Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00034 002811 20670821 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej - ebook/pdf
Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 480
Wydawca: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-226-3381-6 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> naukowe i akademickie >> literaturoznawstwo, językoznawstwo
Porównaj ceny (książka, ebook (-19%), audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Książka Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej poświęcona jest analizie i interpretacji istotnych poetyckich kreacji zaświatów występujących w utworach powstałych po 1945 roku. Należy jednak zaznaczyć, iż wybrany materiał przedstawia zlaicyzowane wizje zaświatów, a z analizy wyłączone zostały wiersze, które, za Stefanem Sawickim czy Marią Jasińską-Wojtkowską, zaklasyfikować można jako religijne. W utworach poetyckich stanowiących podstawę podejmowanych rozważań, nowy, doraźny system wierzeń i eschatologicznej nadziei na przezwyciężenie wszechogarniającej człowieka ponowoczesnego nicości, powstaje wewnątrz tekstowego świata. Utwory te stanowią swego rodzaju projekcje światopoglądu społecznego, jednak w znacznym stopniu czytelnik ma w nich do czynienia z indywidualnymi próbami odnalezienia Boga lub, ogólniej, kontaktu z Siłą Wyższą, bądź po prostu próbą ukojenia lęku przed śmiercią kończącą wszystko, przed istnieniem pozbawionym szans na dalsze trwanie. Jednymi z kluczowych pytań w niniejszej monografii stały się te o przyczyny zagubienia oraz motywacje kreowania współczesnych zaświatów w polskiej poezji od drugiej połowy XX wieku.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

PRZEMEBLOWANIE (W) WIECZNOŚCI Magdalena Piotrowska-Grot PRZEMEBLOWANIE (W) WIECZNOŚCI Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Katowice 2018 Redaktor serii: Historia Literatury Polskiej: Marek Piechota Recenzent: Tomasz Mizerkiewicz And what would humans be without love? Rare, said Death. TERRY PRATCHETT: Sourcery Łukaszowi – wspierającemu mnie w czasie powstawania tej książki, dodającemu mi odwagi i siły w każdej wymagającej tego sytuacji. SPIS TREŚCI Wprowadzenie W POSZUKIWANIU (U)TRACONYCH ZAŚWIATÓW W stronę współczesnych zaświatów  Zaświaty biblijne/ „zaświaty” laickie  Cień Dantego  Część I NIEBIAŃSKA OBIETNICA Raj możliwości – możliwość raju  Poetyckie odnowienie wszechrzeczy  Zaświat zindywidualizowany  Heterotopie „rajskości”  Część II NA GRANICY (ZA)ŚWIATÓW Światło-terapia  „Rachunek” sumienia  W odłączeniu od „rutyny”  Gospodarka remontowa  W (u)ścisku z nicością  „Coś” kontra „nic”  9 12 35 50 55 83 101 120 149 153 159 191 203 221 241 296 Część III BLISKOŚĆ PIEKŁA Piekielny remodeling  Desakralizacja piekieł  Piekło zamar(z)ło?  Infernalne eskapady („ponowoczesna katabaza”)  Zakończenie WYRASTANIE Z ZAŚWIATÓW? BIBLIOGRAFIA INDEKS OSÓB SUMMARY RÉSUMÉ 309 341 366 372 398 425 441 463 473 477 Wprowadzenie W POSZUKIWANIU (U)TRACONYCH ZAŚWIATÓW Nic – tylko płacz i żal i mrok i niewiadomość i zatrata! Takiż to świat! Niedobry świat! Czemuż innego nie ma świata? 1 Powyższe Leśmianowskie pytanie o istnienie innego świata i kono‑ towana przez nie problematyka przestrzeni pośmiertnego bytowa‑ nia człowieka: jej istnienia bądź nieistnienia, wyobrażeń miejsc ka‑ ry za grzechy i nagrody za prawe życie, obecne są niemal od zawsze w literaturze europejskiej, w tym polskiej. Stały się konstytutywne dla naszego kręgu kulturowego, zwłaszcza pod wpływem założeń filozofii Fryderyka Nietzschego, i powracają z różnym natężeniem w kolejnych fazach współczesności. To niezmiennie kontynuowane metafizyczne opowieści. Zagadnienia te, bez względu na wyzna‑ nie, które stanowi ich źródło, zdają się tyleż nierozstrzygalne, co żywo inspirujące myśl oraz kreacje artystyczne twórców. Parafra‑ zując słowa Johna A. McClure’a – przekształcenia literackiej nar‑ racji o formach zbawienia i pośmiertnego trwania odzwierciedlają istotne zmiany w świadomości społeczeństwa i sposobie ludzkiego bycia w świecie 2. Zaświaty pojawiają się niejednokrotnie nawet w tych tekstach, które nie oscylują zasadniczo wokół kwestii wiary i istnienia Boga, jednak symboliczne obrazy raju i piekła czy też 1 B. Leśmian: Dziewczyna. W: Idem: Dzieła wszystkie. T. 1. Poezje zebrane. Oprac. J. Trznadel, Warszawa 2010, s. 330. 2 Zob. J. A. McClure: Półwiary. Literatura postsekularna w czasach Pynchona i Morrison. Przeł. T. Umerle. Kraków 2016, s. 67. 9 W poszukiwaniu (u)traconych zaświatów miejsca oczekiwania na odzyskanie jedności ze Stwórcą (limbus), pojawiające się od wieków w literaturze, sztuce i naukach różnych religii zinstytucjonalizowanych, są tak nośnym źródłem metafor, iż zdają się funkcjonować we współczesnej kulturze jako inspira‑ cja do przedstawienia także problemów oderwanych od kwestii eschatologicznych, związanych z doczesnym trwaniem. Określenia łączące się z zaświatami silnie zakorzenione w języku, we fraze‑ ologii obecne są bowiem niemal we wszystkich sferach ludzkiej działalności. Jak pisze na wstępie swojej książki Rzymska komedia Jarosław Mikołajewski: W pierwszej pieśni Boskiej komedii Dante twierdzi, że w połowie życia zgubił się w lesie, bo „prosta droga była zgubiona”. Drogę zastę‑ pują mu trzy bestie – lew, ryś i wilczyca – i nie wyszedłby żywy z tego spotkania, gdyby z pomocą nie przyszedł mu ten, który wprowadzi go w zaświaty, czyli Wergiliusz. […] Trzydzieści pięć lat, kiedy się zgubił, miał Dante, w podobnym wieku gubimy się i dzisiaj. Czy podobne są przyczyny zagubienia? 3 Pytania o przyczyny zagubienia oraz motywacje kreowania współczesnych zaświatów w polskiej poezji od drugiej połowy XX wieku będą jednymi z kluczowych w niniejszej książce. Obrazy krainy zmarłych w poezji współczesnej nie stanowią bowiem je‑ dynie próby wyartykułowania wiary, ale wielokrotnie zmierzają do przedstawienia czy metaforycznego wyrażenia wielu innych problemów codzienności. Istotną funkcją – być może wcale nie uboczną – podejmowania w liryce zagadnień wiążących się z prze‑ strzeniami niedostępnymi w doczesnym trwaniu wydaje się stwo‑ rzenie nowych formuł mówienia o wierze indywidualnej, prywatnej. Rzymską komedię przytaczam także dlatego, że nawiązuje do wizji zaświatów Dantego, który jako pierwszy pod obrazem poetyckiej katabazy przekazał czytelnikowi znacznie więcej treści niż jedynie transkrypcje prawd wiary na język poetycki. Boska komedia stała 3 J. Mikołajewski: Rzymska komedia. Warszawa 2011, s. 15. 10 10 W poszukiwaniu (u)traconych zaświatów się historycznoliterackim katalizatorem dla powstawania wizji za‑ światów, wykorzystywania symboli religijnych jako swego rodzaju uniwersalnego języka opisu świata i jego zjawisk. Jak pisze Jacob Taubes: „Kopernikańska ziemia, nad którą nie rozciąga się już żaden boski nieboskłon, stanowi horyzont, w ra‑ mach którego rozgrywa się historia upadku średniowiecznego pań‑ stwa Bożego, od renesansu i reformacji” 4. Temat niniejszej mono‑ grafii wymagał selekcji materiału poetyckiego. Przeprowadzone analizy starałam się porządkować w poszczególnych rozdziałach w taki sposób, aby wśród nazwisk najbardziej znanych (w przy‑ padku poezji powstającej w latach 1945–1989 można wręcz użyć określenia: kanonicznych) znalazła się także twórczość poetów sła‑ biej obecnych w badaniach literackich. Nie zabraknie także poezji najnowszej, powstałej do roku 2016. Tytułem krótkiego wyjaśnienia odniosę się do dwóch terminów, które pojawiać się będą w poszczególnych rozdziałach, mianowicie „wizji” i „reprezentacji”. Określenie „wizja” stosuję, aby zaznaczyć indywidualność i specyficzną jednorazowość owych zaświatów kre‑ owanych w poezji. Nie mam przy tym absolutnie na myśli mistycy‑ zmu czy jakiejkolwiek formy profetyzmu. Chodzi o zaznaczenie, iż analizie i interpretacji zostaną poddane w książce inspiracje i me‑ chanizmy wpływające na pracę wyobraźni poszczególnych polskich poetów, obrazy kreowane w utworach nie po to, żeby konstytuować nową religię, ale wyłącznie po to, aby wyrazić własną duchowość, a niejednokrotnie także skonsolidować własną tożsamość czy oso‑ bowość twórczą. Niezwykle często zaświaty stanowić będą jedynie nośny semantycznie, metaforyczny obraz i dotyczyć problemów jak najbardziej ziemskiej egzystencji. Jeżeli chodzi o „reprezentację”, to rozumiem ją jako próbę „uobecnienia tego, co pozajęzykowe” 5. Wybrane reprezentacje po‑ etyckich wizji zaświatów to wyselekcjonowane przykłady kreowania 4 J. Taubes: Zachodnia eschatologia. Przeł. A. Serafin. Warszawa 2016, s. 151. 5 M. P. Markowski: Prolog. Ikony i idole. W: Idem: Pragnienie obecności. Filozofie reprezentacji od Platona do Kartezjusza. Gdańsk 1999, s. 11. 11 W poszukiwaniu (u)traconych zaświatów obrazów, dla których jedynym wzorcem jest to, co już zapośredni‑ czone. W Biblii, Koranie, pismach teologów czy dziełach literackich w odniesieniu do raju, piekła i czyśćca mamy do czynienia już z plonem pracy ludzkiej wyobraźni. Nie są to „przestrzenie”, choć za pomocą takich mechanizmów próbujemy je opisać. Nie jest to tak‑ że stan, którego jakikolwiek żyjący człowiek mógłby doświadczyć za pomocą zmysłów. To jedynie koncepcje oparte na fantomach niedostępnych ludzkiemu poznaniu. W przypadku polskiej poezji współczesnej wizje zaświatów skazane są dodatkowo na nieautono‑ mię przedstawienia, ponieważ sprofilowane są zwykle poprzez ob‑ razy głęboko zakorzenione w europejskiej kulturze. Nie zabraknie w nich jednak rozwiązań oryginalnych i niepowtarzalnych. Poezja współczesna dokonuje bowiem ciągłej interpretacji, projekcji, nad‑ pisywania znanych symboli czy obrazów, stwarzając nowe jakości 6. W rozumieniu pojęcia reprezentacji posiłkuję się książką Michała Pawła Markowskiego Pragnienie obecności. Szczególnie ważne dla niniejszej monografii jest zdanie, które pada w eseju otwierającym rozważania: „Nie ma jednak reprezentacji bez pragnienia obecno‑ ści” 7. Zaświaty, jakkolwiek obecne w poezji, zdają się odzwiercie‑ dlać właśnie pragnienie ich uobecnienia we współczesnym „świecie odczarowanym” 8. W stronę współczesnych zaświatów W wizjach zaświatów obecnych w polskiej poezji, nawet zawężonej na potrzeby badawcze do twórczości wieku XX, można zaobser‑ wować nieprzebrane wręcz bogactwo przeróżnych sposobów słow‑ nej kreacji. „Zaświatowa” symbolika, obrazy znane z Biblii, wizje kabalistyczne, reinterpretowane zaświaty literackie (począwszy od 6 Mówiąc w uproszczeniu, wiersze są próbami tekstowych reprezentacji wizji zaświatów projektowanych w wyobraźni poszczególnych twórców. 7 M. P. Markowski: Pragnienie obecności…, s. 21. 8 Terminu „świat odczarowany” używam za Maxem Weberem. Zob. M. Weber: Racjonalność, władza, odczarowanie. Przeł. M. Holona. Poznań 2011. 12 12 INDEKS OSÓB A Abramciów Rafał 245, 456 Adorno Theodor 186, 379, 444 Alighieri Dante 10, 35, 50, 51, 58, 159, 163, 169, 174, 175, 176, 193, 296, 298, 299, 301, 302, 303, 304, 307, 308, 313, 314, 321, 322, 351, 352, 353, 356, 357, 359, 379, 390, 397, 399, 408, 436, 446, 448, 455, 458 Ariès Philippe 186, 444 Augé Marc 22, 444 Augustyniak Piotr 352, 354 B Bachelard Gaston 136, 324, 409, 410, 444 Baczewski Marek Krystian Ema‑ nuel 84, 287, 306, 441, 459 Balbus Stanisław 71, 444 Balcerzan Edward 118, 444 Banasiak Bogdan 51, 308, 447 Baran Bogdan 170, 211, 243, 244, 448, 449, 450, 455, 459 Baran Marcin 436 Barańczak Stanisław 27, 39, 40, 41, 42, 71, 77, 97, 98, 107, 118, 123, 128, 129, 130, 131, 132, 211, 215, 242, 279, 284, 285, 344, 345, 346, 353, 362, 363, 436, 441, 444, 445, 446, 447, 450, 451, 454, 466, 470 Baron‑Milian Marta 199, 444 Barrow John David 246, 250, 251, Bartkowiak‑Lerch Magdalena 444 444 Bataille Georges 236, 461 Baudrillard Jean 142, 444 Bauman Zygmunt 34, 142, 257, 407, 412, 413, 427, 444, 445, 462 Bąkowska Eligia 57, 186, 447 Beardsworth Richard 249, 457 Benjamin Walter 60, 404, 407 Benn Gottfried 367, 368, 445 Bernacki Marek 191, 445 Białoszewski Miron 26, 30, 41, 44, 175, 264, 265, 266, 267, 298, 356, 357, 358, 359, 366, 367, 399, 400, 401, 402, 417, 430, 436, 441, 448, 454, 458, 459, 466, 470 Biedrzycki Krzysztof 93, 97, 98, 118, 128, 129, 344, 444, 445 Bielas Jacek 19, 135, 452 463 Indeks osób Bielik‑Robson Agata 18, 43, 44, 46, 60, 73, 96, 111, 249, 373, 407, 427, 445, 447, 460 Bielska Magdalena 437 Bieńczyk Marek 261, 407, 445, 452 Bieńkowski Zbigniew 247, 248, 249, 250, 251, 252, 291, 441, 455, 457 Blake William 293, 456 Bloom Harold 73, 445 Bluszcz Lucjan 18, 452 Błoński Jan 38, 39, 59, 60, 122, 160, 173, 365, 445 Bocheński Jacek 259 Bogalecki Piotr 46, 47, 94, 98, 99, 100, 126, 363, 384, 422, 445, 447 Bolecki Włodzimierz 15, 261, 452, 456 Bonowicz Wojciech 432, 443 Borkowska Grażyna 182, 460 Borowiec Jarosław 137 Bosing Walter 347, 445 Breza Tadeusz 261 Brodzka Alina 13, 456 Brook Peter 254, 445 Brzozowski Jacek 233, 252, 265, 417, 443, 457 Bukowski Piotr 168, 169, 446 Burkot Stanisław 329, 331, 446 Bursa Andrzej 335, 336, 339, 446 464 C Caputo John D. 46, 47, 128, 422, Ceccherelli Andrea 159, 299, 300, Celan Paul 163, 268, 269, 270, 384, 446 441 Certeau Michel de 22, 446 Cholewa Piotr 455 Christians Ludwik 317 Chrzanowski Mateusz 335, 336, 339, 446 Chudak Henryk 136, 324, 444 Chwin Stefan 346, 446 Chymkowski Roman 22, 444 Cicha Magdalena 115, 446 Cieślak Tomasz 141, 291, 415, 446, 453 Ciołkoszowa Lidia 425, 458 Cioran Emil 306, 307, 446 Collins George 249, 457 Cudak Romuald 264, 446 Czabanowska‑Wróbel Anna 90, 91, 196, 373, 446, 449, 459 Czaja Dariusz 269, 297, 446 Czaja Kamila 421 Czapliński Przemysław 93, 143, 305, 446 D Dabert Dobrochna 437, 438, 447 Dalasiński Tomasz 291, 453 Danielewicz Zbigniew 19, 58, 148, 447 Dawkins Richard 165, 447 Dąbrowski Witold 340, 423 Dehnel Jacek 103, 233 Deleuze Gilles 51, 306, 447 Delumeau Jean 32, 57, 447 Dembińska‑Pawelec Joanna 19, 26, 27, 42, 71, 107, 108, 130, 210, 398, 436, 447, 454 Drewnowski Tadeusz 256, 447 Drozdowski Bohdan 85, 318, 442 Dybciak Krzysztof 168 Dybel Paweł 48, 447 Dziadek Adam 210, 343, 420, 447 Dziamski Grzegorz 142, 407, 453 Dzień Mirosław 21, 25, 207, 321 E Eagleton Terry 94, 150, 170, 448 Eco Umberto 23, 71, 394, 415, 448 F Fazan Jarosław 26, 138, 448 Ficowski Jerzy 85–89, 462 Fiut Aleksander 16, 59, 60, 104, 159, 160, 168, 172, 222, 301, 337, 338, 346, 348, 363, 448, 455, 460 Flakowicz‑Szczyrba Marta 103, 182, 183, 370, 448 Foucault Michel 23, 149, 150, 151, 152, 448 Franaszek Andrzej 201, 209, 222, 354, 356, 417, 418, 448, 455, 460 France Anatole 347 Franczak Jerzy 305 Frankiewicz Małgorzata 115, 450 Indeks osób G Gadacz Tadeusz 13, 455 Gadamer Hans‑Georg 48, 285, 447, 448 Garbacik Magdalena 262, 459 Garbol Tomasz 191, 192, 193, 448 Glandys Olga 171, 462 Gleń Adrian 358, 359, 417, 448 Głowiński Michał 15, 26, 30, 58, 243, 265, 280, 448, 449, 454, 462 Gombrowicz Witold 19, 21, 58, 448, 450 196, 449 Gorczyńska Renata 59, 60, 160, Gosk Hanna 210, 305, 446, 453 Gotfryd Jan 36, 455 Grądziel‑Wójcik Joanna 42, 54, 123, 205, 206, 266, 358, 449, 453, 458 Grodzki Bogusław 228 Gros Frederic 126, 266, 449 Grzonka Piotr 381, 382, 384, 449 Gutorow Jacek 224, 256, 328, 449 H Hanczakowski Michał 110, 449 Hartwig Julia 103, 113, 181, 182, 183, 193, 194, 202, 238, 284, 368, 369, 370, 426, 436, 441, 448, 450, 460 Heidegger Martin 56, 243, 244, 249, 279, 285, 290, 296, 446, 449, 454 465 Indeks osób Herbert Zbigniew 17, 22, 24, 25, 29, 75, 76, 77, 93, 95, 106, 114–118, 120–125, 150, 185, 203–212, 256, 284, 318, 320, 321, 322–325, 328, 336, 343, 346, 351–355, 367, 379, 417, 436, 441, 444, 445, 446, 448, 451, 452, 453, 454, 455, 456, 466, 470 Holona Marian 12, 246, 458 I Ilg Jerzy 222, 460 Iwaszkiewicz Jarosław 261 J Jameson Frederic 115, 450 Janion Maria 108, Jankélévitch Vladimir 187, 188, 450 Janowska Katarzyna 32, 460 Januszkiewicz Michał 21, 450 Jarniewicz Jerzy 174, 375, 458 Jarosiński Zbigniew 13, 450 Jarosz Krzysztof 307, 446 Jarosz Łukasz 131, 132, 199, 200, 201, 285, 441, 466, 470 Jarzębski Jerzy 15, 19, 22, 97, 136, 445, 456 Jarzyna Anita 115, 116, 122 Jarzyńska Karina 46, 450 Jasińska‑Wojtkowska Maria 18, 36, 37, 450, 455, 465 Johnston Philip S. 312, 450 466 K Kadłubek Zbigniew 230, 448 Kaliszewski Andrzej 116, 124, 450 Kałuża Anna 113, 183, 269, 450 Kandziora Jerzy 97, 260, 450 Kania Ireneusz 306, 446 Kaniowska Ewa 126, 266, 449 Karasek Krzysztof 337, 441 Karpowicz Tymoteusz 256, 328, 400, 449, 459 Kawulok Piotr 262, 459 Kaźmierczyk Zbigniew 38, 59, 450 Kiełbasa Jan 245, 456 Kijonka Tadeusz 21 Kisiel Joanna 97, 214, 264, 450 Kisiel Marian 20, 21, 28, 29, 54, 103, 253, 254, 258, 259, 278, 329, 332, 333, 346, 449, 450, 451, 457 Kledzik Emilia 136, 454 Kluba Agnieszka 127, 128, 261, Kłak Tadeusz 254, 256, 451 Kobierski Radosław 185, 186, Kocjan Krzysztof 157, 448, 451 Kołakowski Leszek 43, 94, 101, Kopacki Andrzej 261 Kopaliński Władysław 315, 390, 451 460 451 451 Kornhauser Julian 117, 451 Kosturek Joanna 98, 451 Kotlarz Marek H. 158, 456 Kowalczyk Andrzej S. 316, 447 Kozicka Dorota 305 Kozioł Paweł 377, 416, 451 Kozioł Urszula 30, 261, 267–271, 284, 306, 430, 441, 453 Krasińska Ewa 407, 445 Kristeva Julia 53, 389, 451 Królak Sławomir 111, 142, 368, 444, 455 Kruszewski Wojciech 330, 451 Krynicki Ryszard 19, 27, 30, 44, 84, 98, 125, 126, 128, 137, 157, 195, 212, 214–216, 262–264, 284, 296, 306, 350, 387, 388, 401, 436, 442, 446, 453, 455, 456, 458, 466, 470 Krzemieniowa Krystyna 186, 444 Kubiński Grzegorz 368, 451 Kuciak Agnieszka 23, 448 Kuczyńska‑Koschany Katarzy‑ na 437, 451 Kujawa Dawid 291 Kurek Jalu 313, 315, 442 Kuźma Erazm 261, 452 Kwaterko Mateusz 188, 368, 444, Kwiatkowski Jerzy 16, 168, 207, 332, 451, 455 Kwietniewska Małgorzata 419, 450 453 L Lacoue‑Labarthe Philippe 270, 384, 451 Lamża Łukasz 246, 444 Indeks osób Le Goff Jacques 156, 157, 451 Legeżyńska Anna 28, 69, 70, 111, 273, 274, 279, 346, 417, 451, 452 Leśmian Bolesław 9, 15, 34, 52, 69, 162, 177, 227, 228, 232, 235, 236, 237, 241, 243, 252, 261, 303, 400, 442, 449, 452, 457, 459 Leśniewski Norbert 257, 445 Lévinas Emmanuel 14, 452 Ligęza Wojciech 171, 172 Lipska Ewa 27, 44, 279, 280, 281, 306, 367, 436, 438, 439, 442, 453, 454, 466, 470 Lisicki Paweł 209 Lisowski Krzysztof 105, 106, 442 Luckmann Thomas 18, 452 Lyotard Jean‑François 261, 452 Ł Łapiński Zdzisław 26, 236, 237, 265, 452, 454 Łebkowska Anna 71, 285, 286, 452 Łukasiewicz Jacek 14, 115, 205, 209, 285, 448, 452 M Mach Wilhelm 261 Macierzyński Piotr 421, 442 Maj Bronisław 180, 181, 282–284, 306, 442, 444, 461 Majcherek Janusz 30, 447, 462 Majerski Paweł 167, 278, 285, 452, 457 467 Indeks osób 447 453 453 Małochleb Paulina 245, 456 Marchaj Magdalena 373, 459 Markowski Michał Paweł 11, 12, 34, 52, 156, 268, 286, 289, 451, 452 Marszałek Robert 244, 449 Masłowski Michał 297, 452 Matuszewski Krzysztof 51, 308, Matysek Magdalena 142, 407 McClure John A. 9, 452 McGrath Alister 19, 135, 452 Mickiewicz Adam 113, 162, 165, 166, 225, 300, 452, 457, 458 Mikołajczak Małgorzata 268, 353, Mikołajewski Jarosław 10, 176, Milerski Bogusław 13, 455 Miłobędzka Krystyna 400, 459 Miłosz Czesław 13, 16, 17, 19, 21, 28, 29, 37–41, 44, 58–64, 78, 79, 93, 103–107, 111, 112, 120, 130, 147, 159–175, 177, 178–182, 191–193, 195, 210, 212, 221, 222, 238–240, 284, 297–300, 308, 328, 337, 338, 339, 342–350, 355, 364, 365, 367, 370, 394, 417, 425, 430, 433, 436, 442, 445, 446, 447, 448, 449, 450, 452, 453, 454, 455, 456, 457, 458, 459, 460, 461, 462, 466, 470 Miszk Andrzej 115, 450 Mitek‑Dziemba Alina 47, 94, 126, 422, 447 Mizera Janusz 243, 285 Mizerkiewicz Tomasz 53, 319, 370, 371, 449, 453 Morawiec Arkadiusz 214, 280, 453 Morgański Janusz 270, 384, 451 Mróz Piotr 245, 456 N Nałkowska Zofia 317 Nancy Jean‑Luc 46, 419, 453 Neuger Leonard 246, 446 Niczyprowicz Janusz 221, 442 Niesporek Katarzyna 134, 453 Nieukerken Arent van 38, 40, Nowacki Dariusz 408, 460 Nowakowski Adam 262, 459 Nycz Ryszard 59, 83, 97, 141, 160, 173, 286, 287, 304, 306, 311, 401, 402, 445, 451, 453, 454, 455 Nyczek Tadeusz 272, 276, 277, 453 454 O Ochmann Jerzy 243, 454 Olejniczak Józef 50, 223, 346, Olszański Grzegorz 27, 103, 223, Olszewski Marek 200, 233, 454, 454, 455 280, 454, 459 460 468 Opacka‑Walasek Danuta 17, 25, 41, 42, 53, 59, 103, 104, 105, 160, 166, 167, 205, 206, 209, 269, 321, 348, 354, 417, 452, 454 Opacki Ireneusz 351, 454 Orygenes 102, 107, 398 Ostałowska Lidia 88, 462 P Palich Natalia 262, 459 Panas Paweł 223, 454 Parandowski Jan 312, 454 Pascal Blaise 164–167 Pasewicz Edward 135, 442 Pawelec Dariusz 42, 103, 181, 210, 211, 284, 363, 454, 458, 459 Perkowska Halina 244, 454 Pertek Grzegorz 263 Pietrych Krystyna 141, 223, 252, 264, 415, 417, 453, Piotrowiak Jan 167 Piotrowska‑Grot Magdalena 105, 262, 278, 287, 373, 394, 407, 460, 461 Płaza Maciej 115, 460 Podsiadło Jacek 44, 75, 216–219, 223, 285, 306, 442, 454, 461, 466, 470 Pokojska Agnieszka 254, 445 Polkowski Jan 435, 442 Poprawa Adam 113, 452 Porębowicz Edward 163, 175, 312, 390, 441 Pratchett Terry 372, 455 Rejniak‑Majewska Agnieszka 23, Rewers Ewa 142, 407, 453 Ritz German 261 Rolando Bianka 44, 294, 295, 416, 455 149, 448 417, 442 Indeks osób Próchniak Paweł 214, 219, 226, 264, 393, 455 Przybylski Ryszard 343, 344, 346, 455 Pyszny Joanna 222 R Rabizo‑Birek Magdalena 280 Regiewicz Adam 287, 419, 453, Rosiek Stanisław 15, 266, 456 Roszak Joanna 136, 454 Różewicz Tadeusz 14, 19, 20, 21, 28, 29, 252, 253, 254, 255, 256, 257, 284, 293, 298, 301–304, 306, 307, 325–333, 432, 436, 442, 446, 447, 448, 449, 450, 451, 456, 457, 459, 466, 470 Różycki Tomasz 32, 33, 44, 45, 52, 71, 73, 74, 75, 77–81, 103, 138–143, 233, 373, 388, 394– 396, 402–412, 414–416, 428, 442, 460, 466, 470 Ruszar Józef Maria 115, 210, 302, 352, 446, 448, 453, 455 Rutkowski Rafał 281, 455 Rybak Magdalena 186, 455 469 Indeks osób Rymkiewicz Jarosław Marek 107– 113, 130, 166, 167, 183, 284, 285, 302, 303, 442, 447, 450, 452, 458 Ryziński Remigiusz 245, 456 Rzepińska Maria 347, 455 S Sá Cavalcante Schuback Marcia 246, 446 Sajdek Paweł 312, 450 Salwa Piotr 71, 308, 394, 448, 458 Sarna Paweł 251, 455 Sartre Jean‑Paul 243, 245, 454, Sawicki Stefan 36, 51, 455, 456, 442 Sobolewska Anna 26, 456 Sobolewski Tadeusz 39, 461 Sokolski Jacek 57, 199, 216, 226, 312, 456 Sołtys‑Lewandowska Edyta 35, 118, 393, 456, 457 Sosnowski Andrzej 141, 256, 328, 415, 449 447 Sosnowski Maciej Adam 43, 407, Sośnicki Dariusz 225, 229, 456 Sowiński Grzegorz 243, 449 Spólna Anna 337 Sprutta Justyna 165, 456 Staff Leopold 19, 28, 85, 335, 340, Stala Krzysztof 173 Stala Marian 26, 29, 64, 162, 166, 192, 214, 215, 228, 277, 357, 457 Stankowska Agata 248, 251, 252, 457 311 Stelmaszczyk Barbara 83, 304, Steppa Hanna 100 Stiegler Bernard 249, 457 Strózik Sabina 54, 195, 236, 461 Surdykowski Tomasz 262, 459 Suska Dariusz 30, 31, 44, 84, 103, 144–147, 184, 185, 186, 188, 232–234, 237, 239, 285, 372, 373, 381–385, 388, 390–394, 443, 455, 461, 462, 466, 470 Swedenborg Emanuel 169, 446 Szczerba Wojciech 101, 102, 457 456 465, 469 158, 456 Scholem Gershom 249 Schouppe François‑Xavier 157, Schubert Franz 108 Serafin Andrzej 11, 458 Siwczyk Krzysztof 34, 44, 84, 189, 190, 306, 372–374, 376–381, 389, 393, 394, 443, 456 Siwek Marcin 103, 233 Skarga Barbara 14, 452 Skibski Krzysztof 42, 453 Skórska Katarzyna 159, 446 Skrendo Andrzej 332, 456 Skubalanka Teresa 256, 456 Sławek Tadeusz 94, 10, 230, 247, 292, 293, 448, 456 Słowacki Juliusz 233, 234, 443 Smolka Iwona 259, 459 470 Szlosarek Artur 30, 285, 393 Szóstak Anna 42, 429, 462 Szuba Andrzej 44, 278, 279, 306, 443, 457 Szuber Janusz 209 Szwajcer Piotr 165, 447 Szymanowski Adam 32, 447 Szymborska Wisława 21, 22, 29, 30, 42, 44, 66–71, 79, 80, 256, 272–277, 284, 290, 306, 347, 430, 436, 443, 444, 452, 453, 454, 456, 459, 466, 470 Ś Śliwiński Piotr 20, 22, 28, 99, 137, 185, 218, 219, 223, 282, 429, 430, 438, 453, 456, 457, 458, 461, 462 Ślosarska Joanna 151, 152 Świeściak Alina 103, 110, 140, 141, 214, 230, 233, 269, 303, 357, 400, 404, 407, 414, 450, 457, 458 Świetlicki Marcin 30, 44, 133–138, 142, 222–226, 228–230, 232, 238, 239, 291–293, 324, 360, 362–364, 431, 432, 443, 453, 454, 459, 466, 470 Święch Jerzy 13, 18, 455, 458 Świrszczyńska Anna 319, 320, 370, 371, 443 T Tatarkiewicz Anna 136, 324, 444 Taubes Jacob 11, 458 Indeks osób Taylor Charles 44, 45, 458 Tchórzewski Andrzej 358, 458 Tester Keith 407, 445 Themerson Stefan 305 Thiel‑Jańczuk Katarzyna 22, 446 Tischner Łukasz 104, 178, 191, 458 Tkaczyszyn‑Dycki Eugeniusz 32, 103, 233, 285, 443 Tomasik Wojciech 81, 212, 458 Toruńczyk Barbara 130, 461 Trela Sandra 407, 457 Trznadel Jacek 9, 227, 442 Turczyn Anna 53, 389, 451 Turner Alice 174, 375, 398, 458 Tuwim Julian 80, 323, 443 U Umerle Tomasz 9, 452 Uniłowski Krzysztof 97 Urbanowski Bohdan 85, 442 V Van Heuckelom Kris 64, 159, 174, 177, 300, 458 Vasoli Cesare 308, 458 Vattimo Gianni 83, 111, 304, 311, 455 W Waligórski Andrzej 198, 461 Wanat Ewa 347, 445 Wasiewicz Jan 246, 458 Wat Aleksander 18, 19, 199, 252, 298, 336, 417–420, 443, 444, 457, 459 471 Indeks osób Weber Max 12, 246, 458 Wedemann Marek 229, 459 Wencel Wojciech 103, 233, 446 Werner Andrzej 168, 169 Węgrzyniakowa Anna 273, 276, Zajas Krzysztof 17, 43, 173, 175, 348, 349, 459 Zaleski Marek 171, 459 Zarębianka Zofia 36, 40, 41, 459 Zieniewicz Andrzej 305, 316, 447, 453 459 453 Ž, Ż Žižek Slavoj 60, 211, 459, 268, Żywiołek Artur 262, 287, 451, Wiedemann Adam 432–434, 443 Wierzyński Kazimierz 318, 320, Wilkoń Aleksander 230, 448 Winiecka Elżbieta 400, 401, 402, 459 325 459 Wirpsza Witold 113, 183, 256, 328, 358, 449, 450 Wittlin Józef 14, 317, 459, Wojda Dorota 290, 459 Wojtoń Maciej 155, 461 Wolska Barbara 280, 453 Woroszylski Wiktor 257–260, 443, 459 Woźniak Maciej 146, 461 Wójcik Tomasz 209, 316, 447 Wójcik Włodzimierz 97, 103, 449, 452 Wójtowicz Aleksander 316 Wróbel Szymon 249, 459 Wyka Marta 209, 279, 459 Z Zach Joanna 222, 460 Zadura Bohdan 99, 100, 428, 436, 443, 458 Zagajewski Adam 27, 89, 90, 91, 92–96, 137, 194–196, 436, 443, 445, 446, 449, 466, 470 Magdalena Piotrowska-Grot REFURNISHING (IN) THE ETERNITY Visions of the underworld in contemporary Polish poetry Summary The monograph Refurnishing (in) the eternity. Visions of the un- derworld in contemporary Polish poetry is dedicated to the analysis and interpretation of significant poetic creation of the Other World which can be found in poetry written after 1945. However, it should be noted that the selected material represents secularised vision of the afterlife, and from the analysis were excluded poems which, after Stefan Sawicki and Maria Jasińska‑Wojtkowska, can be classi‑ fied as religious. In the selected materials new, extemporary beliefs and eschatological hope are formed inside the textual world, just to fight this overwhelming nothingness which attacks postmodern society. These works are a kind of projection of social thoughts, but the reader has to deal with them in individual attempts to find God, or, more generally, contact the Higher Power, or simply an attempt to soothe the fear of death which ends all — the existence deprived of opportunities for further duration. One of the key questions in this monograph is the one about the reasons of insecurity and motivations to create visions of the contemporary underworld in Polish poetry of the second half of the twentieth century. Although there will be a hearing referenc‑ es to the works of the early twentieth century, the basic research material will be poetry published after 1945. This time interval is especially justified for the theme of faith, metaphysical questions and eschatological horizon evoked by literature, because it was the atrocities of the World War II, and later — Polish conditions of the political system and the transformation of civilization and 473 Summary moral system which took place in the second half of the twentieth century have had a huge impact on the transformation of contem‑ porary spirituality in the world deprived of God, in the context of new understanding of humanity and uncertain borders of identity. Images of the land of the dead in contemporary poetry are not trying to articulate the faith, but repeatedly aim to present the metaphorical expression of many other problems of everyday life. An important function of creating inaccessible spaces in Polish poetry is to elaborate new formulas to talk about individual and private faith. This book contains three parts. Two of them include the analy‑ sis of poetic visions of heaven and hell. The second one is dedicated to purgatory and nothingness. The presence of this part in the work dedicated to the vision of the afterlife is justified by a significant number of works, in which those spheres, in various forms and scale of intensity, turn out to be a breeding ground for artistic im‑ agination. The poetry of the artists which represent the following generations of writers is interpreted in the each sections of the monograph: from selected poems of Tadeusz Różewicz, Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Wisława Szymbors‑ ka, Stanisław Barańczak, Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, Ewa Lipska, Bohdan Zadura to the poetry published in the last decade of the twentieth century and the first decade of the twenty‑first century: the works of Marcin Świetlicki, Tomasz Różycki, Jacek Podsiadło, Dariusz Suska, Tadeusz Pióro, Łukasz Jarosz. They are only the examples of the artists which create poetic vision of the underworld with the greatest frequency. This wide range of studies, which still is not the end of explor‑ ing this field of research, supported by numerous references to philosophical, theoretical and literary contexts, helped to outline the picture of the changes that have occurred in this area of the Polish poetry over the last seventy years. The diverse role and fre‑ quency of references to images of the afterlife prove that secular visions created directly or only implied in the metaphorical layers of the poetry emerging after 1945 are an important component of 474 Summary the image of contemporary culture, and the subsequent stages of its development. All references to the topos derived from religious systems also allow to observe the change in the fabric of language. The quantity and quality of these new correlations certainly prove that the ideas of the afterlife in poetry of the second half of the twentieth and early twenty‑first century have evolved in relation to the creation established in the tradition, bringing new quality ‑ not always clear and easy to read. The key word in this research has become a “necessity”. Neces‑ sity of faith and finding new ways to talk about it is very important in every analyzed poem. Although I do not qualify them as reli‑ gious poetry, surely they become a response to the gap left after the cancellation of grand narratives ordering pre‑modern world, a gap that modern man is trying to fill strongly and consistently. Keywords: twenty‑ and twenty‑first‑century literature, Polish poetry, postsecu‑ larism, afterlife, postmodernity. Magdalena Piotrowska-Grot LE RÉAMÉNAGEMENT DANS/ DE L’ÉTERNITÉ Les visions de l’au-delà dans la poésie polonaise contemporaine Résumé Le livre Les visions de l’au-delà dans la poésie polonaise contempo- raine. Des représentations choisies est consacré à l’analyse et à l’in‑ terprétation des créations poétiques significatives de l’au‑delà, ap‑ paraissant dans les ouvrages créés après 1945. Il faut cependant remarquer que le matériel choisi présente les visions laïcisées de l’au‑delà et l’on a exclu de l’analyse ces poèmes qui, selon Stefan Sawicki ou Maria Jasińska‑Wojtkowska, peuvent être classifiés comme religieux. Dans les ouvrages poétiques constituant la base des réflexions entreprises apparaît un nouveau système temporaire de croyances et d’un espoir eschatologique de surmonter le néant entourant de toutes parts l’homme moderne. Ces ouvrages consti‑ tuent une sorte de projections des points de vue sociaux, pourtant, dans une large mesure, le lecteur y a affaire à des tentatives indivi‑ duelles de retrouver Dieu ou, plus généralement, un contact avec la Force supérieure, ou tout simplement à une tentative d’apaiser la crainte d’une mort finissant tout, d’une existence dénuée de chances permettant de persister. Dans la présente monographie, une des questions clés est devenue celle qui porte sur les raisons de l’égarement et les motivations de créer l’au‑delà contemporain dans la poésie polonaise depuis la seconde moitié du XXe siècle. Bien qu’il n’y manque pas de références aux ouvrages datant de la première moitié du XXe siècle, c’est bel et bien la poésie créée après 1945 qui constitue le matériel de recherche. Cela trouve une justification particulière dans le cas du sujet concernant la foi, les questions métaphysiques et l’horizon eschatologique évoqué par 477 Résumé la littérature, parce que ce sont les cruautés de la Seconde Guerre mondiale, ensuite les conditions politiques polonaises ainsi que les transformations de civilisation et de mœurs de la seconde moitié du XXe siècle qui ont une influence énorme sur la métamorphose de la spiritualité contemporaine dans un monde dépourvu de Dieu, dans le contexte d’une nouvelle compréhension de l’humanité et des frontières floues, y compris les frontières de l’identité. Les images de la terre des morts dans la poésie contemporaine ne constituent pas uniquement une tentative d’articuler la foi, mais elles visent plusieurs fois à présenter une expression métaphorique de beaucoup d’autres problèmes de la vie quotidienne. La créa‑ tion de nouvelles formes de parler de la foi individuelle et privée est une fonction significative, peut‑être pas tout à fait secondaire, consistant à aborder dans la poésie des questions liées aux espaces inaccessibles durant la vie terrestre. La dissertation se compose de trois parties. Les deux d’entre elles portent sur les visions poétiques du ciel et de l’enfer, tandis que la deuxième a été consacrée aux questions eschatologiques les plus énigmatiques, c’est‑à‑dire au purgatoire et au néant. La présence de cette partie dans le travail consacré à la vision de l’au‑delà est justifiée par un nombre considérable d’ouvrages, où ces sphères passagères apparaissent — sous différentes formes et aux différents degrés d’intensité — juste comme une source d’inspiration pour l’imagination artistique. Dans les parties particulières de la dissertation, on a soumis à une analyse précise les ouvrages des représentants des générations subséquentes d’auteurs : dès les textes choisis de Tadeusz Różewicz, en passant par l’œuvre de Czesław Miłosz, Zbigniew Herbert, Miron Białoszewski, Wisława Szymborska, Stanisław Barańczak, Ryszard Krynicki, Adam Zagajewski, Ewa Lipska, Bohdan Zadura, jusqu’aux ouvrages créés dans la dernière décennie du XXe siècle et les dix premières années du XXIe siècle (Marcin Świetlicki, Tomasz Róży‑ cki, Jacek Podsiadło, Dariusz Suska, Tadeusz Pióro, Łukasz Jarosz), pour ne mentionner que ceux dont les ouvrages évoquent le plus souvent un horizon eschatologique. 478 Résumé L’analyse du vaste matériel de recherche — qui constitue d’après moi un choix des représentations les plus importantes de l’au‑de‑ là — appuyée non seulement sur de nombreuses références aux courants philosophiques et conceptions théoriques, mais aussi sur les contextes littéraires a permis de présenter l’image des chan‑ gements qui se sont produits dans ce champ de la poésie polo‑ naise durant les soixante‑dix dernières années. Le rôle diversifié et la fréquence des références aux images des espaces de l’au‑delà prouvent que leurs visions laïques — créées directement dans la poésie apparaissant après 1945 ou étant seulement impliquées au niveau métaphorique des textes ‒ sont une composante importante de l’image de la culture contemporaine et des étapes subséquentes de son développement. Toutes références aux topos provenant des systèmes religieux permettent aussi d’observer le tissu changeant de la langue et les procédés de la néosémantisation qui y appa‑ raissent. La quantité et la qualité de ces corrélations constituent assurément la preuve de ce que les imaginations sur les espaces de l’autre monde dans la poésie de la seconde moitié du XXe siècle et des débuts du XXIe siècle évoluaient par rapport aux créations perpétuées dans la tradition multiséculaire, tout en apportant de nouvelles quantités, pas toujours claires et faciles à lire. La «nécessité» est devenue le mot clé pour la présente publi‑ cation. La nécessité de foi et d’élaborer de nouvelles, individuelles et libérées de liens institutionnels manières de parler de la spiri‑ tualité est fort nette dans les textes rapportés. Encore que je ne les qualifie pas comme la poésie religieuse, ils deviennent sans aucun doute la réponse à la lacune qui s’est produite après l’annulation de grandes narrations organisant le monde prémoderne, la lacune que l’homme contemporain essaie instamment et constamment de combler. Mots clés: littérature des XXe et XXIe siècles, poésie polonaise, postsécula‑ risme, au‑delà, postmodernité. 479 Redakcja: Dominika Kielan Projekt okładki: Mariusz Bieniek Redakcja techniczna: Dominika Kielan Korekta: Magdalena Bieniek Łamanie: Mariusz Bieniek Copyright © 2018 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 0208-6336 ISBN 978-83-226-3380-9 (wersja drukowana) ISBN 978-83-226-3381-6 (wersja elektroniczna) Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e‑mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie I. Ark. druk. 30,0. Ark. wyd. 25,0. Papier offset, kl. III, 90 g Cena 28 zł (+VAT) Druk i oprawa: Volumina.pl Daniel Krzanowski ul. Księcia Witolda 7–9, 71‑063 Szczecin
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Przemeblowanie (w) wieczności. Wizje zaświatów w polskiej poezji współczesnej
Autor:
Sklep
Format
Cena
Ebookpoint.pl Ebookpoint.pl
ebook/pdf
23,84 zł
Idź do sklepu »

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: