Celem niniejszego opracowania jest całościowe przedstawienie wszystkich podstawowych instytucji prawa cywilnego. Zostało ono oparte na systematyce Kodeksu cywilnego i obejmuje: część ogólną, prawo rzeczowe, zobowiązania i spadki. Autorki w swoich rozważaniach uwzględniły bogate orzecznictwo Sądu najwyższego, sądów apelacyjnych oraz Trybunału Konstytucyjnego.
Niniejsze opracowanie przeznaczone jest dla studentów wydziałów prawa i aplikantów, a przede wszystkim dla praktyków.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii
Darmowy fragment publikacji:
ZARYS PRAWA
Prawo cywilne
Polecamy nasze publikacje z tego zakresu:
M. Safjan (red.)
PRAWO CYWILNE CZÊÆ OGÓLNA. TOM 1
System Prawa Prywatnego
E. £êtowska (red.)
PRAWO ZOBOWI¥ZAÑ CZÊÆ OGÓLNA. TOM 5
System Prawa Prywatnego
E. Gniewek (red.)
KODEKS CYWILNY. KOMENTARZ, wyd. 2
Komentarze Kodeksowe
K. Pietrzykowski (red.)
KODEKS CYWILNY. KOMENTARZ, TOM I, wyd. 5
Du¿e Komentarze Becka
K. Pietrzykowski (red.)
KODEKS CYWILNY. KOMENTARZ DO ART. 4501088,
TOM II, wyd. 4
Du¿e Komentarze Becka
M. Rozwadowska-Herrmann
KODEKS CYWILNY, wyd. 2
KodeksSystem
K. Pietrzykowski (wprow.)
PRAWO CYWILE. ORZECZNICTWO. TOM I i II
Zbiory Orzecznictwa Becka
www.sklep.beck.pl
PRAWO
CYWILNE
AGNIESZKA KAWA£KO
HANNA WITCZAK
Prawo cywilne
Redakcja: Ksenia Rzepka
© Wydawnictwo C. H. Beck 2008
Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.
ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01–518 Warszawa
Sk³ad i ³amanie: TiM-Print
Druk i oprawa: Bia³ostockie Zak³ady Graficzne S.A., Bia³ystok
ISBN 978-83-7483-796-5
Spis treœci
Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIII
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXV
Wykaz literatury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XXXIX
Spis treœci
Spis treœci
Czêœæ I. Prawo cywilne – czêœæ ogólna
Rozdzia³ I. Pojêcie i Ÿród³a prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1. Pojêcie prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawo cywilne w znaczeniu przedmiotowym i podmiotowym
1.1. Prawo cywilne w znaczeniu przedmiotowym . . . . . . . . . .
1.2. Prawo cywilne w znaczeniu podmiotowym . . . . . . . . . . .
2. Systematyka i zakres prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Systematyka prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Zakres prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1. Prawo rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Prawo handlowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3. Prawo spó³dzielcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.4. Prawo rolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.5. Prawo pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zasady prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.1. Pojêcie zasad prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2. Zasada jednoœci prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3. Zasada autonomii woli stron . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.4. Zasada ochrony osoby ludzkiej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.5. Zasada ochrony dobrej wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6. Zasada dziedziczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.7. Zasada odpowiedzialnoœci za d³ugi . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.8. Zasada odpowiedzialnoœci za szkodê . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 2. (cid:1)ród³a prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Unifikacja i kodyfikacja prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Unifikacja prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Kodyfikacja prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Reforma prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Ustawa nowelizuj¹ca z 28.7.1990 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Ustawa nowelizuj¹ca z 14.2.2003 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. (cid:1)ród³a obowi¹zuj¹cego prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Rodzaje norm i przepisów cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . .
5. Stosowanie prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2. Dowody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
3
3
3
4
5
5
5
5
6
8
8
8
9
9
9
9
9
10
10
11
12
12
14
14
17
19
19
21
22
24
26
26
27
V
Spis treœci
5.3. Domniemania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4. Wyk³adnia prawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6. Zasady prawa miêdzyczasowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ II. Stosunek cywilnoprawny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1. Pojêcie i rodzaje stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . .
1. Zdarzenia cywilnoprawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Pojêcie stosunku cywilnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Rodzaje stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 2. Podmioty i strony stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . .
1. Pojêcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Wieloœæ podmiotów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Zobowi¹zania podzielne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Solidarnoœæ d³u¿ników lub wierzycieli
. . . . . . . . . . . . . . .
2.3. Wspó³w³asnoœæ w czêœciach u³amkowych . . . . . . . . . . . .
2.4. Wspó³w³asnoœæ ³¹czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 3. Przedmiot stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Pojêcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Pojêcie rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Rodzaje rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.1. Nieruchomoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Rzeczy ruchome . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3. Inne rodzaje rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.1. Rzeczy oznaczone co do gatunku i co do
to¿samoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.2. Rzeczy podzielne i niepodzielne . . . . . . . . .
2.2.3.3. Rzeczy znajduj¹ce siê w obrocie (res in
commercio) i wyjête z obrotu (res extra
commercium)
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.3.4. Rzeczy zu¿ywalne i niezu¿ywalne . . . . . . .
2.2.3.5. Rzeczy pojedyncze i zbiorowe . . . . . . . . . .
2.2.3.6. Rzeczy istniej¹ce i przysz³e . . . . . . . . . . . .
2.3. Czêœæ sk³adowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.4. Przynale¿noœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.5. Po¿ytki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Przedsiêbiorstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Gospodarstwo rolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Mienie i maj¹tek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ III. Prawo podmiotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1. Pojêcie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 2. Normatywne postacie praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawa podmiotowe bezpoœrednie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Roszczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Uprawnienia kszta³tuj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Zarzuty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
27
28
30
33
33
33
34
35
35
35
36
36
37
38
39
40
40
40
40
43
43
44
45
45
46
46
47
48
49
49
51
52
53
55
56
58
58
58
58
58
59
59
VI
Spis treœci
§ 3. Rodzaje praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Prawa bezwzglêdne i wzglêdne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Prawa maj¹tkowe i niemaj¹tkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Prawa zbywalne i niezbywalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4. Prawa akcesoryjne i prawa zwi¹zane . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5. Prawa podmiotowe tymczasowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 4. Typy praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 5. Nabycie i utrata prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Pierwotne i pochodne nabycie prawa podmiotowego . . . . . . .
1.1. Nabycie pierwotne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2. Nabycie pochodne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1. Zasada nemo plus iuris in alium transferre potest,
quam ipse habet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2. Rodzaje nabycia pochodnego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Translatywne i konstytutywne nabycie prawa podmiotowego .
2.1. Nabycie translatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Nabycie konstytutywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Utrata i wygaœniêcie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . .
4. Wykonywanie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.1. Zasady wykonywania praw podmiotowych . . . . . . . . . . .
4.2. Nadu¿ycie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2.1. Pojêcie nadu¿ycia prawa podmiotowego . . . . . . . . .
4.2.2. Teoria zewnêtrzna nadu¿ycia prawa podmiotowego
4.2.3. Teoria wewnêtrzna nadu¿ycia prawa podmiotowego
4.3. Zasady rozstrzygania kolizji praw podmiotowych . . . . . .
4.3.1. Pojêcie kolizji praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . .
4.3.2. Zasada pierwszeñstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.3.3. Zasada proporcjonalnej redukcji praw . . . . . . . . . . .
4.3.4. Rozstrzyganie kolizji przez s¹d . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdzia³ IV. Podmioty prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1. Osoby fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. ZdolnoϾ prawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.1. Pojêcie i zakres zdolnoœci prawnej
1.2. Nabycie i utrata zdolnoœci prawnej
1.2.1. Urodzenie jako przes³anka nabycia zdolnoœci
prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2. Sytuacja prawna dziecka poczêtego . . . . . . . . . . . . .
1.2.3. Utrata zdolnoœci prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.1. Œmieræ osoby fizycznej . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.2. Uznanie za zmar³ego . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.3.2.1. Przes³anki uznania za zmar³ego . . . . . . . .
1.2.3.2.2. Tryb orzekania o uznaniu za zmar³ego . .
1.2.3.2.3. Skutki uznania za zmar³ego . . . . . . . . . . .
1.2.3.3. S¹dowe stwierdzenie zgonu . . . . . . . . . . . .
2. Zdolnoœæ do czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Pojêcie i zakres zdolnoœci do czynnoœci prawnych . . . . . .
60
60
61
61
62
63
63
63
64
64
64
65
65
66
66
66
67
67
67
68
68
68
69
71
71
71
73
73
74
74
77
77
78
78
78
79
79
80
80
81
82
83
83
83
VII
Spis treœci
83
2.1.1. Pojêcie zdolnoœci do czynnoœci prawnych . . . . . . . .
84
2.1.2. Wiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
84
2.1.3. Ubezw³asnowolnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
85
2.1.3.1. Rodzaje i przes³anki ubezw³asnowolnienia . .
87
2.1.3.2. Tryb orzekania o ubezw³asnowolnieniu . . .
90
2.1.3.3. Skutki orzeczenia o ubezw³asnowolnieniu . .
91
2.2. Brak zdolnoœci do czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . .
92
2.3. Ograniczona zdolnoœæ do czynnoœci prawnych . . . . . . . . .
95
2.4. Pe³na zdolnoœæ do czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . .
95
§ 2. Osoby prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
95
1. Pojêcie osoby prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
96
2. Powstawanie i zasady funkcjonowania osób prawnych . . . . . .
96
2.1. Powstawanie osób prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
99
2.2. Zasady funkcjonowania osób prawnych . . . . . . . . . . . . . .
99
2.2.1. Nazwa. Firma. Siedziba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2.2. Teoria organów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
3. Rodzaje osób prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
3.1. Korporacyjne i fundacyjne (zak³adowe) osoby prawne . . 106
3.2. Gospodarcze i niegospodarcze osoby prawne . . . . . . . . . . 106
3.3. Pañstwowe i samorz¹dowe osoby prawne . . . . . . . . . . . . . 107
3.4. Koœcielne osoby prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
111
§ 3. Jednostki organizacyjne nieposiadaj¹ce osobowoœci prawnej . . . 112
§ 4. Dobra osobiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
1. Pojêcie i rodzaje dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
1.1. Pojêcie dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
1.2. Rodzaje dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
2. Przes³anki ochrony dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
3. Œrodki ochrony dóbr osobistych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
3.1. Roszczenie o zaniechanie naruszeñ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
3.2. Roszczenie o usuniêcie skutków naruszenia . . . . . . . . . . . 124
3.3. Roszczenie o zadoœæuczynienie pieniê¿ne lub zap³atê na
4. Utrata osobowoœci prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
cel spo³eczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
3.4. Roszczenie odszkodowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Rozdzia³ V. Czynnoœci prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
§ 1. Oœwiadczenie woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
1. Czynnoœæ prawna a oœwiadczenie woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
2. Sk³adanie oœwiadczeñ woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128
3. Sposoby zawierania umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
3.1. Oferta i jej przyjêcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
3.2. Aukcja i przetarg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135
3.3. Negocjacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
§ 2. Rodzaje czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141
1. Czynnoœci jednostronne, dwustronne i uchwa³y . . . . . . . . . . . . 141
2. Czynnoœci inter vivos i mortis causa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
4. Wyk³adnia oœwiadczeñ woli
VIII
Spis treœci
3. Czynnoœci konsensualne i realne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
4. Czynnoœci zobowi¹zuj¹ce, rozporz¹dzaj¹ce i o podwójnym
skutku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
5. Czynnoœci przysparzaj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
5.1. Pojêcie czynnoœci przysparzaj¹cych . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
5.2. Czynnoœci kauzalne i abstrakcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
6. Czynnoœci odp³atne i nieodp³atne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 148
7. Czynnoœci prawne upowa¿niaj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149
§ 3. Treœæ czynnoœci prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 150
1. Zakres swobody kszta³towania treœci czynnoœci prawnych . . . 150
2. Elementy treœci czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
2.1. Essentialia negotii
2.2. Naturalia negotii
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
2.3. Accidentalia negotii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
2.3.1. Warunek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154
2.3.2. Termin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
§ 4. Forma czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
1. Rodzaje form czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
1.1. Zwyk³a forma pisemna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
1.2. Inne formy szczególne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
2. Skutki niezachowania zastrze¿onej formy . . . . . . . . . . . . . . . . 164
2.1. Forma ad solemnitatem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
2.2. Forma ad probationem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
2.3. Forma ad eventum . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
3. Forma nastêpczych czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
3.1. Uzupe³nienie lub zmiana umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
3.2. Rozwi¹zanie, odst¹pienie lub wypowiedzenie umowy . . . 166
§ 5. Wady oœwiadczenia woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
1. Brak œwiadomoœci lub swobody w powziêciu decyzji i wyra-
¿eniu woli
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
2. PozornoϾ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
3. B³¹d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
4. GroŸba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
§ 6. Sankcje wadliwych czynnoœci prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178
1. Niewa¿noœæ bezwzglêdna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
2. Niewa¿noœæ wzglêdna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
3. BezskutecznoϾ zawieszona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
4. Bezskutecznoœæ wzglêdna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
Rozdzia³ VI. Przedstawicielstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
§ 1. Pojêcie przedstawicielstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
§ 2. Rodzaje przedstawicielstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
1. Przedstawicielstwo ustawowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
2. Pe³nomocnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
2.1. Udzielenie pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
2.2. Rodzaje pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
2.3. Falsus procurator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 192
IX
Spis treœci
2.4. Odwo³anie i wygaœniêcie pe³nomocnictwa . . . . . . . . . . . . 193
3. Prokura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
3.1. Pojêcie i rodzaje prokury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
3.2. Odwo³anie i wygaœniêcie prokury . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
Rozdzia³ VII. Przedawnienie i terminy zawite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
§ 1. Przedmiot przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
§ 2. Terminy przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 198
§ 3. Bieg terminu przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200
1. Pocz¹tek i zakoñczenie biegu terminu przedawnienia . . . . . . . 200
2. Zawieszenie biegu terminu przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . 200
3. Przerwanie biegu terminu przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
§ 4. Skutki up³ywu terminu przedawnienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
§ 5. Terminy zawite . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206
Czêœæ II. Prawo rzeczowe
Rozdzia³ VIII. Pojêcie i rodzaje praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . 211
§ 1. Pojêcie prawa rzeczowego. Numerus clausus praw rzeczowych . 211
§ 2. Przedmiot praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
§ 3. Typy i rodzaje praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Rozdzia³ IX. W³asnoœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
§ 1. Treœæ i granice prawa w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
1. Treœæ prawa w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
2. Granice przestrzenne prawa w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
2.1. Granice przestrzenne w³asnoœci rzeczy ruchomej i nieru-
chomoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219
2.2. Zasada superficies solo cedit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
3. Stosunki s¹siedzkie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
3.2. Immisje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
3.3. S³u¿ebnoœæ drogi koniecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
3.2.1. Pojêcie i rodzaje immisji
3.2.2. Ochrona przed immisjami
3.3.1. Przes³anki ustanowienia s³u¿ebnoœci drogi
koniecznej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
3.3.2. Sposoby ustanowienia s³u¿ebnoœci drogi
koniecznej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228
3.3.3. Przedmiot i treœæ s³u¿ebnoœci drogi koniecznej . . . . 230
3.3.4. Wytyczenie drogi koniecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
3.3.5. Zniesienie i wygaœniêcie s³u¿ebnoœci drogi
koniecznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
3.4. Korzystanie z przygranicznych pasów gruntu . . . . . . . . . . 234
3.5. Rozgraniczenie nieruchomoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 235
3.6. Przekroczenie granicy przy wznoszeniu budynku lub
innego urz¹dzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
§ 2. Nabycie i utrata prawa w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 241
1. Umowne przeniesienie w³asnoœci rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
X
Spis treœci
1.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
1.2. Umowa o przeniesienie w³asnoœci rzeczy ruchomej . . . . . 246
. . . . . . 246
1.3. Umowa o przeniesienie w³asnoœci nieruchomoœci
2. Nabycie prawa w³asnoœci rzeczy ruchomej od osoby
nieuprawnionej
§ 3. Ochrona prawa w³asnoœci
4. Zrzeczenie siê prawa w³asnoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 247
3. Zasiedzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
3.1. Pojêcie zasiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 249
3.2. Zasiedzenie prawa w³asnoœci rzeczy ruchomej . . . . . . . . . 251
3.3. Zasiedzenie prawa w³asnoœci nieruchomoœci
. . . . . . . . . . 251
3.4. Skutki zasiedzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 254
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255
4.1. Zrzeczenie siê w³asnoœci rzeczy ruchomej
. . . . . . . . . . . . 256
4.2. Zrzeczenie siê w³asnoœci nieruchomoœci . . . . . . . . . . . . . . 256
5. Przemilczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 258
6. Po³¹czenie, pomieszanie, przetworzenie rzeczy . . . . . . . . . . . . 261
7. Wyw³aszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 262
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
1. Œrodki ochrony prawa w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
1.1. Roszczenie windykacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264
1.2. Roszczenie negatoryjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 266
1.3. Roszczenia uzupe³niaj¹ce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267
1.4. Roszczenie o zwrot nak³adów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269
1.5. Budowa na cudzym gruncie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271
§ 4. Odrêbna w³asnoœæ lokali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
1. Sposoby ustanowienia odrêbnej w³asnoœci lokali . . . . . . . . . . . 274
2. Zarz¹d nieruchomoœci¹ wspóln¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
3. Wspólnota mieszkaniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
§ 5. Wspó³w³asnoœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 278
1.1. Wspó³w³asnoœæ w czêœciach u³amkowych . . . . . . . . . . . . 279
1.2. Wspólnoœæ ³¹czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
2. Sposoby powstania wspó³w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
3. Udzia³ we wspó³w³asnoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
4. Zarz¹d rzecz¹ wspóln¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 283
5. Korzystanie z rzeczy wspólnej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 289
6. Zniesienie wspó³w³asnoœci
6.1. Tryby zniesienia wspó³w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
6.2. Sposoby zniesienia wspó³w³asnoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . 291
6.3. Zniesienie wspó³w³asnoœci gospodarstwa rolnego . . . . . . 294
Rozdzia³ X. U¿ytkowanie wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
§ 1. Przedmiot i treœæ u¿ytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
1. Przedmiot i podmioty u¿ytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . 297
2. Treœæ u¿ytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 297
3. Status prawny budynków na gruncie oddanym w u¿ytkowanie
1. Pojêcie i rodzaje wspó³w³asnoœci
wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
§ 2. Powstanie i przeniesienie prawa u¿ytkowania wieczystego . . . . 299
XI
Spis treœci
§ 3. Wygaœniêcie prawa u¿ytkowania wieczystego . . . . . . . . . . . . . . . 302
§ 4. Przekszta³cenie prawa u¿ytkowania wieczystego w prawo
w³asnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
Rozdzia³ XI. Prawa rzeczowe ograniczone – charakterystyka
ogólna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
§ 1. Pojêcie ograniczonych praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
§ 2. Powstanie, przeniesienie i zmiana treœci ograniczonych
praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
§ 3. Pierwszeñstwo ograniczonych praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . 307
§ 4. Wygaœniêcie ograniczonych praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . 309
§ 5. Ochrona ograniczonych praw rzeczowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
Rozdzia³ XII. U¿ytkowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
§ 1. Przedmiot u¿ytkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
§ 2. Treœæ i wykonywanie u¿ytkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
§ 3. Powstanie i wygaœniêcie u¿ytkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
§ 4. U¿ytkowanie przez osoby fizyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
§ 5. U¿ytkowanie przez rolnicze spó³dzielnie produkcyjne . . . . . . . . 316
§ 6. Timesharing . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
§ 1. Treœæ i rodzaje s³u¿ebnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
1. S³u¿ebnoœci gruntowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
2. S³u¿ebnoœci osobiste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 321
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 324
Rozdzia³ XIV. Prawa spó³dzielcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
§ 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 327
§ 2. Ustanowienie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu . . 329
§ 3. Treœæ spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu . . . . . . . 329
§ 4. Rozporz¹dzanie spó³dzielczym w³asnoœciowym prawem
§ 2. Powstanie i wygaœniêcie s³u¿ebnoœci
§ 3. Wykonywanie s³u¿ebnoœci
Rozdzia³ XIII. S³u¿ebnoœci
do lokalu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330
§ 5. Wygaœniêcie spó³dzielczego w³asnoœciowego prawa do lokalu . . 331
§ 6. Przekszta³cenie w³asnoœciowego spó³dzielczego prawa do loka-
lu w odrêbn¹ w³asnoœæ lokalu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 332
Rozdzia³ XV. Zastaw i zastaw rejestrowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
§ 1. Treœæ i przedmiot zastawu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333
§ 2. Ustanowienie zastawu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
§ 3. Obowi¹zki i uprawnienia zastawnika i zastawcy . . . . . . . . . . . . . 336
§ 4. Wygaœniêcie zastawu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337
§ 5. Zaspokojenie wierzyciela z przedmiotu zastawu . . . . . . . . . . . . . 338
§ 6. Zastaw rejestrowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
Rozdzia³ XVI. Hipoteka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
§ 1. Treœæ i przedmiot hipoteki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
§ 2. Rodzaje hipotek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
1. Hipoteka umowna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345
XII
Spis treœci
2. Hipoteka przymusowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
3. Hipoteka kaucyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347
4. Hipoteka ³¹czna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348
5. Subintabulat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
§ 3. Ochrona hipoteki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350
§ 4. Sposoby zaspokojenia wierzyciela z przedmiotu hipoteki . . . . . . 351
§ 5. Wygaœniêcie hipoteki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
Rozdzia³ XVII. Ksiêgi wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
§ 1. Funkcja i ustrój ksi¹g wieczystych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
§ 2. Postêpowanie wieczystoksiêgowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357
§ 3. Zasady ksi¹g wieczystych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
1. Zasada wpisu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
2. Zasada pierwszeñstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
3. Zasada domniemañ zwi¹zanych z wpisem . . . . . . . . . . . . . . . . 361
4. Zasada rêkojmi wiary publicznej ksi¹g wieczystych . . . . . . . . 362
5. Zasada skutecznoœci praw osobistych i roszczeñ ujawnionych
w ksiêdze wieczystej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365
Rozdzia³ XVIII. Posiadanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
§ 1. Pojêcie i rodzaje posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
1. Pojêcie i funkcja posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366
2. Rodzaje posiadania i instytucje podobne do posiadania . . . . . 368
§ 2. Domniemania zwi¹zane z posiadaniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370
§ 3. Nabycie i utrata posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
1. Nabycie pierwotne posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
2. Nabycie pochodne posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
3. Dziedziczenie posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372
4. Utrata posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
§ 4. Ochrona posiadania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373
1. Ochrona w³asna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
1.1. Obrona konieczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
1.2. Dozwolona samopomoc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
2. Ochrona s¹dowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
2.1. Przes³anki ochrony s¹dowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
2.2. Legitymacja czynna i bierna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 376
2.3. Treœæ roszczeñ posesoryjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
2.4. Roszczenie o wstrzymanie budowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378
Czêœæ III. Zobowi¹zania – czêœæ ogólna
Rozdzia³ XIX. Elementy zobowi¹zaniowego stosunku prawnego . . . 383
§ 1. Pojêcie i powstanie zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
1. Pojêcie zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 383
2. Powstanie zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 384
3. Charakter prawny stosunku obligacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . 384
§ 2. Strony stosunku obligacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
1. Wierzyciel i d³u¿nik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386
2. Wieloœæ podmiotów w stosunku obligacyjnym . . . . . . . . . . . . 386
XIII
Spis treœci
2.1. Zobowi¹zania podzielne i niepodzielne . . . . . . . . . . . . . . . 386
2.2. Zobowi¹zania solidarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388
3. Solidarnoœæ d³u¿ników (solidarnoœæ bierna) . . . . . . . . . . . . . . . 389
3.1. Pojêcie i cechy solidarnoœci biernej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389
3.2. Status prawny d³u¿ników solidarnych . . . . . . . . . . . . . . . . 390
4. SolidarnoϾ wierzycieli (solidarnoϾ czynna) . . . . . . . . . . . . . . 391
4.1. Pojêcie i cechy solidarnoœci czynnej . . . . . . . . . . . . . . . . . 391
4.2. Status prawny wierzycieli solidarnych . . . . . . . . . . . . . . . 392
5. Solidarnoœæ nieprawid³owa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
§ 3. Treœæ stosunku obligacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
1. Uprawnienia wierzyciela . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
2. Obowi¹zki d³u¿nika . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
2.1. D³ug . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
2.2. D³ug a odpowiedzialnoœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 394
2.3. Zobowi¹zania niezupe³ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
§ 4. Przedmiot stosunku obligacyjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
1. Œwiadczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
1.1. Pojêcie i przedmiot œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
1.2. Oznaczenie œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
1.3. Niemo¿liwoœæ œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396
1.3.1. Pojêcie i rodzaje niemo¿liwoœci œwiadczenia . . . . . 396
1.3.2. Skutki niemo¿liwoœci œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . 397
1.3.2.1. Skutki niemo¿liwoœci pierwotnej . . . . . . . . 397
1.3.2.2. Skutki niemo¿liwoœci nastêpczej
. . . . . . . . 398
1.3.2.2.1. Niemo¿liwoœæ œwiadczenia na skutek oko-
licznoœci, za które d³u¿nik nie ponosi odpo-
wiedzialnoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 398
1.3.2.2.2. Niemo¿liwoœæ œwiadczenia na skutek oko-
licznoœci, za które d³u¿nik ponosi odpowie-
dzialnoϾ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 400
1.4. Rodzaje œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
1.4.1. Œwiadczenia jednorazowe, ci¹g³e i okresowe . . . . . 401
1.4.2. Œwiadczenia podzielne i niepodzielne . . . . . . . . . . . 401
1.4.3. Œwiadczenia oznaczone indywidualnie i rodzajowo . 402
1.4.4. Œwiadczenia w zobowi¹zaniach starannego dzia-
³ania i rezultatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 403
1.4.5. Œwiadczenia w zobowi¹zaniach przemiennych.
Upowa¿nienie przemienne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 404
1.4.5.1. Zobowi¹zanie przemienne . . . . . . . . . . . . . 404
1.4.5.2. Upowa¿nienie przemienne . . . . . . . . . . . . . 404
1.4.6. Zwrot nak³adów i wydatków . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
1.5. Œwiadczenie pieniê¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
1.5.1. Pojêcie œwiadczenia pieniê¿nego. Zobowi¹zanie
pieniê¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 405
1.5.2. Zasady wykonywania zobowi¹zañ pieniê¿nych . . . 406
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 406
1.5.2.1. Zasada walutowoœci
XIV
Spis treœci
1.5.2.2. Zasada nominalizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407
1.5.2.3. Zasada waloryzacji
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 408
1.5.2.3.1. Waloryzacja umowna . . . . . . . . . . . . . . . . 408
1.5.2.3.2. Waloryzacja s¹dowa . . . . . . . . . . . . . . . . . 409
1.5.2.3.2.1. Pojêcie waloryzacji s¹dowej . . . . . . . . . 409
1.5.2.3.2.2. Przes³anki waloryzacji s¹dowej.
1.5.3. Odsetki
TreϾ orzeczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
1.5.3.1. Pojêcie i Ÿród³a obowi¹zku œwiadczenia
odsetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411
1.5.3.2. WysokoϾ odsetek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413
1.5.3.3. WymagalnoϾ i przedawnienie roszczenia
o odsetki
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415
1.6. Naprawienie szkody. Œwiadczenie odszkodowawcze . . . . 416
1.6.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416
. . . . 417
1.6.2. Zasady odpowiedzialnoœci odszkodowawczej
1.6.2.1. Zasada winy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
1.6.2.2. Zasada ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417
1.6.2.3. Zasada s³usznoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 418
1.6.2.4. Zasada gwarancyjno-repartycyjna . . . . . . . 419
1.6.3. Przes³anki odpowiedzialnoœci odszkodowawczej . . 419
1.6.3.1. Szkoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419
1.6.3.1.1. Pojêcie i rodzaje szkody . . . . . . . . . . . . . . 419
1.6.3.1.2. WysokoϾ szkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420
1.6.3.2. Zwi¹zek przyczynowy . . . . . . . . . . . . . . . . 421
1.6.3.2.1. Pojêcie zwi¹zku przyczynowego . . . . . . . 421
1.6.3.2.2. Adekwatny zwi¹zek przyczynowy . . . . . 421
1.6.3.3. Szkoda a wysokoϾ odszkodowania . . . . . . 422
1.6.3.3.1. Przyczynienie siê poszkodowanego . . . . 423
1.6.3.3.2. Compensatio lucri cum damno . . . . . . . . 425
1.6.3.3.3. Inne ograniczenia obowi¹zku naprawie-
nia szkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 425
1.6.3.4. Sposoby naprawienia szkody . . . . . . . . . . . 427
Rozdzia³ XX. Pojêcie i rodzaje umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
§ 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
§ 2. Pojêcie umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429
§ 3. Rodzaje umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
1. Umowy jednostronnie i dwustronnie zobowi¹zuj¹ce . . . . . . . . 430
1.1. Pojêcie umowy jednostronnie i dwustronnie zobowi¹zu-
j¹cej
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
1.2. Umowa wzajemna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 430
2. Umowy zobowi¹zuj¹ce, rozporz¹dzaj¹ce i o podwójnym
skutku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
3. Umowy kauzalne i abstrakcyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431
4. Umowy konsensualne i realne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
5. Umowy odp³atne i nieodp³atne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 433
XV
Spis treœci
6. Umowy losowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
7. Umowy adhezyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435
8. Umowy nazwane, mieszane i nienazwane . . . . . . . . . . . . . . . . 435
9. Umowy z udzia³em osób trzecich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436
9.1. Umowa o œwiadczenie przez osobê trzeci¹ . . . . . . . . . . . . 436
9.2. Umowa o zwolnienie d³u¿nika od obowi¹zku œwiadczenia
438
9.3. Umowa o œwiadczenie na rzecz osoby trzeciej . . . . . . . . . 438
Rozdzia³ XXI. Zawarcie umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
§ 1. Czynnoœci zmierzaj¹ce do zawarcia umowy . . . . . . . . . . . . . . . . 441
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
2. Culpa in contrahendo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 441
3. Umowa przedwstêpna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442
. . . . . . . . . . 442
3.1. Pojêcie, treœæ i forma umowy przedwstêpnej
3.2. Skutki niewykonania umowy przedwstêpnej
. . . . . . . . . . 445
3.3. Przedawnienie roszczeñ z umowy przedwstêpnej . . . . . . . 446
§ 2. Zasada swobody umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447
1. Treœæ zasady swobody umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 448
2. Ograniczenia zasady swobody umów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449
3. Wyzysk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450
§ 3. Treœæ i forma umowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 452
§ 4. Dodatkowe zastrze¿enia umowne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 453
2. Zadatek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 454
3. Umowne prawo odst¹pienia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455
4. Odstêpne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
5. Kara umowna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
§ 5. Wzorce umowne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456
2. Pojêcie i rodzaje wzorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
3. Charakter prawny wzorców umownych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 457
4. Zwi¹zanie wzorcem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 458
5. Wzorzec a umowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
6. Konflikt wzorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 459
7. Umowy w obrocie konsumenckim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
7.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
7.2. Niedozwolone klauzule umowne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460
Rozdzia³ XXII. Bezpodstawne wzbogacenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
§ 1. Pojêcie bezpodstawnego wzbogacenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465
§ 2. Przes³anki odpowiedzialnoœci z tytu³u bezpodstawnego
wzbogacenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 466
§ 3. Œwiadczenie nienale¿ne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
1. Pojêcie œwiadczenia nienale¿nego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467
2. Przypadki nienale¿nego œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468
§ 4. Roszczenia z tytu³u bezpodstawnego wzbogacenia . . . . . . . . . . . 469
1. Roszczenie o wydanie wzbogacenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 469
XVI
Spis treœci
2. Wzbogacenie niepodlegaj¹ce zwrotowi
. . . . . . . . . . . . . . . . . . 470
3. Przepadek œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471
4. Zobowi¹zanie z gry i zak³adu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472
Rozdzia³ XXIII. Czyny niedozwolone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
§ 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473
1. Pojêcie deliktu. Pojêcie czynu niedozwolonego . . . . . . . . . . . . 473
2. Przes³anki odpowiedzialnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
3. Zasady odpowiedzialnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474
§ 2. Odpowiedzialnoœæ za w³asne czyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475
2. Przes³anki odpowiedzialnoœci za czyn w³asny . . . . . . . . . . . . . 475
2.1. Bezprawnoœæ czynu i okolicznoœci wy³¹czaj¹ce
bezprawnoϾ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476
2.2. Wina sprawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 478
2.2.1. Pojêcie „winy” i okolicznoœci wy³¹czaj¹ce winê . . 478
2.2.2. Rodzaje winy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 479
3. Wspó³sprawstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480
§ 3. Odpowiedzialnoœæ za cudze czyny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 481
1. Odpowiedzialnoœæ osób zobowi¹zanych do nadzoru . . . . . . . . 481
1.1. Pojêcie „nadzoru” i „osób sprawuj¹cych nadzór” . . . . . . . 481
1.2. Przes³anki odpowiedzialnoœci osób sprawuj¹cych
nadzór . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 483
1.3. Zasady odpowiedzialnoœci osób sprawuj¹cych nadzór . . . 483
2. Odpowiedzialnoœæ osób powierzaj¹cych wykonanie czynno-
œci innej osobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 484
485
3. Odpowiedzialnoœæ za szkodê wyrz¹dzon¹ przez podw³adnego
§ 4. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przy wykonywaniu
w³adzy publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 486
2. OdpowiedzialnoϾ na podstawie art. 417 KC . . . . . . . . . . . . . . 488
3. Szczególne przypadki odpowiedzialnoœci za szkody
zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ organów w³adzy publicznej . . . . . . . 490
3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 490
3.2. Odpowiedzialnoœæ za szkody zwi¹zane z dzia³alnoœci¹ or-
ganów w³adzy publicznej w sferze legislacyjnej
3.2.1. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przez wy-
. . . . . . . 491
danie aktu normatywnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 491
3.2.2. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przez nie-
wydanie aktu normatywnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
3.3. Odpowiedzialnoœæ za szkody zwi¹zane z wydawaniem
orzeczeñ s¹dowych lub decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
3.3.1. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przez wy-
danie prawomocnego orzeczenia lub ostatecznej de-
cyzji
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 492
3.3.2. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przez nie-
wydanie orzeczenia lub decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . 494
XVII
Spis treœci
4. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przy wykonywaniu
w³adzy publicznej na zasadzie s³usznoœci
. . . . . . . . . . . . . . . . 496
§ 5. Odpowiedzialnoœæ za zwierzêta i rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 497
1. Odpowiedzialnoœæ za szkody wyrz¹dzone przez zwierzêta . . . 497
2. Odpowiedzialnoœæ za wyrzucenie, wylanie lub spadniêcie
przedmiotu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 499
3. Odpowiedzialnoœæ za zawalenie siê budowli lub oderwanie
§ 6. Odpowiedzialnoœæ za szkodê wyrz¹dzon¹ z u¿yciem si³ przyrody
siê jej czêœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 500
501
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
2. Odpowiedzialnoœæ za szkodê wyrz¹dzon¹ przez ruch przed-
siêbiorstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 501
2.1. Przes³anki odpowiedzialnoœci za szkodê na podstawie
art. 435 KC . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
2.1.1. Szkoda wyrz¹dzona przez ruch przedsiêbiorstwa
lub zak³adu wprawianego w ruch za pomoc¹ si³
przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 502
2.1.2. Zwi¹zek przyczynowy miêdzy funkcjonowaniem
przedsiêbiorstwa lub zak³adu jako ca³oœci a po-
wsta³¹ szkod¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
2.2. Podmioty odpowiedzialne za szkodê . . . . . . . . . . . . . . . . . 505
2.3. Okolicznoœci wy³¹czaj¹ce odpowiedzialnoœæ (okoliczno-
œci egzoneracyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 506
3. Odpowiedzialnoœæ za szkodê wyrz¹dzon¹ przez ruch mecha-
nicznego œrodka komunikacji poruszanego za pomoc¹ si³
przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 507
3.1. Przes³anki odpowiedzialnoœci za szkodê wyrz¹dzon¹ ru-
chem mechanicznego œrodka komunikacji poruszanego
za pomoc¹ si³ przyrody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
3.1.1. Pojêcie mechanicznego œrodka komunikacji poru-
szanego za pomoc¹ si³ przyrody . . . . . . . . . . . . . . . 508
3.1.2. Pojêcie ruchu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 508
3.1.3. Zwi¹zek przyczynowy miêdzy ruchem pojazdu
a szkod¹ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
3.2. Zasady odpowiedzialnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
3.2.1. Zasada ryzyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 509
3.2.2. Zasada winy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 510
3.3. Podmioty odpowiedzialne za szkodê . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
3.4. Ubezpieczenie odpowiedzialnoœci cywilnej posiadaczy
pojazdów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 511
§ 7. Naprawienie szkody w przypadkach szczególnych. Szkoda na
osobie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 514
2. Naprawienie szkody wynikaj¹cej z uszkodzenia cia³a lub roz-
stroju zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 516
2.1. Naprawienie szkody maj¹tkowej na osobie . . . . . . . . . . . . 516
XVIII
Spis treœci
2.2. Naprawienie szkody niemaj¹tkowej
. . . . . . . . . . . . . . . . . 522
2.2.1. Roszczenie o zadoœæuczynienie pieniê¿ne za do-
znan¹ krzywdê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 523
2.2.1.1. Podstawy prawne roszczenia o zadoϾuczy-
nienie pieniê¿ne za doznan¹ krzywdê . . . . 523
2.2.1.2. ZbywalnoϾ i dziedzicznoϾ roszczenia
o zadoœæuczynienie pieniê¿ne za doznan¹
krzywdê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
2.2.2. Roszczenie o zas¹dzenie odpowiedniej sumy pie-
niê¿nej na wskazany przez poszkodowanego cel
spo³eczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 526
3. Naprawienie szkody na osobie w przypadku œmierci poszko-
dowanego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 527
4. OdpowiedzialnoϾ za szkody prenatalne . . . . . . . . . . . . . . . . . 530
§ 8. Odpowiedzialnoœæ za produkt niebezpieczny . . . . . . . . . . . . . . . . 531
1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 531
2. Pojêcie produktu niebezpiecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
3. Podmioty odpowiedzialne za szkody wyrz¹dzone przez pro-
dukt niebezpieczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 532
4. Podmioty uprawnione do ¿¹dania odszkodowania . . . . . . . . . . 533
5. Zasada, przes³anki i zakres odpowiedzialnoœci za produkt
niebezpieczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 534
§ 9. Wspó³odpowiedzialnoœæ za szkodê . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
1. Przes³anki wspó³odpowiedzialnoœci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 535
2. Roszczenia regresowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 536
§ 10. Obowi¹zek zapobie¿enia szkodzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 537
§ 11. Przedawnienie roszczeñ z tytu³u czynów niedozwolonych . . . . 538
§ 12. Zbieg odpowiedzialnoœci ex delicto i ex contractu . . . . . . . . . . 539
Rozdzia³ XXIV. Wykonanie zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541
§ 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 541
§ 2. Zasady wykonania zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543
1. Podmioty wykonania zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543
1.1. D³u¿nik i osoby trzecie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 543
1.2. Wierzyciel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 544
2. Przedmiot wykonania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
2.1. Wykonanie zobowi¹zania w ca³oœci lub w czêœci . . . . . . . 545
2.2. Jakoœæ œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 545
2.3. Zmiana przedmiotu œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546
2.4. Zarachowanie œwiadczenia na poczet kilku d³ugów . . . . . 546
3. Miejsce i termin wykonania zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . 546
3.1. Miejsce spe³nienia œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 546
3.2. Termin spe³nienia œwiadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 547
4. Zasady wykonywania zobowi¹zañ z umów wzajemnych . . . . 549
5. Dowody wykonania zobowi¹zania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 549
6. Prawo zatrzymania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 550
§ 3. Klauzula rebus sic stantibus . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 551
XIX
Pobierz darmowy fragment (pdf)
Gdzie kupić całą publikację:
Opinie na temat publikacji:
Inne popularne pozycje z tej kategorii:
Czytaj również:
Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką :
