Cyfroteka.pl

klikaj i czytaj online

Cyfro
Czytomierz
00454 008503 21010195 na godz. na dobę w sumie
wyszukaj dokładnie | pobierz wtyczkę
Sądy polubowne i mediacje - ebook/pdf
Sądy polubowne i mediacje - ebook/pdf
Autor: Liczba stron: 394
Wydawca: C. H. Beck Język publikacji: polski
ISBN: 978-83-7483-858-0 Data wydania:
Lektor:
Kategoria: ebooki >> prawo i podatki >> poradniki
Porównaj ceny (książka, ebook, audiobook).
Czytaj online.
Komentuj
'Sady polubowne i mediacje' to pozycja będąca pracą zbiorową autorów związanych z Podkarpackim Stałym Sądem Polubownym - Arbitrażowym w Rzeszowie oraz wydziałami prawa polskich i słowackich uniwersytetów (w szczególności Uniwersytetu Rzeszowskiego).

Mediacja i działalność sądów zostały tu przedstawione jako alternatywa dla sądów powszechnych, dzięki której spory mogą być rozstrzygane skutecznie i szybko.

Jednocześnie omówiono problemy interpretacyjne, jakie rodzą się na tle polskich przepisów o arbitrażu oraz dokonano porównania tych przepisów z bogatym dorobkiem zagranicznym.
Znajdź podobne książki Ostatnio czytane w tej kategorii

Darmowy fragment publikacji:

Prawo Sądowe S¹dy polubowne i mediacja S¹dy polubowne i mediacja Pod redakcj¹ Jana Olszewskiego Aneta Arkuszewska – Uniwersytet Rzeszowski, Aneta Bia³y – Katolicki Uniwer- sytet Lubelski im. Jana Paw³a II, Arkadiusz Bieliñski – Uniwersytet w Bia³ymsto- ku, dr £ukasz B³aszczak – Uniwersytet Wroc³awski, Maria Bosak – Uniwersytet Rzeszowski, dr Kinga Flaga-Gieruszyñska – Uniwersytet Szczeciñski, Izabella Gil – Uniwersytet Wroc³awski, dr Robert Kulski – Uniwersytet £ódzki, dr Katarzyna K³osowska – Uniwersytet Rzeszowski, Anna Krawczyk – Uniwersytet Warmiñ- sko-Mazurski w Olsztynie, Kamila Grabowska – Uniwersytet Warmiñsko-Ma- zurski w Olsztynie, prof. dr hab. Jan £ukasiewicz – Uniwersytet Rzeszowski, dr Monika Michalska – Uniwersytet £ódzki, Tomasz Miœko – Uniwersytet Rze- szowski, Rafa³ Morek – Uniwersytet Warszawski, prof. dr hab. Jan Olszewski – Uniwersytet Rzeszowski, Dominika Sagan – Uniwersytet Rzeszowski, dr Beata Sagan – Uniwersytet Rzeszowski, dr Piotr Szreniawski – Uniwersytet Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie, Ma³gorzata Szreniawska, dr Roman Uliasz – Uni- wersytet Rzeszowski, Pawe³ Waszkiewicz – Uniwersytet Warszawski, Magdalena ¯urawska – Uniwersytet Warszawski S¹dy polubowne i mediacje Pod redakcj¹ Jana Olszewskiego Aneta Arkuszewska – Uniwersytet Rzeszowski, Aneta Bia³y – Katolicki Uniwer- sytet Lubelski im. Jana Paw³a II, Arkadiusz Bieliñski – Uniwersytet w Bia³ymsto- ku, dr £ukasz B³aszczak – Uniwersytet Wroc³awski, Maria Bosak – Uniwersytet Rzeszowski, dr Kinga Flaga-Gieruszyñska – Uniwersytet Szczeciñski, Izabella Gil – Uniwersytet Wroc³awski, dr Robert Kulski – Uniwersytet £ódzki, dr Katarzyna K³osowska – Uniwersytet Rzeszowski, Anna Krawczyk – Uniwersytet Warmiñ- sko-Mazurski w Olsztynie, Kamila Grabowska – Uniwersytet Warmiñsko-Ma- zurski w Olsztynie, prof. dr hab. Jan £ukasiewicz – Uniwersytet Rzeszowski, dr Monika Michalska – Uniwersytet £ódzki, Tomasz Miœko – Uniwersytet Rze- szowski, Rafa³ Morek – Uniwersytet Warszawski, prof. dr hab. Jan Olszewski – Uniwersytet Rzeszowski, Dominika Sagan – Uniwersytet Rzeszowski, dr Beata Sagan – Uniwersytet Rzeszowski, dr Piotr Szreniawski – Uniwersytet Marii Curie-Sk³odowskiej w Lublinie, Ma³gorzata Szreniawska, dr Roman Uliasz – Uni- wersytet Rzeszowski, Pawe³ Waszkiewicz – Uniwersytet Warszawski, Magdalena ¯urawska – Uniwersytet Warszawski Redakcja: Joanna Cybulska © Wydawnictwo C. H. Beck 2008 Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o. ul. Gen. Zaj¹czka 9, 01-518 Warszawa Sk³ad i ³amanie: Marta Œwierk Druk i oprawa: Elpil, Siedlce ISBN 978-83-7483-858-0 Spis treœci Spis treœci Spis treœci IX Przedmowa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . XI Czêœæ I. Pojêcia podstawowe, aspekty aksjologiczne i prakseologiczne Rozdzia³ 1. Aksjologiczne i prakseologiczne przes³anki kszta³towania polubownego rozstrzygania sporów i mediacji . . . . Rozdzia³ 2. Filozoficzne aspekty mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdzia³ 3. Razem czy osobno: uwagi o znaczeniach pojêæ mediacji 3 11 i koncyliacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Czêœæ II. Zasady ogólne mediacji Rozdzia³ 1. Uwagi wstêpne na temat mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rozdzia³ 2. Problematyka poufnoœci s¹downictwa polubownego . . . . Rozdzia³ 3. Mediacja jako jedna z alternatywnych metod 37 47 rozwi¹zywania sporów gospodarczych. Zagadnienia wybrane . . . 55 Rozdzia³ 4. Stan obecny i perspektywy rozwoju mediacji „sprawca – ofiara” w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4.1. Za³o¿enia teoretyczne dotycz¹ce metod rozstrzygania 67 sporów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 4.2. Mediacja w spo³ecznoœciach przedpañstwowych i jej „odkrycie’’ we wspó³czesnych rozwiniêtych pañstwach . . . . . . 4.3. Historia i rozwój mediacji w Polsce i w Niemczech . . . . . . . . . 4.4. Przeszkody stoj¹ce na drodze do szerszego wykorzystania 70 72 mediacji w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75 4.5. Perspektywy rozwoju mediacji w sprawach karnych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Czêœæ III. Szczególne postêpowanie mediacyjne Rozdzia³ 1. Skutki prawne wszczêcia i przeprowadzenia mediacji w postêpowaniu cywilnym i s¹dowoadministracyjnym . . . . . . . . . 1.1. Mediacja w sprawach cywilnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 86 VI Spis treœci 1.2. Mediacja w postêpowaniu s¹dowoadministracyjnym . . . . . . . . 93 Rozdzia³ 2. Mediacja jako nowa metoda rozwi¹zywania sporów z zakresu prawa pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2.1. Istota konfliktu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 2.2. Konflikt i spór w sprawach z zakresu prawa pracy . . . . . . . . . . 102 2.3. Metody likwidowania indywidualnych sporów pracy . . . . . . . . 104 2.4. Alternatywne Metody Rozwi¹zywania Sporów – definicja, geneza, podstawowe rodzaje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 2.5. Podstawowe rodzaje ADR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108 2.6. Mediacja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110 2.7. Dopuszczalnoœæ mediacji w sprawach z zakresu prawa pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112 2.8. Zasady dotycz¹ce mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113 2.9. Mediator . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114 2.10. Korzyœci p³yn¹ce z mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 2.11. Korzyœci wewnêtrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119 2.12. Korzyœci zewnêtrzne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123 2.13. Czynniki mog¹ce stanowiæ przeszkodê dla wprowadzenia mediacji w sprawach z zakresu prawa pracy . . . . . . . . . . . . . . . 124 2.14. Doœwiadczenia Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii w zakresie stosowania mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 125 Rozdzia³ 3. Znaczenie mediacji na tle innych metod rozwi¹zywa- nia sporów w sprawach gospodarczych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 3.1. Istota mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129 3.2. Postulat ugodowego za³atwienia sprawy w postêpowaniu cywilnym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 132 3.3. Próby ugodowego rozwi¹zania sporu przed wszczêciem postêpowania w sprawie gospodarczej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 137 3.4. Mediacja w toku postêpowania w sprawach gospodarczych . . . . 148 3.5. Wnioski . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 152 Rozdzia³ 4. Mediacja jako metoda rozwi¹zywania indywidualnych i zbiorowych sporów z zakresu prawa pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 4.1. Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 155 4.2. Mediacja jako metoda rozwi¹zywania sporów indywidual- nych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 4.2.1. Pojêcie sporu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156 4.2.2. Sposoby rozwi¹zywania indywidualnych sporów pracy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 157 4.2.3. Mediacja jako metoda ADR – rodzaje mediacji . . . . . . . 159 4.2.4. Podstawowe cechy mediacji w sprawach pracowni- czych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 162 4.2.5. Sposoby zakoñczenia postêpowania mediacyjnego. . . . . 168 4.3. Mediacja jako pokojowa faza rozwi¹zywania sporów zbio- rowych w polskim prawie pracy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 Spis treœci VII 4.3.1. Pokojowe i niepokojowe sposoby rozwi¹zywania sporów zbiorowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172 4.3.2. Procedura mediacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 173 4.3.3. Rola mediatora . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 175 4.3.4. Wspó³praca stron jako niezbêdny element prawid³o- wego przebiegu mediacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177 Rozdzia³ 5. Mediacja w polskim prawie telekomunikacyjnym . . . . . . 179 Rozdzia³ 6. Ugoda administracyjna w œwietle teorii prawnych form dzia³ania administracji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 187 Czêœæ IV. Dzia³alnoœæ s¹dów polubownych (arbitra¿owych). Umowa o arbitra¿, wybrane elementy postêpowania Rozdzia³ 1. Zarys historii s¹downictwa polubownego do 1939 r. . . . . 205 Rozdzia³ 2. Zabezpieczenie roszczeñ dochodzonych przed s¹dem polubownym (wybrane zagadnienia) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 239 Rozdzia³ 3. Konstrukcja prawna umowy o arbitra¿ stosowana w obrocie gospodarczym w œwietle uregulowañ prawa polskiego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 3.1. Wstêp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 255 3.2. Zakres przedmiotowy umowy o arbitra¿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 256 3.3. Treœæ umowy o arbitra¿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 257 3.4. Zakres podmiotowy umowy o arbitra¿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 259 3.5. Forma umowy o arbitra¿ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 260 3.6. Prawo w³aœciwe – podstawy orzekania s¹du arbitra¿owego . . . . 261 3.7. Miejsce arbitra¿u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 264 3.8. Wybór arbitrów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 265 3.9. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 267 Rozdzia³ 4. Sposób prowadzenia dowodów w postêpowaniu przed s¹dem polubownym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 269 Czêœæ V. Arbitra¿ miêdzynarodowy, postêpowanie zagraniczne Rozdzia³ 1. Kierunki zmian Regulaminu Arbitra¿owego UNCITRAL z 1976 r. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 1.1. Zagadnienia ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 291 1.2. Kalendarium prac II Grupy Roboczej w zakresie rewizji Regulaminu Arbitra¿owego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293 1.3. Proponowane zmiany. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 295 1.4. Zakoñczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 309 Rozdzia³ 2. Zagadnienia ogólne umowy o arbitra¿ w œwietle uregulowañ prawa miêdzynarodowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 311 VIII Spis treœci Rozdzia³ 3. S¹d polubowny wed³ug w³oskiego Kodeksu postêpo- wania cywilnego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 3.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 323 3.2. Umowa o arbitra¿. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 325 3.3. Arbitrzy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326 3.4. Przebieg postêpowania arbitra¿owego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 328 3.5. Wyrok . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 330 3.6. Zaskar¿enie wyroku s¹du polubownego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 333 Rozdzia³ 4. Arbitra¿ w rejonie Azji, Australii i Oceanii . . . . . . . . . . . 337 4.1. Uwagi ogólne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 337 4.2. Australia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 338 4.3. Nowa Zelandia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 343 4.4. Malezja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 344 4.5. Singapur . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 348 4.6. Indonezja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 352 4.7. Filipiny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 355 4.8. Fid¿i . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357 4.9. Indie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 358 Rozdzia³ 5. Wybrane instytucje s¹downictwa polubownego na Ukrainie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 5.1. Uwagi wstêpne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 359 5.2. Organizacje uprawnione do tworzenia s¹dów polubownych i wa¿niejsze obowi¹zki formalne zwi¹zane z tym procesem . . . 361 5.3. Zasady organizacji i dzia³alnoœci s¹dów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 362 5.4. Rejestracja s¹downictwa polubownego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 363 5.5. Regulamin s¹du polubownego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 364 5.6. Forma umowy o s¹d polubowny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 365 5.7. Przepisy stosowane przez s¹dy polubowne . . . . . . . . . . . . . . . . 366 5.8. Klauzula na s¹d polubowny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 366 5.9. Wyznaczenie b¹dŸ wybranie s¹du polubownego oraz sêdziów polubownych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 367 5.10. Liczba sêdziów, sk³ad s¹du polubownego . . . . . . . . . . . . . . . . 367 5.11. Odpowiedzialnoœæ sêdziego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 369 5.12. Poufnoœæ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 5.13. Terminy rozstrzygania sporów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 370 5.14. Samorz¹d s¹dów polubownych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 371 5.15. Wnioski koñcowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 372 Indeks rzeczowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 375 Przedmowa Przedmowa Przedmowa Rozwój i popularyzacja arbitra¿u (s¹dów polubownych) oraz mediacji ma wymiar wieloaspektowy i przynosi szczególne korzyœci. Jest to przede wszystkim dzia³anie o œciœle praktycznym podejœciu, które ma za zadanie zachêciæ przedsiêbiorców do rozstrzygania sporów w sposób bardziej profe- sjonalny, ni¿ robi¹ to s¹dy powszechne. Znane s¹ te¿ inne zalety tego s¹dow- nictwa, np. w postaci oszczêdnoœci, lepszej specjalizacji i szybkoœci tych procedur. Podstawow¹ zalet¹ niniejszej pracy jest naœwietlenie problematycznych obszarów, tak¿e takich, gdzie istnieje potrzeba podjêcia intensywnych badañ ustalaj¹cych i interpretuj¹cych polskie przepisy o arbitra¿u. Reguluje je Kodeks postêpowania cywilnego (art. 1154–1217), i ze wzglêdu na ich œwie- ¿oœæ (nowelizacja przeprowadzona zosta³a w 2005 r.) oraz bardzo ma³y za- kres doœwiadczeñ w zakresie ich praktycznego stosowania, nie wypracowa- no dotychczas stabilnych ocen norm tam zawartych. Jeœli ju¿ pojawiaj¹ siê pewne komentarze lub uwagi krytyczne czy te¿ sugestie zmian, to rozpro- szony rynek s¹dów arbitra¿owych i centrów mediacji nie u³atwia ujednoli- cenia czêsto s³usznych postulatów, nie docieraj¹ te¿ one do ustawodawcy. W ten sposób zawarte w pracy wyjaœnienia i diagnozy prawa maj¹ przyczy- niæ siê do jego doskonalenia. Kolejn¹ zalet¹ pracy, jak¹ przedstawia czêœæ autorów, jest próba synchro- nizacji polskiego prawa arbitra¿owego (mediacji) i jego regu³ z olbrzymim ju¿ dorobkiem z zagranicy. Instytucje, które tam powsta³y (i zreszt¹ ci¹gle powstaj¹), powinny byæ umiejêtnie adaptowane, rozpoznawane i porówny- wane do instytucji nam ju¿ znanych, wyjaœnione, jeœli brak odpowiedników w prawie polskim. Takie przybli¿enie regulacji obcych to nie tylko wartoœæ poznawcza, ale tak¿e szansa na umiejêtne uczestnictwo w powstawaniu in- stytucji arbitra¿owych za granic¹. Niniejsza praca ukazuje tak¿e dzia³alnoœæ s¹dów arbitra¿owych i media- cji jako swoistej konkurencyjnej alternatywy dla s¹dów powszechnych. Uwa¿amy, ¿e przy tak wielu obszarach liberalizacji gospodarki mo¿liwe jest oczekiwanie, aby s¹downictwo arbitra¿owe stawa³o siê znacz¹cym uzu- pe³nieniem, a nawet w pewnych przypadkach konkurencj¹ dla s¹dów po- wszechnych i wnosi³o, jak to zwykle czyni konkurencja, o¿ywcze impulsy do podnoszenia standardów orzekania, sprzyja³o wzrostowi wra¿liwoœci na strony i przedmiot sporów. X Przedmowa Niew¹tpliw¹ zalet¹ ksi¹¿ki jest te¿ to, ¿e obejmuje prezentacjê dorobku naukowego i praktycznego osób zwi¹zanych z instytucjami, które s¹ ju¿ za- anga¿owane w problematykê arbitra¿u i mediacji. Pochodz¹ one w szczegól- noœci ze Sta³ego Podkarpackiego S¹du Polubownego (Arbitra¿owego) dzia³aj¹cego przy Towarzystwie Naukowym Organizacji i Kierownictwa w Rzeszowie, a tak¿e Wydzia³ów Prawa i Administracji polskich i s³owac- kich uniwersytetów, w szczególnoœci Wydzia³u Prawa Uniwersytetu Rze- szowskiego (Zak³adu Prawa Handlowego i Gospodarczego). Nale¿y tu dodaæ, ¿e ksi¹¿ka, któr¹ oddajemy do r¹k Czytelników, jest kontynuacj¹ dorobku tych instytucji, tzn. najstarszego w Polsce Stowarzy- szenia Mened¿erskiego (Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa – jego podkarpackiej organizacji) oraz Zak³adu Prawa Handlowego i Gos- podarczego Wydzia³u Prawa Uniwersytetu Rzeszowskiego, gdy¿ praca ta nawi¹zuje do wczeœniejszych inicjatyw tych instytucji, m.in. konferencji pt. „Arbitra¿ i mediacja jako instrumenty wspierania przedsiêbiorczoœci”, która odby³a siê w Rzeszowie w dniach 22–23.9.2006 r. Przegl¹d wypowiedzi poszczególnych autorów dziêki temu, ¿e jest tak zró¿nicowany, stanowi wartoœciowy katalog pogl¹dów prawników, którzy dziêki publikacji swoich uwag popartych badaniami naukowymi i spostrze- ¿eñ poczynionych w praktyce, powinni byæ uznawani za potencjalnych spe- cjalistów tego nowego obszaru prawnego. Jan Olszewski Wykaz skrótów 1. ród³a prawa Wykaz skrótów Wykaz skrótów KC . . . . . . . . . . . . . Kodeks cywilny KP . . . . . . . . . . . . . Kodeks pracy KPC . . . . . . . . . . . . Kodeks postêpowania cywilnego KSH . . . . . . . . . . . . Kodeks spó³ek handlowych PPM . . . . . . . . . . . . Prawo prywatne miêdzynarodowe PPSA . . . . . . . . . . . Prawo o postêpowaniu przed s¹dami administracyjnymi 2. Organy orzekaj¹ce TK . . . . . . . . . . . . . Trybuna³ Konstytucyjny SA . . . . . . . . . . . . . S¹d apelacyjny SN . . . . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy SN (7). . . . . . . . . . . S¹d Najwy¿szy w sk³adzie 7 sêdziów 3. Czasopisma Dz.U. . . . . . . . . . . . Dziennik Ustaw EP. . . . . . . . . . . . . . Edukacja Prawnicza KPP . . . . . . . . . . . . Kwartalnik Prawa Prywatnego MP . . . . . . . . . . . . . Monitor Polski MoP . . . . . . . . . . . . Monitor Prawniczy MoPod . . . . . . . . . . Monitor Podatkowy MPP . . . . . . . . . . . . Monitor Prawa Pracy NP . . . . . . . . . . . . . Nowe Prawo Pal. PS . . . . . . . . . . . . . . Przegl¹d S¹dowy PPHZ . . . . . . . . . . . Prawne Problemy Handlu Zagranicznego PiP . . . . . . . . . . . . . Pañstwo i Prawo PiZS . . . . . . . . . . . . Praca i Zabezpieczenie Spo³eczne PPH . . . . . . . . . . . . Przegl¹d Prawa Handlowego Rad. Pr. . . . . . . . . . Radca Prawny . . . . . . . . . . . . Palestra 4. Inne skróty ADR . . . . . . . . . . . . Alternatywne Metody Rozwi¹zywania Sporów art. . . . . . . . . . . . . . artyku³ XII Wykaz skrótów . . . . . . . . . . . . . czêœæ . . . . . . . . . . . . orzeczenie . . . . . . . . . . . . porównaj . . . . . . . . . . . . pozycja . . . . . . . . . . . . redakcja . . . . . . . . . . . . regulamin cz. GUS . . . . . . . . . . . . G³ówny Urz¹d Statystyczny itd. . . . . . . . . . . . . . i tak dalej . . . . . . . . . . . miêdzy innymi m.in. nast. . . . . . . . . . . . . nastêpny (a,e) Nr . . . . . . . . . . . . . . numer np. . . . . . . . . . . . . . na przyk³ad Min. Spr. . . . . . . . . Minister Sprawiedliwoœci op. cit. . . . . . . . . . . dzie³o cytowane orz. pkt . . . . . . . . . . . . . punkt por. poz. red. reg. rozp. tj. . . . . . . . . . . . . . . to jest t.j. tzn. tzw. uchw. . . . . . . . . . . . uchwa³a rozdz. . . . . . . . . . . rozdzia³ s. . . . . . . . . . . . . . . strona wyr. . . . . . . . . . . . . wyrok zd. . . . . . . . . . . . . . zdanie ze zm. zob. . . . . . . . . . . . rozporz¹dzenie . . . . . . . . . . . . . tekst jednolity . . . . . . . . . . . . to znaczy . . . . . . . . . . . . tak zwany (a,e) . . . . . . . . . . ze zmianami . . . . . . . . . . . . zobacz Czêœæ I. Pojêcia podstawowe, aspekty aksjologiczne i prakseologiczne Jan £ukasiewicz Rozdzia³ 1. Aksjologiczne i prakseologiczne przes³anki kszta³towania polubownego rozstrzygania sporów i mediacji Nie jest celem niniejszej pracy pe³na charakterystyka aksjolo- Czêœæ I. Pojêcia podstawowe, aspekty aksjologiczne... Rozdzia³ 1. Aksjologiczne i prakseologiczne przes³anki... gicznych aspektów polubownego rozstrzygniêcia sporów. Jego geneza, teoria i praktyka oraz efektywnoœæ mieszcz¹ w sobie wielop³aszczyznowe w¹tki wykraczaj¹ce poza ramy badawcze jednej dyscypliny. Wiêkszoœæ opracowañ dotyczy g³ównie pro- ceduralnych aspektów polubownego rozstrzygania sporów i zakre- su przedmiotowego tego postêpowania. Znacznie rzadsze s¹ na- tomiast prace poœwiêcone zwi¹zkom postêpowania polubownego i mediacji z przes³ankami aksjologicznymi i prakseologiczny- mi. Stopieñ ich z³o¿onoœci, wielowarstwowy charakter nie poz- walaj¹ w tak krótkim szkicu na pe³ne, choæby w zarysie, ich ujêcie, sk³aniaj¹ raczej do przedstawienia kilku wybranych as- pektów. Celem niniejszego opracowania nie jest rozstrzyganie meryto- rycznych zagadnieñ, lecz prezentacja kilku refleksji nad pozanor- matywnymi aspektami zjawisk mediacji i arbitra¿u. Mog¹ byæ one pewnym kontekstem dla w¹tków prawnych dominuj¹cych, zgod- nie zreszt¹ z przyjêtymi za³o¿eniami w zdecydowanej wiêkszoœci referatów i prac. Temat konferencji: arbitra¿ i mediacja jako instrumenty wspie- rania przedsiêbiorczoœci mieœci w sobie kilka pojêæ, których kon- teksty wykraczaj¹ poza mo¿liwoœci badawcze jednej dyscypliny naukowej. Z ca³¹ pewnoœci¹ przedsiêbiorczoœæ jest zjawiskiem bêd¹cym przedmiotem ekonomii i nauk o zarz¹dzaniu – jest zjawi- skiem aktywnoœci, której istota sprowadza siê do stawiania sobie i troski o ich sprawn¹ innym celów z w³asnej inicjatywy i 4 Czêœæ I. Pojêcia podstawowe, aspekty aksjologiczne... realizacjê1. Poszukiwanie uwarunkowañ przedsiêbiorczoœci i d¹¿e- nie do podnoszenia efektywnoœci zorganizowanych struktur dzia- ³ania jest przedmiotem zarówno badañ naukowych, jak i dzia³añ praktycznych. Znaczna czêœæ tych uwarunkowañ zale¿y od czyn- ników wewnêtrznych – systemowych – sposobu zorganizowania przedsiêbiorstwa i stopnia jego „logiki wewnêtrznej” – oraz kadro- wych – jakoœci, kwalifikacji, systemów motywacji, reprezentowa- nych wartoœci. Jednak¿e od kilkudziesiêciu lat poszukiwania de- terminantów efektywnoœci koncentruj¹ siê w coraz wiêkszym stopniu na czynnikach zewnêtrznych – na relacjach miêdzy przed- siêbiorstwem a otoczeniem, najczêœciej dynamicznym i z³o¿onym. Zdecydowana wiêkszoœæ noœników niepewnoœci tkwi w tym oto- czeniu, st¹d te¿ stopieñ efektywnoœci uzale¿niony jest od charakte- ru relacji przedsiêbiorstwa z otoczeniem. Z tradycji gospodarki rynkowej wyrasta zjawisko: konkurencja – rywalizacja – walka, w której przeciwne strony d¹¿¹ do wywo³ania pewnego zdarzenia. Mo¿e byæ ono osi¹gniête tylko przez jedn¹ stronê2. Znakomita wiêkszoœæ prac z dziedziny ekono- mii i zarz¹dzania koncentrowa³a siê niegdyœ przede wszystkim na zjawiskach konkurencji. Dominowa³ pogl¹d, ¿e konkurencja jest czynnikiem rozwoju spo³ecznego. W ujêciu marksistowskim ak- centowano rolê konfliktu w rozwoju spo³ecznym, a teoriê walki klas wywodzono z uznania twórczej roli walki przeciwieñstw. We wspó³czesnych teoriach zarz¹dzania szczególnie silnie ak- centuje siê rolê i funkcje procesów komunikacyjnych w rozwoju spo³ecznym, ujmowania okreœlonych jednostek organizacyjnych jako szeroko rozumianego otoczenia3. W szczególnoœci podkreœla siê pozytywny wp³yw otoczenia na funkcjonowanie organizacji bêd¹cej systemem otwartym, rozwija siê badania sprzê¿eñ zwrot- nych, adaptywnoœci organizacji i jej reakcji na zmienne i z³o¿one otoczenie4. Organizacja mo¿e wchodziæ w ró¿nego typu relacje 1 T. Pszczo³owski, Ma³a encyklopedia prakseologii i teorii organizacji, Wroc³aw 1978, s. 192. 2 T. Pszczo³owski, op. cit., s. 215. 3 Por. szerzej M. Stefaniuk, Wybrane zagadnienia myœli organizatorskiej, Lublin 2000, s. 78 i nast. 4 M. Stefaniuk, op. cit., s. 80–81. Rozdzia³ 1. Aksjologiczne i prakseologiczne przes³anki... 5 z otoczeniem. Mog¹ to byæ relacje neutralnoœci, sojuszów i kon- fliktu. Poszczególne typy relacji wi¹¿¹ siê ze zró¿nicowanymi dzia³aniami organizacji. W charakterystykach spo³eczeñstwa oby- watelskiego akcentuje siê wartoœæ utylitarystycznych tendencji, wartoœæ godzenia interesu jednostkowego i zdolnoœci jego samoo- graniczenia dla dobra jednostkowego i wspólnego. Idee konsen- sualnego rozstrzygniêcia sporów zyskuj¹ we wspó³czesnych pañstwach demokratycznych coraz wiêksz¹ liczbê zwolenników – podkreœlona jest przy tym rola komunikacji i dialogu1. Warto w tym miejscu zaznaczyæ rozró¿nienie zjawisk sporu i konfliktu. Zdaniem A. Korybskiego konflikt to uk³ad skierowa- nych przeciw sobie zachowañ dwóch podmiotów spo³ecznych (jednostek, grup b¹dŸ ich organizacji), z których ka¿dy d¹¿y do re- alizacji w³asnych celów (interesów) i napotyka przeciwdzia³anie pozosta³ych uczestników konfliktu2. Zdaniem tego Autora spór jest szczególnym przypadkiem konfliktu jako zjawiska o szerszej treœci, odnosz¹cego siê do pewnego typu relacji spo³ecznych3. Interesuj¹ce jest wyró¿nienie przez A. Korybskiego faz kszta³towa- nia siê i rozwoju konfliktu. Nale¿y do nich ukszta³towanie siê sy- tuacji konfliktowej, manifestacje przeciwstawnych zachowañ stron, eskalacja konfliktu, poddanie konfliktu obserwacji otocze- nia ewentualne oddzia³ywanie otoczenia spo³ecznego na uczestników konfliktu, inicjacja procesu rozwi¹zy- wania b¹dŸ rozstrzygania sporu, wreszcie rozwi¹zanie lub roz- strzygniêcie sporu4. Zdaniem A. Korybskiego konflikt ujawniony wobec otoczenia spo³ecznego i poddany jego obserwacji prze- kszta³ca siê w spór5. Podobnie istotê konfliktu okreœla A. Sanka³a, który ujmuje konflikty miêdzyludzkie jako napiêcia pomiêdzy dwiema lub wiêcej osobami albo grupami, które maj¹ sprzeczne spo³ecznego oraz 1 J. Radwanowicz, Mediacja a jakoœæ administracji publicznej, [w:] Jakoœæ administracji publicznej, pod. red. J. £ukasiewicza, Miêdzynarodowa Konferencja Naukowa – Cedzyna, Rzeszów 2004, s. 352. 2 A. Korybski, Alternatywne rozwi¹zanie sporów w USA. Studium teoretycznoprawne, Lublin 1993, s. 20. 3 A. Korybski, op. cit., s. 15. 4 Ibidem, s. 23. 5 Ibidem, s. 24. 6 Czêœæ I. Pojêcia podstawowe, aspekty aksjologiczne... cele. Autor ten wyró¿nia cztery fazy ka¿dego konfliktu: sytuacjê poprzedzaj¹c¹, okres prowokacji (inicjacja konfliktu), okres eska- lacji (rozbudowanie konfliktu) oraz fazê konfrontacji (walka o zwyciêstwo). O ile kontrolowanie konfliktu jest naj³atwiejsze w dwóch pierwszych stadiach, o tyle póŸniej, jak zauwa¿a A. Han- ka³a, staje siê trudniejsze1. Istniej¹ ró¿norodne czynniki determi- nuj¹ce wyst¹pienie i przebiegu konfliktu – wzajemna zale¿noœæ, czyli to, na ile skutki dzia³ania jednej strony zale¿¹ od dzia³ania drugiej strony; niepewnoœæ bêd¹ca skutkiem negatywnych doznañ i mog¹ca sprzyjaæ wystêpowaniu dzia³añ agresywnych; przeszko- dy w komunikacji zarówno fizyczne, jak i spo³eczne; negatywne cechy osobowoœci obu stron lub jednej strony2. Nie wdaj¹c siê w psychologiczn¹ warstwê zagadnienia, niew¹t- pliwie jedn¹ z podstawowych, warto zauwa¿yæ, ¿e fazy wymienio- ne przez cytowanych Autorów charakteryzuj¹ siê ró¿norodnoœci¹ stopnia dynamiki. O ile fazy wstêpne wi¹¿¹ siê z werbalizacj¹ inte- resów, stron oraz rodzajem prezentacji, o tyle nastêpne fazy wykraczaj¹ poza funkcje poznawcze i wi¹¿¹ siê rodzajem instrumentalizacji dzia³añ, w szczególnoœci z doborem œrodków i metod osi¹gania celów, strategiami wykonawczymi, harmono- gramem dzia³añ i innymi czynnoœciami. Warto zauwa¿yæ nastê- puj¹ce momenty. Po pierwsze, poszczególne konflikty mog¹ siê charakteryzowaæ ró¿nym stopniem zaanga¿owania. Dotyczy to za- równo jednej lub drugiej strony, jak i obu naraz. W praktyce mog¹ to byæ sytuacje chaotycznych dzia³añ obu stron, chaotycznych dzia³añ jednej strony przy równoczesnej racjonalizacji dzia³añ dru- giej strony, racjonalnoœci dzia³añ obu stron i ca³ej gamy sytuacji poœrednich. Po drugie, dzia³ania stron konfliktu mog¹ charaktery- zowaæ siê ró¿nym stopniem sformalizowania. Niew¹tpliwie wi¹¿e siê to z powtarzalnoœci¹ pewnych dzia³añ i poszukiwaniem najlep- szych z dotychczas poznanych sposobów dzia³ania. Przyjêcie przez stronê konfliktu sta³ych regu³ dzia³ania jest elementem pro- cesu formalizowania, jest odnow¹ realizacji celów na podstawie 1 A. Hanka³a, Konflikty miêdzyludzkie, [w:] Wielka encyklopedia prawa, pod red. E. Smoktunowicza, Bia³ystok–Warszawa 2000, s. 364, za: J. Radwanowicz, op. cit., s. 355. 2 A. Hanka³a, op. cit., s. 364, cyt. za: J. Radwanowicz, op. cit., s. 355. Rozdzia³ 1. Aksjologiczne i prakseologiczne przes³anki... 7 przyjêtych wzorców dzia³ania1. Jeœli obie strony konfliktu przyj- muj¹ dobrowolnie lub w sposób zewnêtrznie wymuszony okreœlo- ne sta³e regu³y prowadzenia sporu, nastêpuje wówczas jego insty- tucjonalizacja. Rzecz¹ nader istotn¹, wrêcz zasadnicz¹ jest stopieñ instytucjonalizacji konfliktu i tworzenia okreœlonej procedury jego prowadzenia oraz rozstrzygania. Ponadto istotny jest zakres stop- nia dobrowolnoœci poddania siê procedurze. Mo¿e byæ ona wymu- szona zewnêtrznie, co jest zasadnicz¹ cech¹ procedur nale¿¹cych do systemu prawa. Warto w tym miejscu zaznaczyæ nastêpuj¹ce momenty. Przede wszystkim okreœlone procedury s¹ odzwierciedleniem cyklu zor- ganizowanego dzia³ania – jego zasadniczych etapów, do jakich za- licza siê przygotowanie, realizacjê i kontrolê oraz szczegó³owych dzia³añ. Tworz¹ one uk³ad logicznie po sobie nastêpuj¹cych czyn- noœci, których realizacja zbli¿a podmiot dzia³ania do okreœlonego celu2. Te etapy mog¹ byæ ujête w procedury – postêpowania za- wartego w szeregu wytycznych, wyra¿aj¹cych siê czêsto przepi- sem, jak wykonaæ zadanie. Mo¿na rozró¿niæ procedury rozumiane jako tok dzia³ania od procedur – opisu dzia³ania, zawieraj¹cego wskazówki w dzia³aniu i wyszczególniaj¹cego dok³adnie sposoby, jakimi nale¿y siê pos³ugiwaæ w przeprowadzaniu okreœlonych dzia³añ – ich podstaw¹ jest chronologiczna kolejnoœæ3. Procedura jako opis dzia³ania jest okreœlona planem dzia³ania. Zawiera taki rodzaj wytycznych, które mog¹ kszta³towaæ racjonalnoœæ i niwelo- waæ w okreœlonym stopniu niepewnoœæ. Procedura mieœci w sobie predykcjê – jest wywiedzeniem ze znajomoœci stanu pocz¹tkowe- go i na podstawie pewnej „teorii” („prawa”) charakterystyki jakie- goœ stanu nieznanego4. Zakres predykcji zale¿y niew¹tpliwie od stanu wiedzy wyjœciowej i od stopnia z³o¿onoœci oraz dynamiki 1 Por. m.in. J. Kurnal, Zarys teorii organizacji i zarz¹dzania, Warszawa 1970, s. 171–172. 2 Por. szerzej na temat zwi¹zków cyklu organizatorskiego z procedur¹ administracyjn¹ J. £ukasiewicz, L. ¯ukowski, Decyzje terenowych organów administracji pañstwowej, refe- rat na konferencjê: Doskonalenie procesu decyzyjnego w systemie terenowych organów w³adzy i administracji pañstwowej, Rzeszów 1978. 3 T. Pszczo³owski, op. cit., s. 185. 4 H. Koontz, C.O. Donnell, Zasady zarz¹dzania, Warszawa 1969, s. 514. cyt. za: T. Pszczo³owski, op. cit., s. 185.
Pobierz darmowy fragment (pdf)

Gdzie kupić całą publikację:

Sądy polubowne i mediacje
Autor:
Sklep
Format
Cena

Opinie na temat publikacji:

Inne popularne pozycje z tej kategorii:

Czytaj również:

Prowadzisz stronę lub blog? Wstaw link do fragmentu tej książki i współpracuj z Cyfroteką: