Darmowy fragment publikacji:
CZĘŚĆ I.
FORMY PROWADZENIA
DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
UWAGI WSTĘPNE
Pierwsza część skryptu generalnie poświęcona jest prezentacji form organiza-
cyjno-prawnych przedsiębiorców działających już na rynku polskim. Lektura tej
części umożliwi zdobycie praktycznej wiedzy na temat rozpoczęcia działalności
gospodarczej, a także ułatwi tworzenie własnego przedsiębiorstwa. Ze względu na
znaczne zróżnicowanie przedsiębiorców przy opisie każdej z form zwrócono szcze-
gólną uwagę na procedurę ich tworzenia, powoływanie organów i kwestie związane
z odpowiedzialnością za ich zobowiązania czy też kto reprezentuje je w stosunkach
z osobami trzecimi.
Część I rozpoczęto jednak od trzech kwestii wprowadzających. Pierwsza są to
wyjaśnienia pojęcia wolności działalności gospodarczej. Omówienie tej problematy-
ki jest jednym z kluczowych elementów warunkujących właściwe zrozumienie dal-
szych opisów, a nawet całego krajowego systemu gospodarczego. Nie bez znaczenia
dla omawianej materii będą jej aspekty historyczne – tj. w jaki sposób ewoluowało
znaczenie „swobody działalności gospodarczej” na przestrzeni wielu lat, aspekty
zewnętrzne – tj. wpływ prawa międzynarodowego i europejskiego na kształt kra-
jowych rozwiązań prawnych, oraz wspomniano ważniejsze aspekty wewnętrzne.
Następny temat wprowadzający polega na omówieniu pakietu aktów prawnych
tworzących tzw. „Konstytucję biznesu”. W ramach tej problematyki omówiona
zostanie:
1) ustawa z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców1 (dalej: PrPrzed);
2) ustawa z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospo-
darczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy2 (dalej: CEiDGiPIPU);
3) ustawa z 6.3.2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców3 (dalej:
RMiŚPU);
4) ustawa z 6.3.2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych
i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypo-
spolitej Polskiej4 (dalej: PrzedZagrObrGospU);
1 Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.
2 Dz.U. z 2018 r. poz. 647 ze zm.
3 Dz.U. z 2018 r. poz. 648.
4 Dz.U. z 2018 r. poz. 649 ze zm.
4
Uwagi wstępne
5) ustawa z 6.3.2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców
oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej1 (dalej: PWPrPrzed).
Trzeci temat poprzedzający mieści się w rozdziale II. Dotyczy on instytucji
wspólnych dla znacznej części przedsiębiorców. Rozpoczyna go prezentacja Krajo-
wego Rejestru Sądowego – KRS (warto tu podkreślić iż regulacje dotyczące KRS są
w procesie ciągłej nowelizacji. Stan opisany w skrypcie opracowany jest na 2019 r.
Ustawodawca wprowadził jednak już nowelizacje, które wejdą w życie w 2020 r.,
których tu nie uwzględnialiśmy). Po gruntownym opisie KRS w dalszej kolejności
wyjaśniane są kluczowe terminy dla sfery podmiotowej. Wyjaśnianie to obejmie
pojęcie firmy, przedsiębiorstwa i prokury (i innych postaci pełnomocnictwa).
Dopiero po takim gruntownym wprowadzeniu prezentujemy temat zaznaczony
wcześniej tzn. procedury związane z tworzeniem i działalnością najważniejszych
podmiotów mogących prowadzić działalność gospodarczą. Najszerszy opis dotyczy
różnego rodzaju spółek na podstawie KSH, nieco węższy zaś: spółdzielni, przedsię-
biorstw państwowych, stowarzyszeń fundacji, itd.
1 Dz.U. z 2018 r. poz. 650.
ROZDZIAŁ I
WOLNOŚĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ
W PERSPEKTYWIE HISTORYCZNEJ
ORAZ KONSTYTUCJI BIZNESU
Literatura: R. Blicharz (red.), Przedsiębiorca. Zagadnienia wybrane, Katowice, 2017; A. Do-
braczewska, A. Powałowski, H. Wolska, Nowe prawo przedsiębiorców, Warszawa 2018; M. Etel,
Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej oraz w orzecznictwie sądo-
wym, Warszawa 2012; M. Ganczar, Wolność gospodarcza w warunkach globalizacji, [w:] J. Gra-
bowski, K. Pokryszka, A. Hołda-Wydrzyńska (red.), 25 lat fundamentów wolności działalności
gospodarczej. Tendencje rozwojowe, Katowice 2013; J. Grabowski, L. Kieres, A. Walaszek-Py-
zioł, System Prawa Administracyjnego. Publiczne prawo gospodarcze, t. 8A, Warszawa 2013;
H. Gronkiewicz-Waltz, K. Jaroszyński, Europeizacja publicznego prawa gospodarczego, War-
szawa 2011; J. Jacyszyn, Wykonywanie wolnych zawodów w Polsce, Warszawa 2004; W.J. Kat-
ner, Podstawowe zagadnienia prawne nowej ustawy o swobodzie działalności gospodarczej,
PPH 2004, Nr 12; tenże, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2003; C. Ko-
sikowski, Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2013; C. Kosi-
kowski, M. Etel, Nowe prawo działalności gospodarczej, Białystok 2014; G. Kozieł (red.), Prawo
przedsiębiorców. Przepisy wprowadzające do Konstytucji Biznesu. Komentarz, Warszawa 2019;
W. Kubala, Wolność działalności gospodarczej i jej ograniczenia, PS 2001, Nr 7; G. Lubeńczuk,
A. Wołoszyn-Cichocka, M. Zdyb, Prawo przedsiębiorców. Komentarz, Warszawa 2019; J. Ol-
szewski (red.), Prawo gospodarcze. Kompendium, Warszawa 2013, 2015; A. Powałowski (red.),
Leksykon prawa gospodarczego publicznego. 100 podstawowych pojęć, Warszawa 2015; M. Zdyb,
Publiczne prawo gospodarcze, Kraków 1998.
§ 1. Kontekst funkcjonowania
Omówienie problematyki dotyczącej istoty wolności działalności gospodarczej
jest jednym z kluczowych elementów warunkujących właściwe zrozumienie kra-
jowego systemu gospodarczego. Nie bez znaczenia dla omawianej materii będą jej
aspekty historyczne – tj. w jaki sposób ewoluowało znaczenie „swobody działalno-
ści gospodarczej” na przestrzeni wielu lat, aspekty zewnętrzne – tj. wpływ prawa
6
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
międzynarodowego i europejskiego na kształt krajowych rozwiązań prawnych,
oraz aspekty wewnętrzne w dużej mierze socjologiczno-ekonomiczne, tj. wpływ
zmian zachodzących w gospodarce na relacje uczestników obrotu, ze szczególnym
uwzględnieniem zjawiska upowszechnienia się informacji w dobie Internetu, di-
gitalizacji i elektronizacji stosunków gospodarczych. W związku z powyższym,
pojęcie „wolności gospodarczej” powinno być odczytywane w kontekście zaszłości
historycznych, obligatoryjnie wiążących aktów prawa międzynarodowego oraz eu-
ropejskiego, przemian społeczno-ekonomicznych zachodzących w polskiej, europej-
skiej i światowej gospodarce, przy uwzględnieniu osiągnięć postępu technicznego
i technologicznego.
Temu wyzwaniu próbuje sprostać polski ustawodawca, mając m.in. „bagaż
doświadczeń” gospodarki socjalistycznej – centralnie sterowanej, do wypełnienia
liczne obowiązki „dostosowawcze” wynikające z aktów prawa międzynarodowego
i europejskiego, jak również liczne postulaty coraz lepiej poinformowanego, wyedu-
kowanego, mobilnego oraz rozwijającego się społeczeństwa, w kontekście możliwo-
ści ekonomicznych budżetu krajowego oraz funduszy unijnych.
§ 2. Proces kształtowania się „swobody działalności
gospodarczej”
I. Stan wolności gospodarczej
Jak wskazuje literatura1, u genezy współczesnego pojmowania „swobody dzia-
łalności gospodarczej” legła m.in. liberalistyczna idea wolności oraz idea ładu sa-
morzutnego, obie powszechnie kojarzone ze słynnym nazwiskiem Adama Smitha,
który w swojej pracy „The History of Astronomy”, opublikowanej w XVIII w.,
posłużył się pojęciem „niewidzialnej ręki”. W innym swoim dziele pt. „Badania nad
naturą i przyczynami bogactwa narodów” sformułował on tezę, że: „żadne przepisy
handlowe nie mogą zwiększyć działalności produkcyjnej jakiegoś społeczeństwa
ponad to, co jego kapitał może uruchomić”2. W pismach innych radykalnych li-
berałów tego okresu takich jak: Jeremy Bentham, Benjamin Constant czy wreszcie
Jon Stuart Mill, prezentowane były także koncepcje liberalne wolności gospodarczej.
Zdaniem M. Zdyba, koncepcjom tym można było zarzucić: nihilizm państwowy,
absolutyzację idei wolności (a więc wolność jako idea absolutna, bez ograniczeń
i wartość sama w sobie) przesadny utylitaryzm, relatywizm moralny i indywidu-
alny, nadmierny indywidualizm3. Powszechnie znane stwierdzenie, przypisujące
państwu rolę „nocnego stróża” było sformułowaniem i tak zgoła „umiarkowanym”
wobec tez Maxa Stirnera, wskazującego m.in. że „niedopuszczalne jest ograniczenie
1 M. Zdyb, Publiczne prawo gospodarcze, Kraków 1998, s. 64 i n.
2 Tamże, s. 64.
3 Tamże, s. 65.
§ 2. Proces kształtowania się „swobody działalności gospodarczej”
7
człowieka nie tylko przez normy prawne, ale także normy organizacyjne, religijne,
moralne itd.”1.
Niejako na „przeciwległym brzegu” znajdują się poglądy Karola Marksa
i Engelsa, w swojej istocie budujące państwo totalitarne, przeregulowane, centrali-
styczne i zdepersonalizowane. Socjalistyczna wolność gospodarcza stała się w wielu
przypadkach synonimem absolutnego braku wolności gospodarczej, w ramach go-
spodarki „uspołecznionej”, gdzie wszystkie podmioty produkujące, przetwarzające
czy świadczące usługi stanowią emanację państwa lub są w znacznym stopniu od
niego zależne. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest w pierwszej kolejności zanik
przyrodzonej człowiekowi przedsiębiorczości, chęci działania i doskonalenia umie-
jętności, dążenia do zmiany, innowacyjności, a następnie regres, zapaść społeczna
i gospodarcza.
W świetle powyższych, dość zresztą ogólnych rozważań, uznać należy, że „stan
wolności gospodarczej” powinien być osiągany niczym swoisty arystotelesowski
„złoty środek” będący wypadkową, godzącą w interesy oraz potrzeby jednostek
i ogółu, dostosowany do warunków społeczno-ekonomicznych, technicznych oraz
realiów dyktowanych przez obrót gospodarczy odpowiednio w skali kraju, regionu
i całego globu.
II. Okres XX-lecia międzywojennego
Biorąc pod uwagę fakt, że istotny wpływ na uformowanie się oraz właściwe
rozumienie wielu polskich instytucji i pojęć prawnych miały doktryna i orzecznic-
two okresu XX-lecia międzywojennego, warto w tym miejscu, chociażby sygnalnie
wspomnieć o ówczesnym rozumieniu „swobody działalności gospodarczej”.
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, ani tzw. Mała Konstytucja z 1919 r.,
ani Konstytucja Marcowa z 17.3.1921 r.2 nie zawierały postanowień wprost statuują-
cych zasadę wolności gospodarczej. Podzielić należy jednak pogląd3, że ówczesne
rozumienie „swobody działalności gospodarczej” wywieść można było z ustano-
wionej w art. 99 Konstytucji Marcowej „ochrony własności” oraz wolności wyboru
zajęcia i zarobkowania z art. 101. Natomiast w obszarze aktów rangi ustawowej, na
szczególną uwagę zasługuje art. 3 zd. 1 rozporządzenia Prezydenta RP z 7.6.1927 r.
o prawie przemysłowem4 stanowiące, iż prowadzenie przemysłu jest wolne i do-
zwolone każdemu, o ile rozporządzenie niniejsze nie przewiduje w tym względzie
wyjątków lub ograniczeń. O późniejszej wadze i randze tego aktu świadczyć może
chociażby bezpośrednia chęć środowiska prawniczego do przywrócenia nazewnic-
1 Tamże.
2 Dz.U. Nr 44, poz. 267 ze zm.
3 Zob. W. Kubala, Wolność działalności gospodarczej i jej ograniczenia, PS 2001, Nr 7, s. 4 oraz
J. Sznajder, Swoboda działalności gospodarczej, [w:] J. Olszewski, Prawo gospodarcze. Kompendium,
Warszawa 2013, s. 3.
4 Dz.U. RP Nr 53, poz. 468 ze zm.
8
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
twa „prawo przemysłowe” w latach 90. w toku prac legislacyjnych nad nową regu-
lacją obejmującą swoim zakresem materię działalności gospodarczej1. Ponadto, jak
podaje W.J. Katner, regulację z lat 90. łączą głębokie więzi z prawem przemysłowym
z 1927 r. jako aktem prawnym kraju o gospodarce rynkowej, opartej na prywatnej
własności środków produkcji (…). Przyjęta wówczas ustawa2 czerpała właśnie z roz-
wiązań okresu międzywojennego, podkreślających wolność gospodarczą i statuują-
cych samorząd gospodarczy3.
III. Okres Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (1945–1989 r.)
Uchwalona po II wojnie światowej nowa regulacja – tj. ustawa z 3.1.1946 r.
o zakładaniu nowych przedsiębiorstw i popieraniu prywatnej inicjatywy w przemy-
śle i handlu4, w swojej istocie stanowiła zaprzeczenie idei wolności gospodarczej,
wprowadzając wręcz regułę odwrotną5, zasadniczo z niewielkim marginesem na
„wolność gospodarczą” w dzisiejszym rozumieniu, albowiem zgodnie z brzmieniem
art. 3 państwo miało zapewnić właścicielom przedsiębiorstw, objętych przepisami tej
ustawy, „swobodę ich rozwoju oraz poparcie ich działalności gospodarczej”, jednak,
co istotne, „w ramach ogólnopaństwowego planu gospodarczego”. Pamiętać przy tym
należy, iż powyższa ustawa została wydana wespół z inną bardzo ważną regulacją
dla obrotu gospodarczego tego czasu, a mianowicie ustawą z 3.1.1946 r. o przejęciu
na własność Państwa podstawowych gałęzi gospodarki narodowej6.
IV. Przemiany gospodarcze w Polsce po 1989 r.
Odwilż polityczna końca lat 80. pociągnęła także za sobą zmiany w obrębie
podejścia do gospodarki. Symbolicznym momentem „bankructwa” gospodarki cen-
tralnie planowanej w Polsce było uchwalenie ustawy z 23.12.1988 r. o działalności
gospodarczej7, gdzie już w art. 1 tej ustawy stanowiono iż: „Podejmowanie i pro-
wadzenie działalności gospodarczej jest wolne i dozwolone każdemu na równych
prawach, z zachowaniem warunków określonych przepisami prawa”. W ten oto
sposób po ponad 40 latach restytuowano klasyczne rozumienie wolności gospo-
darczej. Dopełnieniem procesu reformacji ustrojowej była dokonana już po zamia-
nach politycznych nowelizacja Konstytucji PRL8 ustawą z 29.12.1989 r. o zmianie
1 W.J. Katner, Prawo działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2003, s. 16.
2 Ustawa z 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodarczej (Dz.U. Nr 101, poz. 1178 ze zm.).
3 W.J. Katner, Prawo działalności, s. 16.
4 Dz.U. Nr 3, poz. 18 ze zm.
5 J. Sznajder, Swoboda, s. 4.
6 Dz.U. Nr 3, poz. 17 ze zm.
7 Dz.U. Nr 41, poz. 324 ze zm.
8 Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej Uchwalona przez Sejm Ustawodawczy w 22.7.1952 r.
(tekst jedn. Dz.U. z 1976 r. Nr 7, poz. 36 ze zm.).
§ 2. Proces kształtowania się „swobody działalności gospodarczej”
9
Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej1, wprowadzająca nowe brzmienie
art. 6, według którego „Rzeczpospolita Polska gwarantuje swobodę działalności
gospodarczej bez względu na formę własności; ograniczenie tej swobody może
nastąpić jedynie w ustawie”. Jak ocenia piśmiennictwo2, zasadniczo bezsporne jest,
iż ustawa o działalności gospodarczej z 1988 r. obowiązująca przez 11 lat, zasługuje
na pozytywną ocenę w kontekście jej wpływu na rozwój gospodarki wolnorynkowej
w pierwszym okresie polskiej transformacji ustrojowej i to pomimo wielu noweliza-
cji, w szczególności także tych mających na celu rozszerzenie obszaru reglamentacji
działalności gospodarczej3.
Innym istotnym elementem dokonującej się transformacji było szerokie otwarcie
kraju na współpracę (także gospodarczą) z instytucjami i organizacjami o zasięgu
zarówno europejskim, jak i międzynarodowym.
Pierwszym etapem Polski na drodze ku integracji europejskiej4 było zawarcie
Układu Stowarzyszeniowego5, będącego, z jednej strony, wyrazem europejskich
aspiracji Polski, z drugiej, gwarantującym niedyskryminację oraz traktowanie na
równi z polskimi przedsiębiorcami przedsiębiorców wspólnotowych w zakresie pro-
wadzonej przez nich działalności gospodarczej. Ważną konsekwencją Układu Stowa-
rzyszeniowego było także przyjęcie zasad Rozdziału III Części V tegoż dotyczącego
„zbliżania przepisów prawnych”. Warunek „zbliżania istniejącego i przyszłego usta-
wodawstwa Polski do ustawodawstwa istniejącego we Wspólnocie” z art. 68 Układu
był istnym determinantem wielu krajowych zmian legislacyjnych mających na celu
przygotowanie Polski do włączenia do wspólnego, jednolitego rynku europejskie-
go, funkcjonującego w oparciu o: swobodę przesyłu towarów, swobodę przepływu
usług, swobodę przepływu kapitału, oraz swobodę przepływu osób. Finalnie polskie
starania zakończyły się Traktatem o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii
Europejskiej, podpisanym 16.4.2003 r. w Atenach6. Tym samym Polska przyjęła
acquis communautaire, stając się Państwem Członkowskim UE z dniem 1.5.2004 r.
Wspomnieć w tym miejscu należy także, iż oprócz Unii Europejskiej istotny
wpływ na standardy polskiego prawa gospodarczego wywarło także przystąpienie
Polski do wielu bilateralnych oraz wielostronnych umów gospodarczych7, a w szcze-
gólności przystąpienie w latach 90. do Światowej Organizacji Handlu (WTO)8,
1 Dz.U. Nr 75, poz. 444.
2 J. Sznajder, Swoboda, s. 4.
3 Tamże.
4 Tamże, s. 5.
5 Układ Europejski ustanawiający stowarzyszenie między Rzecząpospolitą Polską, z jednej strony,
a Wspólnotami Europejskimi i ich Państwami Członkowskimi, z drugiej, sporządzony w Brukseli
z 16.12.1991 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 11, poz. 38).
6 Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864.
7 Podobnie J. Sznajder, Swoboda, s. 5.
8 Word Trade Organization – Porozumienie ustanawiające Światową Organizację Handlu (WTO)
sporządzone w Marrakeszu w dniu 15.4.1994 r. (Dz.U. z 1995 r. Nr 98, poz. 483 ze zm.) wraz z załącznikami.
Szerzej na ten temat M. Etel, Pojęcie przedsiębiorcy w prawie polskim i prawie Unii Europejskiej
oraz w orzecznictwie sądowym, Warszawa 2012, s. 78 i n. oraz E. Latoszek, M. Proczek, Organizacje
międzynarodowe we współczesnym świecie, Warszawa 2006, s. 159–182.
10
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD)1, a także do Środkowo-
europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (CEFTA)2.
Wydarzeniem symbolicznie kończącym pierwszy etap budowy gospodarki ryn-
kowej w Polsce było uchwalenie przez Zgromadzenie Narodowe 2.4.1997 r. nowej
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej3. Biorąc pod uwagę wolę urzeczywistniania
przez Prawodawcę Krajowego zasady swobody gospodarczej wspomnieć należy
art. 20, stanowiący, iż: „Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności dzia-
łalności gospodarczej, własności prywatnej oraz solidarności, dialogu i współpracy
partnerów społecznych stanowi podstawę ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej
Polskiej”. Wskazana w powyższym artykule wolność gospodarcza nie ma charakteru
bezwzględnego, na co wprost wskazuje już art. 22 Konstytucji RP dopuszczający
ograniczenie wolności działalności gospodarczej „tylko w drodze ustawy i tylko
ze względu na ważny interes publiczny”. Na marginesie, warto także zaznaczyć,
że „społeczną gospodarkę rynkową” wymienia także art. 3 ust. 3 Traktatu o Unii
Europejskiej (TUE)4, wskazując ją jako jedną z podstaw rynku wewnętrznego.
Uchwalenie nowej Konstytucji było także impulsem do ponownego ułożenia wie-
lu elementarnych kwestii związanych z funkcjonowaniem Państwa i jego struktury
administracyjnej, edukacji, ochrony zdrowia, zabezpieczenia emerytalnego, a także
funkcjonowania gospodarki narodowej. Ówczesny rząd Jerzego Buzka, przygoto-
wał program czterech reform: oświatowej (wprowadzenie gimnazjów), emerytalnej
(III Filary w tym OFE), zdrowotnej (kasy chorych), oraz administracyjnej (podział
na 16 województw, powiaty i gminy). Pozornie mniej spektakularne, ale równie
ważne zmiany dotyczyły ponownego ułożenia wielu aspektów gospodarczych.
W wyniku powziętych działań legislacyjnych z dniem 1.1.2001 r. wszedł niemalże
w całości w życie pakiet ustaw gospodarczych obejmujący5:
1) ustawę z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym6;
2) ustawę z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych7 oraz
3) ustawę z 19.11.1999 r. – Prawo działalności gospodarczej8.
Ostatnia z wymienionych ustaw określana nawet mianem „swoistej konstytucji
gospodarczej”9 porządkowała zasady podejmowania, wykonywania działalności
gospodarczej przez przedsiębiorców (krajowych i zagranicznych; małych i średnich),
1 Organization for Economic Cooperation and Development – Konwencja o Organizacji Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju sporządzona w Paryżu w dniu 14.12.1960 r. (Dz.U. z 1998 r. Nr 76, poz. 490).
2 Central European Free Trade Agreement – Środkowoeuropejska Umowa o Wolnym Handlu (CEFTA)
zawarta przez Republikę Czeską, Republikę Węgierską, Republikę Słowacką i Rzeczpospolitą Polską
sporządzona w Krakowie w dniu 21.12.1992 r. (Dz.U. z 1994 r. Nr 129, poz. 637 ze zm.).
3 Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.
4 Dz.U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864/30.
5 Podobnie J. Sznajder, Swoboda, s. 6.
6 Tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 986 ze zm.
7 Tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 505 ze zm.
8 Dz.U. z 1999 r. Nr 101, poz. 1178 ze zm.
9 J. Sznajder, Swoboda, s. 5; por. W.J. Katner, Podstawowe zagadnienia prawne nowej ustawy
o swobodzie działalności gospodarczej, PPH 2004, Nr 12, s. 4–10 oraz C. Kosikowski, M. Etel, Nowe prawo
działalności gospodarczej, Białystok 2014, s. 18 i n.
§ 2. Proces kształtowania się „swobody działalności gospodarczej”
11
określała granice i zasady reglamentacji działalności gospodarczej (koncesje i ze-
zwolenia), regulowała samorząd gospodarczy oraz uprawnienia i obowiązki admi-
nistracji publicznej, a także zawierała przepisy karne. Omawiana regulacja okazała
się jednak w swojej zasadniczej części dość efemeryczną i nieco po ponad 3 latach
została zastąpiona przez ustawę z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej
(dalej: SwobGospU)1. Jednak, część przepisów ustawy – Prawo działalności gospo-
darczej (m.in. dotyczących zasad prowadzenia przez organy gminy ewidencji osób
fizycznych prowadzących działalność gospodarczą) została czasowo utrzymana
w mocy (do lipca 2011 r.). Warto tu wspomnieć, że dzięki ustawie z 2.7.2004 r. –
Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej2 zmieniono
ponad kilkadziesiąt ustaw, dostosowując je do realiów nowej ustawy o swobodzie
działalności gospodarczej.
W praktyce, podnoszono jednak liczne niedoskonałości związane z funkcjono-
waniem SwobGospU. Finalnie, po ponad 10 latach obowiązywania Polski Ustawo-
dawca podjął refleksję legislacyjną w stosunku do obowiązujących rozwiązań ustro-
jowych SwobGospU. W efekcie prac legislacyjnych opracowane zostały projekty
ustawy – Prawo działalności gospodarczej3 oraz ustawy – Przepisy wprowadzające
ustawę – Prawo działalności gospodarczej4 mające odpowiednio zastąpić dotych-
czasowe regulacje5. Uzasadniano wówczas, że, po pierwsze, poprzez liczne noweli-
zacje dotychczasowa formuła SwobGospU i przepisów ją wprowadzających została
wyczerpana, a ich bieżący kształt czyni przepisy obu ww. regulacji nieczytelnymi
i niespójnymi. Jak wskazano w Uzasadnieniu do projektu prawa działalności gospo-
darczej: ocena jej funkcjonowania (OSR ex post) wykazała, że utraciła ona charakter
podstawowego aktu prawnego prawa gospodarczego6.
Po drugie, wykazywano, że istnieje w dalszym ciągu konieczność podejmowania
działań o charakterze deregulującym7, które, z jednej strony, pobudzą polską przed-
siębiorczość, z drugiej, zagwarantują bardziej sprzyjające warunki dla inwestorów
zagranicznych. W tym względzie wykazywano więc potrzebę racjonalizacji systemu
reglamentacji działalności gospodarczej, a także zagwarantowanie jednoznacznych
i zrozumiałych przepisów prawa podatkowego.
Ostatnim, trzecim argumentem, podnoszonym Uzasadnieniu, była okoliczność,
że ponieważ Polska ma już prawie 12-letni bagaż doświadczeń funkcjonowania
w ramach Unii Europejskiej, jest w stanie stworzyć regulację bardziej dopasowaną
do bieżących potrzeb polskiej gospodarki w Unii Europejskiej8.
1 Tekst jedn. Dz.U. z 2017 r. poz. 2168 ze zm.
2 Dz.U. z 2004 r. Nr 173, poz. 1808 ze zm.
3 Druk sejmowy Nr 3807, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?Nr=3807 (dostęp: 8.2.2019 r.).
4 Druk sejmowy Nr 3808, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.xsp?Nr=3808 (dostęp: 8.2.2019 r.).
5 Ł. Mroczyński-Szmaj, Swoboda działalności gospodarczej, [w:] J. Olszewski (red.), Prawo gospodarcze.
Kompendium, Warszawa 2016, s. 27–28.
6 Uzasadnienie do projektu Druk sejmowy Nr 3807, s. 55, http://www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/druk.
xsp?Nr=3807 (dostęp: 8.2.2019 r.).
7 Uzasadnienie do projektu Druk sejmowy Nr 3807, s. 1.
8 Ł. Mroczyński-Szmaj, Swoboda, s. 28.
12
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
Powyższe projekty nie były jednak finalizowane, co w rezultacie doprowadziło
do ich zarzucenia, zgodnie ze zwyczajową zasadą dyskontynuacji. Niemniej koniecz-
ność reformy ustroju gospodarczego SwobGospU była, co do zasady, kwestią bez-
sporną i podczas nowej kadencji prac parlamentu zaowocowała przyjęciem pakietu
ustaw znanego pod zbiorczą nazwą „Konstytucja biznesu”. Na pakiet składają się:
1) ustawa z 6.3.2018 r. – Prawo przedsiębiorców1 (dalej: PrPrzed);
2) ustawa z 6.3.2018 r. o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospo-
darczej i Punkcie Informacji dla Przedsiębiorcy2 (dalej: CEiDGiPIPU);
3) ustawa z 6.3.2018 r. o Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców3 (dalej:
RMiŚPU);
4) ustawa z 6.3.2018 r. o zasadach uczestnictwa przedsiębiorców zagranicznych
i innych osób zagranicznych w obrocie gospodarczym na terytorium Rzeczypo-
spolitej Polskiej4 (dalej: PrzedZagrObrGospU);
5) ustawa z 6.3.2018 r. – Przepisy wprowadzające ustawę – Prawo przedsiębiorców
oraz inne ustawy dotyczące działalności gospodarczej5 (dalej: PWPrPrzed).
W dalszej części Kompendium omówione zostaną najważniejsze instytucje Kon-
stytucji Biznesu, w ramach której najistotniejszą rolę odgrywa PrPrzed.
§ 3. Ustawa – Prawo przedsiębiorców
I. Struktura i zakres ustawy
Pierwotnie ogłoszona ustawa – Prawo przedsiębiorców składała się z 72 arty-
kułów podzielonych na 7 rozdziałów. Jednak w 2018 r. była czterokrotnie nowelizo-
wana. O wadze i randze PrPrzed świadczyć może przede wszystkim poprzedzenie
przepisów merytorycznych preambułą, odnoszącą się do zasad wyrażonych w Kon-
stytucji RP – w tym wprost do ustanowionej w art. 20 zasady wolności działalności
gospodarczej.
Artykuł 1 PrPrzed wyznacza zakres przedmiotowy ustawy. Zgodnie z literal-
nym brzmieniem art. 1 PrPrzed określa zasady podejmowania, wykonywania
i zakończenia działalności gospodarczej na terytorium Rzeczypospolitej Pol-
skiej, w tym prawa i obowiązki przedsiębiorców oraz zadania organów władzy
publicznej w tym zakresie. Zgodnie z ww. przepisem dalsza część ustawy regulując
w szczególności kwestie:
1) zasad ogólnych PrPrzed zasad tworzenia prawa gospodarczego oraz klauzuli
pewności prawa6;
1 Dz.U. z 2018 r. poz. 646 ze zm.
2 Dz.U. z 2018 r. poz. 647 ze zm.
3 Dz.U. z 2018 r. poz. 648.
4 Dz.U. z 2018 r. poz. 649 ze zm.
5 Dz.U. z 2018 r. poz. 650.
6 Praca zbiorowa PARP, Prawo do przedsiębiorczości. Małe firmy, wielkie zmiany, Warszawa 2018, s. 5.
§ 3. Ustawa – Prawo przedsiębiorców
13
2) kategoryzacji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą ze względu na
3) zasad podejmowania, wykonywania, zawieszenia i zakończenia działalności
jej rozmiar;
gospodarczej;
4) praw i obowiązków podmiotów podejmujących, wykonujących, zawieszających
i kończących działalność gospodarczą;
5) praw i obowiązków organów administracji publicznej względem podmiotów podej-
mujących, wykonujących, zawieszających i kończących działalność gospodarczą
w szczególności dotyczących kontroli działalności gospodarczej przedsiębiorców;
6) reglamentacji działalności gospodarczej.
Artykuł 6 PrPrzed zawiera zamknięty katalog wyłączeń spod zakresu jej stoso-
wania. Zgodnie z nim przepisów ustawy nie stosuje się do:
1) działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i ho-
dowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego;
2) wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świad-
czenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów;
3) wyrobu wina przez producentów będących rolnikami wyrabiającymi mniej niż
100 hektolitrów wina w ciągu roku gospodarczego, o których mowa w art. 17
ust. 3 ustawy z 12.5.2011 r. – o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie
tymi wyrobami i organizacji rynku wina1;
4) działalności rolników w zakresie sprzedaży, o której mowa w art. 20 ust. 1c usta-
wy z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych2;
5) działalności prowadzonej przez koła gospodyń wiejskich na podstawie ustawy
z 9.11.2018 r. o kołach gospodyń wiejskich3, które spełniają warunki, o których
mowa w art. 24 ust. 1 tej ustawy.
II. Pojęcie wolności działalności gospodarczej
Zanim zostaną omówione poszczególne instytucje PrPrzed, warto określić czym
jest oraz jak powinna być rozumiana wolność działalności gospodarczej w kontek-
ście przedmiotowej ustawy. W ww. zakresie powtórzyć należy, że zasada wolności
działalności gospodarczej ma charakter konstytucyjny. Bezpośrednio ustanowią ją
wspomniany art. 20, zgodnie z którego brzmieniem społeczna gospodarka ryn-
kowa oparta na wolności działalności gospodarczej, własności prywatnej oraz
solidarności, dialogu i współpracy partnerów społecznych stanowi podstawę
ustroju gospodarczego Rzeczypospolitej Polskiej. Wyrazem realizacji tej normy
konstytucyjnej w ustawodawstwie zwykłym jest obecnie przede wszystkim przepis
art. 2 PrPrzed, zgodnie z którym podejmowanie, wykonywanie i zakończenie
1 Tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 1159 ze zm.
2 Dz.U. z 2018 r. poz. 1509 ze zm.
3 Dz.U. z 2018 r. poz. 2212 ze zm.
14
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
działalności gospodarczej jest wolne dla każdego na równych prawach. Na
tym miejscu należy jednak wyraźnie zaznaczyć, że wolność gospodarcza nie ma
charakteru bezwzględnie nieograniczonego, bowiem już w art. 22 Konstytucji RP,
ustanowiono ograniczenie wolności działalności gospodarczej – dopuszczalne tylko
w drodze ustawy i tylko ze względu na ważny interes publiczny. Generalnie jednak
ww. względzie podzielić pogląd1 wyrażany w stosunku ustaw poprzedzających
PrPrzed, według którego pojęcie wolności lub też swobody działalności gospodarczej
jest kategorią szeroką i bogatą w treść, doznającą jednak wielu ograniczeń2, których
próbę egzemplifikacji przedstawiono poniżej (Tabela 1).
Tabela 1. Swobody tworzące stan wolności gospodarczej oraz typowe jej ograniczenia3
Swobody gospodarcze
• do podejmowania działalności gospodarczej,
• wyboru formy organizacyjno-prawnej,
• wyboru rodzaju działalności gospodarczej,
• swoboda w zakresie zbywania towarów, usług,
• swoboda umów,
• swoboda ustalania cen na własne towary lub
• swoboda rywalizacji z innymi podmiotami
działalności gospodarczej,
• swoboda wyboru koncepcji i programu gospo-
Typowe ograniczenia swobód gospodarczych
• zawiłości procesu zgłaszania działalności,
• koncesjonowanie,
• inne formy reglamentowania, tj. działalność
regulowana, zezwolenia,
• rozproszenie regulacji dotyczącej wykony-
wania określonej działalności gospodarczej
w wielu aktach prawnych,
• zbytni formalizm i biurokracja,
• nadmierny fiskalizm.
• niedostateczne lub niewłaściwe dostosowa-
nie prawodawstwa krajowego do regulacji
unijnych,
• nieproporcjonalnie duże obowiązki informa-
• ograniczenia w aspekcie międzynarodowym,
• ograniczenia związane z funkcjonowaniem
jednolitego wspólnego rynku i prawa UE,
• ograniczenia policyjne i bezpieczeństwa.
usługi,
darowania,
ności,
biorstwa.
• swoboda wyboru miejsca prowadzenia działal-
• swoboda w zakresie zorganizowania przedsię-
cyjne przedsiębiorcy,
III. Pojęcie działalności gospodarczej
Zgodnie z brzmieniem definicji legalnej z art. 3 PrPrzed działalnością gospo-
darczą jest zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym
imieniu i w sposób ciągły.
Podana powyżej definicja podaje funkcjonalne cechy działalności gospodarczej,
a więc: zorganizowanie, zarobkowość, ciągłość jednak nie precyzuje ona ich treści
i znaczenia4. Odpowiedzi na te zagadnienia próbuje znaleźć literatura (Tabela 2).
1 Por. J. Sznajder, Swoboda, s. 8.
2 Szerzej C. Kosikowski, M. Etel, Nowe prawo.
3 Opracowanie na podstawie: J. Olszewski, Wolność gospodarcza, s. 35 i n.; tenże, Prawo gospodarcze.
Kompendium, Warszawa 2007, s. 3 i n. oraz J. Sznajder, Swoboda, s. 8.
4 A. Powałowski (red.), Leksykon prawa gospodarczego publicznego. 100 podstawowych pojęć,
Warszawa 2015, s. 26–29.
§ 3. Ustawa – Prawo przedsiębiorców
15
Cecha
Zarobkowość
Tabela 2. Cechy działalności gospodarczej1
Opis
czyli cel zarobkowy tej działalności, która ma być nastawiona na osiągnięcie
dochodu, z tym, że niekoniecznie musi to być zysk dla samego przedsiębiorcy
(przykładem są tu podmioty not for profit)
Zorganizowanie
działalności
rozumiane jako przyjęcie przez przedsiębiorcę określonej formy prawnej,
stworzenie „zaplecza” organizacyjnego dla prowadzonej działalności
Cecha ciągłości
bądź stałości
polega na stabilnym, jasno określonym zachowaniu przedsiębiorcy, powtarzaniu
pewnych działań, co stanowi przeciwieństwo działań epizodycznych, rzadko
występujących. Pewien wyłom w dotychczasowej, tradycyjnej konstrukcji
rozumienia ciągłości wprowadza instytucja prawna zawieszenia wykonywania
działalności gospodarczej, mająca swe źródło w art. 22 PrPrzed
Profesjonalny
charakter
odnosi się zarówno do prowadzonej działalności, jak i do podmiotów ją wyko-
nujących i zasadniczo oznacza, iż często przepisy prawa wiążą z możliwością
prowadzenia danej działalności konieczność legitymowania się przez przedsię-
biorcę określonymi kwalifikacjami
Jak podaje literatura2, o swoistym rozumieniu „działalności gospodarczej”
(tj. poza PrPrzed) możemy mówić w przynajmniej w 10 innych ustawach, a w wielu
innych przypadkach pomimo użycia określenia „działalność gospodarcza” brakuje
właściwego wyjaśnienia na gruncie danej ustawy lub chociażby właściwego odnie-
sienia przede wszystkim do definicji z PrPrzed.
Owe swoiste definicje „działalności gospodarczej” na gruncie poszczególnych
ustaw zasadniczo wiązać się będą m.in. z wymienionymi wcześniej wyłączeniami
spod zakresu stosowania PrPrzed (art. 6) lub/oraz wiązać się będą z potrzebą sto-
sownego ułożenia przepisów prawa podatkowego3.
Pamiętać należy także, że warunkiem podjęcia działalności gospodarczej jest
w przypadku osoby fizycznej złożenie wniosku o wpis do Centralnej Ewidencji i In-
formacji o Działalności Gospodarczej, a w przypadku innych podmiotów wpisanie
ich do rejestru przedsiębiorców KRS4.
IV. Pojęcie przedsiębiorcy
Artykuł 4 (ust. 1–3) PrPrzed zawiera definicję legalną przedsiębiorcy. Jest nim
w osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą
prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca dzia-
1 Za J. Sznajder, Swoboda, s. 10.
2 C. Kosikowski, M. Etel, Nowe prawo, s. 29 oraz 133–137.
3 Art. 3 pkt 9 ustawy z 29.8.1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 900).
4 A. Powałowski (red.), Leksykon prawa gospodarczego, s. 29.
16
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
łalność gospodarczą. Ponadto za przedsiębiorców uznaje się także wspólników
spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej.
Natomiast art. 4 ust. 3 precyzuje, że zasady podejmowania, wykonywania i za-
kończenia działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne określają odrębne
przepisy.
Inną, uniwersalną definicję przedsiębiorcy zawiera Kodeks cywilny, który sta-
nowi w art. 431 podaje, iż: „Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna
i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 (tj. do jednostek orga-
nizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność
prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych), prowadząca we
własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Istotną różnicą pomiędzy przytoczonymi definicjami jest owa „działalność
zawodowa”, która nie została wymieniona w definicji przedsiębiorcy z PrPrzed.
Tym samym należy wysnuć wniosek, że definicja legalna z art. 4 PrPrzed nie ma
charakteru samodzielnego, aby bowiem w sposób właściwy odczytać normę prawną
dotyczącą „przedsiębiorcy” z PrPrzed należy ją wywieść łącznie z art. 4 w zw. z art. 3
rzeczonej ustawy, otrzymując w rezultacie paralelną normę prawną, z tą którą można
odczytać z samego art. 431 KC.
Warto na tym miejscu poświęcić nieco uwagi działalności zawodowej. Zarów-
no jako przyjęte kryterium działalności gospodarczej, na gruncie PrPrzed, w uję-
ciu praktycznym, w ujęciu funkcjonalnym oraz art. 431 KC może być ono różnie
rozpatrywane1.
Na potrzeby niniejszego opracowania, przyjęto takie rozumienie działalności
zawodowej jako działalności gospodarczej wykonywanej w ramach tzw. wolnych za-
wodów lub też w ramach zawodów nieposiadających takiego statusu2 (profesjonalny
charakter). W tym kontekście należy jednak wskazać jakie cechy odróżniają wolne
zawody. Doktryna3 wyróżnia je w sposób następujący (Schemat 1):
1 T. Kocowski, § 7 Działalność zawodowa, [w:] J. Grabowski, L. Kieres, A. Walaszek-Pyzioł, System
Prawa Administracyjnego. Publiczne prawo gospodarcze, t. 8A, Warszawa 2013, s. 171–178.
2 Podobnie T. Kocowski, § 7 Działalność zawodowa, s. 172.
3 Opracowane na podstawie J. Sznajder, Swoboda, s. 16. Zob. także C. Kosikowski, Ustawa o swobodzie
działalności gospodarczej. Komentarz, Warszawa 2005, s. 27 i n.; J. Jacyszyn, Wykonywanie wolnych
zawodów w Polsce, Warszawa 2004, s. 38 i n.
§ 3. Ustawa – Prawo przedsiębiorców
17
Schemat 1. Cechy wolnego zawodu
odpowiedzialność
prawna
kwalifikowane
wykształcenie
specyficzna forma
organizacyjna
wykonania
osobisty
udział
regulowany
charakter
cechy
wolnego
zawodu
samorząd
korporacyjny
etos
zawodowy
niezależność
zawodowa
W literaturze odnaleźć możemy także definicję wolnego zawodu jako: osobistego
i samodzielnego wykonywania, wewnętrznie spójnego, czynności o charakterze inte-
lektualnym, wymagających wysokich kwalifikacji (wiedzy i praktyki), systematycz-
nie, w zamian za honorarium bezinteresownie ustalone, służące zapewnieniu świad-
czeń lub usług klientom oraz ochronie istotnych wartości interesu ogólnego, zgodnie
z obowiązującymi normami prawnymi, zasadami etycznymi i deontologicznymi1.
Przykład egzemplifikacji zawodów uznawanych za wolne można odnaleźć art. 88
KSH. Zgodnie z tym przepisem, za wolne uznaje się następujące zawody: adwokata,
aptekarza, architekta, inżyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera
ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych,
doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza dentysty, lekarza we-
terynarii, notariusza, pielęgniarki, położnej, fizjoterapeuty, radcy prawnego,
rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego
(por. uw. w niniejszym kompendium nt. spółki partnerskiej).
V. Mikro, mały i średni przedsiębiorca
Prawo przedsiębiorców klasyfikuje przedsiębiorców ze względu na rozmiar pro-
wadzonej działalności. Obrazuje to tabela poniżej.
1 T. Kocowski, § 7 Działalność zawodowa, s. 172; K. Wojtczak, Pojęcie wolnego zawodu, s. 123.
18
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
Tabela 3. Klasyfikacja przedsiębiorców ze względu na rozmiar
prowadzonej działalności1
Mikroprzedsiębiorca
(art. 7 ust. 1
pkt 1 PrPrzed)
Mały przedsiębiorca
(art. 7 ust. 1
pkt 2 PrPrzed)
Średni przedsiębiorca
(art. 7 ust. 1
pkt 3 PrPrzed)
10 pracowników
50 pracowników
250 pracowników
2 mln euro
10 mln euro
50 mln euro/43 mln euro
i który nie jest
mikroprzedsiębiorcą
i który nie jest
mikroprzedsiębiorcą ani
małym przedsiębiorcą
średnioroczne
zatrudnienie
mniejsze niż
roczny obrót
netto/suma
aktywów
bilansu nie
większe niż
j
e
i
n
m
j
a
n
o
c
z
m
y
n
d
e
j
t
a
l
h
c
i
n
t
a
t
s
o
h
c
ó
w
d
W
Wprowadzone rozróżnienie skorelowane jest z właściwymi kategoriami przed-
siębiorców w rozumieniu zalecenia Komisji 361/20032. Określenie wielkości przed-
siębiorcy opiera się zasadniczo na dwóch przesłankach – tj. skali zatrudnienia oraz
skali finansowej – przy czym oba kryteria muszą być spełnione kumulatywnie3.
Ponadto podzielić należy pogląd, iż podział przedsiębiorców ma swoje ratio legis,
chociażby ze względu na sferę pomocy publicznej, z której w określnych warunkach
dany przedsiębiorca może (lub nie może) skorzystać4.
VI. Zasady ogólne PrPrzed
Ważnym elementem reformy Konstytucji Biznesu podnoszonym przez projek-
todawców jest zagadnienie dotyczące ustanowienia, wyodrębnienia zasad ogólnych
związanych z działalnością gospodarczą. W uzasadnieniu do projektu PrPrzed zaleźć
możemy stwierdzenie, że PrPrzed ma kompleksowo regulować ogólne zasady i regu-
ły podejmowania, wykonywania i zakończenia działalności gospodarczej w Polsce,
ale równocześnie – inaczej niż w przypadku SwobGospU – unika nadmiernego
przeregulowania tego podstawowego w tej dziedzinie aktu prawnego5. Poniższa
tabela przedstawia zestawienie zasad części ogólnej.
1 Za J. Sznajder, Swoboda, s. 10.
2 Dz.Urz. UE L z 2002 r. Nr 124, s. 36, Sposób formułowania za: http://dziennikustaw.gov.pl/
du/2008/s/146/927/D2008146092701.pdf.
3 A. Powałowski (red.), Leksykon prawa gospodarczego, s. 114–118.
4 Tamże, s. 115.
5 Uzasadnienie do Rządowego projektu ustawy – Prawo przedsiębiorców, Druk sejmowy Nr 2051
z 21.11.2017 r., s. 3, http://orka.sejm.gov.pl/Druki8ka.nsf/0/9E761CF9B6B03CBCC12581E10059DD88/ -
24File/2051.pdf (dostęp: 8.2.2019 r.).
§ 3. Ustawa – Prawo przedsiębiorców
19
Tabela 4. Zestawienie najważniejszych zasad PrPrzed wynikających
z części ogólnej ustawy1
Zasady
Zasada wolności działalności gospodarczej i równości przedsiębiorców
Zasada „co nie jest prawem zabronione, jest dozwolone”
Zasada domniemania uczciwości przedsiębiorcy – organy państwa powinny
przyjmować założenie, że przedsiębiorca działa zgodnie z prawem dopóki nie wy-
każe się tezy przeciwnej
Zasada rozstrzygania wątpliwości faktycznych na korzyść przedsiębiorcy –
jeżeli przedmiotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę
obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w tym zakresie pozo-
stają niedające się usunąć wątpliwości co do stanu faktycznego, organ rozstrzyga
je na korzyść przedsiębiorcy
Zasada przyjaznej interpretacji przepisów – in dubio pro libertate – jeżeli przed-
miotem postępowania przed organem jest nałożenie na przedsiębiorcę obowiązku
bądź ograniczenie lub odebranie uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości
co do treści normy prawnej, wątpliwości te są rozstrzygane na korzyść przedsiębior-
cy, chyba że sprzeciwiają się temu sporne interesy stron albo interesy osób trzecich,
na które wynik postępowania ma bezpośredni wpływ. Wyjątek od tej zasady może
nastąpić jedynie wówczas, jeśli wymaga tego ważny interes publiczny
Zasady pogłębiania zaufania, proporcjonalności, bezstronności i równego
traktowania
Zasada odpowiedzialności urzędników za naruszenie prawa
Zasada pewności prawa – organ bez uzasadnionej przyczyny nie odstępuje od
utrwalonej praktyki rozstrzygania spraw w takim samym stanie faktycznym
i prawnym
Zasada udzielania informacji – organ, w zakresie swojej właściwości, udziela
przedsiębiorcy informacji o warunkach podejmowania, wykonywania i zakończe-
nia działalności gospodarczej
Źródło
art. 2 PrPrzed
art. 8 PrPrzed
art. 10 ust. 1
PrPrzed
art. 10 ust. 2
PrPrzed
art. 11 PrPrzed
art. 12 PrPrzed
art. 13 PrPrzed
art. 14 PrPrzed
art. 15 PrPrzed
VII. Ulga na start
Jednym z elementów reformy gospodarczej wprowadzonej pakietem Konstytucji
Biznesu, w PrPrzed jest tzw. „ulga na start”. Zgodnie z art. 18 ust. 1 PrPrzed, przed-
siębiorca będący osobą fizyczną, który podejmuje działalność gospodarczą po
raz pierwszy albo podejmuje ją ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od
dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia i nie wykonuje jej na rzecz byłego
pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia działalności gospodarczej
w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku
pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykony-
wanej działalności gospodarczej, nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom
1 Zestawienie własne, na podstawie M. Zdanowska, Najważniejsze zasady prawa przedsiębiorców
2018, https://mojafirma.infor.pl/biznes/prawo/konstytucja-dla-biznesu/776037,Najwazniejsze-zasady-pra-
wa-przedsiebiorcow-2018.html (dostęp: 8.2.2019 r.).
20
Rozdział I. Wolność działalności gospodarczej w perspektywie historycznej...
społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodar-
czej. Przedsiębiorca może także zrezygnować z tego uprawnienia przez dokonanie
zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych. „Ulga na start” nie ma zastosowania do
przedsiębiorców spełniających warunki określone w art. 5a ustawy z 20.12.1990 r.
o ubezpieczeniu społecznym rolników1.
VIII. Działalność nieewidencjonowana
Istotnym novum wprowadzonym przez Ustawodawcę do polskiego systemu
prawnego jest tzw. działalność nieewidencjonowana usytuowana już w art. 5 PrPrzed.
Zgodnie z jego brzmieniem ust. 1 nie stanowi działalności gospodarczej działalność
wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie
przekracza w żadnym miesiącu 50 kwoty minimalnego wynagrodzenia,
o którym mowa w ustawie z 10.10.2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę2,
i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej.
Osoba wykonująca działalność nieewidencjonowaną, może złożyć wniosek o wpis
do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność ta
staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku. Jeżeli jednak,
przychód należny z działalności nieewidencjonowanej, przekroczył w danym mie-
siącu wysokość 50 kwoty minimalnego wynagrodzenia, działalność ta staje się
działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie
wysokości 50 kwoty minimalnego wynagrodzenia. Wówczas, osoba wykonująca
działalność gospodarczą składa wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji
o Działalności Gospodarczej w terminie 7 dni od dnia, w którym nastąpiło przekro-
czenie wysokości 50 kwoty minimalnego wynagrodzenia. PrPrzed w art. 5 ust. 5
zaznacza także, że przepisu ust. 1 dotyczącego działalności nieewidencjonowanej,
nie stosuje się do działalności wykonywanej w ramach umowy spółki cywilnej. Usta-
wodawca określa również w art. 5 ust. 6 pojęcie przychodu należnego, rozumiejąc
przez to kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane, po wyłączeniu
wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.
IX. Reglamentacja działalności gospodarczej
1. Istota reglamentacji w obrocie gospodarczym
Znaczenie słowa „reglamentacja” etymologicznie należy wywieść od francuskie-
go reglementation, które zgodnie z definicją zawartą w Słowniku Wyrazów Obcych3
w kategorii ekonomicznej będzie rozumiane jako ograniczenie przez państwo dzia-
1 Tekst jedn. Dz.U. z 2019 r. poz. 299 ze zm.
2 Tekst jedn. Dz.U. z 2018 r. poz. 2177.
3 I. Kamińska-Szmaj (red.), Słownik wyrazów obcych. Europa, Wrocław 2001, s. 677.
Pobierz darmowy fragment (pdf)
