Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00198 003234 24076715 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Prawo żywnościowe wspólnotowego rynku rolnego - ebook/pdf
Prawo żywnościowe wspólnotowego rynku rolnego - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 228
Wydawca: Wolters Kluwer Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-264-2277-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> gospodarcze i handlowe
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Stan prawny na 1.09.2006 r.

Prezentowany podręcznik zawiera m.in. problematykę związaną z organizacją i funkcjonowaniem wspólnotowego rynku rolnego, przepływem żywności, bezpieczeństwem zdrowotnym środków spożywczych, kontrolą i zarządzaniem rynkiem spożywczym oraz wprowadzaniem do obrotu organizmów modyfikowanych genetycznie.
Skierowany jest przede wszystkim do studentów prawa, administracji, a także studiów licencjackich z zakresu administracji i zarządzania rolnictwem. Opracowanie może służyć również pracownikom organów urzędowej kontroli żywności oraz sektora spożywczego i być bardzo pomocne w pracy administracji rządowej mającej istotny wpływ na zapewnienie bezpieczeństwa obrotu i spożycia produktów żywnościowych.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Rozdzia³ pierwszy WSPÓLNA POLITYKA ROLNA W ZAKRESIE ORGANIZACJI JEDNOLITEGO RYNKU ROLNEGO I BEZPIECZEÑSTWA ¯YWNOŚCIOWEGO cele WPR cele WPR pojêcie pojêcie produktów produktów rolnych rolnych (Rados³aw Pastuszko) 1. Ewolucja kszta³towania bran¿owych rynków rolnych produktów ¿ywnościowych Do celów WPR, zgodnie z art. 33 ust. 1 TWE, należy m.in.: – stabilizacja rynku produktów rolnych, – zagwarantowanie bezpieczeństwa dostaw żywności, – ustalenie odpowiednich cen dla konsumentów. Według art. 32 TWE produktami rolnymi są produkty ziemi, hodowli i rybołówstwa oraz pozostające z nimi w bezpośrednim związku produkty pierwszego (stopnia) przetworzenia. Produkty te zostały wymienione w za- łączniku I do TWE. W orzecznictwie ETS przyjęto, że dla definicji produktów pierwszego przetworzenia decydujący jest ekonomiczny związek między pro- duktem podstawowym a produktem przetworzonym, a nie liczba kolejnych etapów przetwórstwa. Produkty przetworzone, których koszty przetworze- nia są tak duże, że w porównaniu z nimi cena produktów podstawowych jest marginalna, nie zostały objęte definicją. Z uwagi na specyfikę produkcji rolnictwo uznano za szczególny sektor gospodarki, co doprowadziło do stopniowego zastąpienia krajowych organi- zacji rynku rolnego jednolitą organizacją wspólnotową (zob. wyrok ETS z dnia 10 grudnia 1974 r. w sprawie 48/74, Charmasson przeciwko ministrowi gospo- darki i finansów, Zb. Orz. 1974, pkt 22–27) i w zasadzie priorytetem kompe- tencji organów europejskich w zakresie realizacji polityki rolnej. Regulacje do- tyczące rynku rolnego wydzielono zaś ze wspólnego rynku innych towarów i usług zapewniając mu system ochrony prawnej zbudowany na działaniach interwencyjnych i protekcjonistycznych (por. orzeczenie ETS w sprawie 31/74, postępowanie karne przeciwko F. Galli, Zb. Orz. 1975, pkt 26–34). 13 funkcje rynku funkcje rynku wspólnotowego wspólnotowego Wspólny rynek rolny w ramach UE obejmuje rolnictwo oraz handel pro- duktami rolnymi. Zgodnie z art. 34 ust. 2 TWE wspólna organizacja rynków rolnych może posiadać wszelkie środki konieczne do osiągnięcia celów okre- ślonych w art. 33 TWE, w szczególności: regulację cen, pomoc przy produkcji i sprzedaży różnego rodzaju produktów, środki magazynowania, środki wy- równawcze oraz wspólne mechanizmy stabilizacji eksportu i importu. W celu realizacji zadań przewidzianych w art. 33 TWE, zwłaszcza za- pewnienia stabilizacji rynków i odpowiedniego poziomu życia społeczności wiejskiej, zostały ustanowione wspólne organizacje rynków rolnych. Mają one regulować produkcję i handel produktami rolnymi we wszystkich pań- stwach członkowskich UE. W zależności od rodzaju produktów organizacja ta może przybrać formę wspólnych zasad konkurencji, obowiązkowej koordy- nacji różnych krajowych organizacji rynkowych lub europejskiej organizacji rynków (art. 34 ust. 1 TWE). Jednolity europejski rynek rolny funkcjonuje na podstawie zasady jedno- ści rynku wewnętrznego (w powiązaniu ze swobodnym obrotem towarowym i kapitałowym w ramach Wspólnoty), zasady stosowania jednolitych instytu- cji w odniesieniu do produktów rolnych, zasady preferencji wspólnotowej, co oznacza pierwszeństwo zbytu produktów rolnych pochodzących ze Wspólnoty przed produktami importowanymi z krajów trzecich oraz solidarnego współ- udziału wszystkich państw członkowskich w finansowaniu WPR. Wspólna Polityka Rolna w pierwszym dziesięcioleciu doprowadziła do zapewnienia Wspólnocie samowystarczalności żywnościowej. Próbę prze- mian przedstawiono w memorandum Komisji EWG z dnia 18 grudnia 1968 r. w sprawie reformy rolnictwa (tzw. Plan Mansholta), które wywarło znaczny wpływ na przyszłą politykę strukturalną Wspólnoty w rolnictwie. Celem planu była reorientacja struktury agrarnej Wspólnoty, przede wszystkim przez powiększenie gospodarstw oraz przeciwdziałanie nadmiernej produkcji rolnej, prowadzenie WPR na podstawie rozbudowanego systemu interwencji (w szczególności cenowych) było bowiem powodem wystąpienia stałych nadwyżek produkcji. Kolejny projekt reformy WPR został przedstawiony przez Komisarza do spraw Rolnictwa, Ray’a MacSharry’ego, w styczniu 1991 r., a następnie zatwier- dzony przez Komisję. Reforma ta miała na celu zmianę kierunku polityki rolnej powodującej zwiększanie nadwyżek produkcyjnych bez wzrostu dochodów gospodarstw rolnych pomimo rosnących nakładów oraz zmniejszanie liczby zatrudnionych w rolnictwie, a także zwiększenie kosztów budżetowych prze- znaczonych na rolnictwo. Próbą ewolucji w stronę nowoczesnej Wspólnej Polityki Rolnej Obszarów Wiejskich (CARPE — Common Agricultural Policy of Rural Areas) dla Europy stał się raport Buckwella z 1997 r. Podstawą zmiany polityki sektorowej WPR na politykę terytorialną CARPE jest zmniejszenie cen produktów rolnych do poziomu cen światowych i przesunięcie wsparcia w celu utrzymywania sta- bilności rynków rolnych, zachowania środowiska i krajobrazu oraz wspiera- 14 nia zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich. Pomoc dostosowawcza w okresie przechodzenia od WPR do CARPE ma postać płatności bezpośred- nich niezależnych od rozmiaru i wielkości produkcji. Na szczycie UE w Berlinie, w dniach 24–25 marca 1999 r., w ramach dys- kusji nad opracowanym przez Komisję Europejską dokumentem Agenda 2000, postanowiono utrzymać podstawowe reguły WPR, uznając jednak potrzebę kontynuacji reform. Zmiany miały zapewnić rolnictwu wielofunkcyjny cha- rakter, rozwój uwzględniający ochronę środowiska naturalnego, zwiększe- nie konkurencyjności oraz udział mieszkańców terenów wiejskich w rozwią- zywaniu ich specyficznych problemów, przy jednoczesnym respektowaniu oczekiwań konsumentów w zakresie bezpieczeństwa i jakości żywności. Aby ustabilizować wydatki na rolnictwo, Rada Europejska podjęła decyzję o zasto- sowaniu instrumentów ograniczających koszty interwencji rolnej na poszcze- gólnych rynkach branżowych. Po to, by przeciwdziałać spadkowi dochodów rolniczych z tytułu niższych cen i niższego poziomu produkcji, przewidziano zwiększenie lub wprowadzenie nowych płatności bezpośrednich. W ramach tzw. Wspólnej Polityki Rolnej Rozwoju Obszarów Wiejskich wsparcie Wspólnoty skierowane jest na poprawę struktury gospodarstw rol- nych, przetwórstwa i sprzedaży produktów rolnych, wprowadzenie nowych technologii i poprawę jakości produktów, zmianę charakteru produkcji, wpro- wadzenie uzupełniających bądź alternatywnych form działalności oraz na równomierny rozwój terenów leśnych i rolnictwa przy zwróceniu szczegól- nej uwagi na uwarunkowania i wymagania związane z ochroną środowiska naturalnego respektującego wymagania środowiska. Krytyka dotychczasowej polityki rolnej znalazła swój wyraz w koncep- cji tzw. europejskiego modelu rolnictwa. Główne elementy tego modelu to: rolnictwo konkurencyjne, zdolne do aktywnego wykorzystywania możli- wości oferowanych przez rynki światowe bez subsydiowania, zapewniające odpowiedni standard życia; bezpieczne dla środowiska naturalnego metody produkcji rolnej, które dostarczają produkty o wysokiej jakości zdrowotnej; rolnictwo zróżnicowane oraz utrzymanie aktywnych ekonomicznie obszarów wiejskich zdolnych do tworzenia nowych miejsc pracy dla swoich mieszkań- ców; prostsza polityka rolna, która jasno rozgranicza decyzje wspólne od tych, jakie powinny pozostać w kompetencji krajów członkowskich, gwarantują- ca, że wydatki na jej realizację są uzasadnione oczekiwaniami społeczeństwa (bezpieczna żywność, ochrona i kształtowanie środowiska). Warto przytoczyć w tym miejscu pogląd wyrażony w orzecznictwie ETS, iż instytucje Wspólnoty muszą harmonizować różne cele wspólnej polityki rolnej, które rozważane oddzielnie wydają się być w konflikcie, i w razie ko- nieczności, dopuszczać czasowe pierwszeństwo jednego z nich — jednakże bez istotnego uszczerbku dla pozostałych (por. sprawa 5/73 Balkan — Import — Export GmbH przeciwko Głównemu Urzędowi Celnemu w Berlinie — Pac- khof, Zb. Orz. 1973, s. 1091; wyrok ETS w sprawie C–311/90, Hierl, Zb. Orz. 1992, pkt 13). 15 rozwój obszarów rozwój obszarów wiejskich wiejskich europejski model europejski model rolnictwa rolnictwa podstawy podstawy prawne prawne instrumenty instrumenty Wspólnej Polityki Wspólnej Polityki Rybo³ówstwa Rybo³ówstwa 2. Wspólna Polityka Rybo³ówstwa w kszta³towaniu odrêbnego wspólnego rynku produktów rybo³ówstwa Wspólna Polityka Rybołówstwa jest systemem zarządzania wspólnoto- wym rybołówstwem i akwakulturą. Stanowi podstawę działalności połowo- wej, przetwórczej i handlowej. Podstawy prawne Wspólnej Polityki Rybołówstwa określone są w art. 32–38 TWE. Tym samym cele WPR są celami omawianej polityki. W orzecznictwie ETS przyjęto, że rybołówstwo zawsze podlegało WPR, co potwierdza fakt, że ryby, skorupiaki i małże są wymienione w załączniku I do TWE (jako produkty rolne). Na podstawie art. 32 ust. 2 TWE przepisy dotyczące wspólnego rynku stosuje się do produktów rolnych, w tym także do produktów rybołówstwa. Konkretyzacja celów określonych w TWE została dokonana w rozporzą- dzeniu Rady (WE) nr 2371/2002 z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa w ramach wspólnej po- lityki rybołówstwa. Zgodnie z art. 2 cytowanego rozporządzenia Wspólnota, w ramach Wspólnej Polityki Rybołówstwa, powinna dążyć do ochrony i kon- serwacji żywych zasobów morza, zapewnienia ich odpowiedniej eksploata- cji i zminimalizowania wpływu oddziaływania rybołówstwa na środowisko morskie. Według art. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwa- kultury produktami tymi są m.in. produkty pochodzące z połowów na morzu bądź na wodach śródlądowych oraz z hodowli w zbiornikach wodnych (tzw. akwakultura), do których zalicza się m.in. ryby świeże, schłodzone lub mrożone, filety rybne i inne mięso rybne (w postaci rozdrobnionej lub nierozdrobnionej), ryby suszone, solone lub w solance, ryby wędzone, mączki, mąki i granulat z ryb, przydatne do spożycia przez ludzi, skorupiaki oraz mięczaki. Do środków realizacji należą następujące grupy instrumentów: – ochrona żywych zasobów, przez co rozumie się stosowanie odpowied- niego zespołu środków regulujących technikę i wielkość połowów oraz sprzęt rybacki; – wspólna organizacja rynku rybnego i produktów akwakultury, na któ- rą składają się przede wszystkim jednolite standardy obrotu rynkowe- go, system oddziaływania na poziom cen ryb i produktów rybnych oraz środki stabilizacji handlu z krajami trzecimi. Funduszem strukturalnym działającym w obszarze rybołówstwa jest Fi- nansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa. Działanie funduszu reguluje rozporządzenie Rady (WE) nr 2792/1999 dnia 17 grudnia 1999 r. ustanawiają- ce szczegółowe zasady i uzgodnienia dotyczące pomocy strukturalnej Wspól- noty w sektorze rybołówstwa. Pomoc ta obejmuje na przykład dostosowanie nakładów połowowych, wspólne przedsiębiorstwa, pomoc przeznaczoną na odnowę i modernizację wyposażenia statków w bardziej selektywne techniki 16 zmiany sektora zmiany sektora rolnego rolnego klauzule klauzule ochronne ochronne połowowe i system monitorowania statków, ochronę i rozwój zasobów wód, akwakultury, urządzeń portów rybackich, przetwórstwa i marketingu oraz rybołówstwa śródlądowego. 3. Skutki prawne przyst¹pienia Polski do UE w zakresie gospodarki ¿ywnościowej 3.1. Postanowienia przejściowe traktatu akcesyjnego Wprowadzenie w Polsce wspólnej organizacji rynków zasadniczo zmie- niło ramy prawno–instytucjonalne funkcjonowania sektora rolnego. Najisto- tniejsze zmiany w tym zakresie dotyczyły przede wszystkim włączenia rynków do jednolitego rynku UE, zmian zasad wsparcia cenowego, wprowadzenia wsparcia bezpośredniego (płatności bezpośrednie) oraz limitów produkcji. Ważna jest zmiana wymogów w zakresie bezpieczeństwa żywności, zarówno w rolnictwie, jak i przetwórstwie. W wyniku podpisanego w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. traktatu akcesyjnego polskie rolnictwo zostało włączone do wspólnej organizacji ryn- ków na warunkach nieco innych niż dotychczasowe państwa członkowskie UE. Wpływ na to miał m.in. okres przejściowy dla pełnego wsparcia bezpo- średniego do produkcji rolnej oraz zastosowanie uproszczonego systemu płat- ności bezpośrednich. Podstawowym założeniem w toku negocjacji było zapewnienie polskim rolnikom odpowiednich warunków konkurencji na rynku UE oraz uzyskanie mechanizmów gwarantujących wykorzystanie środków finansowych Unii. Polska uzyskała zgodę na podniesienie wysokości dopłat bezpośrednich, na które składają się środki uzyskane w wyniku przesunięcia funduszy na struk- turalny rozwój wsi oraz dopłaty z budżetu krajowego. Utrzymano także więk- szość dotychczasowych form pomocy państwa, wycofując niektóre w związku z istnieniem analogicznych instytucji prawnych przewidzianych w rozporzą- dzeniu Rady (WE) nr 1257/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wsparcia roz- woju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOGR). Unia Europejska podwyższyła instrument dodatkowego wsparcia finan- sowego dla gospodarstw niskotowarowych, przyznała Polsce pomoc finansową na tworzenie grup producentów, wsparcie inwestycji w gospodarstwach rol- nych na dostosowanie się do standardów wspólnotowych oraz finansowanie pomocy technicznej. Uproszczone zostały reguły wsparcia na inwestycje w go- spodarstwach rolnych, poprawę marketingu artykułów rolnych oraz wsparcie służb doradztwa rolnego (por. art. 34 traktatu akcesyjnego). Podkreślenia wymaga fakt, że w traktacie akcesyjnym zostały zawarte postanowienia dotyczące klauzul ochronnych, które mogą być zastosowane 17 zapasy zapasy produktów produktów rolnych rolnych I fi lar WPR I fi lar WPR II fi lar WPR II fi lar WPR w przypadku wystąpienia poważnych i długotrwałych utrudnień w funkcjo- nowaniu sektora rolnego albo zdarzeń powodujących istotne pogorszenie sy- tuacji w tym sektorze (art. 38–39 traktatu akcesyjnego). Ważnym przejawem objęcia polskiego rolnictwa systemem WPR było przyjęcie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r., która określiła zasady ustalania wielkości nadmiernych zapasów oraz ustalania i wnoszenia opłat od nadmier- nych zapasów produktów rolnych oraz cukrowych. Celem ustawy było wdrożenie rozporządzeń Komisji Europejskiej w spra- wie środków przejściowych w sektorze rolnym, w szczególności rozporządze- nia Komisji nr 1972/03 z dnia 10 listopada 2003 r. w sprawie środków przejścio- wych przyjętych w odniesieniu do handlu produktami rolnymi ze względu na przystąpienie Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji. Ustawa zapobiegała gromadzeniu w okresie przedakcesyjnym zapasów produktów rolnych przez podmioty z krajów przystępujących, w celu wpro- wadzenia ich po akcesji do obrotu na obszar celny UE i zachwiania stabilności rynku rolnego. Według art. 5 ust. 1 tej ustawy posiadanie przez producentów (przetwórców) nadmiernych zapasów produktów rolnych w dniu 1 maja 2004 r. podlegało opłacie w wysokości równej stawkom celnym UE. Obciążenie opła- tami zapasów uznanych za nadmierne miało doprowadzić do braku opłacal- ności i zniechęcić do ewentualnego gromadzenia przez podmioty w krajach przystępujących zbyt dużych zapasów produktów rolnych przed akcesją. 3.2. Dostosowanie prawa Przystąpienie Polski do UE wymagało długofalowego i szerokiego pro- cesu dostosowania krajowego ustawodawstwa rolnego do rozwiązań przewi- dzianych w prawie wspólnotowym. Olbrzymie rozmiary legislacji wspólnoto- wej (przyjmuje się, że w odniesieniu do rolnictwa obejmuje ona około 25 tys. aktów normatywnych) nie pozwalają na kompleksowe przedstawienie tego zagadnienia. Należy jednak wskazać, że przeprowadzane zmiany odnosiły się do kilku płaszczyzn regulacji — stosownie do różnych sfer WPR. Po pierwsze, przeprowadzono proces dostosowania ustawodawstwa do rozwiązań z zakresu tzw. I filaru WPR, czyli przede wszystkim regulacji po- szczególnych branżowych rynków rolnych, co stanowi wykonanie zobowią- zań wynikających z prawa UE nałożonych na państwa członkowskie, warun- kujących korzystanie ze środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej w ramach realizacji mechanizmów WPR. Po wtóre, dostosowania ustawodawstwa krajowego wymagały zagad- nienia związane z tzw. II filarem WPR (polityką strukturalną). Podstawowe znaczenie w tym zakresie mają: ustawa z dnia 30 lipca 2003 r. o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orien- tacji i Gwarancji Rolnej oraz ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji 18 Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej wraz z licznymi akta- mi wykonawczymi. Ponadto należy wskazać na ustawę z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodo- wym Planie Rozwoju, która określa reguły koordynacji i współdziałania orga- nów administracji i innych podmiotów w zakresie realizacji polityki regionalnej, zasady współdziałania w tym obszarze z instytucjami Wspólnot Europejskich, system instytucjonalny oraz instrumenty finansowe i zasady programowania i kontroli — także w odniesieniu do instytucji pomocy przewidzianych w cy- towanym rozporządzeniu Rady (WE) nr 1257/1999. Kolejną płaszczyzną koniecznego dostosowania prawa krajowego było bezpieczeństwo żywności oraz prawo weterynaryjne, które stanowi jeden z priorytetów polityki UE. 3.3. Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ¿ywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sekto- ra żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich” (rozporządzenie MRiRW z dnia 3 września 2004 r.) stanowił próbę kompleksowego planu stosowania poszczególnych instrumentów strukturalnych z zakresu tzw. II filaru WPR, które są przewidziane w cytowanym rozporządzeniu Rady (WE) nr 1257/1999 w odniesieniu do Polski. Program uzupełnia jednocześnie instrumenty prze- widziane w Planie Rozwoju Obszarów Wiejskich opracowanym na podstawie cytowanej ustawy o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich. Podstawowym obowiązkiem gospodarstw rolnych funkcjonujących na wspólnym rynku jest dostosowanie warunków produkcji do standardów za- pewniających bezpieczeństwo żywności. Inwestycje zmierzające do poprawy standardów higienicznych, sanitarnych i jakościowych w produkcji żywności, a także działania nakierowane na ochronę środowiska i poprawę warunków utrzymania zwierząt stanowią priorytetowy obszar Sektorowego Programu Operacyjnego. Wszystkie sposoby wsparcia w nim przewidziane zmierza- ją do prowadzenia produkcji rolniczej w sposób gwarantujący bezpieczeń- stwo produktów żywnościowych oraz zapewniający zarówno dobrą jakość produktu, jak i poszanowanie wymogów ochrony środowiska i warunków utrzymania zwierząt. Wśród poszczególnych działań przewidzianych w programie na szcze- gólną uwagę (ze względu za ścisłe związki z zapewnieniem bezpieczeństwa żywności) zasługują instytucje przewidziane priorytetem I — „Wspieranie zmian i dostosowań w sektorze rolno–żywnościowym”: – „Inwestycje w gospodarstwach rolnych”, takie jak (działanie 5.1.1), w ra- mach których wspierane są projekty związane z modernizacją gospo- darstw rolnych, prowadzące do ich dostosowania do warunków funkcjo- nowania na jednolitym rynku. Środki publiczne zostaną przeznaczone na 19 rozwój obszarów rozwój obszarów wiejskich wiejskich bezpieczeñstwo bezpieczeñstwo ¿ywności ¿ywności realizację inwestycji mających na celu poprawę dochodowości i konku- rencyjności gospodarstw, dostosowanie profilu, skali i jakości produkcji do potrzeb rynku, poprawę bezpieczeństwa żywności oraz warunków utrzymania zwierząt; – „Poprawa przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych” (działanie 5.1.5), gdzie realizowane są projekty związane z modernizacją zakładów przetwórstwa rolno–spożywczego, a pomoc finansowa uwarunkowana jest wzrostem jakości produkcji, jej skalą i profilem, obniżeniem kosztów oraz spełnieniem wymogów w zakresie norm higienicznych, weteryna- ryjnych, ochrony środowiska i dobrostanu zwierząt. Pomocą finansową w szczególności mogą zostać objęte koszty zakupu lub instalacji maszyn lub urządzeń do przetwarzania, magazynowania lub przygotowania pro- duktów do sprzedaży, zapewniających jakość i bezpieczeństwo żywności; – „Szkolenia” (działanie 5.1.3), gdzie pomoc udzielana jest na projekty po- legające na realizacji szkoleń zawodowych dla rolników i innych osób pracujących w rolnictwie z zakresu prowadzenia gospodarstwa rolnego oraz produkcji rolniczej lub leśnej. Pomoc udzielana w ramach wskaza- nego działania przyczynia się do zwiększenia konkurencyjności i docho- dowości działalności rolniczej i leśnej, ochrony środowiska naturalnego, poprawy jakości i higieny produkcji oraz bezpieczeństwa żywności, po- prawy dobrostanu zwierząt oraz upowszechnienia zasad zwykłej do- brej praktyki rolniczej. Zbliżonym przedmiotowo programem jest dzia- łanie 5.1.4. — „Wsparcie doradztwa rolniczego”. Podobne formy pomocy przewidziane są w ramach strukturalnych form WPR w postaci Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i prze- twórstwo ryb” (rozporządzenie MRiRW z dnia 11 sierpnia 2004 r.). Ze względu na zmiany w zakresie polityki strukturalnej i wejście w ży- cie rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w spra- wie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich warto przypomnieć o dalej idącym wsparciu wskazującym na pewną komplementarność rozwiązań z zakresu WPR oraz związków z ogólnymi celami prawa żywnościowego. Jak wynika z cytowanego rozporządzenia, zadaniem wspólnotowej pomocy jest przede wszystkim modernizacja gospodarstw rolnych w celu poprawy ich sytuacji ekonomicznej przez m.in. ukierunkowanie na jakość, produkty organiczne, poprawienie statusu gospodarstw rolnych pod względem środowiska natural- nego, higieny oraz dobrostanu zwierząt. W zakresie jakości produkcji i produk- tów rolnych powinny zostać udostępnione środki dotyczące spełniania przez rolników norm opartych na prawodawstwie wspólnotowym, wspierające ich uczestnictwo w systemach jakości żywności (por. pkt 26 preambuły). Celem środka udzielającego wsparcia rolnikom biorącym udział we wspólnotowych lub krajowych systemach jakości żywności (por. art. 32 rozporządzenia) jest zapewnienie konsumentom gwarancji dotyczących jakości produktu lub sto- sowanego procesu produkcyjnego. 20 Literatura Budzinowski R., Administrowanie rolnictwem w warunkach członkostwa Polski w Unii Europejskiej, Prawo i Administracja 2004, t. III, s. 7–17 Cardwell M., Agriculture, International and Comparative Law Quarterly 2003, nr 4 Cardwell M., The European Model of Agriculture, Oxford 2004 Czechowski P., Wstępna ocena stanu harmonizacji polskiego prawa rolnego i żyw- nościowego w związku z uzyskaniem członkostwa w Unii Europejskiej, Prze- gląd Legislacyjny 2004, nr 6 Czapla J., Guba W., Wspólna polityka rolna i jej skutki dla Polski po akcesji do Unii Europejskiej, Sekcja Analiz Ekonomicznych Polityki Rolnej, Fundacja Pro- gramów Pomocy dla Rolnictwa, Warszawa 2002 Domachowska K. (w:) Konkurencja, red. Z. Brodecki, Warszawa 2004, s. 437–468 Faure J.F., Wspólna Polityka Rolna: cele, zasady, kierunki reform (w:) Wspólna Poli- tyka Rolna Unii Europejskiej, red. M. Brzóska, Łódź 1998 Hirsz J. (w:) Konkurencja, Warszawa 2004, s. 558–581 Jurcewicz A. (w:) A. Jurcewicz, B. Kozłowska, E. Tomkiewicz, Wspólna polityka rolna. Zagadnienia prawne, Warszawa 2004 Jurcewicz A., Związki prawa żywnościowego z prawem rolnym — wybrane proble- my, SIA, Białystok 2002, t. III, s. 84–90 Jurcewicz A., Kształtowanie przyszłej polityki rolnej Unii Europejskiej na tle poli- tyki gospodarczej, ZN WSH 2005, z. 3, s. 15–27 Korzycka–Iwanow M., Prawo żywnościowe. Zarys prawa polskiego i wspólnoto- wego, Warszawa 2005 łystok 2005, t. V, s. 120–130 Europejskiej, Kraków 1996 Korzycka–Iwanow M., Prawo żywnościowe — relacje do prawa rolnego, SIA, Bia- Lichorowicz A., Problematyka struktur agrarnych w ustawodawstwie Wspólnoty Lichorowicz A., Rozwój ustawodawstwa i polityki strukturalnej Wspólnoty Euro- pejskiej w rolnictwie, KPP 1995, nr 3, s. 361–400 Smith F., ‘Multifunctionality’ and ‘Non — Trade Concerns’ in the Agriculture Nego- tiations, Journal of International Economic Law 2000, s. 707–713 Tomkiewicz E., Ewolucja wspólnej polityki rolnej od modelu proprodukcyjnego do modelu limitowania produkcji rolnej, Przegląd Prawa Europejskiego 1999, nr 2, s. 45–60 Usher J.A., EC Agricultural Law, Oxford 2002 21 Źród³a prawa Prawo krajowe Ustawa z dnia 30 lipca 2003 r. o uruchamianiu środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Dz. U. Nr 166, poz. 1611 z późn. zm. Ustawa z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej, Dz. U. Nr 229, poz. 2273 z późn. zm. Akt dotyczący warunków przystąpienia Republiki Czeskiej, Republiki Estoń- skiej, Republiki Cypryjskiej, Republiki Łotewskiej, Republiki Litewskiej, Republiki Węgierskiej, Republiki Malty, Rzeczypospolitej Polskiej, Repub- liki Słowenii i Republiki Słowackiej oraz dostosowań w Traktatach stano- wiących podstawę Unii Europejskiej, Dz. U. z 2004 r. Nr 90, poz. 864. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o nadmiernych zapasach produktów rolnych i produktów cukrowych, Dz. U. Nr 97, poz. 964 z późn. zm. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o Narodowym Planie Rozwoju, Dz. U. Nr 116, poz. 1206 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 sierpnia 2004 r. w sprawie Sektorowego Programu Operacyjnego „Rybołówstwo i prze- twórstwo ryb 2004-2006”, Dz. U. Nr 197, poz. 2027 z późn. zm. Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 września 2004 r. w sprawie przyjęcia Sektorowego Programu Operacyjnego „Restruktu- ryzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006”, Dz. U. Nr 197, poz. 2032 z późn. zm. Prawo UE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z dnia 27 marca 1957 r., Dz. Urz. WE C 325 z 24.12.2002 Rozporządzenie Rady (WE) nr 1257/1999 z dnia 17 maja 1999 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orien- tacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) oraz zmieniające i uchylające niektóre rozporządzenia, Dz. Urz. WE L 160 z 26.06.1999 z późn. zm. Rozporządzenie Rady (WE) nr 2792/1999 dnia 17 grudnia 1999 r. ustanawia- jące szczegółowe zasady i uzgodnienia dotyczące pomocy strukturalnej Wspólnoty w sektorze rybołówstwa, Dz. Urz. WE L 337 z 30.12.2002 Rozporządzenia Rady (WE) nr 104/2000 z dnia 17 grudnia 1999 r. w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury, Dz. Urz. WE L 17 z 21.01.2000 Rozporządzenie Rady (WE) nr 2371/2002 z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie ochrony i zrównoważonej eksploatacji zasobów rybołówstwa w ramach wspólnej polityki rybołówstwa, Dz. Urz. WE L 358 z 31.12.2002 22 Rozporządzenie Komisji (WE) nr 1972/2003 z dnia 10 listopada 2003 r. w spra- wie środków przejściowych przyjętych w odniesieniu do handlu produk- tami rolnymi ze względu na przystąpienie Republiki Czeskiej, Estonii, Cypru, Łotwy, Litwy, Węgier, Malty, Polski, Słowenii i Słowacji, Dz. Urz. UE L 293 z 11.11.2003 Rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW), Dz. Urz. UE L 277 z 21.10.2005 23 Rozdzia³ drugi DO SPRAW ROLNICTWA ORAZ WY¯YWIENIA W TWORZENIU PODSTAW GLOBALNEGO HANDLU MIÊDZYNARODOWE ORGANIZACJE I BEZPIECZEÑSTWA ¯YWNOŚCI światowa światowa ewolucja form ewolucja form handlu rolnego handlu rolnego likwidacja likwidacja protekcjonalizmu protekcjonalizmu handlu rolnego handlu rolnego 1. Globalizacja sektora rolno–spo¿ywczego a rozwój światowych rynków ¿ywnościowych Zgodnie z porozumieniem WTO w sprawie rolnictwa (zob. pkt 4.2.) państwa członkowskie tej organizacji przystąpiły do długofalowego procesu reform w handlu rolnym, którego jednym z elementów jest uwzględnienie bezpieczeństwa żywnościowego i ochrony środowiska. Działania te stanowią kontynuację postanowień przeglądu średniookresowego rundy urugwajskiej, zgodnie z którym konieczne „jest ustanowienie rzetelnego i opartego na pra- wach rynku systemu handlu rolnego” poprzez podjęcie negocjacji i zobowią- zań dotyczących protekcji i wsparcia oraz przyjęcia w tym zakresie „wzmoc- nionych i skuteczniejszych reguł w zakresie dyscyplin GATT”. Chodzi bowiem o osiągnięcie istotnej i stopniowej redukcji protekcji i wsparcia w sektorze rol- nym prowadzącej do złagodzenia restrykcji oraz zakłóceń w światowych ryn- kach rolnych i zapobieganie takim zjawiskom. Celem podjętych działań jest doprowadzenie do przyjęcia wiążących zobowiązań dotyczących następują- cych dziedzin: dostępu do rynku rolnego oraz środków wsparcia krajowego, konkurencji eksportowej, a także osiągnięcia porozumienia w sprawach kon- troli sanitarnej i fitosanitarnej. W ramach działania WTO i przyjęcia zobowiązań w sprawie dostępu do rynku dla produktów rolnych należy uwzględnić w szczególności popra- wę tych możliwości dla członków — krajów rozwijających się, włączając w to najpełniejszą liberalizację handlu tropikalnymi produktami rolnymi oraz udo- stępnienie rynku dla produktów szczególnie wrażliwych w celu dywersyfikacji produkcji i przeciwdziałania nielegalnym uprawom roślin narkotykowych. Dążenia globalizacyjne produkcji żywnościowej i związana z tym kon- kurencja rynków rolnych przeważały zwłaszcza w polityce rolnej USA oraz w Nowej Zelandii i Australii. Wyrażało się to zwłaszcza w dążeniu do libera- 24 wp³yw polityki wp³yw polityki rolnej USA na rolnej USA na globalizacjê globalizacjê rynków rolnych rynków rolnych lizacji handlu produktami rolnymi, a w odniesieniu do UE — do likwidacji, a przynajmniej znacznego ograniczenia barier w postaci dotacji oraz ceł arty- kułów rolno–spożywczych wprowadzonych na rynek Wspólnoty. Jednakże od 2002 r. uwidacznia się wyraźna zmiana polityki rolnej USA w kierunku po- szerzania poziomu wsparcia dla rolnictwa, zwłaszcza w zakresie rekompen- sowania wahania cen na rynku rolnym jako stabilizatora dochodów. Jedno- cześnie ma miejsce wsparcie eksportu towarów rolno–spożywczych w postaci subsydiowania kredytów dla farmerów, co częściowo odpowiada subwencjom eksportowym stosowanym we Wspólnocie. W ostatnich latach coraz wyraźniej widać, iż globalizacja produkcji oraz dystrybucji żywności artykułów rolno–spożywczych w żadnej mierze nie może być bezkrytycznie porównywana do ogólnoświatowego handlu to- warami w ramach WTO czy OECD. Można to dostrzec zwłaszcza w nowym spojrzeniu na politykę rolną USA, gdzie podkreśla się, że nie można pozosta- wić farmera swobodnym prawom rynku światowego. Jak zauważa J. Wilkin (Wydział Nauk Ekonomicznych UW), USA — jako kraj o najkorzystniejszych warunkach dla produkcji taniej żywności — wprowadziły w latach 90. XX w. kilkadziesiąt ustawowych instrumentów pomocy dla rolnictwa i obszarów wiejskich. Oznacza to przede wszystkim, że kraje wysoko rozwinięte nie mogą sobie pozwolić na całkowite oddanie rolnictwa rynkowi i swobodnej grze podaży i pobytu. Trzeba zwłaszcza przeciwdziałać ujemnym zjawiskom globalizacji w rolnictwie i gospodarce żywnościowej, które doprowadziły już do wyludnienia całych obszarów wiejskich. Obecnie proponowane zmiany doprowadzić mają nie tylko do odbudowy tych obszarów, ale również do ich aktywizacji poprzez wprowadzenie specjalnych funduszy, na przykład na ochronę starych obór i stodół, czy też na wprowadzenie zrównoważonej kon- cepcji rolnictwa komplementarnego. Bezwzględna redukcja kosztów produk- cji w sferze rolnictwa, jako jeden z elementów globalizacji rynku żywnościo- wego, osiągnęła punkt krytyczny — następuje odejście od koncentracji jako podstawowego instrumentu wyrównywania różnic światowego handlu pro- duktami rolno–spożywczymi. Ekonomiści rolnictwa zgodnie podnoszą, iż reorientacja przyszłej polityki rolnej powinna, zwłaszcza w Europie, zmierzać do zdecydowanego wsparcia różnorodności obszarów wiejskich, w ramach którego środki wsparcia mię- dzynarodowego, regionalnego oraz krajowego powinny preferować najbar- dziej różnorodne i uzupełniające się systemy produkcji rolnej, stanowiącej ścisły element różnorodności kulturowej Europy, której nie może zniszczyć konkurencja nastawiona wyłącznie na zysk. 25 dostosowanie UE dostosowanie UE do globalizacji do globalizacji rolnictwa rolnictwa kierunki kierunki dostosowania dostosowania handlu handlu ¿ywności¹ ¿ywności¹ miêdzy WTO a UE miêdzy WTO a UE 2. Unia Europejska wobec globalizacji w rolnictwie oraz wolnego handlu produktami rolno–spo¿ywczymi Wspólnota Europejska nie jest przeciwna rozsądnemu kierunkowi glo- balizacji w rolnictwie w zakresie tworzenia podstaw dla wolnego handlu produktami rolno–spożywczymi, mając zwłaszcza na uwadze dostępność żywności w skali świtowej. Unia Europejska, będąc członkiem wielu między- narodowych organizacji do spraw rolnictwa i wyżywienia w systemie ONZ (zob. rozdział drugi pkt 4 i 4.6.), dała tym tendencjom jednoznaczny wyraz, zwłaszcza w rozporządzeniu Rady (WE) nr 178/2002, w którym stwierdziła, iż „Wspólnota jest znaczącym globalnym nabywcą żywności oraz pasz i w tym kontekście uczestniczy w międzynarodowych umowach handlowych, przy- czynia się do rozwoju międzynarodowych standardów, na których opiera się zasada wolnego handlu bezpiecznymi paszami i bezpieczną zdrową żyw- nością, w sposób niedyskryminujący nikogo, postępując zgodnie z praktyką uczciwego i etycznego handlu” (pkt 23 preambuły). Wyraźnie także wskaza- no, że „konieczne jest stworzenie ogólnych zasad, na podstawie których moż- na handlować żywnością i paszami, oraz celów i zasad dla wniesienia przez Wspólnotę wkładu w rozwój międzynarodowych standardów i umów han- dlowych” (pkt 25 preambuły). Intensywna dyskusja oraz rokowania wokół międzynarodowego han- dlu produktami żywnościowymi (paszami) w skali światowej odbywa się na forum WTO skupiającej 150 państw. Kontynuacja podejmowanych w ramach WTO przedsięwzięć oznacza również prowadzenie negocjacji z UE, jeśli cho- dzi o liberalizację światowego handlu rolno–żywnościowego. Wyrazem tych przedsięwzięć jest trwająca w ramach WTO od 2001 r. runda rozwoju Dauhy (tzw. runda katarska), której celem jest otwarcie ryn- ków m.in. dla produktów rolnych, zmiana zasad WTO dotyczących dumpin- gowych subwencji i regionalnych porozumień w sprawie handlu, złagodzenia formalności na granicach i wzmocnienie szczególnych przepisów w odniesie- niu do krajów rozwijających się. W trwających właśnie negocjacjach istotną przeszkodę w osiągnięciu porozumienia między WTO a UE stanowi różnica stanowisk Wspólnoty oraz Brazylii i Indii w sprawie obniżenia taryf celnych na produkty rolno–spożywcze. Eksporterzy produktów rolnych, także ame- rykańscy, uważają bowiem, że proponowane przez UE kierunki zmian w za- kresie taryf celnych oraz programów wsparcia bezpośredniego dla rolnictwa są nadal niezadowalające w kwestii dalszej liberalizacji handlu w tym sekto- rze gospodarki światowej. Z kolei UE domaga się (zwłaszcza od Brazylii oraz Indii) wiążących postanowień otwarcia rynków. W ramach Wspólnoty trwają również intensywne dyskusje wokół zmian WPR po 2013 r., a nawet już od 2007 r., których największym zwolennikiem jest Wielka Brytania, zaś przeciwnikiem, opowiadającym się za utrzymaniem dotychczasowego protekcjonizmu rolnego — Francja. Brytyjski projekt refor- my WPR i jej dostosowanie do potrzeb światowego rynku rolnego (również w ramach WTO) z 2005 r. przewiduje, że wiarygodna polityka rolna nie powin- 26 na za 10–15 lat zawierać ani jednej ceny gwarantowanej, pomocy w eksporcie oraz subwencji do produkcji czy spożycia. Stawki celne w rolnictwie należy stopniowo dostosowywać do najniższych stawek przyjętych w innych dzia- łach gospodarki. Proponuje się także, ażeby europejskie rolnictwo podlegało europejskim przepisom o konkurencji. Wielka Brytania uważa, że w wyniku proponowanej reformy rolnictwo europejskie może uzyskać większy i efek- tywniejszy udział w handlu światowym. Wyniki dotychczas prowadzonej dyskusji tzw. rundy katarskiej zakoń- czyły się kolejną konferencją w Hongkongu, podczas której w dniu 18 grudnia 2005 r. przyjęto deklarację końcową pozwalającą na kontynuowanie procesu negocjacyjnego w ramach rundy rozwoju Dauhy. Deklaracja ta zawiera trzy istotne postanowienia: 1) zapowiedź zniesienia przez UE subsydiów w ekspor- cie rolnym do 2013 r.; 2) zobowiązanie Unii do uchylenia do 2008 r. ograniczeń celnych i kontyngentowych na 97 towarów państw rozwijających się; 3) zo- bowiązanie USA do zaprzestania dotowania eksportu bawełny. Szczegółowa umowa w tym zakresie powinna być zawarta do dnia 30 kwietnia 2006 r., jed- nakże termin ten nie został utrzymany z uwagi na toczące się nadal rokowa- nia, których termin zakończenia nie został ustalony. Innym skutkiem globalizacji rynków żywnościowych odnoszącym się do UE jest podjęta w listopadzie 2005 r. reforma rynku cukru, najdłużej chronio- nego sektora unijnego rolnictwa, którym to zmianom ostatecznie sprzeciwi- ły się tylko Polska i Grecja. Polska, obok Francji i Niemiec, jest największym w Unii producentem cukru, jednakże wartość subsydiów do cukru w UE wynosi rocznie 1,7 mld euro, zaś cena interwencyjna — 635 euro przy cenie rynkowej 730 euro za tonę. Ostatecznie Komisja Europejska przyjęła, iż cena tony cukru ma zostać do 2009 r. obniżona do 406 euro, co oznacza redukcję o 36 . Mimo zmian przyjmuje się, iż cena cukru na rynku UE będzie nadal wyższa niż na rynkach światowych, gdzie średnia cena tony sięga 170 euro. Odpowiednio również zostanie obniżona do 25,05 euro cena tony buraka cu- krowego. Jednakże do 2014 r. mają być utrzymane kwoty produkcyjne cukru dla poszczególnych krajów. 3. Otwarcie Polski na rynek ¿ywnościowy Wbrew wszelkim obawom, otwarcie unijnych granic od 1 maja 2004 r. nie tylko nie załamało rolnego rynku krajowego, ale wręcz doprowadziło do wzrostu polskiej konkurencyjności w ramach Wspólnoty. Coraz skutecznej dostosowujemy się także do wymagań globalizacyjnych rynku rolno–spo- żywczego. Odpowiadając na istniejące potrzeby, w wyniku zarządzenia nr 100 Prezesa Rady Ministrów z dnia 20 października 2005 r. utworzono Zespół ds. Światowej Organizacji Handlu WTO (M.P. Nr 62, poz. 858) jako organ po- mocniczy Rady Ministrów. Do jego zadań należy: – analizowanie stanu prac w ramach WTO, w tym w szczególności stanu negocjacji nowej rundy wielostronnych negocjacji handlowych WTO, 27 dostosowanie dostosowanie polskiego polskiego rolnictwa do rolnictwa do warunków warunków globalizacji globalizacji zadania agencji zadania agencji p³atniczych p³atniczych w ramach w ramach mechanizmu mechanizmu WPR WPR – opiniowanie propozycji ramowego stanowiska Polski w sprawach prac WTO, w tym stanowiska w sprawie negocjacji nowej rundy wielostron- nych negocjacji handlowych WTO, a także proponowanie zmian w tych stanowiskach, – opiniowanie propozycji stanowisk cząstkowych, uzupełniających wy- żej wskazane stanowiska, także proponowanie zmian w tych stanowi- skach, – wspomaganie pełnomocnika rządu ds. Światowej Organizacji Handlu. Zespół, realizując powyższe zadania, kieruje się „Stanowiskiem Polski w negocjacjach Nowej Rundy Dauhy Światowej Organizacji Handlu”, przy- jętym przez Radę Ministrów oraz stanowiskami cząstkowymi zatwierdzony- mi przez stały Komitet Rady Ministrów, właściwy w sprawach związanych z członkostwem Polski w UE. Przedstawiciel Stałego Przedstawicielstwa RP przy UE odpowiedzialny jest także za problematykę WTO. W ramach rynku Wspólnoty w 2005 r. podwoiło się dodatnie saldo handlu żywnością. Do UE trafia 75 polskiego eksportu żywności. Oprócz wyrobów mięsnych eksportujemy najwięcej przetworów z owoców i warzyw, słodyczy oraz nabiału. Ocenia się, że gdyby nie niskie kwoty produkcyjne przyznane przez Komisję UE, moglibyśmy się stać mlecznym zapleczem Europy. Należy wskazać, iż zarówno ARR, jak i ARiMR, jako działające od 1 maja 2004 r. agencje płatnicze, administrują wybranymi mechanizmami WPR UE. Bezpośrednie stosowanie WPR w ramach rynku krajowego oraz wprowadze- nie programów wsparcia produkcyjnego (bezpośredniego) na rzecz polskiego rolnictwa oznacza, że realizowane programy interwencyjne uruchamiane są w ramach ustawodawstwa UE bądź decyzjami Komisji Europejskiej podej- mowanymi po przeanalizowaniu sytuacji na branżowych rynkach rolnych oraz produkcji (bliższa analiza polskiego rynku żywnościowego działające- go w ramach rynku wspólnotowego jest przedmiotem analizy w rozdziale czwartym). Agencja Rynku Rolnego jako agencja płatnicza: – wydaje decyzje administracyjne umożliwiające producentom rolnym, przedsiębiorcom z branży rolno–spożywczej, w tym podmiotom sku- pującymi przetwórczym oraz importerom i eksporterom, uczestniczenie w mechanizmach WPR, za które jest odpowiedzialna, – kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych wypła- canych uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR, – wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR, – przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych w ramach przyznanych kompetencji, – informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty w odniesieniu do realizowanych przez siebie mechanizmów WPR. 28 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, jako agencja płatni- cza, obejmuje realizację obsługi pomocy finansowej w ramach Wspólnej Po- lityki Rolnej i Rybołówstwa w zakresie: – płatności bezpośrednich do gruntów rolnych, – rynku przetworów owocowych i warzywnych, – rynku owoców i warzyw, – rynku rybnego, – Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich. 4. Organizacje wyspecjalizowane w systemie ONZ do spraw rolnictwa i bezpieczeñstwa ¿ywnościowego 4.1. Organizacja do spraw Wy¿ywienia i Rolnictwa (FAO) Umowa założycielska (konstytucja) FAO została zawarta i weszła w życie 16 października 1945 r. w Quebeku (Kanada). Siedzibą organizacji jest Rzym, zaś biura regionalne ustanowiono w Kairze dla Bliskiego Wschodu, w Akrze dla Afryki, w Bangkoku dla Azji i strefy Pacyfiku, w Santiago dla Ameryki Ła- cińskiej, w Waszyngtonie dla Ameryki Północnej, a w Budapeszcie dla Euro- py Środkowej i Wschodniej. Celem FAO jest: polepszanie wytwarzania, wymiana i dystrybucja pro- duktów rolnictwa, leśnictwa oraz rybołówstwa, podniesienie poziomu wyży- wienia narodów, polepszanie warunków życia ludności wiejskiej, zapewnienie niezbędnego kredytu rolnego, popieranie zawierania porozumień w sprawie międzynarodowego handlu produktami rolnymi, doradztwo i pomoc w zakre- sie rozwoju żywności i rolnictwa, zbieranie i rozpowszechnianie informacji na temat stanu i osiągnięć rolnictwa w państwach członkowskich oraz promowa- nie i rekomendowanie krajowych i międzynarodowych akcji i programów. Podstawowym zakresem działania FAO jest zbieranie oraz opracowywa- nie informacji oraz prowadzenie badań dotyczących produkcji w rolnictwie, handlu i hodowli zwierzęcej, rybołówstwa i leśnictwa, a także dystrybucji i kon- sumpcji surowców oraz produktów. Obecnie głównym zadaniem FAO jest opracowanie programu bezpieczeństwa żywnościowego świata, zapewnienie trwałości programów rozwoju oraz międzynarodowego obrotu żywnością. Z inicjatywy ONZ od 1960 r. FAO realizuje Światowy Program Wyżywie- nia, którego celem jest udzielenie pomocy żywnościowej krajom rozwijającym się oraz krajom dotkniętym klęskami żywiołowymi. Od 1960 r. FAO kieruje również programem Kampania Walki z Głodem, który jest realizowany przez komitety narodowe istniejące w ponad 100 państwach. W 1974 r. FAO doprowadziła do zwołania Światowej Konferencji Żyw- nościowej w Rzymie, w czasie której opracowano program rozwoju produkcji rolnej w krajach rozwijających się oraz uzyskania przez nie wysokiego stopnia 29 powstanie i cele powstanie i cele FAO FAO dzia³alnośæ dzia³alnośæ g³ówne g³ówne programy oraz programy oraz przedsiêwziêcia przedsiêwziêcia samowystarczalności w wyżywieniu ludności. Utworzyła także Światową Radę Żywności, a w 1978 r. Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa. W 1977 r. dzięki FAO wszedł w życie Globalny System Informacji i Wczes- nego Ostrzegania, którego celem jest informowanie i ostrzeganie świata przed niebezpieczeństwem zachwiania równowagi między produkcją i podażą a za- opatrzeniem w żywność w skali świata lub poszczególnych regionów geogra- ficznych. W 1979 r. FAO powołała Światową Konferencję Reform Rolnictwa i Roz- woju Wiejskiego, która podjęła się opracowania propozycji reform w rolni- ctwie krajów rozwijających się (np. tzw. planu akcji na rzecz rozwoju rolni- ctwa afrykańskiego). Pod koniec lat 70. podjęła działania nad opracowaniem Światowego Sy- stemu Bezpieczeństwa Żywnościowego. Program ten polega na tworzeniu w każdym państwie rezerw żywności, które byłyby uruchamiane w wyniku uzgodnień międzynarodowych w razie nieurodzaju lub kształtowania się wy- sokich cen żywności na rynku światowym. Utworzony w 1973 r. Urząd dla Specjalnych Operacji Pomocowych słu- ży walce ze skutkami suszy oraz podejmuje interwencyjną pomoc doraźną. W 1985 r. FAO rozpoczęła realizację tzw. planu akcji na rzecz lasów tropikalnych. Polska, wraz z kilkoma innymi krajami Europy Środkowej i Wschodniej, została zaliczona do państw mających prawo do korzystania z pomocy FAO. Organizacja ta kierowała w naszym kraju kilkoma programami, m.in. bada- niami w zakresie: rybołówstwa w latach 1968–1973, pozostałości pestycydów w żywności (1975–1980), rozwoju drobiarstwa (1970–1975), intensyfikacji ho- dowli roślin i nasiennictwa (1978–1982), pszenżyta (1982–1990), poprawy pro- dukcji i jakości mleka (1983–1987), poprawy systemu kontroli jakości żywności (1993–1995) oraz restrukturyzacji produkcji zwierzęcej (1997–nadal). W zakresie realizacji wspólnotowych celów oraz programów FAO współ- pracuje z następującymi organizacjami: – Światową Organizacją Zdrowia (WHO), – Międzynarodową Agencją Energii Atomowej (IAEA), – Międzynarodowym Funduszem Rozwoju Rolnictwa (IFAD), – Unią Europejską, która jako organizacja międzynarodowa posiada pełne udzia³ Polski udzia³ Polski wspó³praca wspó³praca z innymi z innymi organizacjami organizacjami członkostwo w FAO. 4.2. Uk³ad Ogólny w sprawie Ce³ i Handlu (GATT) — Światowa Organizacja Handlu (WTO) negocjacje negocjacje ITO/GATT ITO/GATT W miejsce nieutworzonej Międzynarodowej Organizacji Handlu (ITO) w dniu 1 stycznia 1948 r. weszło w życie porozumienie o tymczasowym sto- sowaniu GATT, który faktycznie w praktyce pełnił rolę stałej quasi–organiza- cji międzynarodowej. Z punktu widzenia prawnego GATT był jedynie umo- wą międzynarodową. Jego głównym zadaniem było prowadzenie polityki stopniowej liberalizacji handlu przez planową redukcję ceł oraz likwidację 30
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Prawo żywnościowe wspólnotowego rynku rolnego
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: