Darmowy fragment publikacji:
ISBN 978-83-242-1109-8
Spis treści
Wstęp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Część I
Ćw. do planszy 1: Mapa Polski
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
Ćw. do planszy 2: Przepraszam, gdzie jest...? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15
Ćw. do planszy 3: Ulica . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
Ćw. do planszy 4: Ile to kosztuje? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
Ćw. do planszy 5: Kiosk . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
Ćw. do planszy 6 i 7: Rodzina . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Ćw. do planszy 8: Posiłki w domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Ćw. do planszy 9: W kawiarni i w restauracji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48
Ćw. do planszy 10: Sklepy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
Ćw. do planszy 11: Na poczcie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59
Ćw. do planszy 12: Która godzina? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62
Ćw. do planszy 13: Na dworcu kolejowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66
Ćw. do planszy 14 i 15: Ubranie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71
Ćw. do planszy 16: Pogoda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77
Ćw. do planszy 17: Pory roku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
Ćw. do planszy 18 i 19: Meble i meblowanie mieszkania . . . . . . . . . . . . . . . 83
Ćw. do planszy 20: Sport . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88
Ćw. do planszy 21 i 22: Postaci z bajek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97
Spis plansz (części I, II i III) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
5
6
WSTĘP
I. Podręcznik
Zestaw plansz i ćwiczeń pt. Słowa i słówka nie jest w zasadzie typowym
podręcznikiem, ale pomocą naukową do nauczania słownictwa i pod−
staw gramatyki na kursach języka polskiego dla początkujących.
Pierwsza grupa plansz służy do nauczania słownictwa tematyczne−
go, druga ma na celu ułatwienie zapamiętywania osobliwości gramaty−
ki polskiej, natomiast ćwiczenia praktyczne mają za zadanie aktywizo−
wanie słownictwa tematycznego, występującego w pierwszej grupie
plansz.
Tak opracowana pomoc naukowa powstała jako efekt konkretne−
go zapotrzebowania, wynikającego z niedostatecznej liczby ilustracji
w podręcznikach dla początkujących.
II. Dobór materiału
Selekcji materiału słownikowego dokonano na podstawie podręczni−
ków dla początkujących i Listy Słów do Słownika−Minimum języka pol−
skiego. Wykorzystano też własne doświadczenia autorek, które są lek−
torkami.
Pierwszy zestaw plansz (22) ilustruje te podstawowe tematy spoty−
kane w podręcznikach dla początkujących, które nie zostały wystarcza−
jąco opracowane. Wśród przygotowanych plansz nie ma na przykład
tematu „Człowiek – części ciała”, ponieważ to zagadnienie zostało wy−
czerpująco przedstawione w co najmniej trzech podręcznikach (np.
B. Bartnicka, Uczymy się polskiego, B. Rudzka, Z. Goczołowa, Wśród Pola−
ków czy W. Miodunka, J. Wróbel, Polska po polsku). Znalazły się za to
w zestawie plansze, które ilustrują słownictwo nie pojawiające się w żad−
nym z podręczników, np. „Postaci z bajek”.
Druga część plansz ma za zadanie przybliżyć problemy tzw. „małej
gramatyki” języka polskiego, ilustrując zagadnienia takie, jak np. „Rze−
czowniki rodzaju męskiego zakończone na −a”. Starano się wykorzystać
słownictwo z Listy Słów do Słownika−Minimum H. Zgółkowej i ze Słow−
nictwa tematycznego języka polskiego, Z. Cygal−Krupowej.
Do zestawów plansz dołączone są ćwiczenia praktyczne, odnoszące
się tylko do grupy rysunków obejmujących słownictwo tematyczne. Uzna−
no bowiem, że liczba ćwiczeń gramatycznych zamieszczonych w pod−
7
ręcznikach jest wystarczająca, podczas gdy ćwiczeń słownikowych jest
nieproporcjonalnie mniej.
Część ćwiczeń ma charakter tzw. „cywilizacyjno−kulturowy”, czyli są
to ćwiczenia przybliżające studentom realia polskie.
III. Przeznaczenie podręcznika
Skrypt Słowa i słówka jest przeznaczony zasadniczo dla studentów roz−
poczynających naukę języka polskiego. Materiał językowy w nim zawar−
ty poszerza i utrwala słownictwo występujące w podręcznikach dla po−
czątkujących. Autorki sądzą, że omawiana pomoc naukowa może być
także użyteczna w czasie zajęć, które mają zachęcać do mówienia po
polsku.
Z podręcznika mogą także korzystać studenci średnio zaawanso−
wani, ponieważ znajdują się w nim specjalnie dla nich opracowane
i oznaczone (gwiazdką) zestawy ćwiczeń. Stąd też słownictwo prezen−
towane w części ćwiczeniowej wykracza poza tzw. „słownictwo elemen−
tarne” i obejmuje część słownictwa podstawowego. Chciano w ten spo−
sób powiększyć skalę użyteczności podręcznika i uczynić go pomocnym
w aktywizowaniu słownictwa studentów bardziej zaawansowanych.
Plansze i ćwiczenia mogą być także używane jako tzw. „przerywni−
ki”, czyli krótkie zadania urozmaicające normalny tok zajęć.
IV. Układ podręcznika i jego funkcje
W pierwotnym założeniu Słowa i słówka miały stanowić tylko pomoc
naukową uzupełniającą inne podręczniki. Jednak w czasie pracy nad
skryptem rozszerzony został znacznie zakres materiału i wzrosła liczba
ćwiczeń, toteż autorki sądzą, że w obecnym kształcie Słowa i słówka mogą
funkcjonować jako samodzielny podręcznik służący do ilustracji no−
wych struktur gramatycznych i leksykalnych.
Ponieważ w omawianej pozycji znajduje się słownictwo elementar−
ne i podstawowe, może ona być używana komplementarnie z podręcz−
nikami kursowymi (np. Wśród Polaków czy W Polsce po polsku M. Grali
i W. Przywarskiej) oraz z podręcznikiem specjalistycznym do naucza−
nia słownictwa Brak mi słów autorstwa M. Chłopickiej i P. Fornelskiego.
Podręcznik Słowa i słówka składa się z dwóch części: ćwiczeń do
słownictwa tematycznego oraz 70 plansz rysunkowych. Dwadzieścia dwie
plansze służą do nauczania słownictwa tematycznego, występującego
w podręcznikach dla początkujących. Zadaniem tych plansz jest zilu−
strować, poszerzyć i uporządkować potrzebne słownictwo. Druga gru−
pa plansz (48) służy do nauczania gramatyki i została przygotowana
8
dla tych studentów, których zniechęcają i przerażają widoki tabel gra−
matycznych. Autorki mają nadzieję, że studenci korzystający z tych
plansz, przyswajając sobie nowe słowa, zechcą również zapamiętać od−
powiednie reguły gramatyczne.
Plansze zawierające słownictwo ilustrujące różne problemy grama−
tyczne opisano przy użyciu polskiej terminologii gramatycznej, ponie−
waż w większości dostępnych podręczników występuje terminologia
łacińska.
Ćwiczenia przygotowane do plansz tematycznych wykorzystują
wszystkie sprawności językowe: czytanie, pisanie, mówienie i słuchanie.
Ich zadaniem jest poszerzanie, porządkowanie oraz aktywizowanie na−
bywanego słownictwa. Każda grupa tematyczna obejmuje:
1) listę słów (uporządkowanych według części mowy),
2) krótki tekst do przeczytania i omówienia, oraz
3) różnorodne ćwiczenia leksykalne i gramatyczne.
W kolejnych jednostkach nie wraca się do tematów już przerobio−
nych, nie ma też ćwiczeń powtórkowych ani testów.
V. Metody pracy dydaktycznej z podręcznikiem
Używając plansz rysunkowych, studenci mogą głośno nazywać naryso−
wane przedmioty, podpisywać je, kolorować, wycinać, porządkować,
a nawet krytykować. Plansze powinny zawierać notatki studentów.
Wszystkie ćwiczenia umieszczone bezpośrednio na planszach rysunko−
wych powinny być wykonane w klasie lub przynajmniej zaczęte.
W przypadku ćwiczeń praktycznych odnoszących się do plansz te−
matycznych ważne jest dokonanie przez lektora wyboru słów potrzeb−
nych na zajęciach. Zestaw słów jest podany na początku każdej jednost−
ki tematycznej, przed tekstem i ćwiczeniami. Nie zawiera on jednak
wszystkich wyrazów występujących w ćwiczeniach. W zależności od po−
ziomu językowego i potrzeb grupy nauczyciel zadecyduje, czy i które
słowa należy wprowadzić.
Dobrze byłoby, gdyby nauczyciel przeczytał głośno tekst, który znaj−
duje się przed ćwiczeniami zwłaszcza w grupach początkujących. Waż−
ne jest także sprawdzenie zadanych ćwiczeń, a omówienie niektórych
z nich (krzyżówek, łamigłówek, itp.) – wręcz wskazane. Podręcznik, cho−
ciaż może być wykorzystany do samodzielnej pracy studenta ze słowni−
kiem (np. Część III, „Słownictwo i ortografia”), nie jest samouczkiem
i przeznaczony jest do pracy z lektorem.
Materiały zebrane w Słowach i słówkach były używane na zajęciach
z tzw. kursu podstawowego i słownictwa w Instytucie Studiów Polonij−
9
nych i Etnicznych i w czasie Szkoły Letniej. Studenci i lektorzy chętnie
z nich korzystali. Autorki mają więc nadzieję, że przygotowana w ten
sposób pomoc naukowa okaże się przydatna w praktycznym nauczaniu
języka polskiego jako obcego.
Autorki pragną podziękować Panu dr. Przemysławowi Turkowi –
jego pomysły były inspiracją do powstania plansz z ćwiczeniami do miej−
scownika.
10
Plansza 1
MAPA POLSKI
Słowa: mapa, państwo, granica, kraj, miasto, wieś, jezioro, rzeka, mo−
rze, góry, północ, południe, wschód, zachód, centrum, stolica,
Polska, Warszawa, Kraków, Wisła, Odra, Bałtyk, Tatry, Ukraina,
Czechy, Słowacja, Niemcy,
duży, mały, długi, krótki,
być, znajdować się, leżeć,
to, też, bardzo, na, nad, koło, z.
Ćwiczenie 1
Przeczytaj:
To jest mapa. To jest mapa Polski. Polska to państwo.
Warszawa to stolica Polski. Kraków to duże miasto.
Lublin i Poznań to też duże miasta.
Wisła to rzeka. Bałtyk to morze. Tatry to góry.
Polska to mały kraj. Niemcy to duży kraj.
Ćwiczenie 2
Uzupełnij według wzoru, wpisując odpowiedni rzeczownik.
Wzór: Odra to rzeka.
Polska to __________________ Czechy to ____________________
Niemcy to _________________ Warszawa to __________________
Wisła to ___________________ Tatry to ______________________
Bałtyk to __________________ Ukraina to ___________________
Toruń to __________________ Kraków to ____________________
Ćwiczenie 3
Dopisz odpowiedni przymiotnik: atrakcyjny, długi, duży, interesujący,
mały, nowy, piękny, stary, zabytkowy, znany, itd.
Wzór: Kraków jest duży.
Polska jest ____________________ Wisła jest _________________
Ukraina jest ______________________ Bałtyk jest ________________
Niemcy są ____________________ Toruń jest ________________
Tatry są ______________________ Odra jest _________________
Granica z Ukrainą jest__________ Wieś jest _________________
11
Ćwiczenie 4
Zaznacz cztery strony świata.
Ćwiczenie 5
Odpowiedz na pytania.
Wzór: Gdzie jest granica z Ukrainą? Na wschodzie.
Gdzie jest granica z Czechami? ____________________________
Gdzie jest Bałtyk? ________________________________________
Gdzie są Tatry? __________________________________________
Gdzie jest granica z Niemcami? ____________________________
Gdzie jest Olsztyn? _______________________________________
Ćwiczenie 6
Podpisz rysunki według wzoru.
Gdańsk
RP
U
K
R
A
I
N
A
To są góry.____
Morskie
Oko
Warszawa
12
Ćwiczenie 7
To jest polska flaga narodowa. Kolor biały i czerwony to polskie barwy
narodowe.
biały kolor
czerwony kolor
Narysuj flagę swojego kraju.
Ćwiczenie 8
Odpowiedz na pytania.
1. Co ci się kojarzy ze słowem: Polska? ______________________
2. Co jest godłem Polski? _________________________________
3. Tak wygląda herb jednego z polskich miast:
Jest to stary średniowieczny herb. Na błękitnej tarczy znajduje się
czerwony mur obronny z trzema wieżami i otwartą w środku bra−
mą. W bramie jest biały orzeł z koroną na głowie.
Zgadnij, jak nazywa się to miasto.
Ćwiczenie 9
Na tej mapie są herby różnych miast polskich. Uzupełnij mapę, wpisu−
jąc nazwy miast.
Miasta: Białystok Katowice Rzeszów Warszawa
Wrocław
Bydgoszcz Kraków
Gdańsk
Lublin
Słupsk
Szczecin
13
Ćwiczenie 10
Gdzie leży to miasto?
Wzór: Kraków leży nad Wisłą.
Gdańsk leży nad ____________________
Warszawa leży nad __________________
Poznań leży nad ____________________
Wrocław leży nad ___________________
Toruń leży nad _____________________
Ćwiczenie 11
Połącz odpowiednie fragmenty zdań.
W Gdańsku i Szczecinie są
Koło Katowic są
W Krakowie jest
W Łodzi są
Niedaleko Warszawy jest
kopalnie i huty.
fabryki, w których produkuje
się materiały na ubranie.
piękny barokowy pałac
w Wilanowie.
porty i stocznie.
Zamek Królewski na
Wawelu.
Ćwiczenie 12
Narysuj mapę swojego kraju. Zaznacz na mapie: stolicę kraju, główne
miasta, rzeki, góry etc.
14
Plansza 2
PRZEPRASZAM, GDZIE JEST...?
(plan Krakowa – pytanie o drogę)
Słowa: ulica, sklep, kino, park, teatr, rynek, kawiarnia, restauracja, bar,
dworzec, zabytek, szpital, ratusz, muzeum, kościół, hotel, bank,
stadion, szkoła, most, plac, wieża, konsulat, pomnik, galeria,
przepraszać/przeprosić, prosić/poprosić, skręcać/skręcić, do−
chodzić/dojść, przechodzić/przejść, iść, być, można,
tu, tutaj, tam, w prawo, w lewo, potem,
daleko, blisko, prosto, bardzo, dość.
Ćwiczenie 1
Odszukaj te miejsca na planszy 2.
1. Brama Floriańska (należy do najstarszych budowli w mieście).
2. Kawiarnia „Jama Michalika” (wnętrze kawiarni typowe dla sztuki
Młodej Polski).
3. Muzeum Czartoryskich (galeria malarstwa obcego; są tam ob−
razy Leonarda da Vinci oraz Rembrandta).
4. Hotel Francuski.
5. Kościół Mariacki (z wieży co godzinę grany jest na trąbce śred−
niowieczny hejnał; w kościele znajduje się olbrzymi gotycki
ołtarz Wita Stwosza).
6. Pomnik Adama Mickiewicza.
7. Sukiennice (w środku są sklepy z pamiątkami, a na piętrze znaj−
duje się galeria malarstwa polskiego).
8. Wieża Ratuszowa.
9. Stary Teatr (jeden z najciekawszych teatrów w Polsce).
10. Kościół św. Anny (kolegiata uniwersytecka).
11. Collegium Maius (dawna siedziba, a obecnie muzeum Uniwer−
sytetu Jagiellońskiego).
12. Restauracja „Wierzynek”.
13. Konsulat Generalny USA.
14. Wawel (Zamek Królewski).
15
Ćwiczenie 2
Przeczytaj:
To jest plan Krakowa. Miasto Kraków to dawna stolica Polski. W Kra−
kowie jest dużo zabytków. Jest tu Wawel – zamek królów polskich,
kościół Mariacki z ołtarzem Wita Stwosza, Barbakan i Brama Flo−
riańska. W Krakowie są też interesujące muzea. W jednym z nich
jest obraz Leonarda da Vinci „Dama z łasiczką”. W centrum miasta
znajdują się kawiarnie i restauracje, kina i teatry, hotele, banki,
konsulaty i różne sklepy.
Ćwiczenie 3
Opowiedz o swoim rodzinnym mieście.
Ćwiczenie 4
Popatrz na planszę 2. Jesteś teraz w punkcie numer 1, przy Bramie Flo−
riańskiej.
Uzupełnij te zdania według wzoru i odpowiedz na pytania.
Wzór: Jama Michalika jest blisko.
Collegium Maius jest daleko.
Wawel jest ____________________________________
Konsulat amerykański jest ______________________
Rynek jest ____________________________________
Co jest blisko? ________________________________
Co jest bardzo blisko? __________________________
Co jest daleko? ________________________________
Co jest bardzo daleko? _________________________
Ćwiczenie 5
Uzupełnij zdania przysłówkami: blisko, daleko, bardzo blisko, bardzo
daleko, dość blisko, dość daleko.
100 km
blisko
1000 km
daleko
Z Krakowa do Tarnowa jest blisko
(70 km)
Z Krakowa do Gdowa jest ______________________ (20 km)
Z Krakowa do Zakopanego jest _________________ (110 km)
Z Krakowa do Warszawy jest ____________________ (380 km)
Z Krakowa do Gdańska jest ____________________ (600 km)
Z Krakowa do Wrocławia jest ___________________ (258 km)
16
Pobierz darmowy fragment (pdf)
