Darmowy fragment publikacji:
Prawo
cywilne
Cz´Êç ogólna,
prawo rzeczowe
i prawo rodzinne
w pytaniach i odpowiedziach
Jerzy Ciszewski
Anna St´pieƒ-Sporek
Wydanie 5
Warszawa 2013
Poszczególne części napisali:
Jerzy Ciszewski – Część druga i trzecia
Anna Stępień -Sporek – Część pierwsza
Redaktor prowadzący: Agnieszka M. Zagozda
Opracowanie redakcyjne: Joanna Sawicka, Agnieszka M. Zagozda
Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek
Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka
© Copyright by Lexis Nexis Polska Sp. z o.o. 2013
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy.
ISBN 978-83-278-0354-2
Lexis Nexis Polska Sp. z o.o.
Ochota Offi ce Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02-222 Warszawa
tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68
Infolinia: 22 572 99 99
Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92
www.lexisnexis.pl, e -mail: biuro@lexisnexis.pl
Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.lexisnexis.pl
Spis treści
Spis treści
Spis treści
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
CZĘŚĆ PIERWSZA
Część ogólna
ROZDZIAŁ I. Ogólne wiadomości o prawie cywilnym . . . . . . . . . . . . . . 21
1. Pojęcie prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
1. Czym charakteryzuje się prawo cywilne jako gałąź prawa? . . . . . . 21
2. Na czym polega cywilnoprawna metoda regulacji? . . . . . . . . . . . . 22
3. Jaki jest zakres prawa cywilnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2. Systematyka prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25
4. W jaki sposób można usystematyzować prawo cywilne? . . . . . . . . 25
5. Jaką systematykę prawa cywilnego przyjęto w Polsce? . . . . . . . . . 26
3. Źródła prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
6. Jakie akty prawne obowiązywały na terytorium Polski po
pierwszej wojnie światowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
7. Na czym polegała unifi kacja i kodyfi kacja prawa cywilnego? . . . . 27
8. Co składa się na system źródeł prawa cywilnego? . . . . . . . . . . . . . 29
9. Jaką rolę pełnią zasady współżycia społecznego? . . . . . . . . . . . . . . 31
4. Rodzaje norm i przepisów prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
10. Jakie są różnice między przepisami prawnymi i normami
prawnymi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
11. Czym różnią się normy bezwzględnie i względnie obowiązujące
oraz normy semiimperatywne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
12. Co to są metanormy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33
13. Czym charakteryzują się defi nicje legalne, przepisy odsyłające,
przepisy blankietowe i zwroty niedookreślone? . . . . . . . . . . . . . . . 33
ROZDZIAŁ II. Stosunek cywilnoprawny i prawo podmiotowe . . . . . . . 35
1. Pojęcie stosunku cywilnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
1. Co to jest stosunek cywilnoprawny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
2. Jakie są rodzaje stosunków cywilnoprawnych? . . . . . . . . . . . . . . . . 35
6
Spis treści
2. Struktura stosunku cywilnoprawnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
3. Jakie elementy można wyróżnić w stosunku cywilnoprawnym
i jakie są podmioty stosunków cywilnoprawnych? . . . . . . . . . . . . . 36
4. Czym charakteryzują się przedmiot i treść stosunku
cywilnoprawnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
3. Pojęcie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
5. Co to jest prawo podmiotowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38
6. Jakie postacie normatywne prawa podmiotowego można
wyróżnić? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
4. Rodzaje praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
7. Czym różnią się prawa podmiotowe względne od praw
podmiotowych bezwzględnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
8. Jaka jest różnica między prawami podmiotowymi majątkowymi
i prawami podmiotowymi niemajątkowymi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42
9. Jakie prawa podmiotowe należą do praw zbywalnych
i niezbywalnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43
10. Co to są prawa podmiotowe związane i prawa wolne
(niezwiązane)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44
11. Jakie prawa obejmuje swym zakresem pojęcie praw
akcesoryjnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
5. Nabycie i utrata prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
12. W jaki sposób można nabyć prawo podmiotowe? . . . . . . . . . . . . . . 45
13. Czym się różni nabycie pierwotne od nabycia pochodnego? . . . . . 46
14. Na czym polega nabycie konstytutywne i translatywne? . . . . . . . . 46
15. Jakie znaczenie w prawie polskim ma reguła nemo plus iuris? . . . 47
16. Czym różni się sukcesja uniwersalna od sukcesji syngularnej? . . . 48
17. W jaki sposób dochodzi do utraty praw podmiotowych? . . . . . . . . 48
6. Wykonywanie i nadużycie prawa podmiotowego . . . . . . . . . . . . . . . 49
18. Co rozumiemy przez pojęcie wykonywania prawa
podmiotowego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49
19. W jaki sposób powinno być wykonywane prawo podmiotowe
i czym jest nadużycie prawa zgodnie z teorią wewnętrzną
i zgodnie z teorią zewnętrzną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
7. Kolizja praw podmiotowych i zbieg roszczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
20. Kiedy występuje kolizja praw podmiotowych i zbieg
roszczeń? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
21. Na czym polegają zasady: pierwszeństwa oraz proporcjonalnej
redukcji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
8. Ochrona praw podmiotowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
22. W jaki sposób może być chronione prawo podmiotowe? . . . . . . . . 53
23. Kiedy można stosować pomoc własną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
ROZDZIAŁ III. Podmioty prawa cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
1. Osoby fi zyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
www.lexisnexis.pl
Spis treści
7
1.1. Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych osób
fi zycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
1. Co to jest zdolność prawna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
2. Od kiedy człowiek ma zdolność prawną? . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3. Kiedy ustaje zdolność prawna człowieka? . . . . . . . . . . . . . . . . 59
4. Jakie są przesłanki uznania za zmarłego? . . . . . . . . . . . . . . . . 60
5. Co indywidualizuje osobę fi zyczną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
6. Jak określić miejsce zamieszkania osoby fi zycznej? . . . . . . . . 64
7. Co to jest zdolność do czynności prawnych? . . . . . . . . . . . . . . 66
8. Kto ma pełną zdolność do czynności prawnych? . . . . . . . . . . 67
9. Kto nie ma zdolności do czynności prawnych i jakie są tego
konsekwencje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67
10. Kto ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych? . . . . 69
1.2. Ochrona dóbr osobistych osób fi zycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . 73
11. Co rozumiemy przez pojęcie dóbr osobistych? . . . . . . . . . . . . 73
12. W jaki sposób można dokonać typologii dóbr osobistych? . . . 74
13. Jakie są przesłanki ochrony dóbr osobistych? . . . . . . . . . . . . . 74
14. Jakie środki ochrony zostały przewidziane w razie
naruszenia dóbr osobistych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
2. Osoby prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
2.1. Pojęcie i istota osób prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
15. Jakie podmioty są osobami prawnymi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
16. Kiedy i w jaki sposób powstaje osoba prawna? . . . . . . . . . . . . 78
17. Jakie są cechy charakterystyczne osób prawnych? . . . . . . . . . 80
18. Jakie okoliczności prowadzą do ustania osoby prawnej? . . . 82
2.2. Rodzaje osób prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
19. Jakie rodzaje osób prawnych można wyróżnić w tej
kategorii podmiotów? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
20. Jakie są cechy charakterystyczne osób prawnych typu
korporacyjnego i osób prawnych typu zakładowego? . . . . . . 84
21. Czym charakteryzują się państwowe osoby prawne? . . . . . . . 85
22. Czym charakteryzują się jednostki samorządu
terytorialnego jako osoby prawne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 87
3. Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, którym
ustawa przyznaje zdolność prawną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
23. Czym charakteryzują się jednostki organizacyjne niebędące
osobami prawnymi? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
4. Przedsiębiorcy i konsumenci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
24. Jaki jest sens wyróżnienia przedsiębiorcy i konsumenta wśród
podmiotów prawa cywilnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
25. Kim jest konsument? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
26. Kim jest przedsiębiorca? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
27. Co to jest fi rma? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
8
Spis treści
ROZDZIAŁ IV. Przedmioty stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . 97
1. Rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
1.1. Pojęcie i klasyfi kacja rzeczy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
1. Jakie są cechy konstytutywne rzeczy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
2. Czym różnią się rzeczy ruchome od nieruchomości? . . . . . . . 99
3. Jakie są różnice między rzeczami oznaczonymi co do
gatunku i rzeczami oznaczonymi co do tożsamości? . . . . . . . 100
1.2. Część składowa, przynależność, pożytki . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
4. Co rozumiemy przez pojęcie części składowej rzeczy? . . . . . 101
5. Co to jest przynależność? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
6. Czym są pożytki i jakie rodzaje pożytków można wyróżnić? 104
2. Inne przedmioty stosunków cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
7. Jakie przedmioty materialne nie są rzeczami? . . . . . . . . . . . . . . . . 105
8. Jakich przedmiotów niematerialnych dotyczą stosunki cywilno-
prawne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
9. Czym jest przedsiębiorstwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107
10. W jaki sposób dochodzi do zbycia przedsiębiorstwa? . . . . . . . . . . . 108
11. Jak kształtuje się odpowiedzialność za długi związane
z prowadzeniem zbytego przedsiębiorstwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
12. Czym jest gospodarstwo rolne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
3. Majątek i mienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
13. Co to jest majątek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
14. Czym różni się pojęcie „mienie” od pojęcia „majątek”? . . . . . . . . . 112
ROZDZIAŁ V. Czynności prawne i inne zdarzenia cywilnoprawne . . . 113
1. Pojęcie i klasyfi kacja zdarzeń cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . 113
1. Co to jest zdarzenie cywilnoprawne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
2. W jaki sposób można dokonać klasyfi kacji zdarzeń
cywilnoprawnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
2. Pojęcie i rodzaje czynności cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
3. Co to jest czynność prawna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
4. Czym jest oświadczenie woli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
5. Jakie są konsekwencje wprowadzenia w ustawie wymogu zgody
osoby trzeciej na dokonanie czynności prawnej? . . . . . . . . . . . . . . 118
6. Jaka jest różnica między czynnościami prawnymi
jednostronnymi, umowami i uchwałami? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
7. Czym różnią się czynności realne i konsensualne? . . . . . . . . . . . . . 120
8. Jakie są cechy charakterystyczne czynności zobowiązujących,
rozporządzających i o podwójnym skutku? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
9. Jakie są kryteria podziału na czynności prawne między
żyjącymi i na wypadek śmierci? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122
10. Co to są czynności przysparzające? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
11. Jakie czynności zaliczamy do czynności upoważniających? . . . . . . 124
12. Na czym polega kauzalność czynności prawnych? . . . . . . . . . . . . . 124
www.lexisnexis.pl
Spis treści
9
13. Co rozumiemy przez pojęcie czynności powierniczych
(fi ducjarnych)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
3. Składanie oświadczeń woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
14. Czym charakteryzują się czynności prawne adresowane
indywidualnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
15. W jaki sposób ustala się chwilę złożenia oświadczenia woli? . . . . 127
16. Dlaczego ustalenie momentu złożenia oświadczenia woli ma
doniosłość prawną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
4. Wykładnia oświadczeń woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
17. Na czym polega wykładnia oświadczeń woli? . . . . . . . . . . . . . . . . . 129
18. W jaki sposób dokonuje się wykładni umów, oświadczeń
skierowanych do nieoznaczonego kręgu odbiorców oraz
testamentów? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
19. W jaki sposób dokonywać wykładni oświadczeń woli złożonych
w formie pisemnej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
5. Formy oświadczeń woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
5.1. Rodzaje form oświadczeń woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
20. Jakie formy szczególne oświadczeń woli zostały
wyróżnione w Kodeksie cywilnym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132
21. Czym charakteryzuje się forma pisemna? . . . . . . . . . . . . . . . . 133
22. Jaki skutek ma data pewna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
23. Co to jest urzędowe poświadczenie podpisu? . . . . . . . . . . . . . 135
24. Na czym polega forma aktu notarialnego? . . . . . . . . . . . . . . . 135
25. Kiedy oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej
jest równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie
pisemnej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
26. Jaki charakter ma pismo potwierdzające zawarcie umowy? . . . 137
27. Co rozumiemy przez pojęcie zastępczego oświadczenia
woli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
5.2. Skutki niezachowania formy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
28. Jakie są formy oświadczenia woli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
29. Jakie są skutki niedochowania formy czynności
prawnej zastrzeżonej pod rygorem nieważności i formy
zastrzeżonej dla wywołania określonych skutków
prawnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
30. Jakie są skutki niedochowania formy czynności prawnej
zastrzeżonej dla celów dowodowych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
5.3. Zakres zastosowania form szczególnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
31. Z czego wynika konieczność dochowania określonej formy
dokonania czynności prawnej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
32. Jakie reguły obowiązują w przypadku zastrzeżenia formy
szczególnej dokonania czynności prawnej w ustawie? . . . . . 141
33. W jaki sposób można zastrzec formę szczególną dokonania
czynności prawnej w umowie stron? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
10
Spis treści
34. W jakiej formie powinny zostać dokonane czynności
prawne następcze? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
35. Jaki jest zakres zastosowania elektronicznej formy
czynności prawnej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
6. Umowa jako szczególny rodzaj czynności prawnej . . . . . . . . . . . . . . 144
36. Co to jest konsens? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144
37. Na czym polega zasada swobody zawierania umów? . . . . . . . . . . . 145
38. Co rozumiemy przez pojęcie „umowy adhezyjne”? . . . . . . . . . . . . . 145
39. Jakie sposoby zawierania umów zostały przewidziane przez
przepisy Kodeksu cywilnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
40. Co to jest oferta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
41. Na czym polega stan związania ofertą? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 147
42. Czym charakteryzuje się oferta złożona w postaci elektronicznej? 149
43. Kiedy dochodzi do zawarcia umowy w trybie ofertowym? . . . . . . 150
44. W jaki sposób określa się miejsce i czas zawarcia umowy? . . . . . . 151
45. Kiedy dochodzi do zawarcia umowy w drodze negocjacji? . . . . . . 152
46. Czym są list intencyjny i zaproszenie do zawarcia umowy? . . . . . 153
47. Co rozumiemy przez pojęcia „aukcja” i „przetarg”? . . . . . . . . . . . . 154
48. W jaki sposób przebiega aukcja i kiedy dochodzi do zawarcia
umowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
49. W jaki sposób przebiega przetarg i kiedy dochodzi do zawarcia
umowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
50. Co to jest wadium? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
51. Kiedy można unieważnić umowę zawartą w wyniku aukcji albo
przetargu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
7. Wady oświadczenia woli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
52. Co to jest wada oświadczenia woli? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
53. Kiedy występuje stan wyłączający świadome albo swobodne
powzięcie decyzji i wyrażenie woli i jakie są tego
konsekwencje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 160
54. Na czym polega pozorność i jakie są jej skutki? . . . . . . . . . . . . . . . 161
55. Jaki błąd ma doniosłość prawną i jakie są konsekwencje
złożenia oświadczenia pod wpływem błędu? . . . . . . . . . . . . . . . . . 162
56. Czym charakteryzuje się podstęp? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163
57. W jakich sytuacjach groźba ma doniosłość prawną? . . . . . . . . . . . 164
58. Na czym polega uchylenie się od skutków prawnych
oświadczenia woli złożonego pod wpływem błędu, podstępu
lub groźby? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
8. Treść czynności prawnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
59. Na czym polega zasada swobody kształtowania treści czynności
prawnej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
60. Na jakie ograniczenia zasady swobody kształtowania treści
czynności prawnych można wskazać i jakie są skutki ich
naruszenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
www.lexisnexis.pl
Spis treści
11
61. W jaki sposób można sklasyfi kować elementy treści czynności
prawnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
62. Co to jest warunek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170
63. Co to jest termin i jakie są zasady jego obliczania? . . . . . . . . . . . . . 172
9. Sankcje wadliwych czynności prawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173
64. Jakie są typy sankcji wadliwych czynności prawnych? . . . . . . . . . . 173
65. Czym różnią się czynności nieistniejące od czynności
nieważnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
66. Co to jest nieważność bezwzględna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 174
67. Co rozumiemy przez pojęcia „konwalidacja” i „konwersja”? . . . . . 175
68. Czym są nieważność względna i unieważnialność? . . . . . . . . . . . . 175
69. Na czym polega bezskuteczność zawieszona? . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
70. Na czym polega bezskuteczność względna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
ROZDZIAŁ VI. Przedstawicielstwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
1. Pojęcie i rodzaje przedstawicielstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
1. Czym jest przedstawicielstwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179
2. Kim są posłaniec i zastępca pośredni? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
3. Jakie są źródła umocowania do działania w cudzym imieniu? . . . 181
2. Pełnomocnictwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
4. Komu można udzielić pełnomocnictwa i w jaki sposób dochodzi
do jego udzielenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182
5. W jakiej formie powinno zostać udzielone pełnomocnictwo? . . . . 183
6. Co to jest substytucja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
7. Jaka jest treść i rodzaje pełnomocnictwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 185
8. Kim jest rzekomy pełnomocnik? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
9. Czy pełnomocnik może dokonywać czynności
„z samym sobą”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
10. Kiedy wygasa pełnomocnictwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
3. Prokura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
11. Czym jest prokura i jakie jej typy można wyróżnić? . . . . . . . . . . . . 190
12. Kto może udzielić prokury? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
13. W jaki sposób ustanawia się prokurenta? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 193
14. Komu można udzielić prokury i w jaki sposób prokurent składa
oświadczenia woli w imieniu mocodawcy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 194
15. Kiedy wygasa prokura? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
ROZDZIAŁ VII. Dawność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
1. Pojęcie dawności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196
1. Jakie zdarzenia prawne określa się mianem dawności? . . . . . . . . . 196
2. Jakie rodzaje dawności występują w prawie polskim? . . . . . . . . . . 197
2. Pojęcie przedawnienia i bieg terminów przedawnienia . . . . . . . . . . 198
3. Czym się charakteryzuje instytucja przedawnienia? . . . . . . . . . . . . 198
4. Jakie terminy przedawnienia występują w prawie polskim? . . . . . 201
12
Spis treści
5. Kiedy rozpoczyna się bieg terminu przedawnienia i kiedy się
kończy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 202
6. Kiedy następuje zawieszenie biegu terminu przedawnienia i jaki
jest jego skutek? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
7. Kiedy następuje wstrzymanie zakończenia biegu terminu
przedawnienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
8. Kiedy następuje i jaki jest skutek przerwania biegu terminu
przedawnienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 205
3. Terminy zawite (prekluzyjne) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 208
9. Czym charakteryzują się terminy zawite i jakie są ich typy? . . . . . 208
10. Jakie są skutki upływu terminów zawitych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209
CZĘŚĆ DRUGA
Prawo rzeczowe
ROZDZIAŁ VIII. Podstawowe pojęcia prawa rzeczowego . . . . . . . . . . . 211
1. Czy prawa rzeczowe dotyczą korzystania przez uprawnionego
z rzeczy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211
2. Co to jest rzecz? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 212
3. Na czym polega zamknięta lista (numerus clausus) praw
rzeczowych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
4. Na czym polega podział praw rzeczowych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
ROZDZIAŁ IX. Treść, nabycie i ochrona własności . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
1. Ogólne cechy prawa własności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
1. Co określa treść prawa własności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218
2. Jakie skutki powoduje przekroczenie granicy sąsiedniego
gruntu przy wznoszeniu budynku lub innego urządzenia? . . . . . . . . . . 220
2. Nabycie własności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
3. Co oznacza pojęcie „przeniesienie własności”? . . . . . . . . . . . . . . . . 221
4. Jakie są przesłanki zasiedzenia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
5. Na czym polega konstrukcja nabycia rzeczy ruchomej od
nieuprawnionego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 227
3. Ochrona własności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 229
6. Co to jest roszczenie o wydanie rzeczy (windykacyjne)? . . . . . . . . 229
7. Co to jest roszczenie negatoryjne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
8. Co to są roszczenia uzupełniające? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
ROZDZIAŁ X. Współwłasność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
1. Jakie cechy określają istotę współwłasności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 233
2. Na czym polega różnica między współwłasnością ułamkową
a współwłasnością łączną? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234
3. Na czym polega współposiadanie i korzystanie z rzeczy wspólnej? 235
4. Jaki jest tryb i sposób zniesienia współwłasności? . . . . . . . . . . . . . . 237
www.lexisnexis.pl
Spis treści
13
ROZDZIAŁ XI. Problematyka prawna nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . 239
1. Rodzaje nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
1. Co to jest nieruchomość gruntowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239
2. Co to są nieruchomości budynkowe? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
3. Co to jest nieruchomość lokalowa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 242
2. Umowy zobowiązujące do przeniesienia własności
nieruchomości (nazwane i nienazwane) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
4. Jakie są umowy zobowiązujące do przeniesienia własności
nieruchomości (nazwane i nienazwane)? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
5. Na czym polega umowa darowizny nieruchomości? . . . . . . . . . . . . 247
6. Czy umowa o dożywocie dotyczy tylko nieruchomości? . . . . . . . . 250
7. Jakie są cechy charakterystyczne umowy sprzedaży
nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 251
8. Jakie skutki wywołuje umowa przedwstępna zobowiązująca
do zawarcia oznaczonej umowy przenoszącej własność
nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 253
9. Jak należy rozumieć pojęcie „budowa na cudzym gruncie”? . . . . . 255
10. Co to jest droga konieczna? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257
11. Co to jest ekspektatywa nabycia nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . 259
12. Co to jest fi ducjarne (powiernicze) nabycie własności nierucho-
mości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261
13. Jakie są zasady nabywania nieruchomości przez cudzoziemców? 262
14. Co to jest prawo pierwokupu, odkupu, wykupu i pierwszeństwa
nabycia nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
15. Na czym polega rozgraniczenie nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . . 269
16. Jak powstaje odrębna własność lokali? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 270
17. W jakich przypadkach może nastąpić skuteczne odstąpienie
od umowy i rozwiązanie umowy przeniesienia własności
nieruchomości? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274
18. W jaki sposób można zrzec się własności rzeczy i innych praw
rzeczowych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275
19. Co to jest umowa timeshare? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 277
20. Jak powstaje hipoteka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279
21. Co to jest dług gruntowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280
22. Co to są księgi wieczyste? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281
23. Na czym polega rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych? . . . . 283
24. Na czym polega uzgodnienie treści księgi wieczystej
z rzeczywistym stanem prawnym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 284
ROZDZIAŁ XII. Użytkowanie wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 286
1. Jaki jest charakter prawny i pojęcie użytkowania wieczystego? . . . 286
2. Jakie są cechy charakterystyczne rozporządzenia prawem
użytkowania wieczystego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
3. Jakie są obowiązki użytkownika wieczystego? . . . . . . . . . . . . . . . . . 288
14
Spis treści
ROZDZIAŁ XIII. Prawa rzeczowe ograniczone . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 290
1. Na czym polega zamknięta lista praw rzeczowych ograniczonych? 290
2. Co to jest użytkowanie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292
3. Czym się charakteryzują służebności? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
4. Co to jest spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu? . . . . . . . . . . 295
5. Jakie są rodzaje zastawu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 296
6. Co to jest zastaw rejestrowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298
ROZDZIAŁ XIV. Posiadanie i jego ochrona . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
1. Co rozumiemy przez pojęcie „posiadanie” i jakie są jego
rodzaje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301
2. Na czym polega ochrona posiadania? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303
3. W jaki sposób można nabyć posiadanie? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304
CZĘŚĆ TRZECIA
Prawo rodzinne
ROZDZIAŁ XV. Pojęcia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
1. Charakter instytucji prawa rodzinnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
1. Na czym polega odrębność regulacji prawnej stosunków
rodzinnych? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 307
2. Co oznacza pojęcie „rodzina”? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309
3. Co to jest konkubinat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 310
4. Co to jest pokrewieństwo i powinowactwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311
2. Zawarcie małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312
5. Co to jest małżeństwo nieistniejące (matrimonium non existens)? 312
6. Kto może zawrzeć małżeństwo? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313
7. Jakie są przesłanki materialnoprawne zawarcia małżeństwa
w formie świeckiej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
8. Jakie są formalne przesłanki zawarcia małżeństwa? . . . . . . . . . . . 315
9. Kiedy można zawrzeć małżeństwo przed konsulem? . . . . . . . . . . . 315
10. Jakie są zasady zawierania małżeństw wyznaniowych? . . . . . . . . 316
11. Jakie warunki powinien spełnić cudzoziemiec zamierzający
zawrzeć małżeństwo w Polsce? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319
12. Kiedy małżeństwo może być zawarte przez pełnomocnika? . . . . . 320
13. Czy sąd opiekuńczy może zezwolić na zawarcie małżeństwa
mężczyźnie, który ukończył 16 lat? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322
14. Jakie wady oświadczenia woli stanowią podstawę
unieważnienia małżeństwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323
15. Czy można unieważnić małżeństwo po jego ustaniu? . . . . . . . . . . 324
16. Jakie są skutki prawne wyroku orzekającego unieważnienie
małżeństwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325
17. Na czym polega obowiązek małżonków przyczyniania się
do zaspokajania potrzeb rodziny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326
www.lexisnexis.pl
Spis treści
15
ROZDZIAŁ XVI. Małżeńskie ustroje majątkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
1. Na czym polega ustawowy ustrój majątkowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . 329
2. Co stanowi majątek osobisty każdego z małżonków? . . . . . . . . . . . 333
3. Co to jest surogacja? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 334
4. Na czym polega zarząd majątkiem wspólnym? . . . . . . . . . . . . . . . . 335
5. Jakie czynności wymagają zgody drugiego małżonka? . . . . . . . . . 337
6. Czy osoba trzecia skutecznie nabywa prawo na podstawie
czyn ności prawnej dokonanej przez jednego małżonka bez
wymaganej zgody drugiego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339
7. Jakie są zasady odpowiedzialności majątkiem wspól nym? . . . . . . 340
8. Kiedy małżonkowie odpowiadają solidarnie? . . . . . . . . . . . . . . . . . 341
9. Czy możliwe jest ustalenie nierównych udziałów w majątku
wspólnym? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342
10. Czy małżonek może domagać się zwrotu wydatków i nakładów
z majątku wspólnego na jego majątek osobisty oraz zwrotu
takich samych wydatków i nakładów ze swojego majątku
osobistego na majątek wspólny? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343
11. Na czym polega zarząd majątkiem i odpowiedzialność
małżonków za długi po ustaniu wspólności ustawowej? . . . . . . . . 345
12. Co to jest podział majątku wspólnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346
13. Jakie są rodzaje umownych ustrojów majątkowych małżeńskich? 349
14. Co to jest ustrój rozdzielności majątkowej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352
15. Na czym polega rozdzielność majątkowa z wyrównaniem
dorobków? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 353
16. Co to jest przymusowy ustrój majątkowy? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355
ROZDZIAŁ XVII. Ustanie małżeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358
1. Jakie są główne przyczyny ustania małżeństwa? . . . . . . . . . . . . . . . 358
2. Jakie są pozytywne przesłanki rozwodu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359
3. Jakie są negatywne przesłanki rozwodu? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360
4. Czy w wyroku rozwodowym musi się znaleźć orzeczenie o winie
rozkładu pożycia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363
5. Jakie rozstrzygnięcia muszą się znaleźć w wyroku rozwodowym? . . . 364
6. Jakie inne rozstrzygnięcia może zawierać wyrok rozwodowy? . . . . 368
7. Czy małżonek rozwiedziony może się domagać alimentów od
byłego współmałżonka? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369
8. Na czym polega instytucja separacji? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371
ROZDZIAŁ XVIII. Pochodzenie dziecka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
1. Na czym polega domniemanie ojcostwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374
2. Co to jest sądowe ustalenie ojcostwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375
3. Na czym polega uznanie ojcostwa? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 377
ROZDZIAŁ XIX. Pojęcie i charakter władzy rodzicielskiej . . . . . . . . . . 381
1. Co należy rozumieć przez władzę rodzicielską? . . . . . . . . . . . . . . . . 381
16
Spis treści
2. Jakie są zakres i sposób wykonywania władzy rodzicielskiej? . . . . . 382
3. Na czym polega zarząd majątkiem dziecka przez rodziców? . . . . . . 385
4. Jakie są przesłanki ograniczenia władzy rodzicielskiej? . . . . . . . . . . 386
5. Kiedy może nastąpić zawieszenie oraz pozbawienie władzy rodzi-
cielskiej? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387
ROZDZIAŁ XX. Przysposobienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
1. Jakie są przesłanki przysposobienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392
2. Jakie są rodzaje przysposobienia? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393
ROZDZIAŁ XXI. Obowiązek alimentacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395
1. Jakie są treść i źródła obowiązku alimentacyjnego? . . . . . . . . . . . . . 395
2. Jakie są przesłanki i zakres obowiązku alimentacyjnego? . . . . . . . . 396
3. Jak się przedawniają roszczenia alimentacyjne? . . . . . . . . . . . . . . . . 398
4. Czy jest możliwa zmiana orzeczenia lub umowy dotyczącej
obowiązku alimentacyjnego? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399
5. Co to jest regresowe roszczenie alimentacyjne? . . . . . . . . . . . . . . . . 399
Literatura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 401
www.lexisnexis.pl
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
Wykaz skrótów
k.c.
Kodeks cywilny. Komentarz,
red. K. Pietrzykowski
k.p.
k.p.c.
k.r.o.
k.s.h.
Lex
Lexis Nexis
OSN
OSNAPiUS
OSNC
OSNCP
OSP
OSPiKA
OTK
– ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cy-
wilny, Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.
– Kodeks cywilny. Komentarz do artykułów 1–44911,
t. I, red. K. Pietrzykowski, Warszawa 2005
– ustawa z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy,
tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94
ze zm.
– ustawa z 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępo-
wania cywilnego, Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.
– ustawa z 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny
i opiekuńczy, tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.,
poz. 788 ze zm.
– ustawa z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek
handlowych, tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 1030
– system informacji prawnej Wolters Kluwer
Polska
– Lexis.pl – Lexis Nexis Polska Sp. z o.o.
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego od 1945 do
1962 r.
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Admi-
nistracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izby Cy-
wilnej od 1995 r.
– Orzecznictwo Sądu Najwyższego – Izba Cy-
wilna, Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpie-
czeń Społecznych od 1964 r. do 1994 r.
– Orzecznictwo Sądów Polskich
– Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbi-
trażowych
– Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
18
p.a.s.c.
PiZS
PPH
p.p.m.
PS
SA
SN
TFUE
TWE
u.k.w.h.
u.s.d.g.
u.w.l.
Wykaz skrótów
– ustawa z 29 września 1986 r. – Prawo o aktach
stanu cywilnego, tekst jedn. Dz.U. z 2011 r.
Nr 212, poz. 1264 ze zm.
– „Praca i Zabezpieczenie Społeczne”
– „Przegląd Prawa Handlowego”
– ustawa z 4 lutego 2011 r. – Prawo prywatne
międzynarodowe, Dz.U. Nr 80, poz. 432
– „Przegląd Sądowy”
– sąd apelacyjny
– Sąd Najwyższy
– Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej
– Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską
– ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczy-
stych i hipotece, tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 707 ze zm.
– ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działal-
ności gospodarczej, tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.,
poz. 672 ze zm
– ustawa z 24 czerwca 1994 r. o własności lo-
kali, tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 80, poz. 903
ze zm.
www.lexisnexis.pl
Wstęp
Wstęp
Wstęp
Niniejsza książka jest próbą przedstawienia części ogólnej prawa cy-
wilnego, prawa rzeczowego i prawa rodzinnego w pytaniach i odpo-
wiedziach. Ta dosyć nietypowa forma opracowania powyższej materii
spowodowała konieczność dokonania selekcji i omówienia najważ-
niejszych zagadnień, które zostały podzielone na trzy części. Pierwsza
część podręcznika jest najbardziej rozbudowana z uwagi na fakt, że
dalsze studia nad prawem cywilnym nie są możliwe bez dokładnego
poznania części ogólnej prawa cywilnego.
Książka ma służyć przede wszystkim studentom prawa i administracji
oraz aplikantom. Może stanowić wstęp do rozpoczęcia nauki prawa
cywilnego albo pomoc w powtórzeniu i usystematyzowaniu zdoby-
tych już wiadomości. Z uwagi na formę opracowania stanowi cenną
pomoc podczas przygotowywania się do egzaminu, a także przy roz-
wiązywaniu kazusów.
Pytania zostały tak skonstruowane, aby uniknąć powtórzeń przy for-
mułowaniu odpowiedzi. Czytelnik powinien jednak mieć na wzglę-
dzie, że przy udzielaniu odpowiedzi na konkretne pytanie byłoby
niejednokrotnie wskazane wykorzystanie informacji znajdujących się
w odpowiedzi na inne pytanie. Nadto, aby odpowiedź była pełna, po-
winien także uwzględnić podane przykłady oraz przywołane orzecz-
nictwo. Na końcu podręcznika zostało zamieszczone zestawienie wy-
branej literatury, z której korzystaliśmy przy jego opracowaniu. Należy
jednak pamiętać, że nie jest to wykaz zupełny, a jedynie zestawienie
niektórych wykorzystanych opracowań o charakterze ogólnym.
Piąte wydanie podręcznika zostało uzupełnione o zmiany w prawie
cywilnym, których dokonano w latach 2012–2013. Ponadto, zwłaszcza
w pierwszej części, uwzględniono najnowsze orzecznictwo, które od-
grywa niebagatelną rolę w pracy prawnika. Z uwagi jednak na wyżej
20
Wstęp
wskazaną formę opracowania odwołania do orzeczeń zamieszczono
w przypisach, aby podręcznik mógł pełnić rolę repetytorium dla stu-
denta i aplikanta, a jednocześnie zachęcał do sięgania do szerszych
opracowań dotyczących omawianej problematyki i poszukiwania roz-
winięcia zaprezentowanych poglądów w wykładni dokonanej przez
sądy.
Żywimy przekonanie, że książka okaże się pomocnym źródłem w trakcie
nauki prawa cywilnego i będzie wstępem do dalszych pogłębionych stu-
diów w tym zakresie.
dr hab. Jerzy Ciszewski, prof. UG
dr Anna Stępień -Sporek
Stan prawny na 1 października 2013 roku.
www.lexisnexis.pl
CZĘŚĆ PIERWSZA
Część ogólna
Część pierwsza. Część ogólna
Rozdział I. Ogólne wiadomości o prawie cywilnym
Ogólne wiadomości o prawie cywilnym
Rozdział I
1. Pojęcie prawa cywilnego
1.
Czym charakteryzuje się prawo cywilne jako gałąź prawa?
Pojęcie „prawo cywilne” wywodzi się z prawa rzymskiego i jest od-
powiednikiem łacińskiego ius civile. Jest to gałąź prawa należąca do
prawa prywatnego. Podstawową cechą prawa prywatnego jest au-
tonomiczność podmiotów stosunków prawnych, która oznacza brak
podporządkowania jednej strony stosunku innej stronie. W stosun-
kach z zakresu prawa prywatnego nie występuje organ publiczny,
który mógłby władczo kształtować pozycję strony stosunku prawnego.
Władcze podporządkowanie jednej ze stron jest charakterystyczne dla
stosunków z zakresu prawa publicznego. Strona „silniejsza”, którą jest
zwykle organ publiczny, jest uprawniona do kształtowania treści sto-
sunku prawnego i może ją narzucić innemu podmiotowi. Dodatkowo
często przewidziany jest aparat środków przymusu do podjęcia okreś-
lonego zachowania przez podmiot „słabszy”.
Prawo cywilne reguluje stosunki między osobami fi zycznymi,
osobami prawnymi oraz jednostkami organizacyjnymi niebędą-
cymi osobami prawnymi, ale wyposażonymi w zdolność prawną.
Wprawdzie brzmienie art. 1 k.c. może sugerować, że podmiotami sto-
sunków cywilnoprawnych są jedynie osoby fi zyczne i osoby prawne,
jednakże treść art. 331 k.c. wskazuje na to, że katalog podmiotów
prawa cywilnego należy uzupełnić także o wyżej wskazane jednostki.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
