Serię BIBLIOTEKA MONITORA PRAWA PRACY stanowią opracowania wyczerpująco prezentujące wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych.
Niniejszy poradnik kierowany jest w szczególności do pracodawców, menedżerów, którzy w imieniu pracodawcy kierują pracownikami zatrudnionymi w organizacji oraz pracowników działów HR, odpowiedzialnych za kadrę pracowniczą. Stanowi on połączenie wiedzy z zakresu prawa pracy oraz zarządzania personelem.
Pracodawcę i pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy łączy tzw. stosunek pracy. Oprócz rekrutacji, w wyniku której następuje nawiązanie stosunku pracy, w organizacji często zachodzi potrzeba przeprowadzenia procesu derekrutacji, a ten z kolei nie powinien być sprowadzany wyłącznie do ograniczania liczby zatrudnionych pracowników. W poradniku omówiono ten proces i wskazano na możliwości dostępne pracodawcy. Zdefi niowano także wypowiedzenie umowy o pracę oraz warunki, które dokument ten musi spełniać, aby nie uchybiać przepisom prawa pracy, Ponadto przedstawiono etapy przeprowadzania zwolnień dokonywanych na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Zarówno derekrutacja, jak i wypowiedzenie umowy o pracę oraz zwolnienia grupowe są zagadnieniami bardzo obszernymi. Publikacja ma stanowić swego rodzaju miniprzewodnik po tych procesach – wskazuje, które etapy należy uwzględnić, czego można się spodziewać, czego należy przestrzegać w trakcie prowadzenia derekrutacji. Jest również podsumowaniem przepisów prawa pracy, które powinny być przestrzegane, jeżeli pracodawca nie chce narazić się na sprawy o odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto omówiono pozaprawną stronę komunikowania decyzji o wypowiedzeniu, czyli rozmowę separacyjną, która nie
została nigdzie skodyfikowana i opiera się wyłącznie na zasadach etyki i kultury.
Serię BIBLIOTEKA MONITORA PRAWA PRACY stanowią opracowania wyczerpująco prezentujące wybrane zagadnienia z zakresu prawa pracy lub ubezpieczeń społecznych.
Niniejszy poradnik kierowany jest w szczególności do pracodawców, menedżerów, którzy w imieniu pracodawcy kierują pracownikami zatrudnionymi w organizacji, oraz pracowników działów HR, odpowiedzialnych za kadrę pracowniczą. Stanowi on połączenie wiedzy z zakresu prawa pracy oraz zarządzania personelem.
Pracodawcę i pracownika w rozumieniu Kodeksu pracy łączy tzw. stosunek pracy. Oprócz rekrutacji, w wyniku której następuje nawiązanie stosunku pracy, w organizacji często zachodzi potrzeba przeprowadzenia procesu derekrutacji, a ten z kolei nie powinien być sprowadzany wyłącznie do ograniczania liczby zatrudnionych pracowników. W poradniku omówiono ten proces i wskazano na możliwości dostępne pracodawcy. Zdefi niowano także wypowiedzenie umowy o pracę oraz warunki, które dokument ten musi spełniać, aby nie uchybiać przepisom prawa pracy, Ponadto przedstawiono etapy przeprowadzania zwolnień dokonywanych na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.
Zarówno derekrutacja, jak i wypowiedzenie umowy o pracę oraz zwolnienia grupowe są zagadnieniami bardzo obszernymi. Publikacja ma stanowić swego rodzaju miniprzewodnik po tych procesach – wskazuje, które etapy należy uwzględnić, czego można się spodziewać, czego należy przestrzegać w trakcie prowadzenia derekrutacji. Jest również podsumowaniem przepisów prawa pracy, które powinny być przestrzegane, jeżeli pracodawca nie chce narazić się na sprawy o odszkodowanie z powodu nieuzasadnionego lub niezgodnego z prawem wypowiedzenia umowy o pracę. Ponadto omówiono pozaprawną stronę komunikowania decyzji o wypowiedzeniu, czyli rozmowę separacyjną, która nie została nigdzie skodyfi kowana i opiera się wyłącznie na zasadach etyki i kultury.
Darmowy fragment publikacji:
Praktyczny poradnik
Skuteczne rozwiązanie
stosunku pracy z pracownikiem
Kalina Sochacka
• Co to jest stosunek pracy i jak go rozwiązać zgodnie z przepisami
• Co to jest derekrutacja?
• Jak zakomunikować pracownikowi decyzję o rozwiązaniu z nim
prawa pracy?
umowy o pracę?
BIBLIOTEKA MONITORA PRAWA PRACY
Kalina Sochacka • Skuteczne rozwiązanie stosunku pracy z pracownikiem
Polecamy nasze publikacje z zakresu prawa pracy:
MONITOR PRAWA PRACY
Miesięcznik
Andrzej Marian Świątkowski
KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 1
Komentarze kodeksowe
Pod red. Wojciecha Muszalskiego
KODEKS PRACY. KOMENTARZ, wyd. 8
Duże Komentarze Becka
Jerzy Wratny, Krzysztof Walczak
ZBIOROWE PRAWO PRACY. KOMENTARZ
Komentarze kodeksowe
Ludwik Florek
PRAWO PRACY. ORZECZNICTWO, wyd. 2
Zbiory orzecznictwa Becka
Piotr Korzuch, Piotr Grzebyk
ZBIOROWE PRAWO PRACY. ORZECZNICTWO
Zbiory orzecznictwa Becka
KODEKS PRACY. PAŃSTWOWA INSPEKCJA PRACY. BEZPIECZEŃSTWO
I HIGIENA PRACY. AKTY WYKONAWCZE. wyd. 8
Edycja Sądowa
www.sklep.beck.pl
Kalina Sochacka
Skuteczne rozwiązanie stosunku
pracy z pracownikiem
Redakcja: Anna Kamińska
Stan prawny: maj 2012 roku
Wydawnictwo C.H. Beck 2012
Wydawnictwo C.H. Beck
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: PanDawer
Druk i oprawa: Interdruk, Warszawa
ISBN 978-83255-4087-6
ISBN e-book 978-83-255-4088-3
Spis treści
Wykaz skrótów ........................................................................................ VII
Wstęp ............................................................................................................1
Rozdział 1. Derekrutacja jako funkcja zarządzania
zasobami ludzkimi ................................................................................3
1.1. Co to jest derekrutacja i podział działań derekrutacyjnych ............3
1.2. Przyczyny i etapy procesu derekrutacji ..........................................6
1.3. Definicja stosunku pracy i jego cechy charakterystyczne ..............9
1.4. Inne stosunki zatrudnienia ............................................................13
Rozdział 2. Formy derekrutacji i ich przebieg ......................................17
2.1. Działania dostępne w procesie derekrutacji ..................................17
2.1.1. Derekrutacja zewnętrzna – odejście pracowników
z firmy ................................................................................18
2.1.2. Wybór pracowników przeznaczonych do zwolnienia .......37
2.1.3. Derekrutacja wewnętrzna – zmiana stosunku pracy
jako alternatywa do redukcji zatrudnienia .........................41
2.1.4. Inne rozwiązania alternatywne dla procesu redukcji
zatrudnienia ........................................................................46
2.2. Wypowiedzenie i rozmowa separacyjna – zasady
poprawnego rozwiązania stosunku pracy .....................................50
2.2.1. Wypowiedzenie – warunki formalne ..................................50
2.2.2. Rozmowa separacyjna – próba ustalenia
reguł działania ....................................................................54
2.3. Case study – zwolnienia pracownicze ...........................................65
Podsumowanie ...........................................................................................73
Bibliografia ................................................................................................75
V
Wykaz skrótów
1. Akty prawne
InfiKonU .............................
KC .......................................
KP ........................................
ZwolGrupU ..........................
ustawa z 7.4.2006 r. o informowaniu pra-
cowników i przeprowadzaniu z nimi kon-
sultacji (Dz.U. Nr 79, poz. 550 ze zm.)
ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny
(Dz.U. Nr 16, poz. 93 ze zm.)
ustawa z 26.6.1974 r. – Kodeks pracy
(Dz.U. Nr 24, poz. 141 ze zm.)
ustawa z 13.3.2003 r. o szczególnych zasa-
dach rozwiązywania z pracownikami sto-
sunków pracy z przyczyn niedotyczących
pracowników (Dz.U. Nr 90, poz. 844
ze zm.)
2. Organy orzekające
SN ........................................ Sąd Najwyższy
3. Publikatory
Legalis ................................. System Informacji Prawnej
LEX ..................................... System Informacji Prawnej
MoPr ................................... Monitor Prawa Pracy
OSNAPiUS ......................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba
Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych
OSNCP ................................ Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba
Cywilna i Izba Pracy
VII
Wykaz skrótów
OSNK .................................. Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba
Karna
OSPiKP ............................... Orzecznictwo Sądów Polskich
i Komisji Arbitrażowych
PiZS ..................................... Praca i Zabezpieczenie Społeczne
4. Inne
.........................................
§ ...........................................
art. .......................................
Dz.U. ................................... Dziennik Ustaw
i in. ......................................
itp. .......................................
np. ........................................
Nr, nr ...................................
op.cit. ...................................
pkt .......................................
poz. ......................................
r. ..........................................
red. ......................................
s. ..........................................
S.A. .....................................
t.jedn. ...................................
ust. .......................................
w zw. ................................... w związku
z. ..........................................
zob. ......................................
i inni
i tym podobne
na przykład
numer
opus citatum
punkt
pozycja
rok
redakcja
strona
spółka akcyjna
tekst jednolity
ustęp
procent
paragraf
artykuł
zeszyt
zobacz
VIII
Wstęp
W trakcie mojej praktyki w zawodzie spotkałam się z wie-
loma sprawami, w których pracodawcy nadużywali niestety
swoich przywilejów i działali na szkodę pracowników. Utkwi-
ła mi w pamięci szczególnie jedna sprawa. Z pracownikiem
rozwiązano stosunek pracy po długoletniej pracy w organi-
zacji, bez żadnego podziękowania czy wyjaśnienia. Pomimo
że pracodawca dopełnił wszystkich formalności w kwestii
prawnej, to ewidentnie było widoczne, że umowa o pracę
została rozwiązana w niezbyt „elegancki” sposób. Pracownik
był zdezorientowany, nie bardzo wiedział, dlaczego taka
sytuacja nastąpiła – nic na to nie wskazywało, nie postara-
no się nawet o bardziej rozwinięte wyjaśnienie niż podanie
przyczyny w wypowiedzeniu.
W mojej pracy chciałabym przedstawić, chociażby w skró-
cie, co to jest derekrutacja, jakie są jej przyczyny i jak po-
winna przebiegać, aby nie naruszać prawa, a także choć-
by elementarnych założeń kultury i dobrego wychowania.
Prawne aspekty, uregulowane m.in. w KP, łatwo jest zbadać,
podważyć, przestrzegać. Reguły w tym względzie są jasno
określone. Natomiast zachowanie w sytuacjach stresowych
i trudnych nie jest uregulowane, chociażby w polityce organi-
zacji. A szczególnie drażliwym tematem są właśnie redukcje
zatrudnienia, wypowiedzenia, zwolnienia dyscyplinarne. Po-
wodują one dużo emocji zarówno po stronie pokrzywdzonej,
jak i tej, która musi przekazać informację o podjętej decyzji.
Chciałabym przedstawić problem derekrutacji ze szczegól-
nym naciskiem na wypowiedzenia i rozmowę separacyjną,
1
które służą tutaj jako główne instrumenty do przekazywania
decyzji o pożegnaniu się z pracownikiem.
W dziale pierwszym postaram się zdefiniować podstawowe
pojęcia, które są kluczowe dla mojej pracy, czyli proces dere-
krutacji i stosunek pracy. Służy to określeniu dziedziny, którą
będę szczegółowiej rozważać w późniejszych rozdziałach.
Następnie przeanalizuję podstawowe działania, jakie ma się
do dyspozycji podczas derekrutacji, z omówieniem ich praw-
nych aspektów. Później zajmę się samym wypowiedzeniem,
czyli jego prawidłowością z prawnego punktu widzenia oraz
rozmową separacyjną, podczas której takie wypowiedzenie
bądź decyzja o zwolnieniu dyscyplinarnym, są przekazywane.
W żadnym kodeksie nie opisano reguł, zgodnie z którymi taka
rozmowa powinna się odbywać, a tymczasem stanowi ona
przecież kluczowe wydarzenie w kontakcie pracownik – pra-
codawca. Ma ona wpływ nie tylko na samego pracownika, jego
emocje i poczucie związania z firmą, ale także na wizerunek
organizacji na zewnątrz. Powinny być zatem określone chociaż
podstawowe zasady, którymi można byłoby się kierować, aby
przekazanie takiej trudnej decyzji dla obu stron powodowało
jak najmniejsze konsekwencje.
Mam nadzieję, że moja praca będzie małym, ponieważ
materiał z tej tematyki jest niezwykle obszerny, ale jednak
przydatnym podsumowaniem i zbiorem informacji z dziedziny
zarządzania personelem i prawa pracy, dotyczącym derekruta-
cji. Posłuży mi ona na pewno w dalszej karierze zawodowej.
Wstęp
2
Rozdział 1. Derekrutacja jako funkcja
zarządzania zasobami ludzkimi
1.1. Co to jest derekrutacja i podział działań
derekrutacyjnych
Kluczowym pojęciem w niniejszej pracy jest „proces dere-
krutacji”. Jak już sama nazwa wskazuje, jest to przeciwieństwo
„procesu rekrutacji”, procesu pozyskiwania pracowników
przez pracodawcę. A. Pocztowski definiuje derekrutację jako
„jeden z procesów zarządzania zasobami ludzkimi, którego ce-
lem jest racjonalizacja zatrudnienia w przekroju pojedynczych
stanowisk pracy, poszczególnych komórek organizacyjnych
oraz całego przedsiębiorstwa, niezależnie od wywołujących
go czynników”1. Autor odwołuje się w swojej definicji do
kolejnego pojęcia – „racjonalizacja zatrudnienia”, która polega
na ograniczeniu zatrudnienia w przedsiębiorstwie2.
Można spotkać się także z definicją A.J. Mackiewicz,
która opisuje derekrutację jako „proces racjonalizacji
zatrudnienia, podejmowany w przypadku stwierdzenia
niedopasowania kadr w ich aspekcie ilościowym, ale też
jakościowym, czasowym, przestrzennym, lub kosztowym,
który to proces ma prowadzić do podniesienia efektyw-
ności funkcjonowania organizacji i może przebiegać tak
w całej, jak i w części organizacji”3. Autorka zbudowała
1 A. Pocztowski, Zarządzanie zasobami ludzkimi, Warszawa 2008,
s. 163–164.
2 A. Pocztowski, op.cit., s. 162.
3 A.J. Mackiewicz, Psychologia zwolnień. Jak właściwie prowadzić
działania derekrutacyjne, Warszawa 2010, s. 15.
Zapamiętaj
3
Rozdział 1. Derekrutacja jako funkcja zarządzania zasobami ludzkimi
Ważne
pełniejszą definicję omawianego procesu. Po pierwsze,
wskazuje, że derekrutacja jest elementem racjonalizacji za-
trudnienia, która nie opiera się wyłącznie na zmniejszaniu
zatrudnienia. Po drugie, wskazuje podstawową przyczynę
uruchamiającą omawiany proces – niedopasowanie zatrud-
nienia do potrzeb zakładu pracy. Owo niedopasowanie ma
kilka aspektów:
– ilościowy, gdy liczba osób zatrudnionych w organi-
zacji nie odpowiada rzeczywistemu zapotrzebowaniu
organizacji;
– czasowy, gdy potrzeba zatrudnienia ulega zmianie
w ciągu roku, a rzeczywisty stan zatrudnienia nie zo-
stanie do tego dopasowany;
– jakościowy, gdy kompetencje pracowników nie odpo-
wiadają potrzebom organizacji;
– przestrzenny, gdy mamy do czynienia z organizacją,
która działa w kilku zakładach produkcyjnych, filiach,
oddziałach i stan zatrudnienia w tych pojedynczych
jednostkach nie odpowiada ich rzeczywistym potrze-
bom;
– kosztowy, gdy dochodzi do strat finansowych orga-
nizacji spowodowanych nadmiernymi wydatkami
na wynagrodzenia dla pracowników i inne działania
związane z czynnikiem zatrudnienia4.
Po trzecie, wskazuje na cel derekrutacji, jakim jest pod-
niesienie efektywności funkcjonowania organizacji. Nie ogra-
nicza się zatem do samego rozwiązywania stosunku pracy
z pracownikami, ale wskazuje, czemu ten zabieg ma służyć.
4 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 14; A. Pocztowski, op.cit., s. 162.
4
Ważne
Pojawienie się zjawiska niedopasowania zatrudnienia
do potrzeb zakładu pracy może wynikać w głównej mierze
z przyczyn ekonomicznych, technicznych czy też organiza-
cyjnych5.
Derekrutacja nie powinna być zatem rozumiana wyłącz-
nie jako proces redukcji zatrudnienia w zakładzie pracy, co
niestety jest nagminnie występującym zjawiskiem. W lite-
raturze występują liczne podziały, które wskazują również
inne skutki wynikające z podjęcia tego procesu.
Jednym z kryteriów podziału działań derekrutacyjnych
jest właśnie skutek tego procesu wobec pracowników. Z tego
względu dzieli się podejmowane działania na derekrutację
wewnętrzną i zewnętrzną6.
Derekrutacja wewnętrzna występuje w sytuacji, gdy
żaden z zatrudnionych pracowników nie opuszcza zakładu
pracy7. Nie dochodzi zatem do rozwiązania stosunku pracy
z żadnym z pracowników, tylko ewentualnie do jego mo-
dyfikacji. To, co może być zmienione w tej sytuacji i w jaki
sposób, zostanie omówione w dalszej części niniejszego
opracowania.
Derekrutacja zewnętrzna natomiast skutkuje już zmniej-
szeniem zatrudnienia w organizacji, przez rozwiązania sto-
sunków pracy, umów zlecenia, umów o dzieło, odejścia
z przyczyn naturalnych. Część pracowników zostaje zatem
usunięta z zakładu pracy8.
Drugi podział, jaki przedstawia A.J. Mackiewicz, oparty
na kryterium czasu wprowadzenia i oddziaływania procesu
5 A. Pocztowski, op.cit., s. 162.
6 A. Pocztowski, op.cit., s. 164–165; A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 31.
7 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 31–32.
8 Ibidem, s. 32–33.
5
1.1. Co to jest derekrutacja i podział działań derekrutacyjnychRozdział 1. Derekrutacja jako funkcja zarządzania zasobami ludzkimi
derekrutacji na organizację, obejmuje działania ewolucyjne
i radykalne9.
Działania ewolucyjne to zjawiska zachodzące samoistnie,
bez planowanej potrzeby ingerowania w nie pracowników or-
ganizacji. Są to sytuacje losowe, jak przechodzenie pracowni-
ków na emeryturę, indywidualne zwolnienia, wypowiedzenia
lub dobrowolne odejścia pracowników z zakładu pracy10. Nie
ma tutaj potrzeby uruchamiania skomplikowanego, wyma-
gającego przemyślanej strategii i kalkulacji procesu.
Działania radykalne obejmują zwolnienia grupowe i są
definiowane jako „jednorazowe rozwiązania przez praco-
dawcę stosunku pracy z większą liczbą pracowników spo-
wodowane koniecznością zmniejszenia stanu zatrudnienia
z przyczyn ekonomicznych lub w związku ze zmianami
organizacyjnymi, produkcyjnymi albo technologicznymi”11.
Autorzy kierują tutaj bezpośrednio do ZwolGrupU.
1.2. Przyczyny i etapy procesu derekrutacji
Główną przyczyną derekrutacji jest zatem, zgodnie
z przedstawionymi powyżej definicjami, dopasowanie pra-
codawcy do zmieniających się czynników ekonomicznych,
technicznych oraz organizacyjnych i likwidacja występu-
jącego w danym momencie niedopasowania zatrudnienia
do potrzeb organizacji. Można wyróżnić jednak bardziej
sprecyzowane przyczyny przeprowadzenia tego procesu:
9 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 33–34; J. Jarczyński, A. Zakrzewska-
-Bielawska, Restrukturyzacja zatrudnienia w przedsiębiorstwie, [w:] S. La-
chiewicz, A. Zakrzewska-Bielawska (red.) Restrukturyzacja organizacji
i zasobów kadrowych przedsiębiorstwa, Kraków 2005, s. 231.
10 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 33.
11 J. Jarczyński, A. Zakrzewska-Bielawska, op.cit., s. 231.
Zapamiętaj
6
1.2. Przyczyny i etapy procesu derekrutacji
– wprowadzenie zmian i innowacji odnośnie do metod
i organizacji pracy,
– stymulowanie kreatywności pracowników,
– wzmocnienie ich motywacji do pracy,
– kreowanie nowych możliwości komunikowania się,
– wzmocnienie zależności wynagradzania od wyników
pracy,
– wprowadzenie doskonalszych systemów doboru,
– ocenianie personelu,
– inwestowanie w rozwój personelu12.
Przyczyny te brane są pod uwagę w pierwszym etapie
podejmowania działań derekrutacyjnych, którym jest ocena
sytuacji wewnętrznej organizacji w obszarze zasobów ludz-
kich13. Stanowią one punkt wyjścia do rozpoczęcia procesu.
Na ich podstawie należy ocenić, czego dokładnie potrzebuje
organizacja, przemyśleć, czym są spowodowane te potrzeby,
czy mają one charakter krótkoterminowy czy też długofa-
lowy, w jakim tempie proces powinien zostać wdrożony
i prowadzony. Jest to swego rodzaju proces diagnozowania
„choroby”, która opanowała zakład pracy.
Kolejny etap to postawienie jasnej diagnozy. Kierow-
nictwo organizacji powinno wtedy zastanowić się, jakie
możliwości działania są dostępne przy konfrontacji z wystę-
pującą przyczyną. Z reguły dostępna jest spora gama takich
możliwości. Trzeba zatem rozważyć każdą z nich, dokonać
wstępnej analizy, który sposób będzie najbardziej odpowiedni
w danej sytuacji, najbardziej skuteczny i najmniej uciążliwy
dla organizacji i pracowników.
12 A. Pocztowski, op.cit., s. 164; A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 21–23.
13 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 37.
7
Rozdział 1. Derekrutacja jako funkcja zarządzania zasobami ludzkimi
Etapem trzecim jest wybór optymalnego modelu działania
podczas wdrażania derekrutacji. Celowo rozpisano fazę de-
cyzyjną na trzy etapy, podkreślając w ten sposób, jak ważne
dla skutecznego i dobrego przeprowadzenia derekrutacji jest
zebranie jak największej liczby informacji na temat stanu
faktycznego, w jakim znajduje się organizacja, jej historii
oraz planów i celów na przyszłość. Równie ważna jest ocena
i dobór procedury działania w trakcie procesu. Decyzja, jako
etap końcowy, obejmuje zarówno wybór metod działania,
jak i sporządzenie planu tego działania, przygotowanie się
na możliwe sytuacje wypadkowe, nieprzewidziane.
Wdrożenie wybranego programu jest dopiero etapem
czwartym. Rozumie się przez to podjęcie działań oraz ko-
niec etapu decydowania i rozważania o tym, co ma nastą-
pić. Dochodzi wtedy do spisania harmonogramu działań,
do przekształcenia celów ogólnych derekrutacji w cele bar-
dziej szczegółowe oraz do angażowania w proces wybranych
uczestników.
Odnowa organizacji jest etapem piątym, i wg A. Pocz-
towskiego końcowym14. W tym momencie urzeczywistniają
się wszystkie zaplanowane i spisane wcześniej działania.
Proces rusza i można obserwować etap „leczenia” organizacji.
Podejmowane są już konkretne działania.
A. Mackiewicz wyróżnia jeszcze jeden dodatkowy szó-
sty etap – ocena i kontrola podjętych działań, w którym
dokonuje się podsumowania przeprowadzonego procesu,
sprawdzenia, czy osiągnięto zamierzone cale w zamie-
rzonym czasie, czy derekrutacja została przeprowadzona
14 A. Pocztowski, op.cit., s. 164.
8
1.3. Definicja stosunku pracy i jego cechy charakterystyczne
poprawnie, czy i jakie straty oraz zyski poniosła organizacja
i jej pracownicy15.
Podsumowując, wydaje się, że można wyróżnić trzy fazy
procesu derekrutacji:
1. Faza rozpoznawcza, gdzie dochodzi do określe-
nia przedmiotu problemu, zbierania informacji
o problemie, organizacji i metodach, które są
dostępne dla organizacji celem zwalczenia tego
problemu.
2. Faza działania, gdzie podejmuje się decyzję co do
sposobu działania, dochodzi do spisania planów,
harmonogramów, zadbania o wszystkie formalności
i w końcu przeprowadzenia procesu derekrutacji
zgodnie z podjętymi decyzjami.
3. Faza stabilizacji, w której obserwuje się organizację
po zakończeniu procesu derekrutacji, ocenia się
podjęte działania, zyski, straty, analizuje ewentu-
alne błędy.
1.3. Definicja stosunku pracy i jego cechy
charakterystyczne
Wiadomo już, co to jest derekrutacja. W związku z tym
można opisać ten proces, który nierzadko występuje w „ży-
ciorysach” organizacji. Wiadomo, że proces ten dotyczy
osób do niej należących. Trzeba zatem teraz określić pozycję
prawną, jaką podmioty w nim uczestniczące zajmują w sto-
sunku do organizacji.
Derekrutacja odnosi się do osób zatrudnionych w orga-
nizacji, przy czym pojęcie zatrudnienie rozumiane jest tutaj
15 A.J. Mackiewicz, op.cit., s. 36–41.
Zdaniem
Autorki
9
Rozdział 1. Derekrutacja jako funkcja zarządzania zasobami ludzkimi
w ujęciu szerokim, jako „zawodowe wykonywanie prac,
działań czy usług na rzecz innych określonych podmiotów
za wynagrodzeniem”16.
Najbardziej powszechnym i typowym stosunkiem praw-
nym, występującym w ramach zatrudnienia, jest stosunek
pracy. Definicję legalną tego pojęcia znajdujemy w art. 22
§ 1 KP:
Przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się
do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy
pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym
przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudnienia pracownika
za wynagrodzeniem.
Przez pracownika rozumie się osobę określoną w art. 2
KP, czyli zatrudnioną na podstawie umowy o pracę, powoła-
nia, wyboru, mianowania lub spółdzielczej umowy o pracę,
dodatkowo posiadającą zdolność pracowniczą. Zdolność
pracownicza zależy od wieku oraz od zdolności do czynno-
ści prawnych. Zasadniczo, wg KP, pracownikiem jest oso-
ba powyżej 18. roku życia. Wyjątkowym przypadkiem jest
młodociany, czyli osoba, która osiągnęła wiek 16 lat, a nie
przekroczyła jeszcze 18 lat, ukończyła szkołę podstawową
i została zatrudniona na warunkach określonych w dziale
dziewiątym KP, tzn. w celu przygotowania zawodowego,
bądź przy wykonywaniu lekkich prac, których wykaz okre-
śla pracodawca po uzyskaniu zgody lekarza wykonującego
zadania z zakresu medycyny pracy17. Zasada ta umieszczona
16 B.M. Ćwiertniak, Stosunek pracy, [w:] K.W. Baran (red.), B.M. Ćwiert-
niak, D. Dörre-Nowak, K. Walczak, Prawo pracy, Warszawa 2009, s. 141.
17 R. Celeda, L. Florek, K. Gonera, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Ki-
jowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, Kodeks pracy.
Zapamiętaj
10
1.3. Definicja stosunku pracy i jego cechy charakterystyczne
jest w art. 22 § 2 KP. W § 3 tego przepisu stwierdza się, że
stosunek pracy może zostać zawarty także przez osobę z ogra-
niczoną zdolnością do czynności prawnych (w rozumieniu
art. 16 KC). Niepotrzebna jest tutaj zgoda przedstawiciela
ustawowego, który jednakże może wystąpić do sądu opie-
kuńczego o przyznanie zezwolenia na rozwiązanie umowy,
która sprzeciwia się dobru jego podopiecznego. Osoba ubez-
własnowolniona całkowicie nie ma zdolności do czynności
prawnych, o czym mowa w art. 12 KC, a zatem nie może
nawiązać stosunku pracy18.
Przez pracodawcę rozumie się natomiast jednostkę
organizacyjną, choćby nie posiadała osobowości praw-
nej, oraz osobę fizyczną, jeżeli zatrudnia pracowników
(art. 3 KP).
Stosunek pracy ma swoje cechy charakterystyczne:
y Jest stosunkiem prawnym o charakterze dwustronnie
zobowiązującym.
y Wykonywany jest osobiście. Pracownik, co do zasady,
nie może odstąpić swoich obowiązków innym podmio-
tom. Odmienne uregulowania występują w przypadku
umów cywilnych, gdzie możliwe jest takie przekazanie
obowiązków.
y Ze stosunkiem pracy związany jest bezwzględny wy-
móg odpłatności za wykonaną pracę.
y Pracownik, wchodząc w ten stosunek prawny, dobro-
wolnie zgadza się na podporządkowanie, rozumiane
jako obowiązek osobistego wykonywania pracy w ze-
Ważne
11
Komentarz, art. 22, teza Nr 13, LEX 2011; orzeczenie SN z 22.11.1979 r.,
III PZ 7/79, OSPiKA z. 12/1980, poz. 221.
18 R. Celeda, L. Florek, K. Gonera, G. Goździewicz, A. Hintz, A. Ki-
jowski, Ł. Pisarczyk, J. Skoczyński, B. Wagner, T. Zieliński, op.cit., art. 22,
teza Nr 14.
Pobierz darmowy fragment (pdf)