Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00040 003048 22421868 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Projekty europejskie. Praktyczne aspekty pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych - ebook/pdf
Projekty europejskie. Praktyczne aspekty pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych - ebook/pdf
Autor: , , Liczba stron: 596
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-255-2616-0 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> inne
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

 

•Jak uniknąć dyskwalifikacji projektu ubiegając się o jego dofinansowanie?

• Jak wygląda praktyczne przygotowanie poszczególnych elementów składowych projektów europejskich?

• Jak stosować środki odwoławcze od negatywnego wyniku oceny projektu?

• W jaki sposób uniknąć niedoszacowania lub przeszacowania budżetu projektu?

• Jak należy przygotować projekt, aby uniknąć problemów na etapie jego wdrażania?

• Jak należy wdrażać projekty europejskie, aby nie zwracać dofinansowania?

 

Autorzy krok po kroku prowadzą Czytelnika po meandrach związanych z przygotowaniem i realizacją projektów europejskich. Analizują poszczególne obszary, począwszy od etapu wstępnego, czyli przygotowania projektu, aż do jego rozliczenia, kontroli i audytu. W publikacji omówiono metodologię przygotowania projektu zgodnie z metodą zarządzania cyklem projektu, zawarto wskazówki, jak przygotować wniosek o dofinansowanie, biznesplan, studium wykonalności czy dokonać oceny oddziaływania projektu na środowisko. W książce wyjaśniono także niejednoznaczne zasady dotyczące pomocy publicznej w realizacji projektów europejskich.

Recenzowane dzieło stanowi nie tylko swego rodzaju instruktaż wzorcowego postępowania w pozyskiwaniu dotacji unijnych dla potencjalnych beneficjentów, ale również podejmuje tematy stanowiące obszary problemowe w praktyce wdrażania projektów europejskich czy nawet programów operacyjnych. Książka skłania do refleksji, czy krajowe zasady wdrażania projektów są optymalne, a nawet dalej, czy nie zachodzi konieczność wprowadzenia stosownych zmian. Ponadto przełożenie wspólnotowych i krajowych zasad wdrażania projektów europejskich na praktyczne przykłady stanowi o wyjątkowej jakości recenzowanej pozycji.

Prof. dr hab. Stanisław Miklaszewski

Kierownik Katedry Międzynarodowych Stosunków Gospodarczych na Uniwersytecie Ekonomicznym w Krakowie

Autorzy z powodzeniem pogodzili w jednej publikacji wymogi praktyczności i naukowości. Liczne przykłady obrazujące omawianą materię bezsprzecznie tego dowodzą. Dodatkowo autorzy podjęli się trudnej analizy uregulowań wspólnotowych w danej materii po to, aby pokazać ich zastosowanie w wymiarze krajowym. Nie pomijają przy tym również kwestii będących przedmiotem kontrowersyjnych interpretacji, a zajmując własne stanowisko, uzasadniają je wykorzystując w pełni naukowe instrumentarium.

Prof. dr hab. Marek Chmaj

Kierownik Katedry Prawa Konstytucyjnego na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Kolegom Profesorom Andrzejowi Mani i Markowi Bankowiczowi po 30 latach nadal z rewerencjà i przyjaênià. Projekty europejskie Praktyczne aspekty pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych Jan Wiktor Tkaczyƒski Marek Âwistak El˝bieta Sztorc Warszawa 2011 Wydawca: Anna Chojnacka Projekt okładki i stron tytułowych: Grażyna Faltyn Ilustracje na okładce: © iStockphoto.com/Patryk Galka Head: © iStockphoto.com/pavlen Money Puzzle-Euro: © iStockphoto.com/alexsl Recenzenci: Prof. dr hab. Marek Chmaj Prof. dr hab. Stanisław Miklaszewski Seria: Unia Europejska © Wydawnictwo C.H. Beck 2011 Wydawnictwo C.H. Beck Sp. z o.o., ul. Bonifraterska 17 00-203 Warszawa, tel. (22) 33 77 600 Skład i łamanie: IDENTIA Druk i oprawa: Totem, Inowrocław ISBN 978-83-255-2615-3 ISBN e-book 978-83-255-2616-0 Spis tre(cid:258)ci Wykaz skrótów .......................................................................................................... Rozdział 1. Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania .................. 1.1. Operacjonizacja pojęcia projektu .................................................................... 1.2. Projekt i jego elementy składowe ................................................................... 1.3. Elementy planowania projektu ....................................................................... 1.4. Pojęcie zarządzania projektem........................................................................ 1.5. Projekty europejskie ....................................................................................... Rozdział 2. Planowanie projektu – od pomysłu do projektu .................................. 2.1. Cykl życia projektu – metoda zarządzania cyklem projektu ........................... 2.1.1. Faza programowania ............................................................................ 2.1.2. Faza identyfikacji .................................................................................. 2.1.3. Faza formułowania ............................................................................... 2.1.4. Faza finansowania, wdrożenia i ewaluacji ............................................ 2.2. Narzędzia metody zarządzania cyklem projektu ............................................. 2.2.1. Analiza interesariuszy ........................................................................... 2.2.2. Potrzeba realizacji projektu – drzewo problemów ................................ 2.2.3. Czemu służą projekty? Drzewo celów .................................................. 2.2.4. Analiza strategii ................................................................................... 2.2.5. Matryca logiczna .................................................................................. 2.2.6. Formułowanie działań .......................................................................... 2.2.7. Harmonogram realizacji ....................................................................... IX 1 3 5 11 15 18 23 24 29 29 30 31 36 36 41 52 58 61 75 81 Rozdział 3. Finansowanie projektu – od projektu do realizacji finansowej .......... 103 3.1. Metody szacowania budżetu projektu............................................................. 104 3.1.1. Budżet projektu .................................................................................... 104 3.1.2. Ogólne zasady w zakresie szacowania kosztów projektu ...................... 105 3.1.3. Metody szacowania kosztów ................................................................ 107 3.1.4. Znaczenie właściwego szacowania kosztów dla powodzenia projektu europejskiego ......................................................................... 113 V Spis treści 3.2. Budżetowanie kosztów projektu (budżet zadaniowy) .................................... 115 3.2.1. Koszty w projekcie ................................................................................ 115 3.2.2. Przygotowanie budżetu ........................................................................ 116 3.2.3. Budżet zadaniowy ................................................................................ 120 3.2.4. Koszty bezpośrednie i pośrednie w projekcie ........................................ 127 3.3. Zarządzanie finansowe projektem .................................................................. 129 3.3.1. Zarządzanie finansowe projektem i jego rola ....................................... 130 3.3.2. Montaż finansowy ................................................................................ 132 3.3.3. Zaliczka czy refundacja kosztów? ......................................................... 136 3.3.4. System przepływów środków przeznaczonych na dofinansowanie projektów w ramach programów operacyjnych .................................... 140 3.3.5. Prawo zamówień publicznych oraz zasada konkurencyjności ............... 145 3.3.6. Zakaz podwójnego finansowania ......................................................... 147 3.3.7. Różnice kursowe ................................................................................... 148 3.4. Kontrola zarządzania finansowego ................................................................. 149 3.4.1. Kontrola realizacji budżetu ................................................................... 150 3.4.2. Monitorowanie finansowe .................................................................... 151 3.4.3. Zmiany w budżecie projektu ................................................................ 155 3.5. Typy wydatków i ich kwalifikowalność w ramach perspektywy finansowej 2007–2013 ..................................................................................................... 158 3.5.1. Kwalifikowalność – pojęcie, warunki .................................................... 158 3.5.2. Zasady kwalifikowalności wydatków .................................................... 160 3.5.3. Wydatki kwalifikowalne i niekwalifikowalne z podziałem na typy ....... 162 3.6. Budżetowanie projektów miękkiego i inwestycyjnego .................................... 177 Rozdział 4. Formalne elementy składowe projektu ................................................ 185 4.1. Fiszka projektowa ........................................................................................... 186 4.2. Wniosek o dofinansowanie ............................................................................. 191 4.2.1. Nabór wniosków oraz ogólne informacje o formie wniosku o dofinansowanie ................................................................................. 193 4.2.2. Informacje wymagane we wniosku o dofinansowanie .......................... 195 4.2.3. Elementy wniosku o dofinansowanie projektu miękkiego oraz projektu inwestycyjnego ............................................................... 205 4.3. Załączniki – biznesplan, studium wykonalności, ocena oddziaływania na środowisko ................................................................................................. 212 4.3.1. Biznesplan ............................................................................................ 213 4.3.2. Studium wykonalności ......................................................................... 221 4.3.3. Ocena oddziaływania na środowisko .................................................... 231 4.4. Umowa partnerska (porozumienie) ................................................................ 249 4.4.1. Partnerstwo projektowe ........................................................................ 249 4.4.2. Wybór partnera .................................................................................... 253 4.4.3. Rola oraz zakres przedmiotowy umowy partnerskiej (porozumienia) .... 257 4.4.4. Lider partnerstwa ................................................................................. 261 4.5. Promocja projektu .......................................................................................... 263 4.5.1. Zakres obowiązków informacyjnych i promocyjnych ............................ 264 4.5.2. Obowiązek oznaczania projektów ........................................................ 267 VI Spis treści 4.5.3. Narzędzia i metody promocji ................................................................ 273 4.5.4. Upowszechnianie oraz mainstreaming w projektach innowacyjnych PO KL ........................................................................... 282 4.6. Odwołanie od negatywnego wyniku oceny projektu ...................................... 284 Rozdział 5. Od oceny do ewaluacji projektów ........................................................ 311 5.1. Ocena projektów europejskich ........................................................................ 312 5.2. Kryteria oceny i ich znaczenie ........................................................................ 314 5.2.1. Kryteria horyzontalne ........................................................................... 315 5.2.2. Kryteria formalne ................................................................................. 321 5.2.3. Kryteria merytoryczne .......................................................................... 324 5.3. Metody analizy danych w kontekście oceny projektów europejskich .............. 329 5.4. Ewaluacja, definicja, znaczenie ...................................................................... 333 5.5. Rodzaje ewaluacji ........................................................................................... 337 Rozdział 6. Wdrażanie projektów – od podpisania umowy do rozliczenia ........... 341 6.1. Umowa o dofinansowanie realizacji projektu ................................................. 342 6.1.1. Kwestie, jakie reguluje umowa o dofinansowanie projektu .................. 343 6.1.2. Załączniki do umowy ........................................................................... 346 6.2. Aspekty organizacyjne (kierownik zespołu, budowanie zespołu projektowego) ................................................................................................ 348 6.2.1. Kierownik zespołu ................................................................................ 349 6.2.2. Struktura organizacyjna ....................................................................... 351 6.2.3. Budowanie zespołu projektowego ........................................................ 353 6.2.4. Rozwój zespołu projektowego .............................................................. 358 6.3. Zarządzanie ryzykiem ..................................................................................... 363 6.3.1. Źródła i rodzaje ryzyka w projekcie ...................................................... 363 6.3.2. Zarządzanie ryzykiem w projekcie ....................................................... 367 6.3.3. Ryzyko w projekcie europejskim ........................................................... 372 6.4. Zarządzanie zmianą (zmiany w projekcie) ..................................................... 374 6.4.1. Przyczyny zmian w projekcie ................................................................ 374 6.4.2. Rola kierownika projektu we wprowadzaniu zmiany ........................... 376 6.4.3. Zarządzanie zmianą ............................................................................. 377 6.4.4. Zmiany w projekcie europejskim .......................................................... 379 6.5. Monitoring...................................................................................................... 385 6.5.1. Cele i korzyści z monitoringu ............................................................... 385 6.5.2. Wskaźniki monitorowania .................................................................... 388 6.5.3. Narzędzia monitorowania .................................................................... 390 6.6. Rozliczanie rzeczowe i finansowe ................................................................... 395 6.6.1. Wniosek beneficjenta o płatność – ogólne informacje .......................... 396 6.6.2. Obowiązek prowadzenia wyodrębnionej ewidencji księgowej dla projektów realizowanych w ramach funduszy strukturalnych oraz Funduszu Spójności w okresie programowania 2007–2013 .......... 397 6.6.3. Sprawozdawczość rzeczowa ................................................................. 399 6.6.4. Sprawozdawczość finansowa ............................................................... 404 6.7. Kontrola i audyt .............................................................................................. 420 VII Spis treści Rozdział 7. Wspólnotowe zasady dotyczące pomocy publicznej a realizacja projektów europejskich ........................................................................ 435 7.1. Definicja pomocy publicznej ........................................................................... 436 7.2. Klasyfikacja rodzajów pomocy publicznej ....................................................... 443 7.3. Definicja małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) ........................................ 447 7.3.1. Kryteria konstrukcyjne definicji MŚP .................................................... 448 7.3.2. Kryterium niezależności ....................................................................... 451 7.3.3. Kryterium pułapu zatrudnienia ............................................................ 462 7.4. Wspólne zasady dotyczące pomocy publicznej ............................................... 473 7.4.1. Efekt zachęty ........................................................................................ 473 7.4.2. Kumulacja pomocy publicznej .............................................................. 479 7.4.3. Przejrzystość pomocy ........................................................................... 482 7.5. Warunki dopuszczalności wybranych typów pomocy publicznej .................... 484 7.5.1. Pomoc regionalna ................................................................................. 485 7.5.2. Pomoc de minimis ................................................................................. 493 Aneks ........................................................................................................................ 501 Wzór protestu/odwołania ..................................................................................... 501 Wzór protestu ........................................................................................................ 503 Wzór odwołania .................................................................................................... 505 Wzór skargi ........................................................................................................... 507 Opis faktury........................................................................................................... 509 Umowa partnerska (porozumienie) ....................................................................... 511 Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 29 marca 2010 r. (poz. 312) ....... 527 Załącznik do formularza informacji przedstawianych przez wnioskodawcę .......... 538 Załącznik do rozporządzenia Rady Ministrów z 29 marca 2010 roku (poz. 311) ..... 543 Załącznik do formularza informacji przedstawianych przy ubieganiu się o pomoc de minimis ............................................................................................... 550 Bibliografia ............................................................................................................... 555 Spis tabel .................................................................................................................. 573 Spis rysunków .......................................................................................................... 575 O autorach ................................................................................................................ 577 Indeks rzeczowy ....................................................................................................... 579 VIII Wykaz skrótów 7. PR ................................. 7. (Siódmy) Program Ramowy CPM .................................. Critical Path Method DIN ................................... Deutsche Industrie Norm Dz.U. RP ............................ Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej Dz.U. UE ............................ Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej EFRR ................................. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego EFS .................................... Europejski Fundusz Społeczny EFTA ................................. Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu EWT .................................. Europejska Współpraca Terytorialna FS ...................................... Fundusz Spójności GWA ................................. Generator Wniosków Aplikacyjnych GWP .................................. Generator Wniosków Płatniczych IOK ................................... Instytucja Organizująca Konkurs IP ...................................... Instytucja Pośrednicząca IP2 .................................... Instytucja Pośrednicząca II stopnia IW ..................................... Instytucja Wdrażająca IZ ...................................... Instytucja Zarządzająca KE ..................................... Komisja Europejska KSI .................................... Krajowy System Informatyczny SIMIK 2007-2013 LSI..................................... Lokalny System Informatyczny MRPO ............................... Małopolski Regionalny Program Operacyjny MŚP .................................. Małe i średnie przedsiębiorstwa NFOŚ ................................ Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska OECD ................................ Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju OOŚ .................................. Ocena Oddziaływania na Środowisko PCM .................................. Project Cycle Management PE ..................................... Parlament Europejski PERT ................................. Program Evaluation and Review Technique PKB ................................... Produkt Krajowy Brutto IX Wykaz skrótów PO .................................... Program Operacyjny PO IG ................................ Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka PO IŚ ................................. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko PO KL ................................ Program Operacyjny Kapitał Ludzki PO RPW ............................ Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej RDOŚ ............................... Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska RPI .................................... Regionalna Pomoc Inwestycyjna RPO .................................. Regionalny Program Operacyjny s.a. .................................... spółka akcyjna s.c...................................... spółka cywilna s.j. ..................................... spółka jawna SIWZ ................................ Specyfi kacja Istotnych Warunków Zamówienia SN ..................................... Sąd Najwyższy Sp. z o.o. ........................... Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością TS UE ................................ Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TWE .................................. Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską UE ..................................... Unia Europejska vs. ..................................... versus ZCP ................................... Zarządzanie Cyklem Projektu ZOPP ................................. Zielorientierte Projektplanung ZUS ................................... Zakład Ubezpieczeń Społecznych X Rozdział 1 Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania Lista wyzwań stojących przed Polską może przytłaczać swoim ciężarem. Wy- mieńmy dla przykładu tylko najważniejsze z nich, czyli utrzymanie tzw. critical national infrastructure, a więc infrastruktury w dziedzinie edukacji, energetyki, komunikacji oraz kultury jako niezbędnych zarówno dla przetrwania kraju, jak i dla rozwoju społeczno-gospodarczego. Zmniejszenie strategicznego dla przy- szłości Polski dystansu w sferze technologii i nauki, bez wątpienia dzielącego nas od wysoko rozwiniętych państw świata, wymaga nie tylko profesjonalne- go państwa i skutecznej władzy, ale i zaradnych obywateli-projektodawców. Że jest to palący problem, dowodzi najlepiej niezadowalający stopień absorpcji przez nasz kraj funduszy unijnych, wynoszący w roku 2010 niewiele ponad 58 przyznanej nam puli środków wspólnotowych1. Nie inaczej jest z efektywnością państwa. Monitoring prowadzony w ramach programu „Sprawne państwo” po- kazuje, że w latach 2005–2009 projektowanie legislacyjne znalazło jedynie nie- wielkie odbicie w faktycznej działalności rządu, bo zaledwie w ⅓ działań2. Obserwacja samych tylko zmian w prawodawstwie pokazuje przy tym do- wodnie, że w całym okresie transformacji ustrojowej działania na rzecz lepszych rozwiązań prawno-instytucjonalnych sprowadzały się w zasadzie do eliminowa- nia wadliwych uregulowań, zamiast do zmiany mechanizmów, których te ure- gulowania były rezultatem. Niepokojącym zjawiskiem jest przy tym niezdolność państwa do projektowania długookresowych strategii rozwojowych, a nade 1 Absorpcja jest tu rozumiana jako procent zakontraktowanych środków w ramach perspektywy 2007–2013. Dane pochodzą z witryny internetowej: http://www.mrr.gov.pl/fundusze/fundusze_euro- pejskie/wykorzystanie_funduszy/sprawozdania_tygodniowe/Documents/KSInfo_31_12_2010.pdf 2 Por. Radosław Zubek et al, Barometr legislacyjny, http://www.ey.com/PL/pl/Industries/Govern- ment---Public-Sector/Raport-Barometr-legislacyjny-3 1 Rozdział 1. Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania wszystko – do ich skutecznej realizacji. Przeprowadzone badanie3 pokazuje, iż tylko 37 obowiązujących na koniec stycznia 2008 roku strategii rządowych zakładało prowadzenie monitoringu z ich wykonania. Sytuacja poprawiła się wprawdzie po wejściu Polski do Unii Europejskiej, ale nawet teraz monitorowa- nie wielu „strategii unijnych” nie jest prowadzone w sposób ani skoordynowany, ani rzetelny (brak jest m.in. publikacji bieżących wskaźników realizacji strategii lub ich lista jest niepełna). Tymczasem – i trudno nie zgodzić się z konkluzją au- torów przywołanego raportu – niezdolność państwa do projektowania, formu- łowania i wdrażania długookresowej wizji rozwojowej może prowadzić do obni- żenia konkurencyjności polskiej gospodarki. Głębsze zastanowienie się nad przedstawionym paradoksem prowadzi do wniosku, że są ludzie, którzy w działaniu uznają tylko żniwo – nawożenie, orka i siew są według nich najwidoczniej niepotrzebne. Tymczasem nie da się ukryć, że w każdej dziedzinie myśli ludzkiej, zwłaszcza tam, gdzie się coś two- rzy, trzeba mieć choć trochę wyobraźni. Aktywność wymaga jej o wiele więcej, niż się ludziom zdaje, gdyż oznacza nie tylko sztukę działania, ale i właśnie – projektowania. Warto sobie uzmysłowić, że jeżeli Wschód budował fundamen- ty swojej kultury na bezwzględnym podporządkowaniu człowieka sile wyższej, nadprzyrodzonej, to na Zachodzie przeciwnie – człowiek polegał na inwencji własnej, pozwalającej na szeroko rozumianą twórczość. Za takim podejściem kryło się przekonanie o możliwości poprawiania warunków bytowych za pomo- cą rozumu. Ta bowiem cywilizacja, która nie zadaje pytań, która wyrzuca poza nawias cały – wyrażający się pytaniami – świat niepokoju, krytycyzmu, poszu- kiwań, a wreszcie projektowania jest cywilizacją sparaliżowaną, nieruchomą, stojącą w miejscu. Trudno zatem w polskich realiach nie odwołać się do doświadczeń innych państw w Europie, które pokazują w sposób zaspokajający naszą ciekawość, że o sukcesie planowania decyduje przede wszystkim staranne planowanie oraz równie dokładne programowanie legislacji. W praktyce brytyjskiej dla przykła- du, tak samo zresztą jak w węgierskiej, motywacją sprawnego zarządzania jest powiązanie programowania z kalendarzem prac parlamentu. Właściwe plano- wanie zwiększa w tym wypadku szansę terminowego wykonania resortowych zamierzeń. Formuła duńska przewiduje natomiast sprzężenie programowania legislacyjnego z rocznym cyklem budżetowym; porządne projektowanie zamie- rzeń legislacyjnych gwarantuje mocną pozycję resortów w negocjacjach budże- towych z Ministerstwem Finansów. W praktyce niemieckiej i estońskiej program 3 Por. Jerzy Wilkin et al, Badanie dotyczące stworzenia systemu wskaźników dla oceny realizacji zasady good governance w Polsce (Raport końcowy), Warszawa, lipiec 2008, s. 140. 2 1.1. Operacjonizacja pojęcia projektu legislacyjny zawiera kilka-, kilkanaście najważniejszych projektów politycznych rządu, publicznie ogłaszanych przez premiera. Ich terminowe urzeczywistnienie uwiarygodnia następnie cały gabinet. Nie wymaga zatem wielkiej spostrzegawczości odkrycie, że w polskim mode- lu ustrojowym wyliczonych elementów brak. Niska skuteczność w działaniu nie pociąga żadnych konsekwencji – ani parlamentarnych, ani fi nansowych, ani poli- tycznych. Stąd nie zaskakuje, że machinie rządowej brakuje motywacji do syste- matycznego planowania i dokładnego programowania legislacji4, warunku sine qua non sprawnego zarządzania. Że wreszcie, wcale pokaźna suma środków fi - nansowych Unii Europejskiej w łącznej kwocie 67,3 mld euro5, alokowana dla naszego kraju w kolejnych latach perspektywy fi nansowej 2007–2013, nadal nie jest w stopniu zadowalającym wykorzystywana. 1.1. Operacjonizacja pojęcia projektu Definicja słownikowa operacjonizmu nie pozostawia żadnych wątpliwości, że jest to ten kierunek w fi lozofi i i metodologii nauk, według którego terminy i pojęcia naukowe mają sens empiryczny jedynie wtedy, kiedy można je trafnie zdefi niować przez podanie opisu operacji określających ich zastosowanie. Rozu- mieć zatem operacjonizację jako procedurę znaczy wyjaśniać sens danego termi- nu albo wyrażenia tegoż za pomocą wskazania operacji prowadzących do jego utworzenia. Współcześnie sens operacjonizmu daje się sprowadzić do formuły, wedle któ- rej terminy i wyrażenia mają znaczenie empiryczne o tyle, o ile znana jest meto- da rozstrzygania o dowolnym przedmiocie, czy jest on desygnatem określonego terminu (względnie dowodzenia za pomocą obserwacji), czy dane wyrażenie jest prawdziwe. Tak przyjęta metodologia pozwala ująć zdefi niowanie projektu w następujące ramy (etapy):  opracowanie defi nicji operacyjnej projektu przez wskazanie metod i for- muł pomiaru określonych cech,  empiryczne potwierdzenie istnienia wyróżnionych cech/własności/właści- wości charakterystycznych dla desygnatów należących do zakresu przedmioto- wego projektu, 4 Por. Michał Boni / Radosław Zubek, Jak zaplanować zmiany w prawie, http://www.rp.pl/artykul/ 340497.html?print=tak 5 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/WstepDoFunduszyEuropejskich/Strony/NSS.aspx 3 Rozdział 1. Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania  zweryfi kowanie lub sfalsyfi kowanie twierdzeń bądź hipotez w procesie ich sprawdzania,  potwierdzenie lub odrzucenie danych wyjściowych i tym samym – osta- tecznie określenie stopnia ich ścisłości i rzetelności6. Uściślenie samej tylko metodologii operacjonizacji pomniejsza zatem ryzyko przeoczenia błędów, które mogą się pojawić w trakcie projektowania. Dzięki bo- wiem właściwemu sprecyzowaniu (zdefi niowaniu) istoty projektu uzyskuje się nie tylko pożądany poziom jego funkcjonalności, ale i w ramach procedury ope- racjonizacji lepsze zaplanowanie prac projektowych. Nie zwalnia to jednak z po- czynienia tutaj uwagi porządkującej, tej mianowicie, że zdefi niowanie projektu zawiera w sobie i różny stopień ścisłości, i różne aspekty wdrożenia. Przyjąwszy za punkt wyjścia rozumienie defi niowania projektu jako nie tylko objaśnienia jego istoty i celu, ale również jako oznaczenia treści tematu projektu i zakresu przedsięwzięcia, przyjdzie uznać, że jest to czynność polegająca przede wszystkim na ustaleniu znaczenia (sensu) problemu projektowego. Na tym duk- cie interpretacyjnym pozostają i Jason Charvat, i Dennis Lock. O ile jednak ten pierwszy przy defi niowaniu projektu kładzie nacisk zaledwie na przegląd za- kresu zamierzenia projektowego, ocenę stanu faktycznego oraz studium jego wykonalności7, o tyle drugi z autorów ujmuje defi niowanie projektu dalece sze- rzej. Znajdujemy u niego i przygotowanie specyfi ki kontraktu/zlecenia klienta, i określenie zakresu projektu z wykorzystaniem listy kontrolnej, i przygotowanie przez wykonawcę wstępnej specyfi kacji, i opracowanie specyfi kacji szczegóło- wej, i wreszcie sporządzenie studium wykonalności8. Propozycja Adama Stabryły zdaje się łączyć wymienione cechy w sposób na- der przejrzysty. Przez definiowanie projektu rozumie on czynność złożoną z trzech etapów: 1) interpretacji tematu projektu pojmowanej jako określenie ścisłego sensu defi niowania projektu, 2) zdefi niowania zakresu przedmiotowego (rzeczowego) projektu oraz 3) określenia zakresu funkcjonalnego projektu9. Pierwszy etap wymaga wpierw określenia celu projektu, wyjaśnienia pomy- słu i problemu projektowego, a wreszcie przywołania i objaśnienia słów kluczo- wych, niezbędnych do zrozumienia przedmiotowej problematyki. W dalszej ko- 6 Por. Adam Stabryła, Zarządzanie projektami ekonomicznymi i organizacyjnymi, Warszawa 2006, s. 54–55. 7 Por. Jason Charvat, Project Management Methodologies, Hoboken N.J. 2003, s. 5. 8 Por. Dennis Lock, Podstawy zarządzania projektami, Warszawa 2009, s. 25–41. 9 Por. Adam Stabryła, Zarządzanie projektami…, op.cit., s. 53–54. 4 1.2. Projekt i jego elementy składowe lejności istotne jest omówienie stosowanej terminologii, przy zwróceniu uwagi na podobieństwa i różnice między poszczególnymi koncepcjami metodologicz- nymi. Na etap drugi składa się z jednej strony klasyfi kacja badanego systemu, tj. wyróżnienie określonych kategorii systematyzujących, z drugiej zaś wska- zanie desygnatów, które odpowiadają określonym kategoriom. Z trzecim eta- pem wiąże się nieodłącznie wskazanie na specyfi czne zadania projektowe, jakie zostaną podjęte w związku z wyróżnionymi obiektami badawczymi. Koniecz- na jest tutaj uwaga, że wspomniane zadania wiążą obiekty badawcze z określo- nymi funkcjami. Stąd dla przykładu zadaniami projektowymi są najrozmaitsze przedsięwzięcia inwestycyjne lub organizacyjne, gdy tymczasem do przykłado- wych funkcji zalicza się identyfi kację stanu faktycznego, analizę przyczynową, badania historyczno-porównawcze (komparatystyka), ocenę efektywności czy projektowanie procedur koordynacyjnych10. 1.2. Projekt i jego elementy składowe Powyższy przegląd metodologiczny daje dobre przygotowanie do zajęcia się sa- mym pojęciem projektu, jego typologią, a wreszcie odróżniającymi go cecha- mi specyfi cznymi. Łaciński źródłosłów proiectus oddaje treść defi nicyjną pojęcia projektu jako czegoś, co jest ‘wysunięte do przodu’. Termin ten można zatem z powodzeniem wyłożyć, nie pretendując wszakże do wyczerpania tematu, jako przedstawienie opisu rozwiązania określonego problemu, które ma zostać dopie- ro wykonane. Ponieważ wykonanie w projekcie nie jest obojętne, toteż zwraca się tutaj uwagę na te wymiary (cechy), które odróżniają projekt od przykładowo codziennego działania niepodlegającego określonym mechanizmom planistycz- nym bądź koordynacyjnym (tab. 1.1). W literaturze przedmiotu panuje co praw- da zgodność poglądów w kwestii rozumienia pojęcia projektu, aczkolwiek wciąż jeszcze występują w defi nicjach różnice terminologiczne. Odwołajmy się przy- kładowo do kilku z nich, aby lepiej uwypuklić dzielące je elementy defi nicyjne. I tak, u Roberta K. Wysockiego i Rudda McGary’ego czytamy, że projekt oznacza „sekwencję niepowtarzalnych, złożonych i związanych ze sobą zadań, mających wspólny cel, przeznaczonych do wykonania w określonym czasie, bez przekra- czania ustalonego terminu, zgodnie z założonymi wymaganiami”11. W podob- nym duchu przedstawia problem także J. Davidson Frame, który konstruuje pojęcie projektu za pomocą następujących wyróżników: zorientowania na cel, 10 Ibidem. 11 Robert K. Wysocki / Rudd McGary, Efektywne zarządzanie projektami, Gliwice 2005, s. 47. 5 Rozdział 1. Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania Tabela 1.1. Projekt a codzienne działanie Wyszczególnione cechy Projekt Codzienne działanie Czas Cel Proces Natura Metodyczne działanie czasowe ze (cid:258)ci(cid:258)le zdefi niowanym początkiem i końcem Działanie permanentne bez okre(cid:258)lo- nej daty zakończenia Wprowadzenie zmiany za pomocą osiągnięcia okre(cid:258)lonego, jedynego w swoim rodzaju rezultatu projektu Generowanie identycznych rezul- tatów bąd(cid:283) rezultatów okre(cid:258)lonego rodzaju; rezultaty standardowe Jednorazowy, wykorzystujący (cid:258)rod- ki czasowo Ciągle trwający, wykorzystujący (cid:258)rodki w sposób ciągły Unikatowa, czasowa oraz przej(cid:258)ciowa Kontynuowana i powtarzalna Źródło: opracowanie własne na podstawie: Phil Baguley, Project Management, London 2008, s. 10. koordynacji w podejmowaniu powiązanych ze sobą działań, wskazania początku i końca projektowanego przedsięwzięcia oraz jego wyjątkowości12. Nie inaczej widzi projekt Harold Kerzner, dodając jedynie do wymienionych wyznaczników wymagane zasoby oraz koszty i poziom wykonania13. Przykłady piśmiennictwa anglosaskiego warto uzupełnić o interpretację po- jęcia projektu w niemieckiej literaturze fachowej. Najprostszą defi nicję przedsta- wiają Gerold Patzak i Günter Rattay, według których projektami są komplekso- we przedsięwzięcia ograniczone czasowo14. U Hansa D. Litkego inkryminowany termin wyznaczają takie oto wyróżniki: pojedyncze przedsięwzięcia o ustalonym początku i końcu, nowatorskie i pełne ryzyka, kompleksowe, tzn. obejmujące albo wiele podmiotów (wielu uczestników) z różnych dziedzin, albo tworzące nową strukturę organizacyjną, a wreszcie – w trakcie trwania projektu – pod- legające zmieniającym się potrzebom organizacyjnym o wielkim znaczeniu dla samego przedsięwzięcia (lub państwa), i z tego powodu silnie uwarunkowa- ne czasowo15. Lakoniczną, lecz logicznie spójną defi nicję projektu znajdujemy u Manfreda Burghardta16. Nie byłaby ona być może aż tak godna naszej uwa- 12 Por. J. Davidson Frame, Zarządzanie projektami w organizacjach, Warszawa 2001, s. 2. Zbliżone do niego podejście prezentuje Phil Baguley, wskazując, iż jest to sekwencja powiązanych ze sobą działań, przeprowadzanych w określonym przedziale czasowym podporządkowanych ściśle unikatowemu, jasno zdefi niowanemu celowi. Por. Phil Baguley, Project Management, op.cit., s. 12. 13 Por. Harold Kerzner, Project management. A systems approach to planning, scheduling, and control- ling, Hoboken N.J. 2009, s. 3 i nast. 14 Por. Gerold Patzak / Günter Rattay, Projektmanagement, Wien 2009, s. 20. 15 Por. Hans-D. Litke, Projektmanagement, München 2007, s. 19. 16 Por. Manfred Burghardt, Projektmanagement, Berlin-München 2008, s. 22. 6 1.2. Projekt i jego elementy składowe gi, gdyby nie fakt, że jest jedynie przeformułowaniem defi nicji określonej przez Deutsche Industrie Norm (DIN)17. To pozwala ostatecznie przedstawić, w formie tabelarycznej, zestawienie cech projektu według niemieckiej normy przemysło- wej oraz innych cech, wspólnych dla podanych wyżej defi nicji (tab. 1.2). Tabela 1.2. Cechy projektu według niemieckiej normy przemysłowej DIN 69 901 Cechy projektu według DIN 69 901 Inne cechy  Zachodzenie wyjątkowych warunków/okoliczno(cid:258)ci  Jasno okre(cid:258)lony cel (lub cele)  Czasowo ograniczone ramy, tzn. okre(cid:258)lony początek  Występowanie ograniczeń m.in. natury fi nansowej i koniec i kadrowej  Odró(cid:285)nienie w stosunku do innych przedsięwzięć  Istnienie specyfi cznej organizacji projektowej  Kompleksowo(cid:258)ć  Interdyscyplinarno(cid:258)ć  Praca zespołowa  Ró(cid:285)norodno(cid:258)ć rozwiązań  Szczególne znaczenie  Ryzyko  Nowatorstwo  Unikatowo(cid:258)ć Polscy autorzy, których przegląd stanowisk uznajemy tutaj również za nie- zbędny, nie ograniczają swoich defi nicji do cech już wyliczonych. Emil Bukłaha zwraca uwagę w swojej propozycji analizowanego terminu na wnoszenie za po- średnictwem projektu wartości dodanej18. Przyjmując zaś, że projekt jest zapla- nowanym i zorganizowanym działaniem, podczas którego stan zastany (począt- kowy) zmienia się w stan oczekiwany, zgodnie z wyznaczonym celem, Adrian Guranowski podkreśla, iż stan oczekiwany to inaczej rezultat projektu, najczę- ściej określony mierzalnym wskaźnikiem19. System monitorowania i ewaluacji projektu jest ważnym elementem defi nicji projektu dla Bartosza Gruczy20. Na- tomiast Marek Pawlak wskazuje, że projekty mogą być realizowane także przez różne podmioty na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego lub przez osoby fi zyczne21. Przedstawione defi nicje łączy eksponowanie w nich elementu unikatowości (niepowtarzalności, wyjątkowości) i traktowanie projektu jako zadania indywi- dualnego (jednorazowego). Tymczasem nie sposób odmówić racji argumentacji Adama Stabryły, iż w rzeczywistości znakomita większość projektów ma cha- 17 Por. niemiecką normę przemysłową DIN 69 901, http://www.ibim.de/projekt/1–2.htm 18 Por. Emil Bukłaha, Inicjowanie, defi niowanie i planowanie projektu, [w:] Michał Szwabe (red.), Zarządzanie projektami współfi nansowanymi z funduszy publicznych, Kraków 2007, s. 16. 19 Por. Adrian Guranowski, Planowanie i przygotowanie projektu, [w:] Marek Dylewski et al, Zarządza- nie fi nansami projektu europejskiego, Warszawa 2009, s. 58. 20 Por. Bartosz Grucza, Podstawowe pojęcia i zasady zarządzania projektami europejskimi, [w:] Michał Trocki / Bartosz Grucza (red.), Zarządzanie projektem europejskim, Warszawa 2007, s. 13. 21 Por. Marek Pawlak, Zarządzanie projektami, Warszawa 2006, s. 17. 7 Rozdział 1. Projekt i jego cechy – o potrzebie i istocie projektowania rakter typowy i powtarzalny, nawet jeśli mają one cechy, które mogą nadać – i najczęściej nadają – projektom określoną specyfi kę i znamiona oryginalności. Dla każdego bowiem rodzaju przedsięwzięcia, niezależnie od jego rozmiaru, ko- nieczne jest przygotowanie zarówno koncepcji modelowej, jak i wstępnego oraz szczegółowego projektu. Modele rozumiane jako wzorcowe projekty modelowe (przykłady dobrych praktyk), ekspertyzy, scenariusze, prognozy, strategie, pla- ny gospodarcze, projekty techniczne bądź budowlane – są to przecież wszystko przykłady projektów, w których mogą występować w takim samym stopniu roz- wiązania wyjątkowe i spektakularne, jak stereotypowe22. Tymczasem Phil Baguley, co pokazuje tabela 1.3, zwraca uwagę na masę kry- tyczną cech projektu, które występując łącznie, odróżniają ogół działań związa- nych z projektem od innych czynności. Wyliczenie autora, aczkolwiek nie może aspirować do w pełni kompletnego, pozostaje jednak narzędziem umożliwia- jącym identyfi kację albo (jeszcze) działania codziennego, albo (już) projektu. Tabela 1.3. Cechy projektu Cechy projektu Wyja(cid:258)nienie Zmiana Unikatowo(cid:258)ć Ograniczenie czasowe Cele, rezultaty Ka(cid:285)dy projekt oznacza podejmowanie interwencji w tym sensie, i(cid:285) w obsza- rze oddziaływania następuje skorygowanie istniejącej sytuacji negatywnej w celu osiągnięcia pozytywnego, zaplanowanego wcze(cid:258)niej efektu. Wobec tego projekt ka(cid:285)dorazowo wprowadza zmianę. Projekty, nawet je(cid:258)li realizowane za pomocą standardowych działań przy zało(cid:285)eniu analogicznych kosztów, to udział osób oraz perspektywa czasowa (cid:258)wiadczą o odmienno(cid:258)ci ka(cid:285)dego z nich. Cechą ka(cid:285)dego projektu jest osadzenie go w ramach czasowych (tj. rozpoczę- cie i jego zakończenie). Oznacza to równie(cid:285), i(cid:285) cykl (cid:285)ycia projektu jest limito- wany czasowo (niepowtarzalno(cid:258)ć cyklu). Wraz z osiągnięciem okre(cid:258)lonych rezultatów projekt kończy własne działanie. Pozytywny, oczekiwany stan osiągnięty w wyniku interwencji projektu. W ra- mach projektu wyró(cid:285)nia się równie(cid:285) cele cząstkowe, zale(cid:285)ne od wykonania okre(cid:258)lonych działań i jednocze(cid:258)nie warunkujące osiągnięcie celu projektu. Wykorzystuje zasoby Projekt wymaga zasobów co najmniej w trzech wymiarach: fi nansowym, rze- czowym i ludzkim (o czym poni(cid:285)ej). Ryzyko Ka(cid:285)dy projekt zakłada wprowadzenie zmian, co automatycznie pociąga za sobą ryzyko. Ryzyko w ka(cid:285)dym projekcie ju(cid:285) na etapie projektowania po- winno zostać zidentyfi kowane w kontek(cid:258)cie cyklu (cid:285)ycia projektu. Zaanga(cid:285)owanie zasobów ludzkich Projekty są zorientowane na człowieka w tym sensie, (cid:285)e ich powodzenie zale- (cid:285)y od umiejętno(cid:258)ci osób nim zarządzających, począwszy od etapu koncepcyj- nego, na ostatecznym rozliczeniu skończywszy. Źródło: opracowanie własne na podstawie: Phil Baguley, Project Management, op.cit., s. 6–9. 22 Por. Adam Stabryła, Zarządzanie projektami..., op.cit., s. 30. 8 1.2. Projekt i jego elementy składowe Brak, nazwijmy to tak, znamion nadzwyczajności nie wyklucza jednak po- trzeby wyróżniania danego projektu pod względem racjonalności czy innowa- cyjności. Takie podejście uprawnia do dwojakiego ujęcia problemu: w szerokim i wąskim znaczeniu. W pierwszym wypadku mowa jest o projekcie jako modelu stanowiącym usprawnienie (modernizację) określonego obiektu lub systemu. Projekt tak rozumiany może być więc rozwiązaniem bazowym (innowacją), wytworem o nowatorskiej formie lub konstrukcji, który umożliwia realizację przedsięwzięcia jako zadania inwestycyjnego, operacyjnego bądź publicznego. W szerokim ujęciu stanowi zatem projekt kompleksowe przedsięwzięcie, którego częściami składowymi są:  opracowania studialne,  modele (projekty modelowe),  dokumentacja rozwiązań użytkowych/aplikacyjnych,  efekty rzeczowe. O znaczeniu wąskim projektu mówimy natomiast wtedy, kiedy przedsięwzię- cie jest pracą analityczno-badawczą, koncepcją budowy i funkcjonowania jakie- goś systemu, a wreszcie dokumentacją techniczną, programem lub planem dzia- łania. I stąd w tym ujęciu projekt nie obejmuje efektów rzeczowych23. Niedoskonałość dotychczasowego opisu zawartości pojęcia projektu zmu- sza do sięgnięcia po narzędzia metodologicznie sprawniejsze i wymowniejsze. Są nimi bezsprzecznie takie parametry projektów, jak:  rezultat (efekt),  produkt,  wartość dodana,  czas,  koszt,  zadania/czynności. Jeżeli przyjąć defi nicję projektu jako zaplanowanego i zorganizowanego działania, podczas którego stan wyjściowy ulega zmianie zgodnie z wyzna- czonym celem, to zmiana odczytywana jako stan pożądany jest inaczej rezul- tatem (efektem) projektu, określonym za pomocą mierzalnego wskaźnika. Wskaźnik ten obrazuje jednak nie tylko efekt wykonanych zadań, ale i stopień ich zgodności z wymaganiami określonymi przez zleceniodawcę, stanowiąc dla tego ostatniego źródło informacji o zmianach, jakie nastąpiły w wyniku wdro- żenia projektu24. 23 Ibidem, s. 31. 24 Por. Pierre Charette et al, Zarządzanie projektem. Poradnik dla samorządów terytorialnych, Kraków 2004, s. 40. 9
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Projekty europejskie. Praktyczne aspekty pozyskiwania i rozliczania dotacji unijnych
Autor: , ,
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: