A C A P R Z Y M U S O W A C U D Z O Z I E M C Ó W W P O L S C E Paweł Dąbrowski PRACA PRZYMUSOWA CUDZOZIEMCÓW W POLSCE analiza zjawiska w wybranych grupach imigranckich 9 7 8 8 3 2 3 5 1 3 7 8 0 www.wuw.pl/ksiegarnia PRACA PRZYM _OKL_CALA.indd 1 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 14-03-20 09:03 Praca przymusowa cudzoziemców w Polsce analiza zjawiska w wybranych grupach imigranckich ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rada Programowa serii „Studia Migracyjne”: prof. dr hab. Marek Kupiszewski dr hab. Sławomir Łodziński, prof. UW dr hab. Wojciech Łukowski, prof. UW (przewodniczący) prof. dr hab. Dorota Praszałowicz W serii „Studia Migracyjne” proponujemy: Magdalena Lesińska, Marek Okólski (red.) 2013 Współczesne polskie migracje: strategie – skutki społeczne – reakcja państwa Cudzoziemiec niepożądany w polskim prawie o cudzoziemcach Paweł Dąbrowski 2011 Cezary Żołędowski 2010 Studenci zagraniczni w Polsce. Motywy przyjazdu, ocena pobytu, plany na przyszłość Agata Górny, Izabela Grabowska-Lusińska, Magdalena Lesińska, Marek Okólski (red.) 2010 Transformacja nieoczywista. Polska jako kraj imigracji Ewa Kępińska 2008 Migracje sezonowe z Polski do Niemiec. Mechanizmy rekrutacji, rola rodziny i zróżnicowanie według płci Aleksandra Grzymała-Kazłowska, Sławomir Łodziński (red.) 2008 Problemy integracji imigrantów. Koncepcje, badania, polityki Agata Górny, Piotr Koryś (red.) 2007 Obywatelstwo wielokrotnego wyboru. Interdyscyplinarne ujęcie kwestii podwójnego obywatelstwa w Polsce Agnieszka Fihel, Paweł Kaczmarczyk, Marek Okólski 2007 Migracje „nowych Europejczyków” – teraz i przedtem ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== STUDIA MIGRACYJNE MIGRATION STUDIES Paweł Dąbrowski Praca przymusowa cudzoziemców w Polsce analiza zjawiska w wybranych grupach imigranckich Warszawa 2014 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Recenzenci Dr hab. Monika Całkiewicz, prof. ALK Dr hab. Maciej Duszczyk Redaktor prowadzący Ewa Wyszyńska Redakcja Marta Höffner Korekta Elżbieta Michniewicz Projekt okładki i stron tytułowych Jakub Rakusa-Suszczewski Skład i łamanie Marcin Szcześniak ISBN 978-83-235-1436-7 (PDF) © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2014 Publikacja dofinansowana przez Ośrodek Badań nad Migracjami UW Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 www.wuw.pl; e-mail: wuw@uw.edu.pl Dział Handlowy WUW: tel. +48 22 55 31 333 e-mail: dz.handlowy@uw.edu.pl Księgarnia internetowa: www.wuw.pl/ksiegarnia Wydanie 1 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Rodzicom ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Spis treści Wykaz skrótów i oznaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 1. Opis przeprowadzonego badania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 1.1. Charakter i założenia przeprowadzonego badania . . . . . 15 1.2. Pytania badawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 1.3. Źródła danych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 1.4. Charakterystyka przywoływanych danych statystycz- nych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26 1.5. Pozostałe uwagi terminologiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 2. Praca przymusowa jako pojęcie prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 2.1. Pojęcie pracy przymusowej (i obowiązkowej) w prawie międzynarodowym i prawie UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2.2. Praca przymusowa w polskim prawie karnym . . . . . . . . 46 2.3. Pojęcie pracy przymusowej a pojęcia bliskoznaczne . . . 49 3. Praca przymusowa obywateli Ukrainy w Polsce . . . . . . . . . . 66 3.1. Ogólna charakterystyka imigrantów ukraińskich w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 3.2. Analiza wybranych przypadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 3.3. Identyfikacja czynników ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 8 Spis treści 4. Praca przymusowa obywateli Wietnamu w Polsce . . . . . . . . 96 4.1. Ogólna charakterystyka imigrantów z Wietnamu w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4.2. Analiza wybranych przypadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 4.3. Identyfikacja czynników ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 5. Praca przymusowa obywateli Mołdawii w Polsce . . . . . . . . . 118 5.1. Ogólna charakterystyka imigrantów mołdawskich w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 5.2. Analiza wybranych przypadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 5.3. Identyfikacja czynników ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 6. Praca przymusowa obywateli Koreańskiej Republiki Ludowo- -Demokratycznej w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 6.1. Ogólna charakterystyka imigrantów z KRLD w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 6.2. Analiza wybranych przypadków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147 6.3. Identyfikacja czynników ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 7. Analiza wybranych przypadków z udziałem obywateli innych państw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 7.1. Obywatele Bangladeszu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166 7.2. Obywatele Mongolii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 7.3. Obywatele Azerbejdżanu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174 Zakończenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Wykaz aktów prawnych i orzeczeń wykorzystanych w pracy . . . 196 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wykaz skrótów i oznaczeń (w kolejności alfabetycznej) Dz.U. – Dziennik Ustaw Dz.Urz. – Dziennik Urzędowy UE ETPC – Europejski Trybunał Praw Człowieka ILO – Międzynarodowa Organizacja Pracy (International Labour Or- ganization) IOM – Międzynarodowa Organizacja do Spraw Migracji (International Organization for Migration) KRLD – Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna k.k. – Ustawa z dnia 06 czerwca 1997 r. Kodeks karny k.p. – Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy konwencja europejska – Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Pod- stawowych Wolności konwencja warszawska – Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi k.w. – Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń MSW – Ministerstwo Spraw Wewnętrznych PIP – Państwowa Inspekcja Pracy protokół z Palermo – Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniają- cy Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, przyjęty przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych dnia 15 listopada 2000 r. SG – Straż Graniczna ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 10 Wykaz skrótów i oznaczeń UdSC – Urząd do Spraw Cudzoziemców u.p.z. – Ustawa z  dnia 20 kwietnia 2004 r. o  promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy u.s.p. – Ustawa z  dnia 15 czerwca 2012 r. o  skutkach powierzenia wykonywania pracy cudzoziemcom przebywającym wbrew przepisom na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej UE – Unia Europejska USD – dolar amerykański ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wstęp Niniejsza publikacja jest rezultatem projektu badawczego Przerzut ludzi do pracy przymusowej innej niż usługi seksualne – perspektywa Polski po akcesji do Unii Europejskiej, zrealizowanego przez Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego, finansowanego ze źródeł Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Projekt ten był realizowany w ramach większego, międzynarodowego przedsięwzięcia badawczego, finansowanego przez Europejską Fundację Nauki – Traf- ficking for Forced Labour in Other Industries than Sex Industry across Europe. Równoległe badania w tym zakresie tematycznym, poza Polską, były prowadzone także w Belgii, Czechach, Holandii, Irlandii, Szwecji i Wielkiej Brytanii. Przyjętym założeniem jest rozumienie pracy przymusowej jako formy handlu ludźmi, stosowanej w celu wykorzystania ofiary, nawet za jej zgodą, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w tym w żebractwie. To ujęcie nawiązuje do aktualnego brzmienia definicji handlu ludźmi wprowadzonej do polskiego Kodeksu karnego, a  za- czerpniętej z litery prawa międzynarodowego publicznego. Handel ludźmi w naturalny i bezpośredni sposób kojarzy się z tzw. seksbiznesem, ale wskazany projekt – i w ślad za nim niniejsza publika- cja – wykluczyły go z obszaru badawczego. Praca przymusowa w takim ujęciu nie obejmuje swym zakresem przymusowej prostytucji lub in- nych form seksualnego wykorzystania, a seksbiznes nie jest uznawany za jeden z sektorów rynku pracy. W literaturze przedmiotu niekiedy przyjmuje się szerszą perspektywę postrzegania pracy przymusowej, odnosząc to pojęcie także do seksbiznesu, niemniej jednak traktowanie go jako odrębnego przedmiotu badań ma tę niewątpliwą zaletę, iż pozwa- la skoncentrować uwagę badacza na słabiej zdiagnozowanych formach handlu ludźmi, niełączących się z wykorzystaniem seksualnym ofiary. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 12 Wstęp Najważniejszym powodem, dla którego warto zająć się proble- matyką pracy przymusowej cudzoziemców, jest niedostatek polskich publikacji naukowych poświęconych temu zagadnieniu i  wynikające stąd niedostateczne zgłębienie problemu. Choć dorobek piśmienniczy poświęcony pracy przymusowej powoli się rozrasta, ogólnie rozpo- znanie jej przyczyn i  mechanizmów jest wciąż niewielkie. Brakuje pogłębionej analizy tej formy handlu ludźmi w  kontekście migracji międzynarodowych i na tym polu niniejsza praca ma charakter pionier- ski. Nieliczne publikacje, które nawiązywały do tego tematu, czyniły to w sposób oboczny, a nawet dygresyjny. Pozycje z nurtu kryminolo- gicznego koncentrowały się na naświetleniu istoty zjawiska, obejmując analizą wszystkie znane lub domniemane przypadki handlu ludźmi do pracy przymusowej, nie izolując pracy przymusowej imigrantów jako odrębnego problemu badawczego, natomiast publikacje dotyczące imigracji ograniczały się do opisów tego, co zaobserwowano w odnie- sieniu do konkretnej obranej społeczności (konkretnego przypadku), bez ambicji formułowania ogólniejszych wniosków. Według polskiego prawa karnego stosowanie pracy przymusowej jest odmianą handlu ludźmi, który stanowi zbrodnię w  rozumieniu Kodeksu karnego. Z  tego względu związek tematu z  kryminologią i  karnistyką jest naturalny i  nierozerwalny. Jednak w  zamierzeniu ta publikacja ma odpowiadać na nieco inną potrzebę naukową. Nad zgłębienie samej wiedzy o  istocie tego przestępstwa przedkładam ukazanie powiązanych z migracją mechanizmów prawnych i społecz- nych, które przyczyniają się do zaistnienia tego zjawiska albo mu nie przeciwdziałają, mimo iż z założenia powinny. Precyzując, jest to książka o ryzyku popełnienia zbrodni, o tym, dlaczego polskie prawo nie działa wystarczająco skutecznie, i o tym, dlaczego pewne mecha- nizmy funkcjonowania społeczności imigranckich w Polsce wzmagają ryzyko pracy przymusowej. Takie ujęcie wyjmuje po części tę pu- blikację z  nurtu kryminologicznego, a  także prawnego, nadając jej interdyscyplinarny charakter. Albowiem tylko całościowe spojrzenie, obejmujące przenikające się wzajemnie instytucje prawa administra- cyjnego i karnego, wzbogacone o  obserwacje natury socjologicznej, pozwalają formułować wnioski o  tych czynnikach, które pozwalają zaistnieć pracy przymusowej. Kontynuując tę myśl, sądzę, że zbyt często spojrzenie badaczy za- nadto skupia się na prawie karnym, a minimalizuje w analizie przyczyn ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Wstęp 13 pracy przymusowej znaczenie prawa administracyjnego, w szczegól- ności tego ze sfery uregulowań imigracyjnych czy kontroli legalności zatrudnienia. Uczciwość każe przyznać, że wpływ na taką optykę wy- wiera profil autora, który jest administratywistą. Przedstawione usytuowanie niniejszej książki przekłada się na formułowane wnioski, które zmierzają przeważnie w  kierunku uka- zania mechanizmu prowadzącego daną osobę do wykonywania pracy przymusowej, a także sposobu i efektywności zastosowania względem tej sytuacji polskiego prawa. Celem tej publikacji jest także wzbogacenie faktograficznej wiedzy o pracy przymusowej w Polsce. Być może będzie to sygnał, że problem jest jednak realny, choć należy od razu zastrzec, że nie można oszaco- wać jego rozmiarów i twierdzenie, że są one znaczne, byłoby równie gołosłowne, co negacja jego występowania. Warto też sformułować kilka uwag o strukturze pracy. Dwa otwiera- jące ją rozdziały mają charakter wprowadzający. Służą przedstawieniu założeń metodologicznych badania, na którego rezultatach oparta zo- stała publikacja, zdefiniowaniu pojęć, a także ukazaniu prawnych kon- turów tego zjawiska. Kolejne cztery rozdziały dotyczą poszczególnych grup imigranckich, wyróżnionych pod względem obywatelstwa ofiar. Te zasadnicze rozdziały są usystematyzowane w  identyczny sposób. Ich pierwszą część stanowi punkt opisujący tę konkretną społeczność imigrancką w Polsce, z uwzględnieniem procesów kształtowania się tej grupy, dominujących przyczyn migracji, próby oszacowania rozmiarów populacji, sposobu „wejścia w nielegalność”, zwłaszcza pod względem występowania przerzutu, określenia roli, jaką odgrywają przedstawi- ciele tej grupy na formalnym i nieformalnym rynku pracy oraz ryzyka handlu ludźmi, towarzyszącego migracji przedstawicieli tej grupy do Polski. W tych fragmentach sięgnięto po dane statystyczne. Następny punkt ma na celu przedstawienie faktografii związanej z poszczególny- mi przypadkami – opis ustaleń badawczych, stanowiących możliwie naj- wierniejszą rekonstrukcję wydarzeń i okoliczności im towarzyszących. Nie każdy z tych przypadków uzasadnia twierdzenie, że zaistniała praca przymusowa. Kryterium włączenia do opisu było samo przypuszczenie, że tak mogło być, przyjęte na podstawie doniesień medialnych, wiedzy o postępowaniu karnym oraz innych źródeł. W zależności od zakresu badania konkretnej grupy i  liczby udokumentowanych przypadków w dwóch rozdziałach (o obywatelach Ukrainy i Wietnamu) ten punkt ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 14 Wstęp podlegał dalszym jeszcze podziałom, aby zachować możliwą jasność przekazu. W ostatnim punkcie tych rozdziałów zawarto analizę czyn- ników ryzyka pracy przymusowej w  stosunku do konkretnej grupy. Ostatni rozdział poświęcono opisowi i analizie przypadków, w których domniemanymi ofiarami byli cudzoziemcy innego obywatelstwa niż te traktowane jako szczególnie zagrożone, którym poświęcono cztery wcześniejsze rozdziały merytoryczne. Całość wieńczą refleksje końco- we – zawarto w nich kierunkowe propozycje działań, mających uspraw- nić działania państwa w zwalczaniu pracy przymusowej. Publikacja ma jednego autora, ale zespół badawczy składał się z  wielu osób, wśród których główną rolę odgrywali: Rusłan Anto- niewski, Marta Jaroszewicz, Adelajda Kołodziejska, Joanna Napierała, Magdalena Skwierczyńska, Monika Szulecka i Paweł Dąbrowski. Autorzy badania dziękują za udzieloną pomoc, a w szczególności za dostęp do informacji na temat konkretnych przypadków pracy przymu- sowej, wszystkim przedstawicielom świata nauki, organizacji pozarzą- dowych, zwłaszcza Fundacji La Strada, administracji publicznej oraz organów wymiaru sprawiedliwości. Szczególne podziękowania należą się recenzentom – prof. dr hab. Monice Całkiewicz i prof. dr. hab. Ma- ciejowi Duszczykowi – za wnikliwość, a także kierownictwu Ośrodka Badań nad Migracjami UW za wyjątkową cierpliwość w oczekiwaniu na tę książkę. Pozostaje mi wyrazić nadzieję, że dzięki upływowi czasu jest ona dojrzalsza. dr Paweł Dąbrowski Warszawa, 20.10.2013 r. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 1. Opis przeprowadzonego badania 1.1. Charakter i założenia przeprowadzonego badania Niniejsza publikacja jest rezultatem badań prowadzonych w  latach 2006–2012 przez Ośrodek Badań nad Migracjami Uniwersytetu War- szawskiego. Pierwszy, zasadniczy etap tego badania, trwający do 2009 roku był związany z udziałem Ośrodka w międzynarodowym projekcie badawczym: Trafficking for Forced Labour in Other Industries than Sex Industry across Europe, prowadzonym pod auspicjami European Science Foundation. Polska część projektu była realizowana pod nazwą Przerzut migrantów do pracy przymusowej innej niż usługi seksual- ne – perspektywa Polski po akcesji do UE. Kolejne lata poświęcono badaniom uzupełniającym i opracowaniu wyników. Podstawowe założenie zostało narzucone przez donatorów i  jest uwidocznione w nazwach projektów – w polu zainteresowania badaw- czego pozostawał wyłącznie handel ludźmi do celów pracy przymuso- wej, a wyeliminowane zostały przypadki handlu ludźmi zidentyfikowa- ne w tzw. seksbiznesie. W prezentowanym ujęciu pracą przymusową nie jest prostytucja ani jakakolwiek inna forma wykorzystania sek- sualnego ofiary, łącząca się z  przymuszaniem jej do jakichkolwiek usług. Takie wykluczenie było podyktowane chęcią skoncentrowania uwagi badawczej na słabiej zdiagnozowanych formach handlu ludźmi, ukazaniu ich złożoności i wagi jako problemu społecznego. Naukowa eksploracja pracy przymusowej jest wciąż niewielka, także w porów- naniu z zainteresowaniem nauki seksbiznesem, choćby z tego względu, iż przypadki tego rodzaju trudniej zidentyfikować, a granice zjawiska są często niewyraźne. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 16 Opis przeprowadzonego badania Przeprowadzone badania miały charakter jakościowy. Celem ze- społu badawczego nigdy nie była analiza ilościowa pracy przymusowej w Polsce, tym bardziej epatowanie czytelników liczbami, które miały- by obrazować rozmiar tego zjawiska. Tego typu „wnioski badawcze” w ostatnich latach stały się powszechne w sferze badań nad migracjami (liczba emigrantów z Polski, imigrantów nielegalnie przebywających w Polsce, ofiar handlu ludźmi w seksbiznesie itp.). Świadomie, już na etapie założeń zdecydowaliśmy, że nie będziemy podążać tą drogą. Przedmiot naszego badania – zjawisko przecież o  charakterze prze- stępczym, dotykające częstokroć osób nielegalnie przebywających w Polsce – sprawia, iż podanie wiarygodnych (w kategoriach nauko- wych) danych liczbowych dotyczących ofiar jest bardzo trudne, czy wręcz niemożliwe. Dla zwartości analizy konieczne okazało się wytyczenie ram czaso- wych, do których odnoszone były ustalenia badawcze. W trakcie reali- zacji badania w polu zainteresowania znalazły się wszystkie przypadki, w których zachodziło prawdopodobieństwo pracy przymusowej, jeśli zaistniały one w latach 2000–2009 (włącznie). Decydował okres, w któ- rym praca miała być świadczona, a nie moment ujawnienia przypadku. Rozpiętość czasowa została pierwotnie określona z myślą o sprawdze- niu, jaki wpływ na zjawisko pracy przymusowej w Polsce miała akcesja do UE. Jednakże skąpość materiału badawczego w  odniesieniu do okresu przedakcesyjnego nie pozwala na wyciąganie w tym zakresie żadnych wniosków. Nie należy jednak pomijać opisu owych starszych przypadków, gdyż wzbogaca on wiedzę faktograficzną o tym zjawisku. Zasadniczo badanie nie obejmowało okresu po 1 stycznia 2010 roku, choć już po zakończeniu badania, podczas opracowywania tej publikacji, docierały informacje o  wszczętych postępowaniach kar- nych, w których stan faktyczny sugerował, iż mogą być to przypadki pracy przymusowej. Te dodatkowo pozyskane informacje zostały zwe- ryfikowane i wykorzystane w treści monografii. We wszystkich tych ujawnionych później przypadkach cudzoziemcy zaczęli świadczyć pracę w  Polsce jeszcze przed końcem 2009 roku, tak więc przyjęte ramy czasowe nie uległy przesunięciu. Ponadto w tych sytuacjach, w odnie- sieniu do których wiedzę o postępowaniach karnych mieliśmy jeszcze w trakcie badania, informacje na temat jego przebiegu i rezultatu były aktualizowane aż do momentu złożenia monografii do druku. W  ten sposób faktycznie badania rozciągnęły się na kolejne lata, jakkolwiek ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Charakter i założenia przeprowadzonego badania 17 koncentrowały się one na sprawach karnych, bez stosowania tych wszystkich instrumentów badawczych, które wykorzystaliśmy wzglę- dem lat 2006–2009. Natomiast wiedza o społecznościach migranckich w Polsce, do której odwołują się kolejne rozdziały publikacji, została przedstawiona w sposób zapewniający jej aktualność. Kolejne założenie dotyczyło doboru krajów, wśród których obywa- teli poszukiwano ofiar pracy przymusowej w Polsce. Dobór był wtór- ny w  stosunku do wstępnej analizy danych, jakimi dysponowaliśmy w początkowym okresie badania (tj. przypadków pracy przymusowej ujawnionych przed końcem 2007 roku), w  większości pochodzących głównie z materiałów prasowych. Te zabiegi doprowadziły nas do za- jęcia się obywatelami: • Ukrainy (pięć odrębnych przypadków opisanych w prasie, w tym jeden dotyczący żebractwa, jedno postępowanie karne dotyczące zmuszania obywateli Ukrainy do żebractwa); • Wietnamu (jedno postępowanie karne zakończone prawomocnym wyrokiem skazującym); • Mołdawii (jeden mołdawski raport wspominający o  zmuszaniu do żebractwa w Polsce, jedna wzmianka prasowa); • Korei Północnej (dwa przypadki opisane w prasie). W następnym kroku szukaliśmy w źródłach pochodzących z tych państw informacji dotyczących wykorzystywania obywateli danego państwa w Polsce, co jednak nie było możliwe w odniesieniu do wszyst- kich interesujących nas krajów ze względu na barierę językową, ograni- czenie źródeł do danych oficjalnych, właściwych krajom autorytarnym i  totalitarnym, takim jak na przykład Korea Północna czy Wietnam. Równolegle zgłębialiśmy wiedzę na temat tych grup, poszukując da- nych o pracy obywateli tych państw w Polsce i, szczególnie, o innych przypadkach pracy przymusowej w gronie ich przedstawicieli. W trakcie badań natrafiliśmy na pewne dość słabe sygnały o wy- stępowaniu tego zjawiska wśród obywateli Białorusi, Federacji Rosyj- skiej i Rumunii, które też zostały pod tym względem „sprawdzone”. Przeprowadzone analizy zawierały jedynie wzmianki o stwierdzonych w przeszłości pojedynczych przypadkach, jednak ani nie istniała moż- liwość konkretyzacji tych informacji, ani nie odnaleźliśmy żadnych dalszych danych, które pozwoliłyby wnioskować o  wystąpieniu tego zjawiska. Przykładowo w statystykach białoruskiego programu reinte- gracyjnego dla ofiar handlu ludźmi, prowadzonego przez IOM Mińsk, ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 18 Opis przeprowadzonego badania odnotowano dwie ofiary, które miały być wykorzystane w Polsce, ale dalsza konkretyzacja okazała się już niemożliwa. Analiza dostępnych źródeł rosyjskich, takich jak oficjalne dane dotyczące prowadzonych śledztw i  postępowań karnych, informacje IOM na temat ujawnionych ofiar oraz źródła prasowe, nie pozwoliły na wykrycie przypadków handlu ludźmi do celów pracy przymusowej dotyczących obywateli Rosji w Polsce. W 2009 roku misja IOM w Mo- skwie zarejestrowała jedną ofiarę pochodzącą z Rosji, która była wyko- rzystywana w Polsce, lecz eksploatacja ta miała charakter seksualny1. Podobnie w Rumunii, dane statystyczne udostępnione przez rumuń- skie MSW wskazywały na incydentalne przypadki zmuszania Rumunów do żebractwa w Polsce, ale tym tropem nie udało się dalej podążać. Nieliczne są też informacje po stronie polskiej, które dokumentowałyby obecność rumuńskich ofiar pracy przymusowej w naszym kraju2. To prawdopodobne, ale nie udało nam się uzyskać potwierdzenia, że tak rzeczywiście jest. Wobec tych ustaleń (a właściwie ich braku) dalsze badania skon- centrowano na tych czterech grupach imigranckich, w wypadku któ- rych sygnały o występowaniu pracy przymusowej były dostępne już na wstępnym etapie (czyli obywateli Ukrainy, Wietnamu, Mołdawii i Korei Północnej). W  odniesieniu do wszystkich czterech grup odnaleziono dalsze dane, które dokumentowały jeszcze inne, kolejne przypadki pracy przymusowej, albo przynajmniej potwierdzały ryzyko jej wystą- pienia w tych grupach. Stanowiło to uzasadnienie podjęcia tematu nie w sposób wyizolowany i sprowadzony do konkretnych przypadków, ale tak, aby ukazać imigrantów w perspektywie determinant ich migracji – jej charakteru, przyjmowanych przez takie osoby strategii, tendencji do nielegalności pobytu. Tam, gdzie było to możliwe, dane polskie 1 Analiza autorstwa M. Jaroszewicz, zatytułowana Identyfikacja pracy przy- musowej w Federacji Rosyjskiej, niepublikowana. Analiza sporządzona na zlece- nie Ośrodka Badań nad Migracjami UW w ramach projektu badawczego Przerzut migrantów do pracy przymusowej innej niż usługi seksualne – perspektywa Pol- ski po akcesji do UE. 2 Por. artykuł E. Gietki, Na oczy czarne, „Polityka”, nr 2662, wyd. z 16 lipca 2008 r. Autorka opisuje żebractwo rumuńskich dzieci, nie jest jednak pewne, czy rzeczywiście chodziło o Rumunów. Wzmianka o domniemanym żebractwie Ru- munów w Polsce znajduje się w tekście A. Gmiterek-Zabłockiej, Gangi wysyłają żebraków na ulice, „Gazeta Wyborcza”, wyd. z 11 maja 2009 r. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Pytania badawcze 19 były konfrontowane z danymi pozyskanymi z kraju pochodzenia. Na tym tle wysnute zostały wnioski w kwestii podstawowej – ryzyka pracy przymusowej. Oczywiście, w  trakcie badania korzystano z  na bieżąco publiko- wanych materiałów prasowych i informacji z innych źródeł, starano się też zweryfikować możliwość pracy przymusowej obywateli innych państw niż te, które zostały wstępnie wyselekcjonowane. W rezultacie do analizy włączono także przypadek obywateli Bangladeszu, Mongolii i Azerbejdżanu, przedstawione w odrębnym rozdziale. Ze względu na brak jakichkolwiek innych danych wskazujących, że jest to oznaka szerszego problemu dotykającego owe grupy imigranckie, sprawy te zostały przedstawione metodą studium przypadku. 1.2. Pytania badawcze Problematyka związana z pracą przymusową imigrantów jest w obie- gowej opinii wciąż traktowana jako egzotyczna, kojarzona z  innymi państwami niż Polska (zwłaszcza pozaeuropejskimi) bądź z  odległą przeszłością. Podstawowe pytanie badawcze brzmiało zatem: czy praca przymusowa imigrantów występuje w Polsce? Na początku badania przyjęliśmy kluczową hipotezę, mianowicie że to zjawisko w naszym kraju występuje. Weryfikując tę hipotezę, nie trzymaliśmy się jej jednak kurczowo. Przeciwnie, większość tych przypadków, które zostały „zidentyfikowane” w  mediach jako praca przymusowa, w  badaniu oceniono inaczej – albo jako niespełniające kryteriów tego pojęcia, albo jako przypadki niejednoznaczne. Prze- ważnie chodziło o niedostrzeżenie różnicy między przymusem wobec imigranta a poważnymi przypadkami nieprzestrzegania jego praw pra- cowniczych (urągające godności człowieka warunki zakwaterowania, oszustwa ze strony pracodawcy itp.). Następstwem twierdzącej odpowiedzi na pytanie o występowanie pracy przymusowej imigrantów w Polsce musiało być sformułowanie kolejnych pytań diagnozujących to zjawisko. Jakie grupy ryzyka można wyróżnić? Rozpoznanie grup ryzyka nie sprowadza się tylko do wskazania obywatelstwa potencjalnych ofiar, ale musi zostać uzupełnione opisem indywidualnych okoliczności, w któ- rych pozostaje imigrant i które kreują jego zależność od innych osób. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Praca przymusowa cudzoziemców w Polsce
Autor:
Sklep
Format
Cena
Nexto.pl Nexto.pl
ebook/pdf
10,00 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: