Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00145 031540 24170782 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Prawo rolne - ebook/pdf
Prawo rolne - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 464
Wydawca: Lexis Nexis Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7806-034-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> administracyjne
Porównaj ceny (książka, ebook (-8%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Prawo rolne to kontynuacja znanego podręcznika wydawanego pod redakcją Profesora Andrzeja Stelmachowskiego.
W opracowaniu została przedstawiona ewolucja polskiego ustawodawstwa rolnego. Modele rozwiązywania kluczowych problemów agrarnych w skali prawnoporównawczej oraz sposoby regulowania zagadnień praktycznych – m.in. szeroko pojęty obrót nieruchomościami rolnymi, wsparcie rolnictwa ze środków Unii Europejskiej, systemy bezpieczeństwa i jakości produktów rolnych i żywnościowych – ukazano w krajowym porządku prawnym, z uwzględnieniem prawa unijnego. Przyjęcie takiej konstrukcji może być przydatne zarówno dla studentów prawa i administracji, jak i dla praktyków stosujących prawo rolne.
Autorzy książki, zrzeszeni w Stowarzyszeniu Agrarystów Polskich (sekcji Europejskiego Komitetu Prawa Rolnego), reprezentują: Instytut Nauk Prawnych PAN, Uniwersytet Jagielloński, Uniwersytet Warszawski, Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet im. M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet im. M. Kopernika w Toruniu, Uniwersy-tet Śląski, Uniwersytet w Białymstoku oraz Uniwersytet Łódzki.
Stan prawny na 1 września 2011 roku.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Autorzy: Jerzy Bieluk Paweł Blajer Roman Budzinowski Paweł Czechowski Beata Je˝yƒska Alina Jurcewicz Małgorzata Korzycka-Iwanow El˝bieta Kremer Teresa Kurowska Aleksander Lichorowicz Dorota Łobos-Kotowska Konrad Marciniuk Michał Mo˝d˝eƒ-Marcinkowski Adam Niewiadomski Stanisław Prutis Bartosz Rakoczy Marek Staƒko Krystyna Stefaƒska El˝bieta Tomkiewicz Zygmunt Truszkiewicz Bła˝ej Wierzbowski Paweł Wojciechowski Bohdan Zdziennicki Andrzej Zieliƒski Prawo rolne pod redakcjà naukowà Paw∏a Czechowskiego Wydanie 1 Warszawa 2011 Opracowanie redakcyjne: Grażyna Polkowska-Nowak Opracowanie techniczne: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka © Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o. 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych – bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN 978–83–7620–666–0 LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, 02–222 Warszawa tel. 22 572 95 00, faks 22 572 95 68 Infolinia: 22 572 99 99 Redakcja: tel. 22 572 83 26, 22 572 83 28, 22 572 83 11, faks 22 572 83 92 www.LexisNexis.pl, e-mail: biuro@LexisNexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony www.LexisNexis.pl Spis treści Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 Od Autorów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19 Część pierwsza WPROWADZENIE ROZDZIAŁ I. Pojęcie i przedmiot prawa rolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 § 1. Prawo rolne, jego przedmiot i definicja Roman Budzinowski . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 § 2. Prawo rolne i inne dziedziny prawa Roman Budzinowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 § 3. Ewolucja ustawodawstwa prawnorolnego Paweł Czechowski, Małgorzata Korzycka-Iwanow, Adam Niewiadomski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 1. Prawo rolne do roku 1945 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 37 2. Prawo rolne do roku 1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 3. Prawo rolne po roku 1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 4. Rozwój prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 5. Teraźniejszość i przyszłość prawa rolnego i żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . 48 § 4. Własność rolnicza Małgorzata Korzycka-Iwanow, Stanisław Prutis . . . . . . . . . . . . . 49 1. Własność rolnicza według Profesora Andrzeja Stelmachowskiego . . . . . . . . . . 49 2. Ochrona własności rolniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 ROZDZIAŁ II. Źródła prawa rolnego Bohdan Zdziennicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 ROZDZIAŁ III. Prawne instrumenty polityki rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 § 1. Ingerencja państwa w stosunki agrarne Paweł Czechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 § 2. Interwencjonizm kształtujący czynniki produkcji w rolnictwie Paweł Czechowski . . . 63 § 3. Modele interwencjonizmu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 1. Interwencjonizm amerykański Konrad Marciniuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 2. Interwencjonizm Unii Europejskiej Paweł Czechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 3. Interwencjonizm kolektywizacyjny Paweł Czechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 § 4. Reglamentacja krajowej produkcji rolnej i rejestry produkcji limitowanej Beata Jeżyńska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 1. Ewidencje produkcji rolnej oraz ich funkcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 1.1. Krajowa ewidencja producentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70 1.2. Centralny Rejestr Przedsiębiorców . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 6 Spis treści 2. Limitowanie produkcji rolnej jako forma reglamentacji gospodarczej . . . . . . . . 72 3. Charakter prawny limitów produkcyjnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 4. Znaczenie limitów produkcyjnych dla gospodarczej pozycji producentów rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 5. Rejestry produkcji limitowanej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 5.1. Rejestry publiczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 5.2. Rejestry niepubliczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 6. Znaczenie danych rejestrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 6.1. Znaczenie danych w systemie informacji rolniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 6.2. Znaczenie danych rejestrowych w Zintegrowanym Systemie Rolniczej Informacji Rynkowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 ROZDZIAŁ IV. Wspólna Polityka Rolna Unii Europejskiej Alina Jurcewicz . . . . . . . . 81 § 1. Założenia i zasady Wspólnej Polityki Rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 § 2. Zadania Wspólnej Polityki Rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 § 3. Definicja produktów rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 § 4. Definicja producenta rolnego i gospodarstwa rolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 § 5. Instrumenty prawne polityki rynkowo-dochodowej w rolnictwie Unii Europejskiej . . . 87 § 6. Polityka struktur rolnych w ramach rozwoju obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . 93 § 7. Ewolucja Wspólnej Polityki Rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 ROZDZIAŁ V. Gospodarstwo rolne i przedsiębiorstwo rolne Roman Budzinowski . . . 105 § 1. Gospodarstwo rolne jako kategoria prawna – charakterystyka szczegółowa . . . . . 105 § 2. Gospodarstwo rolne a przedsiębiorstwo rolne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 ROZDZIAŁ VI. Administracja rolna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 § 1. Pojęcie, cechy i funkcje publicznej administracji rolnej Paweł Czechowski, Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 1. Administracja rolna w systemie administracji publicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . 115 2. Administracja rolna i podziały terytorialne kraju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 2.1. Podział pomocniczy – sołectwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 2.2. Terytorialne podziały specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117 3. Wpływ członkostwa w Unii Europejskiej na struktury polskiej administracji rolnej Paweł Czechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118 § 2. Rodzaje publicznej administracji rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 1. Rządowa administracja rolna Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . . . . . . . . . . . . 119 1.1. Rada Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 1.2. Prezes Rady Ministrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 1.3. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi – główne obszary kompetencji . . . . . . . 121 1.4. Kompetencje normatywne MRiRW . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 122 1.5. Kompetencje MRiRW jako organu wydającego decyzje administracyjne w I instancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 1.6. Kompetencje MRiRW związane z prowadzeniem rejestrów i wykazów . . . 124 1.7. Inne działania Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124 2. Centralne organy rządowej administracji rolnej Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . 124 2.1. Agencja Nieruchomości Rolnych Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . . . . . . 125 2.2. Agencja Rynku Rolnego Paweł Wojciechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 128 2.3. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Paweł Wojciechowski . . . 131 Spis treści 7 3. Wyspecjalizowane inspekcje rolne Paweł Wojciechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 3.1. Państwowa Inspekcja Sanitarna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 135 3.2. Inspekcja Weterynaryjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136 3.3. Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych . . . . . . . . . . 136 3.4. Inspekcja Handlowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 3.5. Państwowa Inspekcja Ochrony Roślin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 4. Samorządowa administracja rolna Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . . . . . . . . 138 4.1. Administracja rolna w samorządzie gminnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138 4.2. Administracja rolna w samorządzie powiatu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 4.3. Administracja rolna w samorządzie województwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 5. Prawne formy koordynacji działań w ramach administracji rolnej Michał Możdżeń-Marcinkowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142 Część druga GOSPODARKA ZIEMIĄ ROZDZIAŁ VII.  Kształtowanie stosunków własnościowych w rolnictwie Zygmunt Truszkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145 § 1. Krótka charakterystyka własności rolniczej w okresie międzywojennym . . . . . . . . 145 § 2. Przebudowa stosunków własnościowych w rolnictwie w latach 1944–1956 . . . . . 147 § 3. Kształtowanie regulacji prawnych dotyczących stosunków własnościowych w rolnictwie w latach 1956–1989 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 § 4. Wpływ przemian ustrojowych z przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięć- dziesiątych na stosunki własnościowe w rolnictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 ROZDZIAŁ VIII. Obrót nieruchomościami rolnymi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161 § 1. Pojęcie nieruchomości rolnej (gruntu rolnego) Krystyna Stefańska . . . . . . . . . . . . 161 § 2. Pojęcie obrotu nieruchomościami rolnymi Konrad Marciniuk . . . . . . . . . . . . . . . . 164 § 3. Przeniesienie własności nieruchomości rolnej Konrad Marciniuk . . . . . . . . . . . . . . 167 1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167 2. Umowa sprzedaży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169 3. Umowa darowizny nieruchomości rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170 4. Umowa dożywocia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 171 5. Przekazywanie gospodarstw w zamian za emeryturę lub rentę. Umowa z następcą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 6. Przekazanie gospodarstwa za rentę strukturalną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 § 4. Reżim prawny obrotu nieruchomościami rolnymi w świetle ustawy o kształ- towaniu ustroju rolnego Konrad Marciniuk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 2. Ustawowe prawo pierwokupu dzierżawcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 3. Prawo pierwokupu Agencji Nieruchomości Rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 4. Kolizja różnych praw pierwokupu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 178 5. Prawo nabycia nieruchomości rolnej przez Agencję Nieruchomości Rolnych . . . 179 6. Skutki zawarcia umowy z naruszeniem ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego . . . 181 § 5. Ustawowe prawo odkupu przysługujące Agencji Nieruchomości Rolnych Aleksander Lichorowicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183 § 6. Zniesienie współwłasności nieruchomości rolnej Krystyna Stefańska . . . . . . . . . . . 187 § 7. Obrót nieruchomościami rolnymi z udziałem cudzoziemców Zygmunt Truszkiewicz . . . 192 8 Spis treści § 8. Rejestry publiczne w obrocie nieruchomościami rolnymi (ewidencja gruntów i księgi wieczyste) Marek Stańko . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 2. Kataster nieruchomości a ewidencja gruntów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 195 3. Podstawowe zasady funkcjonowania ewidencji gruntów i budynków . . . . . . . . 197 4. Księga wieczysta jako podstawa ustalenia stanu prawnego nieruchomości (w tym nieruchomości rolnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 200 5. Ewidencja gruntów i budynków a księgi wieczyste . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201 ROZDZIAŁ IX.  Formy prawne zmiany generacji inter vivos w rolnictwie Roman Budzinowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 § 1. Ogólna charakterystyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203 § 2. Darowizna i dożywocie jako forma prawna zmiany generacji . . . . . . . . . . . . . . . . 206 § 3. Umowa z następcą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 209 § 4. Przekazanie gospodarstwa rolnego za rentę strukturalną . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 218 ROZDZIAŁ X.  Dziedziczenie gospodarstw rolnych § 1–8 Zygmunt Truszkiewicz; § 9 i 10 Elżbieta Kremer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 § 1. Modele dziedziczenia gospodarstw rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224 § 2. Pojęcie spadkowego gospodarstwa rolnego i wkładu gruntowego . . . . . . . . . . . . 227 § 3. Szczególny porządek dziedziczenia gospodarstw rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 228 § 4. Dziedziczenie gospodarstwa rolnego przez osoby prawne . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231 § 5. Zapis gospodarstwa rolnego i roszczenie z tytułu zachowku ze spadku rolnego . . . 231 § 6. Dziedziczenie spadku rolnego przez obywatela państwa obcego i zapis gospodarstwa rolnego na jego rzecz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232 § 7. Szczególne przepisy proceduralne dotyczące ustalania praw do spadku rolnego . . . 233 § 8. Roszczenie o zwrot gospodarstwa rolnego odziedziczonego przez Skarb Państwa . . . 234 § 9. Dział spadku obejmującego gospodarstwo rolne lub wkład gruntowy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 234 §10. Odpowiedzialność spadkobiercy za długi związane z prowadzeniem gospodarstwa rolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238 ROZDZIAŁ XI. Dzierżawa gruntów rolnych Aleksander Lichorowicz, Paweł Blajer . . . 240 § 1. Ewolucja modelu dzierżawy rolniczej w krajach Europy Zachodniej . . . . . . . . . . . 240 § 2. Ewolucja polskiej regulacji dzierżaw rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243 § 3. Dzierżawa gruntów rolnych według Kodeksu cywilnego oraz ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 246 § 4. Szczególna regulacja dzierżawy gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa . . . 253 § 5. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 ROZDZIAŁ XII.  Gospodarowanie Zasobem Własności Rolnej Skarbu Państwa Stanisław Prutis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 § 1. Pojęcie, funkcje i kierunki zagospodarowania Zasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 1. Pojęcie Zasobu. Składniki mienia państwowego tworzące Zasób . . . . . . . . . . . 259 2. Uprawnienia powiernicze Agencji Nieruchomości Rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . 261 3. Kierunki rozdysponowania Zasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 261 § 2. Struktury organizacyjno-produkcyjne rolniczego wykorzystania Zasobu . . . . . . . . 263 1. Spółka Agencji Nieruchomości Rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263 2. Administrowanie gospodarstwem rolnym Zasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 Spis treści 9 § 3. Sprzedaż państwowych nieruchomości rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 1. Tryby sprzedaży nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 2. Sprzedaż bez przetargu; pierwszeństwo w nabyciu nieruchomości . . . . . . . . . . 265 3. Charakter prawny pierwszeństwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 4. Sprzedaż w trybie przetargowym; rodzaje przetargów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 268 5. Procedura przetargowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 6. Cena państwowych nieruchomości rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 271 § 4. Dzierżawa gruntów rolnych Zasobu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 272 § 5. Zamiana nieruchomości rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 1. Warunki dokonania zamiany nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273 2. Procedura zamiany nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 274 § 6. Przekazywanie nieruchomości w trwały zarząd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 1. Konstrukcja prawna zarządu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 2. Przekazanie w zarząd; wygaśnięcie zarządu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 275 Część trzecia KSZTAŁTOWANIE PRZESTRZENI ROLNICZEJ ROZDZIAŁ XIII.  Planowanie przestrzenne na obszarach wiejskich Teresa Kurowska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 § 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 279 § 2. Polityka rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 280 § 3. Zrównoważony rozwój obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 281 § 4. Plany zagospodarowania przestrzennego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 282 § 5. Planowanie przestrzenne a wykonywanie prawa własności nieruchomości . . . . . . 285 ROZDZIAŁ XIV.  Ochrona środowiska w zagospodarowaniu przestrzennym i przy realizacji inwestycji Bartosz Rakoczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 § 1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 § 2. Zapobieganie szkodom w środowisku i ich naprawa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 292 ROZDZIAŁ XV. Scalanie i wymiana gruntów Andrzej Zieliński . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 § 1. Uwagi ogólne. Ewolucja ustawodawstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 298 § 2. Pojęcie scalania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 300 § 3. Wszczęcie postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 1. Wdrożenie postępowania scaleniowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 301 2. Podjęcie wymiany . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 § 4. Przedmiot postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 302 § 5. Uczestnicy postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 303 § 6. Szacunek gruntów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 304 § 7. Projekt scalenia (wymiany). Decyzja o zatwierdzeniu projektu . . . . . . . . . . . . . . . 306 § 8. Wykonanie decyzji o zatwierdzeniu projektu scalenia (wymiany) . . . . . . . . . . . . . 307 § 9. Koszty postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 308 10 Spis treści Część czwarta PRODUCENT ROLNY ROZDZIAŁ XVI.  Formy organizacyjno-prawne współdziałania producentów rolnych Stanisław Prutis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 § 1. Zespołowe formy gospodarowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 1. Proste formy kooperacji w rolnictwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 2. Strukturalne formy zespołowego gospodarowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 § 2. Model organizacyjno-prawny rolniczej spółdzielni produkcyjnej . . . . . . . . . . . . . . 312 1. Rodzaje spółdzielni produkcji rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 312 2. Statut rolniczej spółdzielni produkcyjnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 3. Majątek spółdzielni; wkłady i udziały . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 313 4. Zasady gospodarki finansowej spółdzielni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314 § 3. Grupy producentów rolnych i ich związki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 1. Grupy producentów jako forma gospodarowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 315 2. Akt założycielski grupy producentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 316 3. Rejestracja oraz nadzór nad działalnością grup . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 317 4. Związki grup producentów rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 5. Zakres pomocy finansowej udzielonej grupom producentów i tryb jej udzielania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 318 § 4. Spółki do zagospodarowania wspólnot gruntowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 319 1. Wspólnoty gruntowe jako relikt nadań własności gruntów . . . . . . . . . . . . . . . . 319 2. Charakter prawny wspólnoty gruntowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 3. Organizacja spółki do zagospodarowania wspólnoty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 320 ROZDZIAŁ XVII.  Prawne formy zrzeszania się rolników i ich rola w reprezentowaniu interesów zawodowych Elżbieta Tomkiewicz . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 § 1. Konstytucyjne podstawy wolności zrzeszenia się rolników . . . . . . . . . . . . . . . . . . 322 § 2. Prawne formy zrzeszania się rolników w polskim systemie prawnym . . . . . . . . . . 323 1. Katalog rolniczych organizacji zawodowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 2. Społeczno-zawodowe organizacje rolników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 3. Związki zawodowe rolników indywidualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 329 § 3. Izby rolnicze jako forma samorządu rolniczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 § 4. Rola ponadnarodowych organizacji rolników w kształtowaniu Wspólnej Polityki Rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 ROZDZIAŁ XVIII. Ubezpieczenie społeczne rolników Błażej Wierzbowski . . . . . . . . 336 § 1. Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 336 § 2. Organizacja ubezpieczenia społecznego rolników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 1. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 2. Rada Ubezpieczenia Społecznego Rolników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 3. Fundusz Składkowy Ubezpieczenia Społecznego Rolników . . . . . . . . . . . . . . . . 338 4. System orzecznictwa lekarskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 5. Organy i instytucje współdziałające z Kasą Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 § 3. Rodzaje ubezpieczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 1. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . 339 2. Ubezpieczenie emerytalno-rentowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 340 Spis treści 11 § 4. Zakres podmiotowy ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 1. Rolnik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 341 2. Domownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 342 3. Ubezpieczeni w ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim . . . 342 4. Ubezpieczeni w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 5. Uzupełniający charakter ubezpieczenia społecznego rolników . . . . . . . . . . . . . 344 § 5. Ubezpieczenie wypadkowe, chorobowe i macierzyńskie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 1. Zakres ochrony ubezpieczeniowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 345 2. Pojęcie wypadku przy pracy rolniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 346 3. Pojęcie rolniczej choroby zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 4. Świadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 347 § 6. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 1. Katalog świadczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 2. Emerytura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 3. Renta rolnicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 4. Renta rolnicza szkoleniowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 349 5. Renta rodzinna. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 6. Zasiłek pogrzebowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 350 7. Konstrukcja i zasady obliczania wysokości emerytury lub renty rolniczej . . . . . 350 8. Częściowe zawieszenie wypłaty emerytury lub renty rolniczej . . . . . . . . . . . . . 351 § 7. Składka z tytułu ubezpieczenia społecznego rolników . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 1. Składka w ubezpieczeniu wypadkowym, chorobowym i macierzyńskim . . . . . . 352 2. Składka w ubezpieczeniu emerytalno-rentowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 3. Ściąganie składek i zabezpieczenie ich spłaty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 ROZDZIAŁ XIX. Ubezpieczenia majątkowe w rolnictwie Elżbieta Kremer. . . . . . . . . 354 § 1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 354 § 2. Ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 § 3. Ubezpieczenie budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i zdarzeń losowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 § 4. Ubezpieczenia upraw rolnych i zwierząt gospodarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 360 WŁASNOŚĆ INTELEKTUALNA W OBSZARZE ROLNICTWA I ŻYWNOŚCI Część piąta ROZDZIAŁ XX.  Własność intelektualna w zakresie rolnictwa Małgorzata Korzycka-Iwanow . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 § 1. Ochrona prawna odmian roślin; wyłączne prawo sui generis . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 1. Uwagi wprowadzające . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 2. Zakaz patentowania odmian roślin w europejskim porządku prawnym . . . . . . 366 § 2. Główne założenia międzynarodowej Konwencji o ochronie nowych odmian roślin (Konwencja UPOV) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 § 3. Przesłanki przyznania wyłącznego prawa hodowcy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 368 § 4. Regulacja ochrony prawnej odmian roślin w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 369 § 5. Relacja między twórcą i uprawnionym z tytułu wyłącznego prawa . . . . . . . . . . . . 370 § 6. Patentowanie roślin i zwierząt – wynalazek biotechnologiczny . . . . . . . . . . . . . . . 371 12 Spis treści ROZDZIAŁ XXI. Własność intelektualna w zakresie żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 § 1. Ochrona regionalnych produktów żywnościowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 1. Oznaczenia geograficzne w ustawie – Prawo własności przemysłowej . . . . . . . 372 2. Przyczyny objęcia ochroną oznaczeń żywności pochodzącej z określonych regionów w prawie Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 373 § 2. Rodzaje chronionych oznaczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 374 § 3. Zakres ochrony oznaczeń geograficznych i nazw pochodzenia . . . . . . . . . . . . . . . 376 Część szósta RYNKI ROLNE ROZDZIAŁ XXII. Europejskie rynki rolne Paweł Czechowski, Adam Niewiadomski . . . 381 § 1. Ukształtowanie się jednolitej wspólnej regulacji rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 381 1. Zakres przedmiotowy regulacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 386 2. Mechanizmy interwencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 387 3. Prywatne przechowanie produktów rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 4. Dopłaty obowiązkowe i fakultatywne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 388 5. Specjalne środki interwencyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 389 6. Kwotowanie (kontyngentowanie) produkcji rolnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 7. Program „Owoce w szkole” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 390 8. Wspólnotowy Fundusz Tytoniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 9. Pomoc techniczna dla nowych rynków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 10. Nadzwyczajna pomoc publiczna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 391 11. Wspieranie organizacji producentów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 12. Handel z państwami trzecimi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 392 13. Reguły konkurencji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 393 14. Szczegółowe przepisy dotyczące poszczególnych sektorów . . . . . . . . . . . . . . . 394 15. Uwagi końcowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 395 § 2. Regulacje polskie stanowiące uzupełnienie regulacji europejskich dotyczące rynków rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 396 ROZDZIAŁ XXIII. Kontraktacja Bohdan Zdziennicki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399 INSTRUMENTY PRAWNOFINANSOWE W ROLNICTWIE Część siódma ROZDZIAŁ XXIV. Płatności bezpośrednie Dorota Łobos-Kotowska, Jerzy Bieluk . . . . . 407 § 1. System Jednolitej Płatności Obszarowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 407 § 2. Rodzaje płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego . . . . . . . . . . . . . 409 1. Jednolita płatność obszarowa (JPO), finansowana w całości z budżetu Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 409 2. Krajowe uzupełniające płatności bezpośrednie (UPO) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 3. Oddzielna płatność z tytułu owoców i warzyw (płatność do pomidorów), finansowana w całości z budżetu Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 4. Przejściowe płatności z tytułu owoców miękkich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 410 5. Oddzielna płatność z tytułu cukru (płatność cukrowa), finansowana w całości z budżetu Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 6. Wsparcie specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 § 3. Charakter prawny płatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 411 § 4. Właściwość organów administracji w sprawach płatności bezpośrednich . . . . . . . 412 Spis treści 13 § 5. Zasady i tryb przyznawania rolnikom płatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 1. Charakter prawny postępowania w sprawie przyznania płatności bezpośrednich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 2. Zasady postępowania w sprawie przyznania płatności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 413 3. Wszczęcie postępowania w sprawie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 4. Sankcje powierzchniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 414 5. Zmiana stron postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 415 6. Zakończenie postępowania i tryb zaskarżania decyzji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 7. Wypłata świadczeń . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 § 6. Zasady przeprowadzania kontroli . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 416 § 7. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 417 ROZDZIAŁ XXV.  Program Rozwoju Obszarów Wiejskich Paweł Wojciechowski, Adam Niewiadomski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 § 1. Polityka rozwoju obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 419 2. Podstawy prawne polityki rozwoju obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . 420 3. Cele polityki rozwoju obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 4. Finansowanie polityki rozwoju obszarów wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 422 § 2. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich jako podstawowy instrument polityki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 1. Uwagi wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 423 2. Treść Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 424 3. Tryb uchwalenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . 424 4. Charakter prawny Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . 425 5. Podmioty realizujące Program Rozwoju Obszarów Wiejskich . . . . . . . . . . . . . . 425 6. Działania objęte Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich w Polsce . . . . . . . . 427 7. Tryb i zasady ubiegania się o pomoc z Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 428 § 3. Wybrane działania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 1. Renty strukturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 429 2. Ułatwianie startu młodym rolnikom . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 431 3. Modernizacja gospodarstw rolnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 432 4. Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej . . . . . . . . 433 ROZDZIAŁ XXVI. Obciążenia podatkowe rolnictwa Jerzy Bieluk . . . . . . . . . . . . . . . 435 § 1. Podatek rolny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 1. Zagadnienia wstępne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 435 2. Obowiązek podatkowy w podatku rolnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 3. Przedmiot opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 436 4. Podstawa opodatkowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 437 § 2. Podatek leśny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 442 § 3. Podatek od nieruchomości . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 443 § 4. Podatek dochodowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 444 § 5. Podatek od towarów i usług . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 447 § 7. Podatek od spadków i darowizn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 449 § 8. Podatek od czynności cywilnoprawnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 450 14 Spis treści Część ósma PRAWO ŻYWNOŚCIOWE ROZDZIAŁ XXVII.  Prawo żywnościowe Małgorzata Korzycka-Iwanow, Paweł Wojciechowski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 § 1. Prawo żywnościowe polskie i Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 455 2. Ewolucja i zakres legislacji polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 456 3. Ewolucja i zakres prawa żywnościowego Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . 457 4. Cele i zasady publicznego i prywatnego prawa żywnościowego . . . . . . . . . . . . 459 5. Relacja żywnościowego prawa krajowego i żywnościowego prawa Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 § 2. Definicja żywności i niektórych jej postaci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 1. Żywność . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 460 2. Suplement diety . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 461 3. Żywność rolnictwa ekologicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 463 4. Żywność genetycznie zmodyfikowana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 465 § 3. Bezpieczeństwo żywności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 1. Zakres i funkcje łańcucha żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 467 2. Niebezpieczny produkt żywnościowy. System Wczesnego Ostrzegania o niebezpiecznej żywności i paszy w Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 468 3. Obowiązkowe systemy producenta żywności: HACCP, system identyfikowalności (traceability) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 3.1. System HACCP . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 470 3.2. System identyfikowalności (traceability) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 471 4. Dobrowolne systemy jakości produktu żywnościowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . 472 § 4. Odpowiedzialność administracyjna, karna i cywilna w prawie żywnościowym . . . 473 1. Rodzaje odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 473 2. Unijny model sankcji w prawie żywnościowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 3. Odpowiedzialność cywilna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 474 4. Odpowiedzialność karna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 5. Odpowiedzialność administracyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 475 6. Zbieg odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 476 Wykaz skrótów 1. Źródła prawa k.c. – ustawa z  23 kwietnia 1964  r. – Kodeks cywilny (Dz.U.  Nr  16, poz.  93 ze zm.) k.k. – ustawa z 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.) Konstytucja RP – ustawa z  2 kwietnia 1997  r. – Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej k.p.a. k.p.c. OPŻ (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) – ustawa z 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm.) – ustawa z  17 listopada 1964  r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) – Ogólne Prawo Żywnościowe (rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i  Rady nr  178/2002 ustanawiające ogólne zasady i  wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żyw- ności oraz ustalające procedury w sprawie bezpieczeństwa żywności) p.o.ś. – ustawa z 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. pr.bud. – ustawa z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Dz.U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 ze zm.) Nr 243, poz. 1623 ze zm.) pr.spółdz. – ustawa z  16 września 1982  r. – Prawo spółdzielcze (tekst jedn. Dz.U. p.w. k.c. – ustawa z 23 kwietnia 1964 r. – Przepisy wprowadzające Kodeks cywilny z 2003 r. Nr 188, poz. 1848 ze zm.) TFUE u.g.n. u.g.n.r. (Dz.U. Nr 16, poz. 94 ze zm.) – Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – ustawa z 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 102, poz. 651 ze zm.) – ustawa z 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rol- nymi Skarbu Państwa (tekst jedn. Dz.U. z 2007 r. Nr 231, poz. 1700 ze zm.) 16 Wykaz skrótów u.k.u.r. – ustawa z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (Dz.U. Nr 64, poz. 592 ze zm.) u.k.w.h. – ustawa z 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. u.p.z.p. – ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzen- Dz.U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361 ze zm.) nym (Dz.U. Nr 80, poz. 717 ze zm.) u.s.d.g. – ustawa z  2 lipca 2004  r. o  swobodzie działalności gospodarczej (tekst ustawa VAT – ustawa z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. Nr 54, jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447 ze zm.) poz. 535 ze zm.) u.u.s.r. – ustawa z 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 ze zm.) 2. Pozostałe ANR ARiMR Dz.U. ECR EFRROW EOG GMO KPP KRUS KSOW KSP M.P. niepubl. NSA OSNC OSP OSPiKA OTK ZU OTK-A PiP PKWN PPR PROW PUG RM RPEiS r.s.p. SN SP s.p.r. – Agencja Nieruchomości Rolnych – Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa – Dziennik Ustaw – European Court Reports – Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich – Europejski Obszar Gospodarczy – żywność zmodyfikowana genetycznie – „Kwartalnik Prawa Prywatnego” – Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego – Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich – „Krakowskie Studia Prawnicze” – Monitor Polski – niepublikowany – Naczelny Sąd Administracyjny – „Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Cywilna” – „Orzecznictwo Sądów Polskich” – „Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych” – „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego. Zbiór Urzędowy” – „Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego – Seria A” – „Państwo i Prawo” – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego – „Przegląd Prawa Rolnego” – Program Rozwoju Obszarów Wiejskich – „Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego” – Rada Ministrów – „Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny” – rolnicza spółdzielnia produkcyjna – Sąd Najwyższy – „Studia Prawnicze” – spółdzielnia produkcji rolnej Wykaz skrótów tekst jedn. TK TS UE UE WPR WSA ZUS – tekst jednolity – Trybunał Konstytucyjny – Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej – Unia Europejska – Wspólna Polityka Rolna – Wojewódzki Sąd Administracyjny – Zakład Ubezpieczeń Społecznych 17 Od Autorów Książka, którą oddajemy do rąk Czytelników, jest podręcznikiem akademickim przeznaczonym dla studentów prawa i administracji. Zakres treściowy tej publi- kacji oraz jej układ tematyczny nawiązują do koncepcji wielokrotnie wznawianego podręcznika opracowanego pod kierunkiem nieobecnego już wśród nas Profesora Andrzeja Stelmachowskiego, który przez blisko cztery dekady był jego współauto- rem i redaktorem naukowym. Autorzy podręcznika reprezentujący wiodące ośrod- ki naukowe w Polsce są wieloletnimi współpracownikami Profesora Andrzeja Stel- machowskiego, zrzeszonymi w  Polskim Stowarzyszeniu Prawników Agrarystów, z których to inicjatywy powstały poprzednie wydania podręcznika. Obecne wydanie podręcznika uwzględnia niezbędne zmiany związane z dostoso- waniem prawa rolnego i żywnościowego do prawa Unii Europejskiej, jak również z rozwojem współczesnego polskiego prawa rolnego. redaktor naukowy prof. dr hab. Paweł Czechowski Część pierwsza WPROWADZENIE Rozdział I Pojęcie i przedmiot prawa rolnego § 1. Prawo rolne, jego przedmiot i defi nicja 9 Przedmiotem prawa rolnego są stosunki społeczne w rolnictwie, a prawo rolne jest po prostu prawem rolnictwa. Takie wyrażenie określa wyraźnie przedmiot prawa rolnego od strony negatywnej – prawo to nie jest prawem ani przemysłu, ani handlu, ani usług. Odmienność rolnictwa (zwłaszcza tradycyjne- go) od wymienionych tu sfer aktywności człowieka była i jest oczywista. Patrząc wszakże od strony pozytywnej, określenie prawa rolnego jako prawa rolnictwa nie prowadzi do jasnych ustaleń, gdy chodzi o doprecyzowanie jego przedmiotu i wy- odrębnienie w systemie prawa. Jedną z przyczyn jest zmienność samego pojęcia rolnictwa – zarówno w ujęciu społeczno-ekonomicznym, jak i prawnym. Takie ogólne określenie przedmiotu prawa rolnego jest nadto za szerokie (stosun- ki społeczne w rolnictwie są także przedmiotem regulacji innych gałęzi prawa), a jednocześnie za wąskie, skoro ustawodawca rozszerza reżim „rolny” także na te dziedziny, które – same przez się – do rolnictwa nie należą. Z  tego względu doktryna stara się określić przedmiot omawianej tu dziedziny prawa w  sposób bardziej szczegółowy, odwołując się do wybranego aspektu rolnictwa i  jego od- zwierciedlenia w regulacji prawnej. Dążenie do sprecyzowania przedmiotu towa- rzyszyło rozwojowi nauki o prawie rolnym niemalże od jego narodzin, znajdowało wyraz w  różnych koncepcjach dotyczących wyodrębnienia tej dziedziny prawa, ulegających zmianom wraz z rozwojem rolnictwa oraz ustawodawstwa. Można je najlepiej prześledzić na tle ewolucji prawa rolnego. 1 2 24 Część pierwsza. Wprowadzenie Niewątpliwie prawo rolne nie może poszczycić się tak długą tradycją, jak np. prawo cywilne1. Wprawdzie regulacja prawna rolnictwa występowała już nawet w antycz- nych porządkach prawnych, ale jej kształtowanie się nie jest równoznaczne z genezą prawa rolnego we współczesnym rozumieniu. Prawo to bowiem wyodrębniło się do- piero na pewnym etapie rozwoju społeczeństwa, gospodarki i ustawodawstwa, gdy – wraz z rozwojem kapitalizmu – społeczeństwo przestało mieć wyłącznie charakter rolniczy. W Europie nastąpiło to w końcu XIX i na początku XX wieku, gdy ewidentne stały się różnice między rolnictwem a przemysłem i handlem, a rolnictwo – ze wzglę- du na cechy swoiste – wymagało specjalnej (czasem szczególnej) regulacji. 9 Wyróżnia się dwa modele rozwoju prawa rolnego2. W modelu romań- skim prawo to wywodzi się w większym stopniu z prawa cywilnego; widać tu przejście w regulowaniu spraw rolnych od prawa cywilnego (powszechnego) do prawa szczególnego w obrębie tej gałęzi prawa. W rezultacie doszło do wydzielenia prawa rolnego jako działu prawa cywilnego, regulacja administracyjna stosunków rolnych była zaś traktowana (jak np. we Włoszech) jedynie jako legislacja rolna. Z kolei w modelu germańskim rozwój legislacji rolnej związany jest z narasta- niem ustawodawstwa specjalnego dotyczącego rolnictwa przede wszystkim w ob- szarze prawa administracyjnego. Były to akty prawne związane z realizacją refor- my rolnej, uwłaszczenia czy osadnictwa, a także z zakresu różnych technicznych zagadnień produkcji rolnej oraz tzw. policji rolnej. 9 Jednakże dopiero łączne ujęcie regulacji z zakresu prawa cywilnego oraz prawa administracyjnego dotyczących rolnictwa stało się impulsem do wyodrębnienia prawa rolnego. Dzięki temu ta dziedzina prawa oddala się i wy- różnia od prawa cywilnego, a jednocześnie nie da się zamknąć w ramach prawa administracyjnego. Kodeksy cywilne z XIX wieku, oparte na indywidualistycznych założeniach, nie uwzględniały swoistości rolnictwa, nie były w stanie sprostać – z uwagi na rozwój stosunków kapitalistycznych – potrzebom tego działu gospodar- ki. Nowa regulacja o charakterze szczególnym nie traktowała już ziemi tylko jako przedmiot prawa własności, ale jako dobro produkcyjne, służące do prowadzenia działalności rolniczej. Również akty z zakresu prawa administracyjnego dotyczyły własności ziemi, ułatwiały dostęp do tego czynnika produkcji rolnej (np. w drodze reformy rolnej, osadnictwa czy uwłaszczenia). Dlatego zasadnie mówi się o agrarnych (gruntowych) korzeniach prawa rolnego, skoncentrowanego na problematyce gruntowej, związanego zwłaszcza z kształtowa- niem własności rolnej lub umów dotyczących korzystania z gruntów. Dominację tej problematyki tłumaczy ówczesny niski poziom rozwoju rolnictwa. Z uwagi na jego słabe wyposażenie techniczne ziemia była czynnikiem produkcji o  dominującym znaczeniu ekonomicznym i społecznym. Wprawdzie i wówczas występowała regu- lacja dotycząca ochronnych czy technicznych aspektów produkcji rolnej, ale nie ona wyznaczała kolejne etapy ewolucji prawa rolnego jako dziedziny legislacji. 3 4 5 1 A. Stelmachowski, w: J. Selwa, A. Stelmachowski, Prawo rolne, Warszawa 1970, s. 9. Szerzej o ge- nezie prawa rolnego zob. R. Budzinowski, Problemy ogólne prawa rolnego. Przemiany podstaw legislacyj- nych i koncepcji doktrynalnych, Poznań 2008, s. 106 i n. 2 O romańskim i germańskim modelu rozwoju prawa rolnego zob. A. Lichorowicz, Pojęcie i przedmiot prawa rolnego, w: A. Stelmachowski (red.), Prawo rolne, wyd. 5, Warszawa 2009, s. 23. Rozdział I. Pojęcie i przedmiot prawa rolnego 25 Dopiero wprowadzenie postępu technicznego spowodowało wzrost znaczenia in- nych czynników produkcji rolnej. Wskutek tego ekonomiczna rola maszyn i urzą- dzeń dorównywała albo nawet przewyższała rolę „samej” ziemi. W  rezultacie głównym przedmiotem zainteresowania ustawodawcy stała się problematyka rol- niczej jednostki wytwórczej (gospodarstwa rolnego), a nie poszczególnych czyn- ników produkcji rolnej (zwłaszcza ziemi). Wzrost ingerencji publicznej w sprawy rolnictwa po drugiej wojnie światowej, w tym realizacja Wspólnej Polityki Rolnej w krajach Unii Europejskiej, przyniosły znaczne rozszerzenie przedmiotu regulacji. Wyszła ona poza samą problematykę gruntową, objęła proces produkcji, a w końcu – jej rezultaty w postaci produktów rolnych. Jego zwieńczeniem stała się domina- cja regulacji dotyczących rynku rolnego. 9 Komercjalizacja rolnictwa wpłynęła na szerokie ujmowanie działalności rolniczej, wykraczającej poza samą działalność wytwórczą. Doprowadziła ona również do eksponowania nieprodukcyjnych funkcji rolnictwa (ekologicz- nych, zdrowotnych, terytorialnych), przyniosła odejście od ujmowania rozwoju tego działu gospodarki w izolacji do wiązania go z rozwojem innych działów go- spodarki, a  także z  rozwojem obszarów wiejskich. Wspólna Polityka Rolna roz- ciągnęła przedmiot unijnej (dawniej: wspólnotowej) regulacji na kwestie ochrony środowiska w  rolnictwie, zapewnienia bezpieczeństwa żywności i  odpowiedniej jej jakości oraz na problematykę rozwoju obszarów wiejskich. Jeśli dawna regu- lacja dotycząca rolnictwa pełniła funkcję ochronną względem tych, którzy uprawiali ziemię, to współczesna w coraz większym stopniu ochroną obejmu- je również konsumentów. Rozwojowi prawa rolnego jako dziedziny legislacji, rozbudowie przedmiotu regu- lacji, towarzyszyły bardzo liczne i zróżnicowane koncepcje jego wyodrębnienia jako gałęzi w systemie prawa3. Zmierzały one do ustalenia jego przedmiotu (treści), aczkolwiek w niejednakowy sposób. Można je podzielić na dwie grupy. Pierwsza grupa obejmuje te, które opierają się na założeniu, że taki przedmiot da się w spo- sób wystarczający określić, i z reguły znajdują one syntetyczny wyraz w postaci klasycznej definicji poprzez bezpośrednie określenie przedmiotu prawa rolnego. Druga grupa koncepcji z kolei wychodzi od nie zawsze wyraźnie sformułowanego założenia, że taki przedmiot jest niezmiernie trudno precyzyjnie oznaczyć (także w postaci syntetycznej). Dlatego proponuje „rekonstrukcję systemu prawa rolnego” poprzez pośrednie wskazanie przedmiotu tej gałęzi prawa. 8 W doktrynie prawa rolnego państw Europy Zachodniej (także w nauce pol- skiej) dominują koncepcje mieszczące się w ramach pierwszej grupy. Ta do- minacja wynika nie tylko z faktu, że w badaniach z reguły zakłada się „istnienie” (możliwego do wyraźnego określenia) przedmiotu rozważanej tu dziedziny prawa, ale także z tego, że kryterium przedmiotowe jest niezwykle istotne w ustaleniu bardziej szczegółowej struktury porządku prawnego4. Definiując zaś przedmiot, raczej nie poprzestaje się jedynie na wskazaniu kręgu stosunków społecznych pod- 6 7 3 Szerzej o koncepcjach wyodrębnienia prawa rolnego w systemie prawa: R. Budzinowski, Problemy ogólne..., s. 174 i n. 4 Za pomocą kryterium metody regulacji prawnej nie można uzyskać określenia bardziej szczegóło- wej struktury porządku prawnego. 26 Część pierwsza. Wprowadzenie danych regulacji prawnej (mieszczących się w  zakresie rolnictwa), ale sięga się także do swoistości samej regulacji. Rolę wyróżnika owego przedmiotu pełnią nie tyle kryteria podmiotowe, ile przedmiotowe. 1 Na uwagę zasługują przynajmniej trzy koncepcje odwołujące się do kryte- rium przedmiotowego. Chodzi tu o koncepcję prawa rolnego, po pierwsze, jako prawa związanego z gruntem rolnym czy prawa rolniczej własności grunto- wej, po drugie, jako prawa regulującego określoną działalność, po trzecie, jako prawa przedsiębiorstwa rolnego. Poza tym należy też wspomnieć o koncepcjach uwzględniających już bardzo współczesne aspekty regulacji prawnorolnej, zwią- zane z komercjalizacją produkcji czy z bezpieczeństwem żywności. Koncepcja ujmująca prawo rolne jako prawo dotyczące gruntu (rolnego) czy rolniczej własności gruntowej została ukształtowana najwcześniej. Tłumaczy to jej związek z agrarnymi (gruntowymi) korzeniami tej dziedziny prawa. Znalaz- ła ona wyraz w postaci licznych definicji prawa rolnego traktujących je właśnie jako prawo własności gruntowej. Koncepcja ta podkreślała wyjątkowy status grun- tu rolnego i rolniczej własności gruntowej; to ta własność była głównym punktem odniesienia dla konstruowania całości, obejmowała m.in. regulacje dotyczące po- bierania pożytków, ale także racjonalizacji użytkowania gruntów, przy czym nie chodziło tu o własność w ogólności (instytucję prawa cywilnego), ale o specjalną własność, tj. „własność rolną” jako typową instytucję prawa rolnego (rozdz. I § 4). Z biegiem czasu, wraz z rozwojem rolnictwa i ustawodawstwa, omawiana tu kon- cepcja stawała się – w warunkach europejskich – coraz bardziej anachroniczna. Widoczne niedostatki ujęcia prawa rolnego jako prawa dotyczącego gruntu rol- nego czy własności rolnej na kolejnym etapie rozwoju rolnictwa i ustawodawstwa skłoniły doktrynę do poszukiwania bardziej adekwatnej koncepcji, która chroniła- by także prowadzących działalność wytwórczą w rolnictwie. Znalazła ona wyraz w  ujęciu – zresztą bardzo zróżnicowanym – prawa rolnego jako prawa doty- czącego działalności prowadzonej w rolnictwie. Zmieniło to tym samym opty- kę ujmowania własności gruntowej. Stała się ona instrumentem prowadzenia tej działalności, składnikiem gospodarstwa rolnego. Centrum prawa rolnego, przynaj- mniej u narodzin tej koncepcji, pozostawała działalność wytwórcza (działalność rolnicza z natury). Ten sam kierunek wyrażały też ujęcia prawa rolnego, które mia- ły na uwadze gospodarstwo rolne albo „eksploatację rolną”. W każdym razie prawo rolne w ramach omawianej tu koncepcji nabierało już bardziej dynamicznego cha- rakteru. Wyróżnieniu natomiast działalności rolniczej spośród innych rodzajów aktywności człowieka wychodziła naprzeciw koncepcja cyklu rolno-biologicznego (agrariet`a) sformułowana przez Antonio Carrozzę5. 9 W gruncie rzeczy z omówionego wyżej ujęcia wywodzi się koncepcja prawa rolnego jako prawa przedsiębiorstwa rolnego, mająca zwolenników w nie- których państwach (rozdz. V). Impulsem do jej sformułowania stał się dalszy roz- wój rolnictwa, w tym wzrost znaczenia działalności rolniczych tzw. powiązanych z  działalnością rolniczą z  natury oraz „odkrycie” przedsiębiorstwa jako podsta- 8 9 10 5 Zob. A. Carrozza, Gli istituti del diritto agrario, Milano 1962; tenże, Problemi generali e profili di qualificazione del diritto agrario, Milano 1975, tenże, Diritto agrario, Milano 1983.
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Prawo rolne
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: