Darmowy fragment publikacji:
DR SUSAN BLUM Michele Bender
Przedmowa: dr Mark Hyman
SKUTECZNE LECZENIE
3 naturalne kroki
do zdrowych stawów
polecane przez lekarza
Redakcja: Mariusz Warda
Skład: Tomasz Piłasiewicz
PRojekt okładki: Aleksandra Lipińska
tłumaczenie: Katarzyna Stolba
Wydanie I
BIAŁYSTOK 2019
ISBN 978-83-8168-125-4
Tytuł oryginału: Healing Arthritis: Your 3-Step Guide to Conquering Arthritis Naturally
Copyright © 2017 by Susan Blum, M.D., All Rights Reserved.
Printed by arrangement with Janis A. Donnaud Associates, Inc. through Graal Literary Agency.
© Copyright for the Polish edition by Wydawnictwo Vital, Białystok 2018
All rights reserved, including the right of reproduction in whole or in part in any form.
Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej publikacji nie może być powielana
ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych,
kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody posiadaczy praw autorskich.
Książka ta zawiera porady i informacje odnoszące się do opieki zdrowotnej. Nie powinny one jednak
zastępować porady lekarza ani dietetyka. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy zdrowotne lub wiesz
o nich, powinieneś skonsultować się z lekarzem, zanim rozpoczniesz jakikolwiek program poprawy
zdrowia czy leczenia. Dołożono wszelkich starań, aby informacje zaprezentowane w tej książce były
rzetelne i aktualne podczas daty jej publikacji. Wydawca i autor nie ponoszą żadnej odpowiedzialności
za jakiekolwiek skutki dla zdrowia mogące wystąpić w wyniku stosowania zaprezentowanych
w książce metod.
15-762 Białystok
ul. Antoniuk Fabr. 55/24
85 662 92 67 – redakcja
85 654 78 06 – sekretariat
85 653 13 03 – dział handlowy – hurt
85 654 78 35 – www.vitalni24.pl – detal
strona wydawnictwa: www.wydawnictwovital.pl
Więcej informacji znajdziesz na portalu www.odzywianie24.pl
PRINTED IN POLAND
Dla wszystkich moich wspaniałych pacjentów,
dzięki którym udało mi się stworzyć ten program,
oraz dla wszystkich czytelników,
którzy mogą teraz korzystać z efektów naszej współpracy.
Spis treści
Przedmowa Marka Hymana ......................................................
Wstęp ..........................................................................................
9
15
Część I: Wiesz, na co chorujesz?
Rozdział 1. Reumatoidalne zapalenie stawów ........................ 37
Rozdział 2. Spondyloartropatia ................................................ 75
Rozdział 3. Osteoartroza .......................................................... 93
Rozdział 4. Inne reumatyczne choroby zapalne ..................... 115
Część II: Zdrowe jelita to zdrowe stawy
Rozdział 5. Korelacja między zdrowiem
układu pokarmowego a reumatyzmem................ 133
Rozdział 6. Jak poprawić kondycję układu pokarmowego ..... 173
Część III: Najpierw zadbaj o własne „podwórko”
Rozdział 7. Dieta a stany zapalne ............................................ 223
Rozdział 8. Stres i traumatyczne doświadczenia,
czyli dolewanie oliwy do ognia .............................. 271
Część IV: Trzyetapowy program leczenia reumatyzmu
doktor Blum
wszystkie elementy zdrowotnej układanki .......... 299
Rozdział 9. Moja historia, czyli jak dopasowałam
Rozdział 10. Trzyetapowy program leczenia reumatyzmu
wraz z wytycznymi postępowania ......................... 319
Etap 1. Dwutygodniowa dieta oczyszczająca
dla chorych na reumatyzm ze zwiększoną
przepuszczalnością jelitową ..................................... 319
Etap 2. Dwumiesięczna intensywna regeneracja
układu pokarmowego .............................................. 343
Etap 3. Sześciomiesięczny program
podtrzymujący osiągnięte rezultaty ........................ 361
Rozdział 11. Przepisy kulinarne ................................................. 409
Posłowie ....................................................................................... 457
Podziękowania ............................................................................. 459
O Autorce ................................................................................... 464
Bibliografia .................................................................................. 467
Dlaczego zdrowie układu pokarmowego
Przedmowa
jest tak istotne?
Jednym z najważniejszych aspektów ochrony zdrowia w XXI
wieku jest prawidłowa kondycja układu pokarmowego. Nad-
mierna ilość wrogich mikrobów – bakterii i innych drobno-
ustrojów – zasiedlających ludzki przewód pokarmowy związana
jest z rozwojem wielu problemów medycznych. Przyczynia się
między innymi do autyzmu, otyłości, cukrzycy, alergii, reuma-
tyzmu, chorób autoimmunologicznych, depresji oraz niektó-
rych nowotworów, chorób kardiologicznych, fibromialgii, eg-
zemy i astmy. Niemal każdego dnia pojawiają się coraz nowsze
doniesienia naukowe potwierdzające związek między zaburze-
niami mikroflory jelitowej a rozwojem chorób przewlekłych,
w tym wszelkiego rodzaju schorzeń reumatycznych o podłożu
zapalnym.
Chociaż medycyna zachodnia dokonała wielkich postępów
w leczeniu chorób ostrych, czyli schorzeń, które nietrudno po-
konać za pomocą antybiotyku w pigułce, to niestety poległa
z kretesem, jeśli chodzi o leczenie chorób przewlekłych, czy-
li problemów zdrowotnych, które wracają jak bumerang, gdyż
9
ich pierwotnymi przyczynami są nieodpowiedni tryb życia, stres
i niezrównoważona dieta. W połowie XIX wieku francuski che-
mik i mikrobiolog Louis Pasteur – najbardziej znany z opracowa-
nia metody konserwacji pożywienia poprzez obróbkę termiczną
(proces ten nazywany jest od jego nazwiska pasteryzacją) – od-
krył, że bakterie przyczyniają się do rozwoju infekcji. Niemal sie-
demdziesiąt pięć lat później szkocki biolog Aleksander Fleming
wynalazł antybiotyki zwalczające infekcje. Taka nieskompliko-
wana „przyczynowo-skutkowa” forma leczenia – jeden szczep
bakterii, jedna choroba, jeden antybiotyk – sprawdzi się w przy-
padku infekcji, ale w przypadku choroby przewlekłej już nie.
Mimo że nieustannie próbujemy znaleźć lekarstwo na cho-
roby chroniczne (choroby układu sercowo-naczyniowego, cho-
roby autoimmunologiczne oraz demencję), nasze wysiłki cią-
gle idą na marne! Historia medycyny przypomina poszukiwanie
Świętego Graala – swoistego leku na całe zło. Niestety tym spo-
sobem dojdziemy donikąd, ponieważ choroby przewlekłe są kon-
sekwencją skomplikowanych interakcji zachodzącymi między
naszymi genami, uwarunkowaniami życiowymi i czynnikami śro-
dowiskowymi. Cudowny lek nie istnieje. Dlatego musimy doko-
nać permanentnej zmiany trybu życia.
Wielu badaczy zaczęło określać układ pokarmowy mianem
„drugiego mózgu”. Owa koncepcja została wspaniale odzwier-
ciedlona między innymi w publikacjach: Zdrowie zaczyna się
w brzuchu autorstwa Justina i Eriki Sonnenburgów, Zdrowa
Głowa Davida Perlmuttera, Dobre bakterie Robynne Chutkan
oraz Zadbaj o równowagę mikroflory jelitowej Gerarda E. Mulli-
na. Dbanie o kondycję układu pokarmowego to coś więcej niż
zapobieganie zgadze lub dokuczliwym wzdęciom. Od zdrowia
układu pokarmowego zależy zdrowie całego organizmu i prawi-
10
Skuteczne leczenie reumatyzmuPrzedmowa
dłowe funkcjonowanie wszystkich układów i narządów, które się
w nim znajdują. W związku z powyższym – podobnie jak doktor
Blum – niemal zawsze zaczynam leczenie pacjentów cierpiących
na schorzenia przewlekłe od doprowadzenia ich układu pokar-
mowego do równowagi za pomocą programu regeneracyjnego,
przypominającego ten zaprezentowany w niniejszej publikacji.
O wiele łatwiej jest uzmysłowić sobie, jak ważne są zdrowe
jelita i żołądek, jeśli zdamy sobie sprawę, że układ pokarmowy
zasiedlony jest przez populację wielu trylionów drobnoustrojów
– półtora kilograma żywej wagi – składającą się z tysiąca różnych
szczepów bakterii. Co ciekawe, w naszym ciele występuje około
dwudziestu tysięcy genów, co w porównaniu do dwóch (lub wię-
cej) milionów genów bakteryjnych wydaje się kroplą w morzu!
Można porównać układ pokarmowy do ogromnego zakła-
du produkcyjnego, w którym następuje trawienie, wytwarza-
ne są witaminy i hormony. Tu wydalane są toksyny i tu po-
wstają substancje regenerujące. Zdrowie układu pokarmowego
zależy przede wszystkim od optymalnego trawienia, wchłania-
nia i przyswajania składników odżywczych. Jednak wszystkie te
procesy uzależnione są od wielu innych czynników. Flora bak-
teryjna zasiedlająca nasze jelita jest jak las tropikalny – to zróż-
nicowany i współzależny ekosystem, i od jej równowagi zale-
ży równowaga wewnętrzna całego organizmu. Nadmierna ilość
wrogich mikrobów (pasożytów, drożdżaków lub „złych” bakte-
rii) lub niedostateczna ilość pożytecznych szczepów bakteryj-
nych (na przykład z rodzaju Lactobacillus czy Bifidobacteria)
może wywoływać poważne konsekwencje zdrowotne.
Skuteczne leczenie reumatyzmu autorstwa doktor Susan Blum
jest rewelacyjnym przewodnikiem prowadzącym do samodziel-
nego osiągnięcia optymalnego stanu zdrowia. Z niniejszej pu-
11
blikacji dowiesz się, jak usunąć pierwotne przyczyny wszelkich
schorzeń reumatycznych, zahamować powstawanie stanów za-
palnych i złagodzić bóle stawów. Znajdziesz w niej przejrzystą
mapę prowadzącą do pełni zdrowia, z której z powodzeniem
skorzystały miliony osób cierpiących na reumatyzm. Doktor
Blum proponuje czytelnikom skuteczne metody na radzenie
sobie z chorobą, a nawet doprowadzenie do remisji schorzeń
o podłożu reumatycznym, poprzez zoptymalizowanie funkcjo-
nowania układu pokarmowego za pomocą odpowiednio do-
branej diety, suplementów i ćwiczeń relaksacyjnych. Ponieważ
sama zmagała się z reumatyzmem, miała ogromną motywację,
żeby znaleźć nie tylko przyczynę swojej choroby, lecz także sku-
teczne lekarstwo. Na szczęście odniosła sukces na obu polach
i pokonała chorobę dzięki autorskiemu programowi leczenia
przedstawionemu na kartach niniejszej książki.
Należy pamiętać, że optymalna równowaga układu pokar-
mowego uzależniona jest przede wszystkim od diety bogatej
w błonnik oraz zdrowe białka i tłuszcze. Do dobrych tłuszczów
o korzystnym wpływie na mikroflorę jelitową należą kwasy
omega-3 i jednonienasycone kwasy tłuszczowe, które znajdują
się między innymi w oliwie z oliwek extra virgin, owocach awo-
kado i migdałach. Natomiast tłuszcze o działaniu prozapalnym,
takie jak kwasy omega-6 znajdujące się w olejach roślinnych,
przyczyniają się do przerostu wrogich szczepów bakteryjnych,
a w konsekwencji – do nadwagi i rozwoju rozmaitych schorzeń.
Ponadto niezwykle istotny dla zdrowia mikroflory jelitowej jest
niczym niezakłócony sen (minimum siedem do ośmiu godzin).
Inną istotną praktyką jest codzienny relaks w ulubionej formie,
ponieważ nasze myśli i emocje mają kolosalny wpływ na równo-
wagę flory bakteryjnej jelit. Jeżeli cierpisz na schorzenia o pod-
12
Skuteczne leczenie reumatyzmuPrzedmowa
łożu zapalnym lub reumatycznym i szukasz skutecznej alterna-
tywy do leczenia farmakologicznego, która koncentruje się na
wyeliminowaniu pierwotnych przyczyn choroby, a nie jej skut-
ków, to znajdziesz ją w niniejszej publikacji.
Lek. n. med. Mark Hyman,
dyrektor medyczny Ośrodka Medycyny Funkcjonalnej
przy Klinice w Cleveland, założyciel Ośrodka UltraWellness
i dziesięciokrotny zdobywca tytułu najpoczytniejszego autora
na liście New York Timesa.
Wstęp
Oto otrzeźwiające statystyki – średnio jedna na cztery osoby w tej
chwili cierpi na reumatyzm! To przeszło 54 miliony dorosłych
Amerykanów, czyli 22 procent całej populacji Stanów Zjedno-
czonych. To nie koniec. Szacuje się, że do roku 2030 w skali
globu liczba ta wzrośnie do 580 milionów. (Wiem, że trudno
w to uwierzyć, gdyż reumatyzm kojarzy się z przypadłością wie-
ku podeszłego). Dwie trzecie pacjentów będą stanowiły kobiety.
Chorzy na reumatyzm zazwyczaj skarżą się na dokuczliwe bóle
stawów oraz przewlekłe stany zapalne, co w przypadku połowy
zdiagnozowanych pacjentów wiąże się z ograniczeniem sprawno-
ści fizycznej. Niemożność zachowania aktywności fizycznej pro-
wadzi do dalszych powikłań zdrowotnych, między innymi do
rozwoju cukrzycy, otyłości oraz chorób kardiologicznych.
Statystki są szokujące, aczkolwiek dla chorego na reumatyzm
nie mają większego znaczenia. Liczy się jakość życia każdego czło-
wieka. Od niemal dwudziestu lat jestem lekarzem praktykują-
cym medycynę funkcjonalną i czołowym ekspertem w tej dzie-
dzinie i widziałam setki chorych cierpiących na reumatyzm, czyli
schorzenie, które charakteryzuje się przewlekłymi bólami i zapa-
15
leniem stawów. Gdy prowadziłam samodzielną praktykę lekarską,
niejednokrotnie miałam do czynienia z pacjentami cierpiącymi
na tę chorobę, a dziś jako założycielka i dyrektorka ośrodka zdro-
wia Blum Center for Health w Rye Brook w stanie Nowy Jork
stykam się z nimi znacznie częściej.
Prowadziłam tysiące pacjentów cierpiących na choroby zapal-
ne, w tym na rozmaite schorzenia reumatyczne, i przekonałam się,
że medycyna funkcjonalna sprawdza się znacznie lepiej w leczeniu
przyczyn tej potencjalnie paraliżującej choroby niż medycyna kon-
wencjonalna. Ta pierwsza skupia się na całym człowieku, nie tylko
na fizycznych objawach jego choroby. Osobiście uważam, że medy-
cyna funkcjonalna jest specjalistyczną dziedziną medycyny integra-
cyjnej, która obejmuje rozmaite komplementarne formy leczenia.
Chodzi między innymi o akupunkturę, homeopatię, medycynę
integrującą ciało i umysł oraz terapię czaszkowo-krzyżową. Czę-
sto porównuję specjalistę z dziedziny medycyny funkcjonalnej do
detektywa, który gromadzi wszelkie poszlaki zarówno z przeszło-
ści pacjenta (chce wiedzieć, skąd pacjent pochodzi, w jakiej rodzi-
nie się wychowywał, analizuje historię jego chorób i ewentualnych
traumatycznych doświadczeń, etc.), jak i z czasów obecnych (bada
środowisko, w którym pacjent żyje, jego krąg znajomych oraz rela-
cje z innymi, poziom stresu, aktywności fizycznej, dietę – nie tylko
rodzaj spożywanej żywności, ale również jej jakość – nawyki zwią-
zane ze snem, dolegliwości oraz inne istotne czynniki). Uzbrojony
w powyższe informacje, próbuje dociec, co i dlaczego nie funk-
cjonuje prawidłowo w naszym organizmie (stąd nazwa medycyna
funkcjonalna). Widzisz zatem, że to zupełnie inne podejście do le-
czenia oraz inny sposób praktykowania medycyny klinicznej.
Przeciwnie – medycyna konwencjonalna koncentruje się przede
wszystkim na leczeniu objawów choroby poprzez stosowanie sil-
16
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
nych środków przeciwbólowych oraz leków immunosupresyjnych,
po to, by te symptomy zamaskować. Owszem, leki mogą tymcza-
sowo zredukować poczucie dyskomfortu i są niezwykle potrzeb-
ne oraz pomocne w przypadku nagłego nasilenia się dolegliwości
bólowych. Jednak nie usuwają przyczyn choroby. Uwielbiam ar-
gumentować tę tezę, przytaczając analogię zaproponowaną przez
doktora Sidneya Bakera, słynnego specjalistę z dziedziny medy-
cyny prewencyjnej, którego często tytułuje się mianem ojca me-
dycyny funkcjonalnej. Baker mawiał: „Gdy siedzisz na pinezce,
uśmierzenie bólu nie załatwi sprawy. Jedynym rozwiązaniem jest
znalezienie pinezki i jej usunięcie”.
Podobnie jest w przypadku reumatyzmu, celem leczenia tego
schorzenia jest znalezienie „pinezki” (lub pinezek), która jest
przyczyną bolesnych, często wyniszczających dolegliwości, i jej
usunięcie. Na kartach niniejszej książki podpowiem ci, jak ją
zlokalizować i wyjąć.
Kolejną zasadniczą wadą farmakoterapii jest jej wyniszczający
wpływ na cały układ pokarmowy – od jamy ustnej poczynając,
na jelitach kończąc. Choć trudno w to uwierzyć, powierzchnia
jelit jest tak duża, jak kort do tenisa. Ponieważ 70 procent ukła-
du odpornościowego zlokalizowane jest w jelitach, zaburzenia
funkcjonowania układu pokarmowego mogą mieć poważne ne-
gatywne konsekwencje zdrowotne. Dolegliwości ze strony ukła-
du pokarmowego mogą prowadzić do nasilenia bólów stawów,
wywoływać stany zapalne oraz przyczyniać się do rozwoju cho-
rób autoimmunologicznych. Układ pokarmowy to jedna z tych
„pinezek”, którą trzeba się zająć w pierwszej kolejności, żeby po-
konać reumatyzm.
W 2013 roku w trakcie promocji mojej pierwszej książki za-
tytułowanej Program uzdrawiający układ odpornościowy wzięłam
17
udział w programie telewizyjnym The Dr. Oz Show i pojawia-
łam się w innych mediach, żeby propagować moją metodę le-
czenia chorób zapalnych. W rezultacie liczba pacjentów zgła-
szających się do mojego gabinetu drastycznie wzrosła. Jeszcze
bardziej szokujący był fakt, że większość z nich cierpiała na reu-
matyzm! Mnóstwo osób miało reumatoidalne zapalenie stawów,
wiele cierpiało na łuszczycowe zapalenie stawów albo zmagało
się z rozmaitymi chorobami autoimmunologicznymi, takimi
jak toczeń rumieniowaty układowy (potocznie liszaj) i zespół
Sjögrena. Oprócz licznych chorych cierpiących na bóle będące
konsekwencją zwyrodnienia kości i stawów (osteoartrozy), byli
też pacjenci, którzy mieli obrzęki stawów, chociaż nie zdiagno-
zowano u nich żadnej z powyższych chorób.
Pracowałam i nawiązywałam z nimi bliższe relacje, chciałam
też podnieść jakość ich życia i zdawałam sobie sprawę, że cho-
rzy cierpiący na reumatyzm potrzebują unikalnego programu
leczenia – ukierunkowanego przede wszystkim na łagodzenie
bólów stawów i bazującego na najnowszych osiągnięciach nauki
– który koncentrowałby się na regeneracji układu pokarmowe-
go. Uświadomiłam sobie również, że osoby cierpiące na prze-
wlekłe schorzenia o podłożu zapalnym potrzebują programu,
który zapewniłby im osiągnięcie optymalnego zdrowia oraz umoż-
liwił utrzymanie osiągniętych rezultatów. Od czasu wydania mo-
jej pierwszej książki pojawiło się mnóstwo nowych badań, które
potwierdzają słuszność tego, co my, lekarze praktykujący medy-
cynę funkcjonalną, robiliśmy dla swoich pacjentów od lat, czy-
li konieczność skupienia się na kondycji układu pokarmowego,
ponieważ to on przyczynia się do rozwoju chorób reumatycz-
nych i powstawania stanów zapalnych. W tym samym czasie
udało mi się zdobyć mnóstwo cennych informacji związanych
18
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
z zapobieganiem nawrotom choroby. I chociaż nadal uważam
moją pierwszą książkę za złoty standard w leczeniu wszystkich
chorób autoimmunologicznych oraz zapalnych, postanowiłam
stworzyć innowacyjny program specjalnie na potrzeby leczenia
reumatyzmu, który zaprezentuję na łamach niniejszej publika-
cji. Z doświadczenia wiem, że jest on skuteczny, ponieważ za-
stosowałam go u wszystkich moich pacjentów. Zapewniam cię,
że mój program działa, bo przetestowałam go na własnej skórze.
W mojej poprzedniej książce przytoczyłam historię o tym,
jak wyleczyłam się z zapalenia tarczycy, czyli choroby Hashi-
moto. Dzięki przestrzeganiu założeń medycyny funkcjonalnej
w trakcie leczenia autoimmunologicznego zapalenia gruczołu
tarczycy rozwiązały się również inne moje problemy. Udało mi
się oczyścić organizm z metali ciężkich, głównie z rtęci, oraz wy-
eliminować wzdęcia i zaparcia, które doskwierały mi od czasów
dzieciństwa. Ta swoista podróż terapeutyczna odegrała kluczo-
wą rolę podczas tworzenia mojej autorskiej metody leczenia,
która została szczegółowo opisana we wspomnianej wyżej książ-
ce. Dzięki odpowiedniej diecie, regularnej aktywności fizycznej
oraz stosowaniu technik relaksacyjnych mój stan zdrowia przez
pięć lat utrzymywał się na optymalnym poziomie. Ale – cytu-
jąc słowa z piosenki Beautiful Boy Johna Lennona – „Życie skła-
da się z tego, co dzieje się wtedy, gdy planujemy coś innego”.
W moim przypadku życie pokrzyżowało moje plany, przyno-
sząc mi nie jedno, ale dwa druzgocące doświadczenia.
Pierwsze z nich miało miejsce, gdy mój dziewiętnastoletni syn –
podczas wyczynów na deskorolce – doznał poważnego wypadku,
który spowodował rozległy uraz mózgu. Noce, gdy spanikowana
czuwałam w szpitalu przy jego łóżku, były najgorszymi doświad-
czeniami w moim życiu. Później przez tygodnie, miesiące i lata ży-
19
łam w strachu, patrząc na to, jak moje dziecko mozolnie próbuje
wrócić do normalnego funkcjonowania. To zdarzenie przytrafiło
się zaraz po tym, jak uruchomiłam własny ośrodek zdrowia Blum
Center for Health, gdzie moi pacjenci mieli dostęp do innowacyj-
nych metod leczenia z zakresu medycyny funkcjonalnej, a jedno-
cześnie mieli okazję nauczyć się, jak dokonać trwałej zmiany stylu
życia, niezbędnej do osiągnięcia optymalnego zdrowia. Żeby uła-
twić im to zadanie, mój ośrodek oferuje cały szereg kursów, od go-
towania do ćwiczeń integrujących ciało, ducha i umysł. Na dodatek
– jakby jeszcze mi było mało – pracowałam nad pierwszą książką.
Chociaż uruchomienie ośrodka zdrowia i pisanie książek napawały
mnie wielkim entuzjazmem, oba przedsięwzięcia były ogromnym
wyzwaniem, a jak wiadomo, nawet dobry stres, to jednak stres.
Byłam tak zajęta, że zaniedbałam systematyczną medytację,
z której latami czerpałam korzyści. Następnie stopniowo ode-
szłam od przestrzegania diety oczyszczającej i zaczęłam jeść nie-
wielkie ilości nabiału i glutenu oraz pić więcej kawy i alkoholu.
Na domiar złego moje dotąd regularne i relaksujące treningi, za-
jęcia jogi i długie spacery na łonie natury stały się coraz bardziej
sporadyczne. Krótko mówiąc, przestałam o siebie dbać.
Gdyby wypadek mojego syna był jednym przełomowym wy-
darzeniem w moim życiu, jestem przekonana, że w końcu wróci-
łabym do zdrowych zmysłów oraz stylu życia i ponownie zaczę-
łabym respektować potrzeby własnego ciała, tak jak to robiłam
przez lata. Niestety nagle, na skutek rozległego udaru, zmarł mój
ojciec. Szok związany z jego nieoczekiwaną śmiercią w wieku sie-
demdziesięciu siedmiu lat oraz konflikt dotyczący podziału masy
spadkowej, który wywiązał się między moją matką a resztą ro-
dzeństwa, były wyjątkowo bolesne. Cały kolejny rok był niezwy-
kle intensywny. Jak wiele innych kobiet w takich sytuacjach, wie-
20
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
działam, że moja rodzina nie da sobie rady beze mnie, dlatego
musiałam wziąć się w garść, żeby wspierać wszystkich pozosta-
łych. Nadal pracowałam, przyjmowałam pacjentów i prowadzi-
łam ośrodek zdrowia. Starałam się trzymać emocje na wodzy pod-
czas sprawowania opieki nad dziećmi, koiłam ich ból po stracie
ukochanego dziadka i próbowałam wypracować jakiś kompro-
mis pomiędzy moją matką a rodzeństwem, żeby załagodzić spory,
które zwykle pojawiają się po śmierci bliskiej osoby.
Jednak po jakimś czasie – gdy emocje opadły i wszystko zaczęło
wracać do normalności – negatywne konsekwencje stresu, który
wytrącił mój organizm z równowagi, zaczęły dawać o sobie znać.
Wróciły wzdęcia i zaparcia, ponadto od czasu do czasu, podczas
zginania lub zaciskania, moje palce były bolesne i obrzęknięte.
Nie przejmowałam się tym zbytnio, aż pewnego ranka po prze-
budzeniu zauważyłam, że moje lewe oko jest całe przekrwione
i obolałe. Wtedy naprawdę się przeraziłam. Po wizycie u okuli-
sty okazało się, że mam zapalenie nadtwardówki, czyli cienkiej
warstwy tkanki, która znajduje się pomiędzy spojówką a warstwą
tkanki stanowiącą białko oka. Gdy zaczęłam szukać informacji na
ten temat, odkryłam, że ta przypadłość może być związana z reu-
matoidalnym zapaleniem stawów.
Jestem przekonana, że zapalenie nadtwardówki w moim przy-
padku było spowodowane przez traumatyczne przeżycia, któ-
rych doświadczyłam. Trauma i stres są częścią naszego życia.
Tracimy rodziców i rodzeństwo. Niektórzy tracą również dzieci.
Mnóstwo osób traci pracę albo się rozwodzi. Nic dziwnego, że
stres i choroby idą ze sobą w parze.
Podczas lektury rozdziału ósmego zatytułowanego „Stres
i traumatyczne doświadczenia, czyli dolewanie oliwy do ognia”
oraz dziewiątego „Moja historia, czyli jak dopasowałam wszyst-
21
kie części zdrowotnej układanki” dowiesz się, jak wyleczyłam się
z reumatyzmu. Musiałam przede wszystkim zająć się zdrowiem
układu pokarmowego oraz zrozumieć i przepracować trauma-
tyczne doświadczenia, które mnie spotkały. Po drugie, musia-
łam zadbać o własne dobro emocjonalne – nie tylko doraźnie,
ale kompleksowo, żeby zachować dobrą kondycję psychiczną
na stałe. Zaczęłam zwracać uwagę na to, co jem, przyjmowałam
odpowiednie suplementy, dbałam o higienę psychiczną i uczy-
łam się, jak radzić sobie ze stresem.
Fakt, że jestem lekarzem, nie oznacza wcale, że mój proces po-
wrotu do zdrowia był łatwy i przyjemny. Wręcz przeciwnie. Ale
nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, ponieważ dzięki
tym przeciwnościom oraz wcześniejszym doświadczeniom z pa-
cjentami udało mi się stworzyć niniejszą książkę. Mój autorski
program leczenia reumatyzmu w niej zawarty okazał się na tyle
skuteczny, że po upływie zaledwie dwóch tygodni zaobserwowa-
łam wyraźną poprawę swojego stanu zdrowia. Dawno – ba, nigdy
dotąd – nie czułam się tak dobrze, a ponadto mogłam utrzymać
ten stan na dłużej. Dziś nie mam żadnych dolegliwości. Mogę
cieszyć się życiem – a nawet od czasu do czasu wypić lampkę
wina – i nie muszę się martwić ewentualnymi nawrotami choro-
by. Tego samego życzę tobie.
Zanim przejdę do szczegółowego omówienia mojego progra-
mu leczenia reumatyzmu, chciałabym poświęcić trochę czasu na
przybliżenie natury tej choroby. Wiele osób – w tym sami cho-
rzy – tak naprawdę niewiele wie na temat reumatyzmu. Naj-
większym nieporozumieniem jest przeświadczenie, że to choro-
ba, która dotyka wyłącznie osoby starsze. Niestety mija się ono
z prawdą. W latach 2010-2012 7,3 procent Amerykanów z gru-
py wiekowej od 18 do 44 lat przyznało, że stwierdzono u nich
22
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
reumatyzm. Według Amerykańskich Ośrodków Kontroli i Pro-
filaktyki Chorób (US Centers for Disease Control and Preven-
tion) w grupie wiekowej od 45. do 64. roku życia wskaźnik ten
wzrósł do 30,3 procent. To niemal jedna trzecia Amerykanów
w wieku średnim! Istnieje wiele rodzajów reumatyzmu i można
je przyporządkować do trzech głównych kategorii:
1. Reumatyczne choroby zapalne. Do tej kategorii zalicza się kil-
kanaście chorób autoimmunologicznych, jednak najbardziej
powszechne i najlepiej znane jest reumatoidalne zapalenie sta-
wów (RZS), gdyż dotyka niemal 68 milionów ludzi na ca-
łym świecie. Szacuje się, że to najczęściej występująca cho-
roba autoimmunologiczna (w tej chwili cierpi na nią około
1 procenta populacji Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Bry-
tanii). Kobiety zapadają na RZS trzy razy częściej niż mężczyź-
ni. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) w ciągu
dziesięciu lat od postawienia diagnozy co najmniej 50 pro-
cent chorych nie będzie w stanie utrzymać pracy na cały etat.
Ta kategoria obejmuje też inne autoimmunologiczne zapalne
choroby stawów, między innymi łuszczycowe zapalenie sta-
wów i zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, jak rów-
nież choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń, zespół
Sjögrena, twardzina układowa oraz fibromialgia, w przebiegu
których jednym z częstszych objawów jest zapalenie stawów.
Ponadto wyróżnia się jeszcze niespecyficzne (o nieokre-
ślonej przyczynie) zapalenie stawów, należące do coraz licz-
niejszej kategorii chorób reumatycznych, które cechują się
brakiem jednoznacznych objawów świadczących o wystę-
powaniu konkretnej jednostki chorobowej. Mamy z nim
do czynienia, gdy lekarz nie potrafi stwierdzić, na jaki ro-
dzaj reumatyzmu cierpimy. W związku z powyższym nie-
23
specyficzne zapalenie stawów jest traktowane jak wczesne
stadium reumatyzmu o podłożu zapalnym. U 30 procent
chorych cierpiących na niespecyficzne zapalenie stawów
po jakimś czasie rozwinie się reumatoidalne zapalenie sta-
wów, dlatego niezwykle ważne jest wdrożenie odpowiednie-
go programu leczenia – podobnego do tego opracowanego
przeze mnie – zanim dojdzie do progresji choroby. (Wielu
pacjentów zgłaszających się do mojego gabinetu z niespecy-
ficzną formą reumatyzmu przyznaje, że lekarz reumatolog
doszedł do wniosku, że cierpią na wczesne reumatoidalne
zapalenie stawów i przepisał im silne leki, chociaż nie otrzy-
mali jednoznacznej diagnozy).
2. Osteoartroza. Ten dość powszechnie występujący rodzaj reu-
matyzmu, który potocznie określany jest mianem zwyrod-
nieniowej choroby stawów, zwykle rozwija się na skutek
uszkodzenia stawu w wyniku albo poważnego urazu, albo
jego nadmiernej eksploatacji. Zwyrodnienia stawów mogą
być konsekwencją uprawiania sportu (na przykład po latach
biegania lub grania w tenisa), choroby zawodowej (praca
siedząca lub przed komputerem) albo wypadku (uraz nad-
garstka na skutek upadku na stoku narciarskim). Chociaż
powszechnym czynnikiem ryzyka wystąpienia osteoartro-
zy są urazy mechaniczne, z najnowszych badań wynika, że
otyłość, cukrzyca oraz dieta bogata w cukier i tłuszcze pro-
zapalne (odzwierzęce tłuszcze nasycone oraz przetworzo-
ne tłuszcze uwodornione) mają większy wpływ na rozwój
tego schorzenia, jak również na natężenie dolegliwości bólo-
wych. U chorych cierpiących na osteoartrozę zwykle obser-
wuje się charakterystyczne zwyrodnienia stawów, widoczne
na zdjęciach rentgenowskich.
24
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
3. Reumatyzm będący konsekwencją przebytej infekcji. Może to
być infekcja bakteryjna (na przykład borelioza), wirusowa
lub reakcja na infekcję, do której doszło w innej części ciała
(reumatyzm reaktywny). W takich przypadkach należy wy-
leczyć pierwotną przyczynę infekcji. Chociaż ten rodzaj reu-
matyzmu nie będzie szczegółowo omawiany na łamach ni-
niejszej książki, wspomnę o nim pokrótce, gdy będzie mowa
o sposobach określania, na jaką formę reumatyzmu cierpimy.
Mój program leczenia reumatyzmu koncentruje się głów-
nie na reumatycznych chorobach zapalnych i zwyrodnieniu
stawów oraz pomaga potwierdzić lub wykluczyć, czy cierpi-
my na reumatyzm będący konsekwencją przebytej infekcji.
Z mojego doświadczenia wynika, że różne rodzaje reuma-
tyzmu mogą zaatakować jeden staw, i byłam świadkiem, jak
zwyrodnienie stawów przerodziło się w reumatoidalne za-
palenie stawów, ponieważ reakcja autoimmunologiczna or-
ganizmu wywoływała dodatkowe stany zapalne. Jedno jest
pewne – stany zapalne nasilają bóle stawów. Ale niezależnie
od tego, na jaki rodzaj reumatyzmu cierpisz, dzięki prze-
strzeganiu zasad mojego programu twoje samopoczucie ule-
gnie poprawie do tego stopnia, że będziesz mógł zreduko-
wać dawkę przyjmowanych leków.
Jak korzystać z niniejszej książki?
Po latach leczenia i prowadzenia pacjentów oraz zmagania się
z własną chorobą autoimmunologiczną uświadomiłam sobie,
że na początku każdy chory stara się przestrzegać wszystkich za-
leceń. Sęk w tym, że niewielu z nich robi to na dłuższą metę.
25
Dlatego warto wdrożyć długoterminowy program zdrowotny,
który sprawi, że staniemy się bardziej odporni, po to, by w ob-
liczu trudności życiowych nie doszło do nawrotu choroby. Z ni-
niejszej publikacji dowiesz się, jak wyrwać się z błędnego koła
napędzanego przez stres, rozwiązać problemy ze strony układu
pokarmowego i złagodzić wynikające z nich bóle stawów oraz
nauczysz się, jak słuchać swojego ciała, dbać o swoje potrzeby
i dobrostan. Treść książki utkana została z autentycznych hi-
storii osób – jak również mojej własnej – z którymi pracowa-
łam i którym pomogłam wyleczyć się z rozmaitych form reuma-
tyzmu. Przytoczyłam ich doświadczenia, wzloty i upadki oraz
szczegółowy program leczenia. Pragnę, by każdy czytelnik mógł
odnaleźć w nich siebie, identyfikować się z opowieściami po-
szczególnych pacjentów oraz czerpać z nich inspirację i nadzie-
ję, że on także będzie mógł poczuć się lepiej.
Część pierwsza „Wiesz, na co chorujesz?” opisuje różne rodza-
je reumatyzmu – czym charakteryzują się poszczególne z nich,
co według najnowszego stanu wiedzy jest ich przyczyną oraz ja-
kie są dostępne metody leczenia. Zaprezentuję wszystkie rodzaje
tej choroby, ponieważ uważam, że kluczową kwestią dla każde-
go pacjenta jest znalezienie odpowiedzi na pytanie, dlaczego na
nią zapadł. I nawet jeśli twój lekarz nie ma dostępu do najnow-
szych wyników badań, to my mamy i dużo wiemy o przyczynach
zapalenia i bólów stawów. Celem niniejszej książki jest zapro-
ponowanie programu leczenia, który usunie pierwotną przyczy-
nę reumatyzmu, gdyż to jedyny sposób na całkowite wylecze-
nie się z tej choroby. Mając to na uwadze, warto zapoznać się
z dowodami naukowymi, na których bazuje program zawarty
w niniejszej publikacji – albo przynajmniej mieć świadomość,
że takowe dowody istnieją. Ponadto postaram się opisać różne
26
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
rodzaje reumatyzmu, żeby łatwiej nam było stwierdzić, na jaki
z nich cierpimy. Warto na przykład wiedzieć, czym różni się za-
palenie stawów od zwyrodnienia stawów, bo chociaż mają po-
dobny przebieg i leczy się je zbliżonymi metodami, są między
nimi istotne różnice.
Jak wykorzystać informacje zawarte w części pierwszej? Jeżeli
znasz diagnozę swojej choroby, możesz od razu przeczytać roz-
dział, który jej dotyczy, i opuścić resztę. Poszczególne rozdziały
zawierają informacje dotyczące przyczyn różnych form reuma-
tyzmu. Ponadto sugerują, jakie badania należy przeprowadzić
i na jakie objawy zwracać uwagę, żeby ocenić postępy w lecze-
niu. W końcu podstawowym celem tej książki jest permanentne
pozbycie się wszelkich dolegliwości reumatycznych. Niemniej
jednak – szczególnie w przypadku chorych na reumatoidal-
ne zapalenie stawów – chodzi również o utrzymanie wyników
badań krwi w normie. Jeśli wiesz, na jaki rodzaj reumatyzmu
cierpisz, będziesz wiedział, w którym rozdziale znaleźć więcej
informacji na ten temat i będziesz mógł się zapoznać się z do-
świadczeniami pacjentów cierpiących na to samo schorzenie.
Z własnego doświadczenia wiem, że większość pacjentów nie
ma pojęcia, na jaką formę reumatyzmu choruje, i jest niezwy-
kle zaskoczona faktem, że jest ich tak wiele. Jeśli nie znasz swo-
jej diagnozy, nie będziesz znał swojej prognozy – to znaczy nie
będziesz wiedział, jakie masz szanse na powrót do optymalne-
go zdrowia i aktywnego życia. Czytelnicy, którzy chorują na
reumatyzm, ale nie wiedzą konkretnie, na jaki rodzaj, powin-
ni przeczytać wszystkie rozdziały, żeby z moją pomocą mogli to
stwierdzić i mieć większe rozeznanie w tej kwestii. Niezależnie
od rodzaju reumatyzmu przestrzeganie mojego programu lecze-
nia z pewnością sprawi, że poczujesz się lepiej!
27
Z części drugiej „Zdrowe jelita to zdrowe stawy” dowiesz się,
na czym polega korelacja między kondycją układu pokarmowe-
go a rozwojem poszczególnych chorób reumatycznych. Przed-
stawię dowody na to, że pierwotna przyczyna twojej choroby
najprawdopodobniej leży w układzie pokarmowym i że dopro-
wadzenie go do optymalnej kondycji to pierwszy krok do wyle-
czenia zapalenia i bólów stawów. W tej części przeanalizujemy
rzeczywiste programy regenerujące kondycję układu pokarmowe-
go przepisane rzeczywistym pacjentom. Przytoczę ze szczegółami
programy dwumiesięcznej regeneracji układu pokarmowego,
które zastosowałam osobiście i u sześciu moich pacjentów, wraz
z harmonogramem przyjmowania suplementów, żeby ułatwić
ci wprowadzenie analogicznego programu w życie. Ich historie
z pewnością cię zainspirują!
Część trzecia „Najpierw zadbaj o własne »podwórko«” kon-
centruje się na wpływie diety, stresu i traumatycznych przeżyć
na zdrowie mikroflory jelitowej. Pojęcie „mikroflora jelitowa”
odnosi się do wszystkich szczepów pożytecznych bakterii za-
siedlających jelita. Ponadto od powyższych trzech czynników
zależy stopień natężenia stanów zapalnych w stawach i całym
organizmie. Postaram się w przystępny sposób zaprezentować
rzeczowe zestawienie najskuteczniejszych długofalowych pro-
gramów odżywiania o korzystnym i przeciwzapalnym działa-
niu. Żywność, którą spożywamy, wpływa na kształt naszego
wewnętrznego terenu, swoistego gruntu, na którym wszystkie
komórki naszego ciała albo prosperują, albo wegetują. Również
stres kształtuje ten teren. Na przykładach z życia moich pa-
cjentów dowiesz się o tych zależnościach oraz o niekorzystnym
wpływie stresu i traumatycznych przeżyć na postępy w leczeniu.
Zaprezentuję również kilka technik relaksacyjnych i zademon-
28
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
struję, jak odpowiednia dieta i styl życia mogą pomóc twoim
komórkom prosperować.
Na koniec w części czwartej zatytułowanej „Trzyetapowy
program leczenia reumatyzmu doktor Blum” zastosujesz teorię
w praktyce i poznasz szczegółowe wytyczne postępowania na
poszczególnych etapach programu. Zaczniesz od etapu pierw-
szego, czyli dwutygodniowej diety oczyszczającej dla chorych
na reumatyzm ze zwiększoną przepuszczalnością jelit, podczas
którego skupisz się wyłącznie na zmianie diety i przyjmowaniu
podstawowych suplementów przeciwzapalnych. Ponieważ dla
wielu osób przyzwyczajenie się do nowego sposobu odżywiania
może stanowić nie lada wyzwanie, zadbałam o to, żeby poszcze-
gólne etapy programu nie były zbyt wymagające ani skompli-
kowane, po to, by łatwiej je było zrealizować.
Na etapie drugim, czyli podczas dwumiesięcznej intensyw-
nej regeneracji układu pokarmowego będziesz kontynuować die-
tę oczyszczającą i rozpoczniesz przyjmowanie suplementów na
wzmocnienie układu pokarmowego. W trakcie tych dwóch mie-
sięcy powinieneś zaobserwować wyraźne złagodzenie bólu i pozo-
stałych symptomów. Chociaż z licznych badań wynika, że przyj-
mowanie probiotyków redukuje dolegliwości reumatyczne, moja
metoda leczenia reumatyzmu jest znacznie bardziej komplekso-
wa – i skuteczna zarazem – niż stosowanie wyłącznie suplemen-
tów zawierających kultury bakteryjne, które stymulują namnaża-
nie się pożytecznej flory bakteryjnej w przewodzie pokarmowym.
Od roku 2013 pierwszy i drugi etap programu dostępny jest
na mojej stronie internetowej Blum Health MD (www.blum-
healthmd.com) w ramach załącznika do mojej pierwszej książ-
ki. (Podobny załącznik do programu leczenia reumatyzmu
można znaleźć pod adresem: www.blumhealthmd.com/arthri-
29
tis). Dzięki temu razem z moim personelem mieliśmy zaszczyt
pracować przez internet z przeszło dwoma i pół tysiącami pa-
cjentów cierpiących na rozmaite choroby autoimmunologiczne.
Większość pytań przesyłanych drogą elektroniczną pochodzi od
osób zmagających się z dokuczliwymi stanami zapalnymi, szcze-
gólnie z zapaleniem stawów, oraz tymi, którzy ukończyli pierw-
sze dwa etapy programu. Chociaż czują się lepiej, nie są w pełni
zdrowi. Jedno z najczęściej zadawanych przez nich pytań brzmi:
„I co dalej?”. Odpowiedzią na to pytanie jest etap trzeci, czyli
sześciomiesięczny program podtrzymujący osiągnięte rezultaty.
Ponieważ układ pokarmowy jest niezwykle wrażliwy na wszel-
kiego rodzaju zmartwienia oraz traumę emocjonalną, chorzy
na reumatyzm są bardzo podatni na nawroty choroby wywoła-
ne przez sytuacje stresowe, zarówno przeszłe, jak i obecne. Na
przestrzeni kilkunastu lat niejednokrotnie byłam świadkiem ta-
kich nawrotów, śledząc historie chorób moich pacjentów. Wiele
osób nie zdaje sobie sprawy, że stresujące doświadczenia odci-
skają trwałe piętno na naszym ciele, nie tylko w aspekcie psy-
chicznym, lecz także fizycznym – mają szczególnie niekorzyst-
ny wpływ na zdrowie mikroflory jelitowej, gdyż zaburzają jej
delikatną równowagę. Jednym z głównych elementów sześcio-
miesięcznego programu podtrzymującego jest nauczenie się, jak
skutecznie radzić sobie ze stresem. To klucz do trwałej regene-
racji układu pokarmowego i odbudowy stawów. Umiejętność
skutecznego odreagowania stresu zapobiega nawrotom choroby
i otwiera drogę do życia wolnego od bólu.
Zrozumienie, jak duży wpływ na rozwój choroby ma stres
i traumatyczne doświadczenia, oraz poznanie sposobów na radze-
nie sobie z nimi, to niezwykle ważne elementy całego programu,
niemniej jednak ćwiczenia ciała i umysłu zostały zaprezentowa-
30
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
ne na samym końcu, żeby czytelnik mógł się na nich odpowied-
nio skupić i wprowadzić na stałe do swojego życia. To naprawdę
bardzo istotne. Sześciomiesięczny program podtrzymujący osią-
gnięte rezultaty to również czas na zastanowienie się nad odsta-
wieniem przyjmowanych leków lub zredukowaniem ich dawki,
co zostanie omówione szerzej na końcu książki.
* * *
Jak już wspominałam, od czasu publikacji mojej pierwszej książ-
ki doszło do istnej eksplozji badań z zakresu korelacji między
zdrowiem układu pokarmowego a zdrowiem stawów, a to do-
piero początek. Oprócz tego pojawił się też cały szereg nowych
i wiarygodnych badań na temat pożytecznych bakterii zasiedlają-
cych organizm człowieka. Bakterie znajdujące się na naszej skó-
rze, w płucach, w jelitach i żołądku chronią nas przed negatyw-
nym wpływem czynników środowiskowych, i jak wynika z coraz
liczniejszych badań, wpływają na każdy aspekt naszego zdrowia.
Szacuje się, że populacja bakterii zasiedlających przewód pokar-
mowy sięga stu trylionów – prawie z takiej samej liczby komórek
składa się całe nasze ciało – i to one odgrywają kluczową rolę we
wzmacnianiu układu odpornościowego. Niemal codziennie uka-
zują się nowe wyniki badań lub artykuły, które potwierdzają to,
co w medycynie funkcjonalnej wiadomo było od dawna – a mia-
nowicie, że zachwianie równowagi mikroflory jelitowej jest bez-
pośrednią przyczyną rozwoju reumatyzmu i vice versa – dzięki
odbudowaniu flory bakteryjnej przewodu pokarmowego można
wyleczyć się z reumatyzmu. Zaburzenie równowagi może ozna-
czać nadmiar szkodliwych lub niedobór pożytecznych bakterii.
Najistotniejsze jest uświadomienie sobie, że stan zapalny może
31
mieć swoje źródło w przewodzie pokarmowym, lecz zamanife-
stować się w innych częściach ciała, na przykład w mięśniach,
stawach, mózgu lub komórkach tłuszczowych.
Wraz ze wzrostem problemów ze strony układu pokarmo-
wego, które w Stanach Zjednoczonych osiągnęły niemal epide-
miczną skalę, nikogo nie powinno dziwić, że rozmaite rodzaje
chorób reumatycznych są coraz częstsze, gdyż zdrowie ukła-
du pokarmowego ma bezpośredni wpływ na rozwój schorzeń
o podłożu reumatycznym. Musimy pamiętać o korelacji między
nimi i zadbać o to pierwsze, żeby skutecznie wyleczyć drugie.
Niemal każdy nowy pacjent zjawiający się w moim gabinecie
skarży się na gazy, zaparcia, wzdęcia, refluks żołądkowo-przeły-
kowy (schorzenie to potocznie określa się mianem nadkwaso-
ty żołądka, kiedy treść pokarmowa cofa się z żołądka do prze-
łyku i powoduje uczucie pieczenia, czyli zgagę) albo cierpi na
zespół jelita drażliwego (IBS). Na domiar złego na przestrzeni
kilku ostatnich lat pojawiło się kilkanaście nowych schorzeń,
między innymi nowo odkryta odmiana zespołu jelita drażliwe-
go, tak zwany zespół SIBO – zespół przerostu flory bakteryjnej
jelita cienkiego, czyli przewlekłe zaburzenie jego funkcjonowa-
nia. Liczni eksperci są zdania, że zespół SIBO jest obecnie coraz
bardziej powszechny, w wyniku rażącego nadużywania leków
na nadkwasotę oraz inhibitorów pompy protonowej – środków
obniżających wydzielanie kwasów żołądkowych, które stosuje
się do złagodzenia symptomów zgagi i refluksu, mimo ryzyka
wystąpienia poważnych skutków ubocznych. Wnioski płyną-
ce z tych odkrywczych badań zyskały zainteresowanie nie tyl-
ko środowisk medycznych, lecz także mediów. Uważam, że nie
trzeba będzie długo czekać, zanim dostrzeżemy korelację mię-
dzy układem pokarmowym a każdym narządem organizmu,
32
Skuteczne leczenie reumatyzmuWstęp
jednak na chwilę obecną satysfakcjonuje mnie fakt, że wiedza
na temat wpływu stanu jelit i żołądka na nasilenie objawów reu-
matycznych jest coraz większa i bardziej powszechna.
Na kartach niniejszej książki postaram się objaśnić implika-
cje oraz znaczenie wspomnianych odkryć naukowych w prosty
i przystępny sposób. Te przełomowe badania w ciągu kilku lat od
czasu publikacji mojej pierwszej książki utorowały drogę i do-
prowadziły do poprawienia skuteczności osiągnięć medycyny
funkcjonalnej. Mój program zawiera zarówno analizę najnow-
szych badań i metod leczenia, jak i moje długoletnie doświad-
czenia z zakresu regeneracji układu pokarmowego. Poprawa sta-
nu zdrowia oraz wyniki laboratoryjne moich pacjentów stanowią
niezbity dowód na to, że mój program działa i jest skuteczny.
U wszystkich moich pacjentów cierpiących na reumatyzm le-
czenie zaczyna się od wdrożenia programu identycznego do tego
opisanego w niniejszej publikacji. Jednak po upływie pierwszych
trzech miesięcy każdy pacjent obiera indywidualną strategię le-
czenia odpowiednio do potrzeb jego organizmu. Na tym etapie
chorzy uczą się, jak bezpiecznie kontynuować regenerację układu
pokarmowego oraz jak zapobiec wystąpieniu nawrotów choro-
by i niepożądanych objawów wywołanych nieprzewidywalnymi
wydarzeniami życia codziennego. Prawda jest taka, że nic nie
dzieje się w próżni. Żyjemy w nieustannym pośpiechu, nie wy-
sypiamy się jak należy, doświadczamy stresujących sytuacji, jeź-
dzimy na wakacje i świętujemy różne okazje. Program leczenia
reumatyzmu jest niczym mapa zawierająca szczegółowe wytycz-
ne niezbędne do nawigowania nieznanego terytorium. Niech za
kompas na tej drodze posłuży jedenaście autentycznych histo-
rii z życia moich pacjentów. Kluczem do zbudowania odporno-
ści jest zrozumienie faktu, że styl życia ma niebagatelny wpływ
33
na kondycję jelit i żołądka, a ta z kolei oddziałuje bezpośrednio
na powstawanie stanów zapalnych w organizmie. Najlepiej za-
uważyć tę korelację na przykładzie doświadczeń chorych na reu-
matyzm, ponieważ stan zdrowia każdego z nich uwarunkowany
jest wyjątkowymi, a jednocześnie podobnymi czynnikami, które
wyzwalają sprzężoną reakcję łańcuchową „stres – układ pokar-
mowy – reumatyzm”. Ponadto fakt, że każdy z pacjentów do-
szedł do lepszego zdrowia nieco inną trasą, ułatwi ci odnalezienie
elementów, które do ciebie przemawiają i z którymi możesz się
identyfikować podczas twojej osobistej drogi do optymalnego
stanu zdrowia. Mam również nadzieję, że obserwowanie rzeczy-
wistych postępów u osób, które skorzystały z mojego programu
leczenia reumatyzmu, stanie się inspiracją do osiągnięcia równie
imponujących wyników. Podsumowując – trwała poprawa do-
legliwości reumatycznych jest jak najbardziej możliwa i trzeba
wierzyć, że twoje życie może ulec poprawie. A zatem do dzieła!
Skuteczne leczenie reumatyzmuCZĘŚĆ I
Wiesz, na co chorujesz?
Istnieje kilkadziesiąt różnych rodzajów reumatyzmu, dlatego podczas
doboru najlepszej metody leczenia trzeba w pierwszej kolejności dowie-
dzieć się, na co chorujemy. Zazwyczaj w mojej praktyce lekarskiej mam
do czynienia z trzema podstawowymi kategoriami chorób reumatycz-
nych, a każdą z nich należy traktować w odmienny sposób. Do pierw-
szej kategorii zaliczają się choroby zapalne, między innymi reumato-
idalne zapalenie stawów (RZS) oraz zmiany zwyrodnieniowe kręgosłupa
(łuszczycowe zapalenie stawów i zesztywniające zapalenie stawów krę-
gosłupa), jak również choroby reumatyczne będące konsekwencją in-
nych chorób autoimmunologicznych, takie jak zespół Sjögrena czy to-
czeń. O chorobie autoimmunologicznej mówimy wtedy, gdy komórki
immunologiczne naszego organizmu atakują i niszczą własne tkanki,
wywołując tym samym stany zapalne. Można wyszczególnić ponad sto
różnych odmian chorób immunologicznych, co zostało omówione na
kartach mojej pierwszej książki zatytułowanej Program uzdrawiający
układ odpornościowy.
Drugą kategorię stanowią zwyrodnieniowe choroby stawów (oste-
oartroza), będące najczęściej występującą formą reumatyzmu oraz
wiodącą przyczyną niepełnosprawności w Stanach Zjednoczonych i na
całym świecie. Do ostatniej kategorii należą wszelkiego rodzaju in-
fekcje przyczyniające się do rozwoju reumatyzmu, na przykład bore-
lioza oraz wirusy, takie jak parwowirusy lub wirusy zapalenia wątroby
typu B. Choć niniejsza publikacja nie obejmuje leczenia reumatyzmu
będącego konsekwencją infekcji wirusowych, mogą one komplikować
lub utrudniać lekarzowi postawienie jednoznacznej diagnozy, dlatego
warto o nich wiedzieć, żeby uzyskać skuteczną pomoc w ich leczeniu.
W świecie medycyny konwencjonalnej pierwszy krok w diagnozowa-
niu reumatyzmu polega na ustaleniu, czy pacjent cierpi na reumato-
idalne zapalenie stawów, ponieważ to najbardziej agresywna i wynisz-
czająca forma tego schorzenia. W związku z powyższym głównym celem
leczenia jest postawienie prawidłowej diagnozy, wczesne wyłapanie
choroby i zastosowanie odpowiedniej terapii. W przypadku wystąpienia
bólów i obrzęków stawów dłoni, nadgarstków, stóp lub palców u stóp,
należy upewnić się, czy nie mają one podłoża reumatycznego. Dlatego
też na początek skupię się na reumatoidalnym zapaleniu stawów, a na-
stępnie zajmę się pozostałymi schorzeniami.
ROZDZIAŁ 1
Reumatoidalne zapalenie stawów
Gdy poznałam June, żonę i matkę czwórki dzieci, miała sześć-
dziesiąt osiem lat, jednak przez ostatnie dwa chorowała na reuma-
toidalne zapalenie stawów i praktycznie była u kresu wytrzymało-
ści. Mimo że lekarz przepisał jej trzy najbardziej popularne i silnie
działające leki – prednizon, metotreksat i hydroksychlorochinę
– a do tego codziennie brała leki przeciwbólowe dostępne bez
recepty, miała tak silne bóle rąk, że nie była w stanie samodziel-
nie odkręcić butelki, utrzymać książki w dłoniach ani się uczesać.
Prosta czynność, jak zapinanie biustonosza, sprawiała jej takie
cierpienie, że każdego ranka mąż musiał pomagać jej w ubiera-
niu. To było nie do zniesienia dla tej niezależnej i ciężko pracują-
cej kobiety. Również inne dolegliwości – zmęczenie i bóle stawów
kolanowych – mimo leczenia nie dawały jej spokoju.
Niestety przypadek June nie jest przypadkiem odosobnio-
nym, co sprawia, że sfrustrowani chorzy cierpiący na reuma-
toidalne zapalenie stawów w akcie desperacji coraz częściej
zwracają się do takich jak ja ekspertów z zakresu medycy-
ny funkcjonalnej. Zastosowane przeze mnie metody leczenia
37
uśmierzyły dolegliwości bólowe u setek pacjentów i przysłowio-
wo pozwoliły im „wstać z kolan” i na powrót cieszyć się życiem.
Oto historia June.
Po upływie trzech miesięcy od pierwszej wizyty June w moim
gabinecie odkręcanie zakrętek od butelek i czesanie się nie sta-
nowiło już tak wielkiej trudności, a ubieranie się było prawie
bezbolesne. Kolana dokuczały jej coraz mniej i czuła, że od mie-
sięcy – a może nawet od lat – nie miała tak dużo energii. Po-
nadto zeszła do mniejszej o połowę dawki prednizonu, a leki
przeciwbólowe brała trzy, cztery razy w tygodniu. Ale to był
dopiero początek. Stan zdrowia mojej pacjentki stopniowo się
poprawiał, gdy zaczęła stosować się do zaleceń mojego progra-
mu leczenia reumatyzmu, które zostaną objaśnione w kolejnych
rozdziałach niniejszej książki. Przytaczam historię June, ponie-
waż jest ona dowodem na to, że dzięki cierpliwości i wytrwało-
ści dla każdego, kto cierpi na podobne schorzenie, jest nadzieja.
Nadzieja na to, że można całkowicie pozbyć się bólu i cieszyć
się pełnią życia, zamiast obserwować je z ławki rezerwowych.
Reumatoidalne zapalenie stawów kojarzy mi się z figurą kró-
lowej w szachach, która może spowodować najbardziej dotkli-
we szkody. I tak jak królowa, która jako jedyna ma przywilej
poruszania się po szachownicy w dowolnym kierunku, reuma-
toidalne zapalenie stawów może powodować cały szereg rozma-
itych dolegliwości. Cechuje się ono przewlekłym zapaleniem
stawów, któremu towarzyszą silny ból i obrzęk. Często scho-
rzenie to prowadzi do zwyrodnień stawów i utraty sprawno-
ści. Może również objawiać się bólem i napięciem mięśni, co
świadczy o tym, że to choroba systemowa, wywołująca stany za-
palne w całym organizmie. Zazwyczaj reumatoidalne zapalenie
stawów dotyka licznych stawów dłoni, stóp i nadgarstków. To
38
Skuteczne leczenie reumatyzmuReumatoidalne zapalenie stawów
tak zwane zapalenie wielostawowe. Zlekceważenie pierwszych
symptomów może doprowadzić do zwyrodnienia kości i chrzą-
stek, a w konsekwencji – do uszkodzenia stawów oraz do na-
ciągnięcia ścięgien i więzadeł. W najgorszym przypadku może
dojść do całkowitej utraty mobilności stawu. Tak szybkie po-
stępowanie choroby i nasilenie się jej objawów wzbudza strach
i wywołuje panikę zarówno wśród lekarzy, jak i pacjentów, dla-
tego niemal od początku stosuje się silnie działające leki.
Zmęczenie to dodatkowa niedogodność, na którą skarżą się
chorzy na RZS. Często zdarza się, że człowiek budzi się zmę-
czony, mimo że przespał całą noc, i nie jest w stanie poradzić
sobie z codziennymi obowiązkami. Na przykład ma trudności
z koncentracją w pracy, pójściem na zajęcia jogi, które dotąd
uwielbiał, albo nie potrafi wykrzesać z siebie energii na zabawę
z dziećmi. Z czasem, gdy te codzienne, choć niezwykle istotne
wydarzenia nas omijają, można popaść w depresję. Po drugie –
również z czasem – zapominamy, co to znaczy być wypoczętym.
June, na przykład, po sześciu miesiącach współpracy ze mną
zauważyła, że ma tak dużo energii, że nawet nie zdawała sobie
sprawy, jak bardzo wielkie zmęczenie odczuwała przez lata, za-
nim do mnie trafiła. Naukowcy z holenderskiego Uniwersytetu
w Twente po wnikliwej analizie szeregu badań nad zmęczeniem
wśród chorych na reumatoidalne zapalenie stawów odkryli, że
dolegliwości bólowe najczęściej współwystępują z intensywnym
zmęczeniem. Częściowa utrata mobilności lub sprawności w ja-
kimkolwiek zakresie również powiązane są z nadmiernym zmę-
czeniem, podobnie jak depresja. Wyniki badań nad wpływem
snu na zmęczenie nie były jednoznaczne; niektóre wykazywały
związek między nimi, inne – nie. Było to dla mnie niemałe za-
skoczenie, ponieważ często zdarza się, że pacjenci cierpiący na
39
reumatyzm, mający silne dolegliwości bólowe, mają lekki sen,
co sprawia, że odczuwają zmęczenie. Co ciekawe, u chorych,
którzy uważali, że brakuje im odpowiedniego wsparcia ze strony
rodziny i przyjaciół lub którzy odczuwali większą presję społecz-
ną, odnotowano większy poziom zmęczenia1. (Najskuteczniej-
sza metoda leczenia stanów zapalnych może być kwestią dys-
kusyjną, ale zapewnienie wsparcia naszym najbliższym, gdy nie
czują się najlepiej, jest czymś, na co bezsprzecznie stać każdego
z nas). Zdarza się, że ból, zmęczenie i inne dolegliwości są tak
dokuczliwe, że nie potrafimy normalnie funkcjonować, tak jak
w przypadku June, natomiast innym razem czujemy się w miarę
znośne. Zwykle jednak jesteśmy gdzieś pomiędzy.
Co powoduje reumatoidalne zapalenie stawów?
Może trudno w to uwierzyć, ale przyczyny tego schorzenia są
wciąż nieznane. Niemniej jednak generalnie przyjmuje się, że
infekcje wywołane przez określone bakterie u chorych, którzy
mają genetyczne predyspozycje do reumatoidalnego zapalenia
stawów, mogą przyczyniać się do rozwoju tej choroby auto-
immunologicznej. Według powszechnie panującej opinii, gdy
przewód pokarmowy lub moczowy zostanie zainfekowany przez
szczep bakterii o nazwie Proteus mirabilis, może dojść do reu-
matoidalnego zapalenia stawów. Australijscy badacze z uniwer-
sytetu w Queensland doszli do wniosku, że najskuteczniejszą
metodą leczenia tego schorzenia oraz zapobiegania mu jest wy-
eliminowanie tych kultur bakterii z przewodu pokarmowego
i opanowanie infekcji dróg moczowych. Jeśli bakterie z rodzaju
P. mirabilis, zasiedlające układ pokarmowy, przenikną do ukła-
40
Skuteczne leczenie reumatyzmuReumatoidalne zapalenie stawów
du odpornościowego i zainicjują produkcję przeciwciał, może
dojść do lawiny reakcji autoimmunologicznych charaktery-
stycznych dla reumatoidalnego zapalenia stawów. Zawsze wy-
obrażam sobie, że przeciwciała są jak kierowane pociski rakieto-
we wystrzelone przez nasz układ odpornościowy, żeby zniszczyć
wroga stanowiącego zagrożenie dla organizmu. Badania dowo-
dzą, że zastosowanie fitoterapii do wyeliminowania wrogich
bakterii z przewodu pokarmowego może w znacznym stopniu
zredukować produkcję przeciwciał, które te bakterie zwalczają2.
Pacjenci, którzy stosowali zioła lecznicze, zaobserwowali rów-
nież zmniejszenie dolegliwości bólowych. Niniejsze wyniki ba-
dań jednoznacznie świadczą o tym, że wyeliminowanie wrogich
bakterii jelitowych to skuteczna strategia w leczeniu zapalnych
chorób reumatycznych. Ponadto są naukowym fundamentem
mojego programu leczenia reumatyzmu, który koncentruje się
na regeneracji kondycji układu pokarmowego.
Inne badania sugerują, że potencjalną przyczyną rozwoju
RZS mogą być bakterie, grzyby i wirusy. Z raportów nauko-
wych wynika, że oprócz szczepów Proteus, patogeny bakteryj-
ne, takie jak Coxiella burnetii, bakterie beztlenowe zasiedlające
jamę ustną oraz bakterie z rodzaju Staphylococcus, Streptococcus,
Neisseria, Haemophilus i Mycoplasma mogą przyczyniać się do
rozwoju reumatoidalnego zapalenia stawów, aczkolwiek dowo-
dy na to nie są zbyt przekonujące.
Irańscy naukowcy z Uniwersytetu Medycznego Baqiyatal-
lay w Teheranie badali płyn stawowy u chorych cierpiących
na reumatoidalne zapalenie stawów pod kątem obecności róż-
nych szczepów bakterii z rodzaju Mycoplasma. Okazało się, że
23 procent pacjentów miało w płynie stawowym jeden szczep,
17,5 procent – inny, a 10 procent – jeszcze inny, co wskazu-
41
je na to, że nie istnieje jeden konkretny szczep bakterii, który
powoduje RZS u wszystkich, choć u niektórych może się do
niego przyczyniać. Powyższe odkrycie potwierdza również tezę,
że infekcje bakteryjne mogą uruchamiać reumatoidalne reakcje
zapalne. Ponadto wyeliminowanie infekcji oraz wspomaganie
układu odpornościowego, by skuteczniej je zwalczał, poprzez
regenerację i wzmocnienie mikroflory jelitowej, może okazać
się przydatną strategią, którą warto zastosować do komplekso-
wego i skutecznego zapobiegania reumatoidalnemu zapaleniu
stawów oraz leczenia go3.
Tylko w przypadku około 20 procent chorych genetyka po-
trafi wytłumaczyć, dlaczego dany pacjent zachorował na RZS.
W przypadku pozostałych 80 procent decydują czynniki ze-
wnętrzne. Oprócz infekcji należą do nich: palenie tytoniu; die-
ta bogata w produkty prozapalne, takie jak cukier, potrawy sma-
żone, czerwone mięso, nabiał oraz alkohol; silny i długotrwały
stres; nagłe traumatyczne doświadczenie (intensywny czynnik
stresowy oddziałujący jednocześnie na cały organizm); uraz fi-
zyczny; ekspozycja na zanieczyszczenia środowiskowe, takie jak
rtęć zawarta w rybach oraz inne substancje toksyczne, takie jak
pestycydy i plastik4. Tak jak w przypadku większości przewle-
kłych chorób o podłożu zapalnym, reumatoidalne zapalenie sta-
wów jest spowodowane współwystępowaniem wszystkich po-
tencjalnie szkodliwych czynników i spotęgowane u osób, które
mają do tego predyspozycje genetyczne.
Włoscy naukowcy z uniwersytetu w Rzymie pracują nad wy-
odrębnieniem konkretnego wzoru genetycznego związanego
z reumatoidalnym zapaleniem stawów, gdyż dzięki temu łatwiej
będzie zidentyfikować osoby szczególnie narażone na zapadnię-
cie na tę chorobę5. Coraz nowsze odkrycia naukowe, dzięki któ-
42
Skuteczne leczenie reumatyzmuReumatoidalne zapalenie stawów
rym identyfikowane są kolejne geny, mogą potencjalnie przy-
czynić się do stworzenia specjalnych terapii ukierunkowanych
na manipulację poszczególnymi genami. Do tego czasu musimy
skupić się na eliminacji czynników zewnętrznych. Nawet jeśli na
chwilę obecną nie znamy wszystkich genów odpowiedzialnych
za rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów, należy pamiętać,
że geny wciąż się do niego przyczyniają. Jedna osoba może do-
świadczyć stresu związanego z rozwodem i nigdy nie zapaść na
tę chorobę, natomiast u innej to samo traumatyczne wydarze-
nie może ją zainicjować, gdyż chory miał do tego predyspozy-
cje genetyczne. Przykładowo w twoim przypadku rozwód może
przyczynić się do rozwoju łagodnej odmiany reumatyzmu, na-
tomiast u twojego najlepszego przyjaciela stres związany z roz-
wodem może przerodzić się w cięższą formę tego schorzenia.
Dlatego też należy zidentyfikować indywidualne czynniki ryzyka
w zależności od osoby. Gdy już tego dokonamy, będziemy mo-
gli wyeliminować pierwotną przyczynę choroby i żyć bez bólu.
Wskazówki zawarte w niniejszej książce ułatwią ci to zadanie.
Zaburzenia autoimmunologiczne
i stres oksydacyjny
Reumatoidalne zapalenie stawów to choroba autoimmunolo-
giczna będąca konsekwencją przewlekłych stanów zapalnych,
które powstały na skutek zwrócenia się komórek immunolo-
gicznych przeciwko własnym tkankom wyścielającym stawy.
Holenderscy naukowcy z Uniwersytetu Medycznego w Utre-
chcie badali proces powstawania zapalenia stawów. W przypad-
ku osoby zdrowej elastyczna tkanka między jamą a chrząstką
43
stawową – tak zwana błona maziowa – wydziela naturalny lu-
brykant, czyli płyn synowialny. W przypadku reumatoidalnego
zapalenia stawów dochodzi do obrzęku tej miękkiej tkanki, co
może doprowadzić do nadmiernego namnażania się komórek
i stwardnienia tkanki w tym miejscu, czyli do tak zwanego prze-
rostu tkanki maziowej. Ostatecznie może dojść do uszkodzenia
chrząstki i kości. Panuje przekonanie, że proces ten rozpoczyna
się z chwilą, gdy komórki immunologiczne migrują i akumulu-
ją się w stawach. Niektóre z nich w wyniku reakcji immuno-
logicznej produkują przeciwciała, które atakują tkankę stawo-
wą i prowadzą do powstawania przewlekłych stanów zapalnych.
Ponadto zarówno w stawach, jak i w całym organizmie, wydzie-
lane są cytokiny, prozapalne białka pobudzające odpowiedź od-
pornościową. Jeżeli jesteśmy zdrowi i nasz układ odpornościo-
wy funkcjonuje prawidłowo, reakcja immunologiczna jest po
jakimś czasie wygaszana przez limfocyty regulatorowe T, wcho-
dzące w skład naszych immunologicznych sił zbr
Pobierz darmowy fragment (pdf)