Darmowy fragment publikacji:
Akademia Prawa
Agnieszka Fiutak
Prawo w medycynie
3. wydanie
C. H. Beck
AKADEMIA PRAWA
Prawo w medycynie
W sprzedaży:
L. Ogiegło
USTAWA O ZAWODACH LEKARZA I LEKARZA DENTYSTY.
KOMENTARZ
Komentarze Becka
L. Ogiegło
PRAWO FARMACEUTYCZNE. KOMENTARZ
Duże Komentarze Becka
R. Kubiak
PRAWO MEDYCZNE
Wykłady Specjalizacyjne
R. Kubiak
USTAWA O ZAWODACH LEKARZA I LEKARZA DENTYSTY.
USTAWA O ZAKŁADACH OPIEKI ZDROWOTNEJ.
USTAWA O IZBACH LEKARSKICH
Teksty Ustaw Becka. Edycja Sądowa
A. Suławko-Karetko (red.)
REJESTRACJA PRODUKTÓW LECZNICZYCH
Prawo dla Firm
KODEKS CYWILNY Z WPROWADZENIEM, wyd. 36
Twoje Prawo
www.ksiegarnia.beck.pl
Akademia Prawa
Agnieszka Fiutak
Prawo w medycynie
3. wydanie
Wydawnictwo C. H. BECK
Warszawa 2013
Wydawca: Aneta Flisek
© Wydawnictwo C. H. Beck 2013
Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: DTP Service
Druk i oprawa: Totem, Inowrocław
ISBN 978-83-255-5283-1
ISBN e-book 978-83-255-5284-8
Moim Rodzicom dedykuję tę książkę
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XIII
Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XV
Część pierwsza. Wiadomości ogólne
Rozdział 1. Pojęcie i źródła prawa medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 1. Pojęcie prawa medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 2. Wykonywanie zawodu medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 2. Pojęcie zawodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 3. Zawód lekarza i lekarza dentysty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 4. Zawód pielęgniarki i położnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 5. Ratownik medyczny i ratownik . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 6. Zawód diagnosty laboratoryjnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 7. Zawód felczera . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 3. Formy wykonywania zawodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 8. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 9. Umowa o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 10. Umowa cywilnoprawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 11. Indywidualna praktyka, indywidualna specjalistyczna praktyka . . . . . . . . . . . . .
I. Praktyka bez gabinetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Praktyka pracownicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 12. Grupowa praktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Spółka cywilna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Spółka jawna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Spółka partnerska . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Inne formy działalności podmiotów wykonujących działalność
leczniczą . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1. Spółka akcyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3
3
6
6
14
16
19
21
25
28
28
30
31
32
35
35
35
36
37
37
38
38
39
VII
Spis treści
Rozdział 4. Podstawowe obowiązki pracownika medycznego wynikające
z wykonywania zawodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 13. Obowiązek udzielania pomocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 14. Informowanie pacjenta o stanie zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 15. Prowadzenie i udostępnianie pacjentowi dokumentacji medycznej . . . . . . . . . . .
§ 16. Obowiązek zachowania tajemnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 17. Poszanowanie intymności i godności osobistej pacjenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 18. Zakaz sprzedaży środków medycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 19. Obowiązek ubezpieczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 20. Obowiązek wykonywania zleceń lekarskich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 21. Regulaminy porządkowe szpitali . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 5. Prawa personelu medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 22. Odstąpienie od leczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 23. Uzyskanie pełnej informacji o celowości wykonania zleceń lekarskich . . . . . . . . .
§ 24. Odmowa wykonania zlecenia lekarskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 25. Ordynowanie produktów leczniczych i wyrobów medycznych . . . . . . . . . . . . . .
§ 26. Lekarz i pielęgniarka jako funkcjonariusze publiczni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 6. Zgoda pacjenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 27. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 28. Podstawowe pojęcia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 29. Charakterystyka instytucji zgody pacjenta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Definicja zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Przedmiot zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Rodzaje zgody i podmioty uprawnione do jej wyrażenia . . . . . . . . . . . . . .
1. Zgoda pacjenta (właściwa) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. Zgoda zastępcza (substytucyjna) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.1. Zgoda przedstawiciela ustawowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2.2. Zgoda sądu opiekuńczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3. Zgoda kumulatywna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Ważność zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
V. Forma zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 7. Definicja i klasyfikacja błędów medycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 30. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 31. Klasyfikacja błędów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
I. Błąd diagnostyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
II. Błąd terapeutyczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
III. Błąd techniczny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
IV. Błąd organizacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Część druga. Odpowiedzialność pracowników służby zdrowia
Rozdział 8. Rozwój odpowiedzialności lekarza za błąd w sztuce. . . . . . . . . . . . . . . . .
Rozdział 9. Pojęcie i rodzaje odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 32. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
§ 33. Rodzaje odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
VIII
40
40
42
45
49
52
53
53
56
57
59
59
62
62
63
64
65
65
67
69
69
70
71
71
71
72
72
73
73
74
76
76
80
80
83
85
86
91
97
97
99
Spis treści
Rozdział 10. Odpowiedzialność cywilna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
§ 34. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
§ 35. Odpowiedzialność kontraktowa (ex contractu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
§ 36. Odpowiedzialność deliktowa (ex delicto). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
§ 37. Zbieg odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
§ 38. Charakter odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
§ 39. Przesłanki odpowiedzialności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
I. Szkoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105
II. Wina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
III. Związek przyczynowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
IV. Ciężar dowodu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 109
§ 40. Rodzaje odpowiedzialności w zależności od łączącego stosunku pracownika
medycznego z pacjentem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
I. Umowa o pracę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
II. Kontrakt . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
III. Praktyka prywatna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
IV. Grupowa praktyka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
V. Nagłe przypadki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
VI. Podmioty zobowiązane do naprawienia szkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
§ 41. Wynagrodzenie szkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
I. Zapłata odpowiedniej sumy pieniężnej lub przywrócenie stanu
sprzed powstania szkody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116
II. Jednorazowy zwrot kosztów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
III. Renta . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
IV. Jednorazowe świadczenie pieniężne tytułem zadośćuczynienia
za doznaną krzywdę . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
V. Zadośćuczynienie pieniężne za naruszenie dobra osobistego . . . . . . . . . . 118
§ 42. Terminy przedawnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119
§ 43. Wybrane przypadki odpowiedzialności cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
I. Działanie bez zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 121
II. Nieinformowanie pacjenta o skutkach i ryzyku zabiegu . . . . . . . . . . . . . . . 122
III. Odmowa udzielenia świadczenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
IV. Niezachowanie tajemnicy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
V. Odpowiedzialność za szkody wyrządzone pacjentom w związku
z użyciem niesprawnego sprzętu medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
VI. Odpowiedzialność za wyrządzenie szkody nasciturusowi (dziecku
poczętemu) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124
VII. Odpowiedzialność za błąd w sztuce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125
VIII. Podsumowanie odpowiedzialności cywilnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 127
Rozdział 11. Odpowiedzialność pracownicza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
§ 44. Odpowiedzialność porządkowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130
§ 45. Odpowiedzialność materialna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134
Rozdział 12. Odpowiedzialność zawodowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
§ 46. Odpowiedzialność zawodowa lekarza i lekarza dentysty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 138
I. Strony postępowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 139
II. Kary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140
III. Rzecznik odpowiedzialności zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 142
IV. Okręgowy sąd lekarski oraz Naczelny Sąd Lekarski . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
V. Postępowanie przed sądem lekarskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 143
IX
Spis treści
VI. Postępowanie mediacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
VII. Terminy przedawnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145
VIII. Zatarcie skazania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
IX. Wnioski odnośnie do odpowiedzialności zawodowej lekarzy . . . . . . . . . . 149
§ 47. Odpowiedzialność zawodowa pielęgniarki, położnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
I. Kary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155
II. Rzecznik odpowiedzialności zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157
III. Okręgowy sąd pielęgniarek i położnych oraz Naczelny Sąd Pielęgniarek
i Położnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 158
IV. Postępowanie przed sądem pielęgniarskim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159
V. Przedawnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
VI. Zatarcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 164
VII. Roszczenie odszkodowawcze . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165
§ 48. Odpowiedzialność dyscyplinarna diagnosty laboratoryjnego . . . . . . . . . . . . . . . . 165
I. Sąd dyscyplinarny, Wyższy Sąd Dyscyplinarny, sąd polubowny,
Rzecznik Dyscyplinarny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 166
II. Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności dyscyplinarnej . . . . . . 167
III. Kary dyscyplinarne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168
IV. Przedawnienie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
V. Zatarcie ukarania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
§ 49. Odpowiedzialność zawodowa fachowych pracowników służby zdrowia . . . . . . 179
I. Katalog kar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 180
II. Postępowanie w kwestii odpowiedzialności zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . 181
§ 50. Wnioski odnośnie do odpowiedzialności zawodowej pracowników służby
zdrowia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 181
Rozdział 13. Odpowiedzialność karna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
§ 51. Podstawy odpowiedzialności karnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
I. Popełnienie czynu zabronionego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
II. Elementy przestępstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 184
§ 52. Rodzaje przestępstw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
I. Narażenie na niebezpieczeństwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 186
II. Nieudzielenie pomocy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
III. Nieumyślne spowodowanie śmierci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187
IV. Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 188
§ 53. Okresy przedawnień i zatarcie skazania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
I. Przedawnienie karalności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
II. Przedawnienie wykonania kary . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
III. Zatarcie skazania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 190
§ 54. Zaniechanie udzielenia świadczenia zdrowotnego a odpowiedzialność karna . . 191
§ 55. Niepowodzenie w leczeniu a odpowiedzialność karna pracownika
medycznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 197
§ 56. Odpowiedzialność karna związana z nieterapeutycznymi czynnościami
lekarskimi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 203
I. Eksperyment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 204
II. Transplantacje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 207
III. Przerwanie ciąży . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 214
IV. Klonowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 220
V. Zabiegi kosmetyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222
§ 57. Zgoda pacjenta a odpowiedzialność karna lekarza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
I. Wprowadzenie do instytucji zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 224
X
Spis treści
II. Zakres informacji udzielanej pacjentowi jako przesłanka udzielenia
zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 225
III. Charakterystyka przestępstwa z art. 192 KK . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 226
IV. Przekroczenie zakresu zgody . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 230
V. Zgoda pro futuro . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 231
§ 58. Eutanazja i pomoc w samobójstwie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 232
§ 59. Odpowiedzialność za ujawnienie tajemnicy zawodowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 238
§ 60. Odpowiedzialność za fałsz intelektualny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 240
Rozdział 14. Zdarzenia medyczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
Część trzecia. Inne ustawy z zakresu prawa medycznego
Rozdział 15. Ustawa o działalności leczniczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 263
Rozdział 16. Ustawa o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego
przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 276
Rozdział 17. Ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia . . . . . . . . . . . . . . . . . 287
Załącznik do książki. Akty prawne dotyczące prawa medycznego . . . . . . . . . . . . . . . 297
Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305
XI
Wstęp
Artykuł 341: „Lekarz w leczeniu chorego podług uznania wydziału lekarskieo
błędy z niewiadomości popełniajacy, aż do nowego popisu ze swey sztuki, i dowodu
iż się należycie w niey usposobił, wykonanie sztuki lekarskiey zabronione mieć
będzie. Jeżeliby zaś choremu śmierć zarządził, lub o utratę zdrowia go przyprawił,
zamknięciem w domu aresztu publiczneho od dni 8 do miesięcy 3 ukarany będzie”.
Art. 342. „Ta sama kara dotknie chirurga, za niezręczną operacją dezeli chory
z niey umarł, lub znaczne kalectwo odniósł”.
Kodeks karzący dla Królestwa Polskiego
Historia medycyny to jednocześnie historia popełnianych przez medyków błę-
dów diagnostycznych i terapeutycznych. Pogłębianie erudycji o fizjologii i patologii
organizmu człowieka doprowadziło do tworzenia, obowiązujących na danym
etapie poznania określonego zaburzenia, kanonów postępowania. Lęk przed sta-
niem się ofiarą błędu medycznego nie jest obcy pacjentom i ich rodzinom. Taka
obawa towarzyszy także personelowi medycznemu przy wykonywaniu zawodu.
Chęć zminimalizowania rozmiaru takich błędów powinna być celem działania
wszelkich czynników, decydujących o funkcjonowaniu służby zdrowia. Chory
przestał być jedynie bezwolnym subskrybentem świadczeń, a stał się świadomym,
współdecydującym kontrahentem dla lekarza.
Celem pracy jest przedstawienie regulacji prawnych obowiązujących w polskich
przepisach w odniesieniu do wykonywania zawodów medycznych oraz przybli-
żenie poglądów polskiej doktryny oraz orzecznictwa na zagadnienia związane
z problematyką błędów medycznych i odpowiedzialności pracowników służby
zdrowia za ich popełnienie. Pomimo trudności objęcia wszystkich kwestii w sposób
wyczerpujący usiłowano wskazać najbardziej istotne.
Trzecie wydanie niniejszej pozycji zawiera nowe regulacje, które weszły w życie
od 1.1.2012 r., m.in. dotyczące zdarzeń medycznych. Publikacja składa się z trzech
części: pierwszej, zawierającej wiadomości ogólne, regulacje dotyczące form wy-
XIII
Wstęp
konywania zawodu czy praw i obowiązków personelu medycznego; drugiej,
poświęconej analizie odpowiedzialności pracowników medycznych z uwzględ-
nieniem czterech rodzajów odpowiedzialności, tj. cywilnej, pracowniczej, karnej
i zawodowej oraz nowe rozwiązanie dotyczące postępowania przed komisjami
ds. zdarzeń medycznych; trzeciej – obejmującej nowe ustawy z zakresu ochrony
zdrowia, tj. ustawę o działalności leczniczej, o refundacji, o systemie informacji.
Zamiarem Autorki było stworzenie takiego podręcznika, który zbierze w jed-
nym opracowaniu najważniejsze kwestie związane z wykonywaniem zawodów
medycznych oraz w jasny i przystępny sposób omówi te zagadnienia.
Niniejsza pozycja adresowana jest przede wszystkim do studentów medycyny
kierunków lekarskiego, pielęgniarstwa, położnictwa, ratownictwa, studentów
prawa, jak również do osób wykonujących zawód lekarza, pielęgniarki, położnej,
ratownika medycznego, diagnosty laboratoryjnego, adwokata, radcy prawnego,
a także do wszystkich osób zainteresowanych zagadnieniami prawnomedyczny-
mi, chociażby pacjentów, w związku z udzielaniem im świadczeń zdrowotnych
i występowaniem błędów medycznych.
W przypadku chęci podzielenia się uwagami odnośnie do książki Autorka za-
chęca do kontaktu mailowego: prawowmedycynie@gmail.com.
Wydanie niniejsze uwzględnia stan prawny na dzień czerwiec 2013 r.
Warszawa, czerwiec 2013 r.
Agnieszka Fiutak
XIV
Wykaz skrótów
1. Źródła prawa
ChorZakU . . . . . . . . . . ustawa z 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń
i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. Nr 234, poz. 1570 ze zm.)
DiagLabU . . . . . . . . . . ustawa z 27.7.2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (tekst jedn.
DziałLeczU . . . . . . . . . . ustawa z 15.4.2011 r. o działalności leczniczej (tekst jedn. Dz.U.
Dz.U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529 ze zm.)
z 2013 r. poz. 217)
EKPC . . . . . . . . . . . . . . Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności
z 4.11.1950 r. (Dz.U. z 1993 r. Nr 61, poz. 284 ze zm.)
FelczerU . . . . . . . . . . . . ustawa z 20.7.1950 r. o zawodzie felczera (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
IzbLekU . . . . . . . . . . . . ustawa z 2.12.2009 r. o izbach lekarskich (Dz.U. Nr 219, poz. 1708
poz. 1133)
ze zm.)
ze zm.)
KC . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 93
KEDL . . . . . . . . . . . . . . . Kodeks Etyki Diagnosty Laboratoryjnego uchwalony na Nad-
zwyczajnym Krajowym Zjeździe Diagnostów Laboratoryjnych,
uchwała Nr 4/2006, Warszawa 13.1.2006 r.
KEL . . . . . . . . . . . . . . . . Kodeks Etyki Lekarskiej z 2.1.2004 r. wraz ze zmianami uchwalo-
nymi 20.9.2003 r. przez Nadzwyczajny VII Krajowy Zjazd Lekarzy
KEZPiP . . . . . . . . . . . . . Kodeks etyki zawodowej pielęgniarek i położnych, zatwierdzony
9.12.2003 r. uchwałą Nr 9 IV Krajowego Zjazdu Pielęgniarek i Po-
łożnych
KK . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)
KK z 1932 r. . . . . . . . . . rozporządzenie Prezydenta RP z 11.7.1932 r. – Kodeks karny
Konstytucja RP . . . . . . Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78,
(Dz.U. Nr 60, poz. 571 ze zm.), obowiązywał do 31.12.1969 r.
poz. 483 ze zm.)
Konwencja
bioetyczna . . . . . . . . . . Konwencja o Ochronie Praw Człowieka i Godności Istoty Ludzkiej
wobec Zastosowań Biologii i Medycyny z 4.4.1997 r.
XV
Wykaz skrótów
KP . . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r.
KPC . . . . . . . . . . . . . . . . ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U.
Nr 21, poz. 94 ze zm.)
Nr 43, poz. 296 ze zm.)
m.KK . . . . . . . . . . . . . . tzw. mały kodeks karny, dekret z 13.6.1946 r. o przestępstwach
szczególnie niebezpiecznych w okresie odbudowy Państwa (Dz.U.
Nr 30, poz. 192 ze zm.), obowiązywał do 31.12.1969 r.
MPPOiP . . . . . . . . . . . . Międzynarodowy Pakt Praw Obywatelskich
i Politycznych
OchrInfU . . . . . . . . . . . ustawa z 5.8.2010 r. o ochronie informacji niejawnych (Dz.U.
z 19.12.1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, poz. 167)
Nr 182, poz. 1228)
OchrPłodU . . . . . . . . . ustawa z 7.1.1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludz-
kiego i warunkach dopuszczalności przerwania ciąży (Dz.U.
Nr 17, poz. 78 ze zm.)
OdpZawFPSZU . . . . . ustawa z 18.7.1950 r. o odpowiedzialności zawodowej fachowych
pracowników służby zdrowia (Dz.U. Nr 36, poz. 332 ze zm.)
PobKomU . . . . . . . . . . ustawa z 1.7.2005 r. o pobieraniu, przechowywaniu i przeszczepia-
niu komórek, tkanek i narządów (Dz.U. Nr 169, poz. 1411 ze zm.)
PrDzKon . . . . . . . . . . . Konwencja o prawach dziecka z 20.11.1989 r. (Dz.U. z 1991 r.
Nr 120, poz. 526 ze zm.)
z 2008 r. Nr 45, poz. 271 ze zm.)
PrFarm . . . . . . . . . . . . . ustawa z 6.9.2001 r. – Prawo farmaceutyczne (tekst jedn. Dz.U.
PrPacjentU . . . . . . . . . . ustawa z 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjen-
ta (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 159 ze zm.)
RatownictwoMU . . . . ustawa z 8.9.2006 r. o Państwowym Ratownictwie Medycznym
(Dz.U. Nr 191, poz. 1410 ze zm.)
RefLekU . . . . . . . . . . . . ustawa z 12.5.2011 r. o refundacji leków, środków spożywczych
specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycz-
nych (Dz.U. Nr 122, poz. 696 ze zm.)
SamPielU . . . . . . . . . . . ustawa z 1.7.2011 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz.U.
Nr 174, poz. 1038)
(Dz.U. Nr 113, poz. 657 ze zm.)
SystInfU . . . . . . . . . . . . ustawa z 28.4.2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia
ŚwiadOpZdrU . . . . . . ustawa 27.8.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowa-
nych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz.U. z 2008 r. Nr 164,
poz. 1027 ze zm.)
ZawLekU . . . . . . . . . . . ustawa z 5.12.1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (tekst
ZawLekU z 1950 r. . . . ustawa z 28.10.1950 r. o zawodzie lekarza (Dz.U. Nr 50, poz. 458
jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 277, poz. 1634 ze zm.)
ZawPielU . . . . . . . . . . . ustawa z 15.7.2011 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz.U.
ze zm.)
Nr 174, poz. 1039 ze zm.)
ZdrPsychU . . . . . . . . . ustawa z 19.8.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (tekst jedn.
Dz.U. z 2011 r. Nr 231, poz. 1375 ze zm.)
2. Organy, instytucje i organizacje
CBOS . . . . . . . . . . . . . . Centrum Badania Opinii Społecznej
CEM . . . . . . . . . . . . . . . Centrum Egzaminów Medycznych
CMKP . . . . . . . . . . . . . . Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego
ETPC . . . . . . . . . . . . . . Europejski Trybunał Praw Człowieka
KRDL . . . . . . . . . . . . . . Krajowa Rada Diagnostów Laboratoryjnych
XVI
Wykaz skrótów
MZ . . . . . . . . . . . . . . . . Minister Zdrowia
MZiOS . . . . . . . . . . . . . Minister Zdrowia i Opieki Społecznej
NSA . . . . . . . . . . . . . . . Naczelny Sąd Administracyjny
ONZ . . . . . . . . . . . . . . . Organizacja Narodów Zjednoczonych
PKE . . . . . . . . . . . . . . . . Państwowa Komisja Egzaminacyjna
RM . . . . . . . . . . . . . . . . Rada Ministrów
Rz.D. . . . . . . . . . . . . . . . Rzecznik Dyscyplinarny
SA . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Apelacyjny
SD . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Dyscyplinarny
SN . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Najwyższy
SO . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Okręgowy
SR . . . . . . . . . . . . . . . . . Sąd Rejonowy
TK . . . . . . . . . . . . . . . . . Trybunał Konstytucyjny
3. Publikatory
Biul. SN . . . . . . . . . . . . Biuletyn Sądu Najwyższego
CzPKiNP . . . . . . . . . . . Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych
Dz.U. . . . . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw
Dz.Urz. . . . . . . . . . . . . . Dziennik Urzędowy
EP . . . . . . . . . . . . . . . . . Edukacja Prawnicza
GL . . . . . . . . . . . . . . . . . Gazeta Lekarska
GP . . . . . . . . . . . . . . . . . Gazeta Prawna
KZS . . . . . . . . . . . . . . . . Krakowskie Zeszyty Sądowe
M.P. . . . . . . . . . . . . . . . . Monitor Polski
MoP . . . . . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy
NP . . . . . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo
OSA . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych
OSN . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego
OSNC . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna
OSNCP . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna oraz Izba Admini-
stracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
OSNKW . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Karna i Izba Wojskowa
OSNPG . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego Prokuratoria Generalna
OSNwSK . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądu Najwyższego w Sprawach Karnych
OSP . . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich
OSPiKA . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Sądów Polskich i Komisji Arbitrażowych
OTK . . . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego
OTK-A . . . . . . . . . . . . . Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego Seria A
Pal. . . . . . . . . . . . . . . . . Palestra
PiP . . . . . . . . . . . . . . . . . Państwo i Prawo
PPH . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Prawa Handlowego
Pr. i Med. . . . . . . . . . . . Prawo i Medycyna
Prok. i Pr. . . . . . . . . . . . Prokuratura i Prawo
Prok. i Pr. – wkł. . . . . . Prokuratura i Prawo – wkładka
PS . . . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Sądowy
PUG . . . . . . . . . . . . . . . Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
RPEiS . . . . . . . . . . . . . . Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny
SC . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia Cywilistyczne
SI . . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia Iuridica
SIS . . . . . . . . . . . . . . . . . Studia Iuridica Silesiana
ZNUJ . . . . . . . . . . . . . . Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego
XVII
Wykaz skrótów
4. Inne skróty
ang. . . . . . . . . . . . . . . . . angielski
art. . . . . . . . . . . . . . . . . . artykuł
BHP . . . . . . . . . . . . . . . bezpieczeństwo i higiena pracy
cz. . . . . . . . . . . . . . . . . . . część
dl . . . . . . . . . . . . . . . . . . diagnosta laboratoryjny
EKG . . . . . . . . . . . . . . . elektrokardiografia
fr. . . . . . . . . . . . . . . . . . . francuski
godz. . . . . . . . . . . . . . . . godzina (-y)
LDEK . . . . . . . . . . . . . . Lekarsko-Dentystyczny Egzamin Końcowy
LEK . . . . . . . . . . . . . . . . Lekarski Egzamin Końcowy
lit. . . . . . . . . . . . . . . . . . litera
nast. . . . . . . . . . . . . . . . następny (-a,-e)
niem. . . . . . . . . . . . . . . . niemiecki
niepubl. . . . . . . . . . . . . niepublikowany
OC . . . . . . . . . . . . . . . . . odpowiedzialność cywilna
orzecz. . . . . . . . . . . . . . orzeczenie
PES . . . . . . . . . . . . . . . . Państwowy Egzamin Specjalizacyjny
pkt . . . . . . . . . . . . . . . . . punkt
por. . . . . . . . . . . . . . . . . . porównaj
post. . . . . . . . . . . . . . . . postanowienie
przyp. . . . . . . . . . . . . . . przypis (-y)
pwzdl. . . . . . . . . . . . . . prawo wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego
red. . . . . . . . . . . . . . . . . redaktor (-rzy)
SOR . . . . . . . . . . . . . . . . Szpitalny Oddział Ratunkowy
t. . . . . . . . . . . . . . . . . . . tom
tab. . . . . . . . . . . . . . . . . . tabela (-e)
tekst jedn. . . . . . . . . . . tekst jednolity
tys. . . . . . . . . . . . . . . . . tysiąc (-y)
uchw. . . . . . . . . . . . . . . uchwała
ust. . . . . . . . . . . . . . . . . ustęp
w. . . . . . . . . . . . . . . . . . . wiek (-i)
w zb. . . . . . . . . . . . . . . . w zbiegu
w zw. . . . . . . . . . . . . . . w związku
wprowadz. . . . . . . . . . wprowadzenie
wyr. . . . . . . . . . . . . . . . . wyrok
ze zm. . . . . . . . . . . . . . . ze zmianami
z o.o. . . . . . . . . . . . . . . . z ograniczoną odpowiedzialnością
zob. . . . . . . . . . . . . . . . . zobacz
XVIII
Część pierwsza
Wiadomości ogólne
Pobierz darmowy fragment (pdf)
