Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00284 003836 21330084 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Przezorność. Kto oszczędza w Polsce - ebook/pdf
Przezorność. Kto oszczędza w Polsce - ebook/pdf
Autor: Liczba stron:
Wydawca: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-235-1287-5 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> biznes >> ekonomia
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj

Kto właściwie oszczędza w Polsce? Kto jest bardziej przezorny: starsi czy młodsi, zamożniejsi czy ludzie osiągający skromniejsze dochody? Ile oszczędzamy w gospodarstwach domowych z bieżących dochodów? Jak dużą część dochodu narodowego stanowią oszczędności wszystkich gospodarstw domowych? Ile oszczędzają przedsiębiorstwa, a ile rząd? Jak duży jest majątek finansowy Polaków? Czy ostatni kryzys finansowy wpłynął na skłonność do oszczędzania? W książce Czytelnik znajdzie odpowiedzi na te pytania. Przeprowadzona przez Autorkę analiza pokazuje nowe trendy w oszczędzaniu w Polsce oraz utrwalenie niektórych zachowań oszczędnościowych.

Oszczędności całej gospodarki utrzymują się od dziesięciu lat na podobnym poziomie w relacji do produktu krajowego. Wzrosły oszczędności przedsiębiorstw, maleje natomiast udział oszczędności gospodarstw domowych w produkcie krajowym, mimo że gospodarstwa domowe odkładają coraz większą część bieżących dochodów. Jak to wyjaśnić? Autorka jako pierwsza dokonuje rozdzielenia efektów wpływających na stopę oszczędzania gospodarstw domowych w Polsce, wynikających z wieku (cyklu życia jednostki), zróżnicowania kolejnych roczników wieku (kohort), a także efektów makroekonomicznych uwarunkowań oszczędzania. 'Wnioski, jakie płyną z tych badań, choć odnoszą się do obecnie żyjących pokoleń, dotyczą przede wszystkim pokoleń przyszłych' - napisała w recenzji prof. Łucja Tomaszewicz.

Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Barbara Liberda Przezorność Kto oszczędza w Polsce B a r b a r a L i b e r d a P r z e z o r n o ś ć . K t o o s z c z ę d z a w P o s c e l Barbara Liberda – profesor nadzwyczaj- ny na Wydziale Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego. Autorka wielu publikacji poświęconych procesom oszczędzania, wzrostu gospodarczego i tworzenia kapitału ludzkiego. Koordy- natorka międzynarodowych projektów badawczych dotyczących oszczędności, kompetencji cywilizacyjnych i rozwoju regionalnego. Aktywnie uczestniczy w międzynarodowej wymianie naukowej oraz w pracy Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego. Przewodniczy Komisji Metodolo- gicznej Głównego Urzędu Statystycznego. Kto właściwie oszczędza w Polsce? Kto jest bardziej przezorny: starsi czy młodsi, zamożniejsi czy ludzie osiągający skromniejsze dochody? Ile oszczę- dzamy w gospodarstwach domowych z bieżących dochodów? Jak dużą część dochodu narodowego stanowią oszczędności wszystkich gospodarstw domo- wych? Ile oszczędzają przedsiębiorstwa, a ile rząd? Jak duży jest majątek finansowy Polaków? Czy ostatni kryzys finansowy wpłynął na skłonność do oszczędzania? W książce Czytelnik znajdzie odpowiedzi na te pytania. Prze- prowadzona przez Autorkę analiza pokazuje nowe trendy w oszczędzaniu w Polsce oraz utrwalenie niektórych zachowań oszczędnościowych. Oszczędności całej gospodarki utrzymują się od dziesięciu lat na podobnym poziomie w relacji do produktu krajowego. Wzrosły oszczędności przedsię- biorstw, maleje natomiast udział oszczędności gospodarstw domowych w pro- dukcie krajowym, mimo że gospodarstwa domowe odkładają coraz większą część bieżących dochodów. Jak to wyjaśnić? Autorka jako pierwsza dokonuje rozdzielenia efektów wpływających na stopę oszczędzania gospodarstw do- mowych w Polsce, wynikających z wieku (cyklu życia jednostki), zróżnicowa- nia kolejnych roczników wieku (kohort), a także efektów makroekonomicznych uwarunkowań oszczędzania. „Wnioski, jakie płyną z tych badań, choć odno- szą się do obecnie żyjących pokoleń, dotyczą przede wszystkim pokoleń przy- szłych” – napisała w recenzji prof. Łucja Tomaszewicz. 9 7 8 8 3 2 3 5 1 1 5 7 1 www.wuw.pl/ksiegarnia ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== przezornosc_ok.indd 1 13-09-05 11:15 Przezorność ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== przezornosc_str.indd 1 13-08-30 15:45 Barbara Liberda Przezorność Kto oszczędza w Polsce logo WUW.indd 1 Warszawa 2015 5/12/2014 12:54:19 PM przezornosc_str.indd 2 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 15-05-22 11:01 Recenzent Łucja Tomaszewicz Redaktor prowadzący Ewa Wyszyńska Redakcja techniczna Zofia Kosińska Korekta Bożena Gorlewska Projekt okładki i stron tytułowych Edwin Radzikowski Ilustracja na okładce Artur Chaciej „Przezorność” Skład i łamanie Marcin Szcześniak ISBN 978-83-235-1982-9 © Copyright by Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2013 Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 00-497 Warszawa, ul. Nowy Świat 4 www.wuw.pl e-mail: wuw@uw.edu.pl Księgarnia internetowa: www.wuw.pl/ksiegarnia Wydanie 2 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Spis treści W S T Ę P Dwie dekady transformacji gospodarki polskiej – czy jesteśmy przezorni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 R O Z D Z I A Ł I Przegląd oszczędności makroekonomicznych w Polsce . . . . . . . . . . 11 1. Stopy oszczędzania gospodarki polskiej od czasu transformacji . . . . . . 11 2. Zmiany struktury oszczędności, akumulacji i wierzytelności netto sektorów instytucjonalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 3. Implikacje wstąpienia Polski do Unii Europejskiej oraz światowego kryzysu finansowego dla oszczędności i akumulacji w gospodarce polskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 R O Z D Z I A Ł II Oszczędności gospodarki w aktywach finansowych . . . . . . . . . . . . . 35 1. Aktywa finansowe gospodarki i sektorów instytucjonalnych . . . . . . . . . 35 2. Struktura aktywów finansowych przedsiębiorstw i gospodarstw domowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 R O Z D Z I A Ł III Oszczędności gospodarstw domowych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . 46 1. Wielkość i struktura oszczędności gospodarstw domowych . . . . . . . . . . 46 2. Profile oszczędzania według cech gospodarstwa domowego – analiza przekrojowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53 3. Tworzenie szeregów czasowych z danych przekrojowych . . . . . . . . . . . 71 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 6 Spis treści R O Z D Z I A Ł IV Preferencje konsumentów dotyczące dochodu i oszczędzania w warunkach niepewności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 1. Perspektywa ekonomii psychologicznej w analizie dochodów i oszczędności . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 2. Niepewność przyszłego dochodu i oszczędności gospodarstw domowych z dochodu permanentnego i dochodu okresowego . . . . . . . . . . . . . . . 85 3. Zmienność dochodu i oszczędności gospodarstw domowych w czasie kryzysu finansowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 Spis rysunków i tabel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== W S T Ę P Dwie dekady transformacji gospodarki polskiej – czy jesteśmy przezorni Przezorność oznacza myślenie o  przyszłości i  podejmowanie decyzji w perspektywie całego życia, a także życia kolejnych pokoleń, gdyż rodzice z  reguły troszczą się o  swoje dzieci. W  skali społecznej – aby umożliwić wzrost dobrobytu jednostek – przezorność wymaga zapewnienia trwało- ści dobrobytu społeczeństwa. Zachowania przezorne dotyczą konsumpcji i  oszczędzania z  dochodu, tworzenia majątku materialnego oraz kapitału ludzkiego i społecznego, a także uwzględniania przy podejmowaniu decyzji pełnej wartości zasobów nieodnawialnych. Żeby właściwie ocenić dobrobyt z perspektywy jednostki i gospodarstwa domowego, jego zasobów oraz trwałości poziomu życia, konieczne jest podej- ście międzyokresowe. Utrzymanie obecnego poziomu dobrobytu społeczeń- stwa będzie możliwe, jeżeli zostanie zachowana międzypokoleniowa równo- waga w dostępie do zasobów kapitału – naturalnego, fi zycznego, ludzkiego i  społecznego. Solidarność międzypokoleniowa zmusza zatem do myślenia w kategoriach przyszłości oraz do przezornego działania obecnych pokoleń w odniesieniu do tworzenia i ochrony zasobów, które przekażą kolejnym po- koleniom. Główne decyzje, które jednostki podejmują każdego dnia, dotyczą podziału dochodu na konsumpcję bieżącą i  konsumpcję przyszłą, czyli na bieżące oszczędności. Dlatego przezorność kojarzona jest przede wszystkim z  oszczędzaniem. W  decyzjach o  oszczędzaniu przezorność to skala inten- sywności motywu ostrożnościowego. W roku 2000 opublikowałam wyniki badań nad procesami oszczędzania w Polsce w latach 1991–1998 w skali całej gospodarki oraz w skali mikroeko- nomicznej (gospodarstw domowych). W tamtym okresie głównym sektorem tworzącym oszczędności w gospodarce był sektor gospodarstw domowych. Analiza mikroekonomiczna funkcji oszczędzania gospodarstw domowych zawierała projekcję dochodu życiowego poszczególnych roczników osób ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== 8 Wstęp będących głowami gospodarstwa domowego. Obliczenia hipotetycznego do- chodu życiowego dla populacji badanej w latach 1994–1998 wskazywały, że maksimum dochodu życiowego będzie osiągane w  wieku 47 lat. Zgodnie z projekcją najmłodsze roczniki miałyby uzyskać w całym życiu dochód dwa razy wyższy od dochodu życiowego badanej populacji. Projekcja życiowych oszczędności niezbędnych dla wygładzenia ( smoothing) życiowej konsumpcji wykazała, że gospodarstwa osób młodych mogłyby mieć stosunkowo duże ujemne oszczędności (malejąco dla starszych roczników) w okresie docho- dzenia do maksimum dochodu życiowego. W  latach dziewięćdziesiątych XX wieku realne stopy oszczędzania gospodarstw domowych prowadzonych przez osoby młode okazały się dodatnie i wyższe od mediany stóp oszczę- dzania dla ogółu gospodarstw domowych w Polsce. Stanowiło to odstępstwo od standardowego modelu konsumpcji i oszczędności, wynikającego z teorii cyklu życia oraz teorii dochodu permanentnego. W  niniejszej publikacji przeprowadzam analizę wielkości i  struktury oszczędności makroekonomicznych oraz zdolności do oszczędzania gospo- darstw domowych w skali mikroekonomicznej do roku 2012. W  latach 1998–2012 nastąpiło przesunięcie w  strukturze oszczędności makroekonomicznych od gospodarstw domowych do przedsiębiorstw. Przed- siębiorstwa stały się głównym sektorem tworzącym oszczędności w gospo- darce, a od czasu kryzysu fi nansowego także wierzycielem netto dla innych sektorów gospodarki, w  tym dla gospodarstw domowych. Udział oszczęd- ności gospodarstw domowych w PKB maleje od roku 2002. Jednakże, równolegle, badania mikroekonomiczne wykazują wzrost sto- py oszczędzania gospodarstw domowych z bieżących dochodów do dyspo- zycji. O  ile poziomy stóp oszczędzania gospodarstw domowych, obliczo- nych w  skali całej gospodarki oraz w  badaniach ankietowych, różnią się w większości krajów, o tyle ogólne tendencje są często podobne. W Polsce w roku 2004 krzywe trendów makroekonomicznych i mikroekonomicznych stóp oszczędzania gospodarstw domowych „przecięły się”. Stopa oszczędza- nia z bieżących dochodów do dyspozycji gospodarstw domowych badanych w  skali mikroekonomicznej rośnie. Natomiast stopa oszczędzania sektora gospodarstw domowych z dochodu do dyspozycji tego sektora w skali ma- kroekonomicznej maleje. W książce zajmuję się wyjaśnieniem istoty oszczę- dzania w skali makro- i mikroekonomicznej. W  rozdziale I  dokonuję przeglądu makroekonomicznych oszczędności w Polsce w okresie transformacji gospodarki oraz po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej, a także podczas światowego kryzysu fi nansowego. Badam źródła względnie niskiego poziomu oszczędności w skali makroekonomicz- nej po roku 2000 oraz zmiany struktury oszczędności, akumulacji, transferów ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== Dwie dekady transformacji gospodarki polskiej – czy jesteśmy przezorni 9 kapitałowych i wierzytelności netto sektorów instytucjonalnych gospodarki w latach 1998–2011. W rozdziale II analizuję zmiany aktywów fi nansowych netto gospodar- ki  polskiej w  latach 2003–2012 w  odniesieniu do krajów OECD i  krajów strefy euro. W rozdziale III badam poziomy i profi le oszczędzania gospodarstw do- mowych w stosunku do ich cech demografi cznych i ekonomicznych w latach 1994–2011. Dokonuję również dekompozycji efektów dla stopy oszczędza- nia gospodarstw domowych wynikających z cyklu życia (efekty wieku) oraz efektów kohorty, wynikających ze zróżnicowania poszczególnych roczników wieku (kohort), a także efektów wynikających z uwarunkowań makroekono- micznych w okresie 1995–2010 (efekty roku badania). W rozdziale IV badam niepewność i zmienność dochodów i oszczędności gospodarstw domowych oraz psychologiczne preferencje dotyczące oceny dochodu i wielkości oszczędności. W  Podsumowaniu formułuję przewidywania odnośnie do tworzenia oszczędności w  przyszłości, wynikające z  obecnych tendencji stóp oszczę- dzania w Polsce. Wykorzystane w pracy dane pochodzą głównie z rachunków narodowych dla sektorów instytucjonalnych gospodarki dla lat 1995–2012 oraz z badań budżetów gospodarstw domowych w latach 1994–2011 (Główny Urząd Sta- tystyczny). Rachunki narodowe są jedynym źródłem pełnych danych ma- kroekonomicznych dotyczących oszczędności gospodarstw domowych i całej gospodarki. Natomiast badania budżetów gospodarstw domowych w Polsce stanowią w  pełni reprezentatywne badanie, dostarczające wyczerpujących danych na temat zarówno dochodów, jak i wydatków gospodarstwa domo- wego. Pozwala to badać dochody oraz wydatki i oszczędności na poziomie pojedynczego gospodarstwa domowego. ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw== R O Z D Z I A Ł I Przegląd oszczędności makroekonomicznych w Polsce 1. Stopy oszczędzania gospodarki polskiej od czasu transformacji Makroekonomiczna stopa oszczędzania kształtuje się w  Polsce poniżej średnich stóp oszczędzania w gospodarkach bardziej rozwiniętych oraz w go- spodarkach szybko rosnących (rys. I.1). Polska plasuje się wyraźnie poni- żej poziomu oszczędzania w  krajach sąsiednich: w  Niemczech, Czechach, Estonii, Słowacji, Łotwie, na Węgrzech, a  także poniżej stóp oszczędzania w Japonii i Szwecji. Zbliżony do Polski poziom oszczędności w PKB osiągają kraje o wyższym poziomie rozwoju, ale przeżywające kryzys zadłużenia, takie jak Hiszpania i Włochy. Po kilku latach kryzysu fi nansowego w  świecie stopy oszczędzania są średnio niższe o około 1 punkt w PKB w Unii Europejskiej oraz w OECD, w przeciwieństwie do Chin, które od roku 2008 oszczędzają rocznie aż 53 PKB, czyli powyżej maksymalnych poziomów oszczędzania Japonii i  Korei Południowej w okresach ich najszybszego wzrostu (Yang et al., 2011). Poziom oszczędzania w Stanach Zjednoczonych i w Wielkiej Brytanii kształtuje się historycznie na niskim poziomie 15 PKB lub poniżej, a przeżywająca głę- boki kryzys Irlandia oszczędza od roku 2009 prawie o 10 punktów w PKB mniej niż dekadę wcześniej. W  Polsce w  ciągu dwóch dziesięcioleci rozwoju, w  latach 1991–2011, wyróżnić można trzy okresy kształtowania się wysokości makroekonomicz- nej stopy oszczędzania. Lata 1991–2000: oszczędności gospodarki wzrosły z  poziomu 15–16 produktu krajowego brutto na początku transformacji (w latach 1991–1993) do wysokości 20 PKB w okresie szybkiego wzrostu gospodarki, po wyjściu z recesji transformacyjnej w połowie dekady (Liberda, 2000, s. 68). ##7#52#aSUZPUk1BVC1WaXJ0dWFsbw==
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Przezorność. Kto oszczędza w Polsce
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: