Darmowy fragment publikacji:
Autor przewodnika: Krzysztof Bzowski
Współpraca: Magdalena Dobrzańska-Bzowska, Paweł Klimek (Górskie trasy Słowenii)
Redaktor prowadzący: Paweł Sondej
Redakcja: Mariusz Miodek
Korekta: Urszula Czerwińska
Opracowanie kartograficzne: Krzysztof Trojan
Źródło pochodzenia danych kartograficznych:
© OpenStreetMap contributors; www.opendatacommons.org/licenses/odbl
Skład i fotoedycja: Sabina Suchy
Okładka: materiały graficzne zostały wykorzystane za zgodą Shutterstock Images LLC
Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej
publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną,
fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje
naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich
właścicieli.
Autor oraz wydawnictwo Helion dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były
kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za
związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz wydawnictwo
Helion nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania
informacji zawartych w książce.
Wydawnictwo Helion
ul. Kościuszki 1c, 44-100 Gliwice
tel.: 32 2309863
e-mail: redakcja@bezdroza.pl
księgarnia internetowa: http://bezdroza.pl
Drogi Czytelniku!
Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres:
http://bezdroza.pl/user/opinie/beslt1
Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję.
Wydanie I
ISBN: 978-83-283-6376-2
Copyright © Helion, 2020
• Kup książkę
• Poleć książkę
• Oceń książkę
• Księgarnia internetowa
• Lubię to!
Nasza społeczność
3
I
C
Ś
E
R
T
S
I
P
S
Spis treści
ATRAKCJE SŁOWENII _______________________________________7
INFORMACJE PRAKTYCZNE _____________ 15
PRZED WYJAZDEM _______________________________________ 16
Wybór czasu podróży __________________________________________ 16
Mapy _______________________________________________________ 16
Formalności _________________________________________________ 18
DOJAZD ________________________________________________20
Podróż samolotem ____________________________________________ 20
Podróż pociągiem _____________________________________________ 20
Podróż autobusem ____________________________________________ 20
Podróż samochodem __________________________________________ 21
NA MIEJSCU _____________________________________________22
Transport publiczny ___________________________________________ 22
Podróżowanie pociągiem _______________________________________ 22
Podróżowanie autobusem _______________________________________ 23
Noclegi _____________________________________________________ 23
Wyżywienie _________________________________________________ 25
INFORMATOR A(cid:30)Z ________________________________________26
INFORMACJE KRAJOZNAWCZE __________ 39
KRAJOZNAWCZE ABC _____________________________________34
Geografia ___________________________________________________ 34
Klimat ______________________________________________________ 35
Przyroda ____________________________________________________ 35
Ochrona dziedzictwa __________________________________________ 36
Gospodarka Słowenii __________________________________________ 38
Najcenniejsze zabytki architektury ________________________ 42
SPOŁECZEŃSTWO ________________________________________44
Ludność ____________________________________________________ 44
Obyczaje ____________________________________________________ 44
Język _______________________________________________________ 45
Kup książkę
Poleć książkę
4
I
C
Ś
E
R
T
S
I
P
S
Religia ______________________________________________________ 46
Sport _______________________________________________________ 46
KUCHNIA SŁOWEŃSKA ____________________________________49
LUBLANA ____________________________ 52
PRIMORSKA __________________________ 73
BOVEC __________________________________________________ 75
HRASTOVLJE ____________________________________________79
IDRIJA __________________________________________________80
IZOLA __________________________________________________83
Płaskowyż Kras ________________________________________86
JASKINIE SZKOCJAŃSKIE __________________________________88
KOBARID ________________________________________________ 91
KOPER __________________________________________________94
ANKARAN _____________________________________________ 102
PIRAN _________________________________________________104
ŠTANJEL _______________________________________________ 113
KRANJSKA ___________________________115
BLED __________________________________________________ 117
BOHINJSKA BISTRICA I JEZIORO BOHINJ ____________________ 124
Góry Słowenii ________________________________________ 128
CERKNICA I JEZIORO CERKNICKIE __________________________ 130
KAMNIK _______________________________________________ 133
KOSTANJEVICA NA KRKI __________________________________ 138
KRANJ _________________________________________________140
KRANJSKA GORA ________________________________________144
Skoki – sport narodowy ________________________________ 148
Kup książkę
Poleć książkę
5
I
C
Ś
E
R
T
S
I
P
S
NOVO MESTO ___________________________________________ 150
OTOČEC _______________________________________________ 155
PLETERJE ______________________________________________ 156
POSTOJNA _____________________________________________ 157
PLANINSKO POLJE I JASKINIA PLANINSKA ___________________ 160
PREDJAMA _____________________________________________ 163
RADOVLJICA ___________________________________________ 165
RAKOV ŠKOCJAN ________________________________________ 167
ŠKOFJA LOKA ___________________________________________ 169
STIČNA ________________________________________________ 175
WSCHODNIA SŁOWENIA ________________177
BREŽICE _______________________________________________ 179
CELJE _________________________________________________ 182
MARIBOR ______________________________________________ 190
MURSKA SOBOTA _______________________________________ 201
PODČETRTEK ___________________________________________202
PTUJ __________________________________________________204
ROGAŠKA SLATINA ______________________________________ 214
SOLČAVA ______________________________________________ 215
GÓRSKIE TRASY SŁOWENII ______________217
NA ŠPIK ________________________________________________ 218
NA TRIGLAV (cid:26)1(cid:25) __________________________________________220
NA TRIGLAV (cid:26)2(cid:25) _________________________________________222
NA STENAR _____________________________________________223
NA KRN ________________________________________________224
NA MANGART __________________________________________225
NA STOL _______________________________________________226
NA GRINTOVEC _________________________________________227
NA GRADIŠČE ___________________________________________228
NAD DOLINĄ LOGARSKĄ I WODOSPADEM RINKA_____________229
SŁOWNICZEK ________________________ 230
INDEKS ______________________________231
Kup książkę
Poleć książkę
6
P
A
M
I
W
Ó
N
A
L
P
S
I
P
S
|
K
E
M
A
R
S
I
P
S
Spis ramek
Słowenia w internecie __________ 17
Słoweńskie placówki dyplomatyczne
w Polsce ___________________ 18
Lublańskie mosty ______________ 56
Ljubljana tourist card ___________ 59
Architekt, który zmienił
Polskie placówki dyplomatyczne
w Słowenii __________________ 26
Dni wolne od pracy _____________ 27
Jak oszczędzić na wstępach ______ 28
Atrakcje dla dzieci ______________ 30
Słowenia, nie Słowacja! _________32
Słowenia na Liście UNESCO _______ 37
Słoweńskie marki ______________39
Kalendarium historyczne ________40
Mniejszości w Słowenii _________45
Polonia w Słowenii _____________46
Słoweński Luter _______________ 47
Polak „ojcem słoweńskiego
odrodzenia narodowego” _____48
Skąd smok w herbie Lublany? _____ 53
Prešeren – nieszczęśliwie zakochany
wieszcz ____________________ 54
oblicze miasta _______________ 63
Karawanki ___________________ 122
Alpy Julijskie _________________ 123
Słoweńska Łysa Góra __________ 131
Alpy Kamnicko-Sawińskie _______ 135
Rezydencja marszałka Tity ______ 143
Dolenjske Toplice _____________ 152
Mieszkańcy jaskini Postojnej ____ 158
Wyprawa na szczyt Snežnika ___ 162
Parady przebierańców
i szpital partyzancki _________ 174
Galeria sztuki naiwnej _________ 175
Anna Cylejska – królowa Polski
z Celje ____________________ 187
Kurentovanje,
czyli ptujskie ostatki _________ 210
Spis planów i map
Ljublana __________________56–57
Koper ____________________94–95
Piran ___________________ 106–107
Celje _______________________ 185
Maribor _________________ 192–193
Ptuj ________________________206
Kup książkę
Poleć książkę
Atrakcje Słowenii
TOP 5
Jaskinia Postojna
Ta najczęściej odwiedzana atrakcja Słowenii
słynie ze wspaniałych podziemnych sal, ude-
korowanych przez naturę oszałamiającą ilo-
ścią różnorodnych form naciekowych. Można
tu również zobaczyć tajemnicze zwierzę, za-
mieszkujące podziemne rzeki i jeziora: nie-
zwykłego płaza – odmieńca jaskiniowego.
Bled i Jezioro Bledzkie
Ekskluzywny kurort nad brzegiem jeziora,
które wypełniają ciepłe wody z naturalnych
źródeł termalnych, słynie przede wszyst-
kim z malowniczych widoków na wysepkę
Blejski Otok, zwieńczoną smukłą sylwetką
niewielkiego kościółka. Równie spekta-
kularnie usytuowany jest tutejszy zamek,
wzniesiony na wapiennej skale tuż ponad
brzegiem akwenu.
Piran
Urocze, małe miasteczko portowe nad
brzegiem Adriatyku nie ustępuje w ni-
czym sławnym miejscowościom Wybrzeża
Dalmatyńskiego i Istrii. Plątanina wąskich
zaułków wiedzie od zabudowanego kolo-
rowymi kamieniczkami głównego placu
aż do smukłej dzwonnicy, zbudowanej na
wzór sławnej weneckiej kampanili z placu
św. Marka.
Lublana
Stolica kraju to nowoczesne, ale nieprzytła-
czająco wielkie miasto, w którym koniecz-
nie trzeba przespacerować się po uliczkach
i placach niewielkiej starówki, udekorowa-
nych barokowymi rzeźbami i fontannami,
z pięknymi kamieniczkami i miejskimi re-
zydencjami, nad którymi wyrastają ko-
ścielne wieże. Warto też wybrać się w rejs
po rzece Ljubljanicy, płynącej w otoczeniu
śródmiejskiej zabudowy wzdłuż eleganc-
kich bulwarów.
Dolina Logarska
Ukryta z dala od popularnych ośrodków
alpejska dolina słynie z wysokogórskich
krajobrazów. Otoczona najwyższymi szczy-
tami Alp Kamnicko-Sawińskich, jest nieraz
nazywana najpiękniejszą doliną Słowenii.
Kup książkę
Poleć książkę
ALPEJSKIMI ŚCIEŻKAMI
Triglav
Każdy Słoweniec poczytuje sobie za punkt
honoru, by choć raz w życiu zdobyć naj-
wyższy szczyt kraju, uwieczniony nawet
na fl adze i w godle Słowenii. Wyprawa na
wierzchołek Triglava jest trudna i wymaga
wysokogórskiego doświadczenia, ale wy-
siłek wynagradzają rozciągające się ze
szczytu fantastyczne alpejskie krajobrazy.
Jezioro Bohinj
Piękny polodowcowy akwen, u stóp Alp
Julijskich, jest największym i najgłębszym
jeziorem w kraju. Podczas rejsu po jego
wodach podziwiać można górskie krajo-
brazy, a wędrując brzegami, warto podejść
do imponującego wodospadu Savica.
Przełęcz Vršič
Kręta i stroma szosa wiodąca przez tę
przełęcz pod względem krajobrazów
nie ma sobie równych w całej Słowenii.
Droga łączy wielkie doliny Soczy na po-
łudniu i Sawy na północy, prowadząc na
wysokość ponad 1600 m n.p.m.
Dolina Planicy
O tej alpejskiej dolinie położonej w oko-
licy kurortu Kranjska Gora słyszał z pew-
nością każdy fan skoków narciarskich – to
tu znajduje się sławna mamucia skocznia
Letalnica. Dolina Planicy jest też ciekawa
krajobrazowo, gdyż podczas łatwego spa-
ceru można dojść aż do stóp ogromnych
skalnych urwisk Alp Julijskich.
Kup książkę
Poleć książkę
TAJEMNICZY ŚWIAT KRASU
Jaskinie Szkocjańskie
Gigantyczny podziemny kanion rzeki Reki
oraz pełne fantastycznych nacieków kory-
tarze i sale wpisane zostały na listę świa-
towego dziedzictwa kulturowego i przy-
rodniczego UNESCO. Zwiedzanie tych
podziemnych przestrzeni, które rozmiarami
przewyższają jaskinię Postojną, to obowiąz-
kowy punkt programu dla każdego turysty,
który chce naprawdę poznać Słowenię.
Rakov Škocjan
Niezwykła dolina, w której obejrzeć można
wiele typowych dla terenów krasowych
form powstałych w wapieniu: dwa natu-
ralne skalne mosty, głębokie zapadliska,
ogromne leje krasowe i fragmenty pod-
ziemnych dolin płynącej tędy rzeki Rakek.
Jezioro Cerknickie
To pojawiający się zaledwie na kilka tygo-
dni w roku akwen, który zalewa rozległą
krasową kotlinę Cerkniško polje. Niezwy-
kłość tego zjawiska, typowego dla kraso-
wych obszarów wapiennych masywów
Gór Dynarskich, można poznać w cieka-
wym muzeum koło miasteczka Cerknica.
Planinsko polje
Jedna z piękniejszych krasowych kotlin
w Słowenii rozciąga się tuż obok auto-
strady z Lublany nad wybrzeże adriatyckie.
Warto tu zajrzeć, by zobaczyć pełen uroku
krajobraz zielonej, płaskiej jak stół kotliny
otoczonej wzgórzami, od czasu do czasu
zalewanej wodami jeziora wypływającymi
z Jaskini Planinskiej.
Kup książkę
Poleć książkę
52
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Lublana
Lublana (293 tys. mieszkańców) to najważ-
niejszy i największy ośrodek administracyjny
Słowenii, w którym skupia się życie poli-
tyczne, gospodarcze i kulturalne kraju. Na
warunki słoweńskie jest dużym miastem,
bowiem cała aglomeracja liczy nieco po-
nad 500 tys. mieszkańców. To także miasto
uniwersyteckie, więc liczba ludności znacz-
nie powiększa się wraz z początkiem roku
akademickiego.
Jak na europejską stolicę przystało, Lu-
blana oferuje turystom wiele atrakcji. Szcze-
gólnie warte zobaczenia jest niewielkie Stare
Miasto, położone malowniczo u stóp stro-
▼ Nad rzeką Ljubljanica
mego wzgórza zamkowego, nad rzeką Lju-
bljanicą. Dla miłośników architektury gratką
może być wędrówka śladami dzieł sławnego
Jožego Plečnika, tworzącego w 1. poł. XX w.
Koniecznie trzeba skorzystać z bogatej oferty
kulturalnej miasta.
Lublana leży w samym sercu Słowenii.
Ze względu na niewielką powierzchnię kraju,
ze stolicy wszędzie jest blisko, dzięki czemu
jest ona dobrym punktem wypadowym do
zwiedzania zarówno kurortów nad morzem,
jak i terenów alpejskich. Przechodzą przez nią
także główne szlaki komunikacyjne łączące
Europę Środkową z Półwyspem Bałkańskim.
Kup książkę
Poleć książkę
HISTORIA
Ślady najstarszego osadnictwa na terenach
obecnej Lublany datuje się na 2000 r. p.n.e.
W późnej epoce brązu przybyli tu Ilirowie,
a ok. 300 r. p.n.e. Celtowie. Osadnictwo rzym-
skie rozpoczęło się ok. 50 r. p.n.e. od założenia
niewielkiej osady handlowej Iulia Emona. Był
to okres wspaniałego rozkwitu miasta. Kres
Emonie przyniósł upadek cesarstwa rzym-
skiego, a po najeździe Attyli i Hunów w 452 r.
pogrążyła się ona w ruinie.
Słowianie przybyli w VI w. i osiedlili się
na terenie dzisiejszego wzgórza zamkowego.
Z czasem poniżej zamku zaczęło rozwijać się
średniowieczne miasto. Nazwa Lublana po
raz pierwszy pojawiła się w źródłach histo-
rycznych w 1144 r. w brzmieniu niemieckim
53
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Skąd smok w herbie
Lublany?
Jedna z barwnych legend głosi, że Lu-
blana została założona przez mitycz-
nego Jazona, przywódcę Argonautów.
Uciekając przed królem Ajetesem, któ-
rego pozbawili złotego runa, Argonauci
poprzez Morze Czarne i Dunaj wpłynęli
do Sawy i Ljubljanicy. Tutaj pokonali
groźnego smoka. Na pamiątkę tych
wydarzeń do dzisiejszego dnia smok
jest symbolem miasta, a jego wize-
runek znajduje się w herbie Lublany.
(Laibach), a w brzmieniu słoweńskim (Luwi-
gana) – dwa lata później.
W XIII w. Lublana została stolicą prowin-
cji Kraina. W tym czasie rozwinęły się trzy
różniące się charakterem części miasta sku-
pione wokół placów: Stari trg, gdzie miesz-
kali głównie rzemieślnicy, Mestni trg – sie-
dziba administracji kościelnej i miejskiej, oraz
Novi trg – dzielnica bogatego mieszczaństwa
i szlachty. Do miasta prowadziło pięć bram,
a na rzece były dwa mosty.
W 1335 r. Lublana z całą Krainą znalazła
się pod panowaniem Habsburgów. Taki stan
utrzymywał się do I wojny światowej, poza
okresem napoleońskim. Nowi władcy obda-
rzyli miasto licznymi przywilejami, co spowo-
dowało przybycie do Lublany wielu kupców
i rzemieślników z całej Europy. Na początku
XVI w. miasto miało 5 tys. mieszkańców,
z czego 70 mówiło po słoweńsku. W tym
czasie Lublana była ważnym ośrodkiem re-
formacji i kultury słoweńskiej.
W okresie napoleońskim, od 1809 do
1813 r., miasto było stolicą Prowincji Iliryj-
skich, później władzę ponownie objęli Habs-
burgowie. Pierwsza połowa XIX w. to okres,
w którym dokonano wielu zmian urbani-
zacyjnych: umocniono brzegi Ljubljanicy,
Kup książkę
Poleć książkę
54
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Prešeren – nieszczęśliwie zakochany wieszcz
France Prešeren, słoweński wieszcz,
zwany „ojcem narodu”, urodził się
w 1800 r. w prostej, chłopskiej rodzinie.
W 1828 r. w Wiedniu uzyskał tytuł dok-
tora praw. Po powrocie z Austrii na stałe
zamieszkał w Lublanie. Nieszczęśliwie
zakochał się w córce kupca, Julii Primi-
covej, która wkrótce wyszła za mąż za
innego. Zawiedzione uczucie stało się
impulsem do stworzenia przez Preše-
rena pierwszych wierszy.
Dzięki Emilowi Korytko – polskiemu
emigrantowi politycznemu – słoweński
wieszcz poznał twórczość Mickiewicza:
wpływu Konrada Wallenroda można się
dopatrzyć w słynnym utworze Krst pri
Svicy (Chrzest nad Sawicą). Nieszczęśliwa
miłość i śmierć dwu bliskich przyjaciół
doprowadziły u Prešerena do głębokich
stanów depresyjnych. W 1847 r. ukazał
się tom Poezije – jedyny, jaki Prešeren
opublikował. Osamotniony, zmarł 8 lu-
tego 1849 r.
Większość rękopisów poety została
bezpowrotnie zniszczona. W czasach,
gdy przedstawiciele wykształconych
słoweńskich elit posługiwali się języ-
kiem niemieckim, Prešeren i jego twór-
czość w ojczystym języku dały potężny
impuls do rozwoju literackiego języka
słoweńskiego. O tym, jak wielkie jest zna-
czenie jego poezji dla Słoweńców, wy-
mownie świadczy to, że hymnem kraju
został wiersz Prešerena Zdravljica (Toast).
drewniane mosty zastąpiono stalowymi
i kamiennymi, w 1849 r. pierwsza linia ko-
lejowa połączyła Lublanę z Wiedniem. Cio-
sem dla miasta było wielkie trzęsienie ziemi
w 1895 r., ale dzięki odbudowie zyskało ono
nowy, modernistyczny wygląd.
Pierwsza wojna światowa nie spowo-
dowała w Lublanie spustoszeń. Wraz z jej
końcem i upadkiem dynastii Habsburgów
miasto weszło w skład Królestwa Serbów,
Chorwatów i Słoweńców, stając się admi-
nistracyjnym i politycznym centrum Słowe-
nii. W okresie międzywojennym oblicze Lu-
blany zostało odmienione przez architekta
Jožego Plečnika.
Podczas II wojny światowej miasto zna-
lazło się pod okupacją włoską, a następnie
niemiecką. Po wojnie Lublana została stolicą
Socjalistycznej Republiki Słowenii i weszła
w skład Jugosławii. Obok Belgradu i Zagrze-
bia była jednym z najważniejszych ośrodków
naukowych, przemysłowych i kulturalnych
federacji. Wreszcie, po ogłoszeniu niepod-
ległości przez Słowenię 26 czerwca 1991 r.,
Lublana została miastem stołecznym nie-
podległego państwa.
WARTO ZOBACZYĆ
Położenie Lublany w śródgórskiej kotlinie
przedzielonej wąskim pasem wzgórz powo-
duje, że miasto ma dość specyfi czny układ
urbanistyczny. Od północnej i południowej
strony wzgórz zabudowa rozlewa się szeroko
na płaskim terenie wzdłuż najważniejszych
osi komunikacyjnych, natomiast samo cen-
trum miasta jest wciśnięte w przerwę między
wzgórzem Golovec i wzgórzem zamkowym
na wschodzie a Tivolskim vrhem na zacho-
dzie. Dzięki takiemu układowi plan miasta
przypomina trochę wielką, pięcioramienną
gwiazdę. Stare Miasto w Lublanie jest minia-
turowe – by przejść z jego jednego krańca
na drugi wystarczy 10–15 min. Ale by zwie-
dzić kilka tutejszych kościołów, zamek oraz
muzea – potrzeba znacznie więcej czasu.
Kup książkę
Poleć książkę
55
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Plac Kongresowy (Kongresni trg) jest
dobrym punktem początkowym spaceru
po lublańskiej starówce. Na skraju dużego
skweru stoi kopia pomnika obywatela
Emony, znaleziona tutaj w 1836 r. i po-
czątkowo błędnie rozpoznana jako pomnik
cesarza Konstantyna. Po drugiej stronie
terenów zielonych, w dolnej części placu,
widać elegancki, neobarokowy gmach – to
lublańska fi lharmonia, jedna z pierwszych
w Europie. Tuż obok znajduje się główny
budynek Uniwersytetu Lublańskiego. Ten
wielki gmach wzniesiono w latach 1896–
1902 jako siedzibę Sejmu Krajowego Krainy.
Niedaleko, przy zachodniej pierzei
placu, wznosi się jeden z najcenniejszych
kościół Świętej Trójcy
zabytków miasta,
pn.–sb. 10.00–12.00, przy którym znaj-
duje się klasztor Urszulanek. To jeden
z najpiękniejszych barokowych obiektów
sakralnych w mieście. Budynek o niezwy-
kłej fasadzie zwieńczonej falistym, ostrołu-
kowym szczytem powstał w latach 1718–26,
▼ Kościół Świętej Trójcy
prawdopodobnie wg projektu Carla Marti-
nuzziego. We wnętrzu podziw budzi wspa-
niały główny ołtarz autorstwa Francesca
Robby. Przed kościołem stoi kolumna Świę-
tej Trójcy – drewnianą rzeźbę, ustawioną
w 1693 r. jako wotum wdzięczności za ura-
towanie miasta przed zarazą, zamieniono
w 1721 r. na kamienny monument wyrzeź-
biony przez Francesca Robbę.
Gmach Biblioteki Narodowej i Uni-
wersyteckiej (Narodna in univerzitetna
knjižica – NUK; ul. Turjaška 1) to oryginalna
budowla z fasadami wyróżniającymi się
trójkątnymi, niewielkimi wykuszami okien
i ciekawymi detalami architektonicznymi.
Wzniesiono ją w latach 1936–41 wg projektu
Jožego Plečnika. Jego autorstwa są również
stylowe wnętrza biblioteki.
Warto zajrzeć na pobliski Novi trg – wy-
dłużony plac, przy którym siedziby miały
miejscowe rody arystokratyczne. Wszystkie
budynki zachowały interesujące barokowe
fasady. Po południowej stronie biblioteki
Kup książkę
Poleć książkę
56
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Lublańskie mosty
Niewielki most Szewców (Čevl-
jarski most) to jeden z wielu projektów
Jožego Plečnika, zrealizowany w latach
1931–32. W podobnym okresie powstała
najoryginalniejsza przeprawa przez rzekę
w słoweńskiej stolicy – most Potrójny
(Tromostovje). W tym wypadku architekt
do istniejącego mostu Špital dobudował
dwie boczne przeprawy, tworząc charak-
terystyczny układ komunikacyjny, który
upodobali sobie spacerowicze.
Warto zwrócić uwagę również na most
Smoka (Zmajski most) – zaprojekto-
wany w stylu art nouveau, zbudowany
został w 1901 r. Na każdym z brzegów
rzeki wejścia bronią potężne zielone
smoki – symbole Lublany. Oba mosty –
Tromostovje i Zmajski – łączy monu-
mentalna kolumnada, wybudowana
wzdłuż nurtu Ljubljanicy od strony
Starego Miasta. To kolejne dzieło Pleč-
nika, zaprojektowane w latach 1939–
40 jako część placu targowego.
znajduje się plac Rewolucji Francuskiej. Na
środku stoi okazały obelisk – to pomnik
cesarza Napoleona Bonapartego, autor-
stwa Plečnika. Południową pierzeję zajmuje
dawna siedziba zakonu krzyżackiego.
Niegdyś cała południowo-zachodnia część
starej Lublany należała do Krzyżaków, na-
zywanych po słoweńsku križniki. Krzyżacy
przybyli do tej części miasta na początku
XIII w., wybudowali tu swą siedzibę, a obok
powstał kościół św. Marii.
Obecny kościół św. Marii został wznie-
siony w miejscu poprzedniego w latach
1714–15 wg planów Wenecjanina Domenica
Rossiego. Stojący obok budynek klasztorny
jest starszy; po raz pierwszy przebudowano
go i powiększono w XVII w., później znisz-
Puharjeva
Puharjeva
Park
Park
Slovenske
Slovenske
Reformacije
Reformacije
a
a
v
v
e
e
čič
čič
n
n
a
a
p
p
u
u
Ž
Ž
Štefanova
Štefanova
a
a
ž
ž
nik
nik
a
a
s
s
otič
otič
a
a
P
P
b
b
e
e
N
N
Park
Park
Tivoli
Tivoli
BLEIWEISOVA CESTA
BLEIWEISOVA CESTA
Galeria
Galeria
Narodowa
Narodowa
a
a
v
v
o
o
žih
žih
Pre
Pre
Galeria Sztuki
Galeria Sztuki
Współczesnej
Współczesnej
Cankarjeva cesta
Cankarjeva cesta
OperaOpera
a
a
v
v
o
o
n
n
v
v
o
o
eth
eth
e
e
B
B
Muzeum
Muzeum
Narodowe
Narodowe
MUZEJSKI
MUZEJSKI
TRG
TRG
Tomšičeva
Tomšičeva
esta
esta
a c
a c
v
v
o
o
Prešern
Prešern
Muzeum
Muzeum
Przyrodnicze
Przyrodnicze
Šubičeva
Šubičeva
TRG
TRG
REPUBLIKE
REPUBLIKE
a
a
v
v
orje
orje
s
s
a
a
alv
alv
V
V
Erjavčeva cesta
Erjavčeva cesta
Igriška
Igriška
Gregorčičeva
Gregorčičeva
B orštnikov trg
B orštnikov trg
Pub Plečnik
Pub Plečnik
Plečnikov trg
Plečnikov trg
Pomnik
Pomnik
obywatela
obywatela
Emony
Emony
Kościół
Kościół
Świętej Trójcy
Świętej Trójcy
KONGRESNI
KONGRESNI
A CESTA
A CESTA
VENSK
VENSK
SLO
SLO
Soteska
Soteska
Gregorčičeva
Gregorčičeva
i Uniwersytecka
i Uniwersytecka
Foersterjev
Foersterjev
Vrt
Vrt
AŠKERČEVA CESTA
AŠKERČEVA CESTA
Rimska cesta
Rimska cesta
Le Petit-Café
Le Petit-Café
TRG FRANCOSKE
TRG FRANCOSKE
REVOLUCIJE
REVOLUCIJE
Pomnik
Pomnik
Napoleona
Napoleona
Bonaparte
Bonaparte
ZOISOVA CESTA
ZOISOVA CESTA
Mirje
Mirje
a
a
v
v
e
e
ć
ć
i
i
š
š
i
i
g
g
o
o
B
B
a
a
t
t
s
s
e
e
a c
a c
k
k
s
s
n
n
rja
rja
a
a
B
B
F i n ž g a r j e v a
F i n ž g a r j e v a
a
a
t
t
s
s
e
e
a c
a c
k
k
s
s
n
n
o
o
m
m
E
E
Kup książkę
Poleć książkę
57
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Park
Park
Slovenske
Slovenske
Reformacije
Reformacije
Tavčarjeva
Tavčarjeva
Miklošičev
Miklošičev
Park
Park
Dalmatinova
Dalmatinova
a
a
k
k
ors
ors
v
v
d
d
olo
olo
K
K
Komenskega
Komenskega
Dworzec kolejowy i autobusowy
a
a
a
a
ž
ž
nik
nik
a
a
s
s
otič
otič
a
a
P
P
b
b
e
e
N
N
a cesta
a cesta
nsk
nsk
e
e
v
v
Slo
Slo
Podhod
Podhod
Ajdovščina
Ajdovščina
Ajdovščina
Ajdovščina
Gostilna
Gostilna
Šestica
Šestica
Nazorjeva
Nazorjeva
Kościół
Kościół
Zwiastowania
Zwiastowania
Maryi
Maryi
Čopova
Čopova
Šmalčeva hiša
Šmalčeva hiša
Lublana
centrum
0
100 m
a
a
t
t
s
s
e
e
c
c
a
a
v
v
e
e
j
j
l
l
s
s
e
e
R
R
Z
Z
M
M
m
m
a
a
o
o
j
j
s
s
s
s
t
t
k
k
i
i
K
K
o
o
p
p
i
i
t
t
a
a
r
r
j
j
e
e
v
v
a
a
VODNIKOV
VODNIKOV
TRG
TRG
a
a
t
t
s
s
e
e
a c
a c
v
v
e
e
šič
šič
Miklo
Miklo
Pomnik
Pomnik
Prešerena
Prešerena
ala
ala
M
M
Prečna
Prečna
a
a
v
v
a rj e
a rj e
b
b
T r u
T r u
MALI
MALI
TRG
TRG
a
a
o n
o n
v
v
o
o
ž j e
ž j e
e
e
r
r
b
b
M
M
e
e
M
M
s
s
a
a
o
o
r
r
s
s
s
s
t
t
k
k
i
i
k
k
š
š
v
v
o
o
k
k
t
t
e
e
P
P
o
o
d r
d r
n
n
u
u
L
L
-
-
a m i č
a m i č
A d
A d
POGAČARIEV
POGAČARIEV
TRG
TRG
ž j e
ž j e
e
e
b r
b r
a
a
o n
o n
v
v
j e v a
j e v a
D o l n i č a r
D o l n i č a r
Kościół
Kościół
św. Mikołaja
św. Mikołaja
TRG
TRG
CIRIL-METODOV
CIRIL-METODOV
Sokol
Sokol
Fontanna
Fontanna
Trzech Rzek Krainy
Trzech Rzek Krainy
Ratusz
Ratusz
grajami
grajami
Za o
Za o
Gostilna na Gradu
Gostilna na Gradu
Zamek
Zamek
GRAJSKA
GRAJSKA
PLANOTA
PLANOTA
Wirtualny zamek
Wirtualny zamek
JUŽNI
JUŽNI
TRG
TRG
Park
Park
Zvezda
Zvezda
KONGRESNI
KONGRESNI
TRG
TRG
Pomnik
Pomnik
obywatela
obywatela
Emony
Emony
Knafljev
Knafljev
prehod
prehod
a
a
v
v
olfo
olfo
W
W
PREŠERNOV
PREŠERNOV
TRG
TRG
T
T
r
r
o
o
m
m
o
o
s
s
t
t
o
o
vj
vj
e
e
o
o
a
a
v
v
Galeria
Galeria
Rustika
Rustika
a č k
a č k
M
M
Galerija
Galerija
Idrijske
Idrijske
Čipke
Čipke
Ribja
Ribja
Brv
Brv
RIBJI
RIBJI
TRG
TRG
H
H
r
r
i
i
b
b
a
a
r
r
j
j
e
e
v
v
o
o
n
n
a
a
b
b
r
r
e
e
ž
ž
j
j
e
e
Ribska
Ribska
MESTNI
MESTNI
Ključavničarska
Ključavničarska
Krojaška
Krojaška
TRG
TRG
C
C
a
a
n
n
k
k
a
a
r
r
j
j
Kratka
Kratka
Steza
Steza
Ljubljanski
Ljubljanski
Dvor
Dvor
e
e
v
v
o
o
n
n
a
a
b
b
r
r
e
e
ž
ž
j
j
e
e
j a r s k i
j a r s k i
Č e v l
Č e v l
M o s t
M o s t
Cafe Romeo
Cafe Romeo
a
a
v
v
o
o
g
g
e
e
V
V
Soteska
Soteska
Gregorčičeva
Gregorčičeva
Biblioteka
Biblioteka
Narodowa
Narodowa
i Uniwersytecka
i Uniwersytecka
Ž
Ž
i
i
d
d
o
o
v
v
s
s
k
k
a
a
a
a
k
k
s
s
o
o
p
p
s
s
o
o
G
G
NOVI
NOVI
TRG
TRG
Le Petit-Café
Le Petit-Café
TRG FRANCOSKE
TRG FRANCOSKE
ZOISOVA CESTA
ZOISOVA CESTA
Muzeum Miejskie
Muzeum Miejskie
Salendrova
Salendrova
Kościół św. Marii
Kościół św. Marii
Pomnik
Pomnik
Napoleona
Napoleona
Bonaparte
Bonaparte
Križevniška
Križevniška
g
g
e
e
r
r
B
B
a
c
i
n
a
j
l
b
u
j
L
Julija
Julija
S
S
t
t
a
a
r
r
i
i
T
T
r
r
g
g
G
G
a
a
l
l
l
l
u
u
s
s
o
o
v
v
o
o
n
n
a
a
b
b
r
r
e
e
ž
ž
j
j
e
e
Stiška
Stiška
R
R
e
e
b
b
e
e
r
r
a
a
z
z
e
e
t
t
a s
a s
j
j
č
č
a
a
M
M
a steza
a steza
Osojn
Osojn
Osojna pot
Osojna pot
Na Grad
Na Grad
s k a
s k a
S o d a r
S o d a r
S t e z a
S t e z a
LEVSTIKOV
LEVSTIKOV
TRG
TRG
G
G
ornji Trg
ornji Trg
Kościół św. Jakuba
Kościół św. Jakuba
ŠENTJAKOBSKI
ŠENTJAKOBSKI
MOST
MOST
K
K
r
r
a
a
k
k
o
o
v
v
s
s
k
k
i
i
n
n
a
a
s
s
i
i
p
p
a
a
n
n
t
t
r
r
V
V
G
G
r
r
u
u
d
d
n
n
o
o
v
v
o
o
n
n
a
a
b
b
r
r
e
e
ž
ž
j
j
e
e
Hradeckega
Hradeckega
Most
Most
Ž
Ž
a
a
b
b
j
j
a
a
k
k
Rožna
Rožna
KARLOVŠKA CESTA
KARLOVŠKA CESTA
Hrenova
Hrenova
Vožarski pot
Vožarski pot
Zvonarska
Zvonarska
a
a
a
a
a
a
t
t
t
t
t
t
e
e
e
e
e
e
rij
rij
rij
rij
rij
rij
lj
lj
lj
lj
lj
lj
v
v
v
v
v
v
e
e
e
e
e
e
P
P
P
P
P
P
va
va
pitarje
pitarje
o
o
K
K
Tesarska
Tesarska
Krakovska
Krakovska
K
K
l
l
a
a
d
d
e
e
z
z
n
n
a
a
u
u
l
l
i
i
c
c
a
a
KREKOV
KREKOV
TRG
TRG
Kapiteljska
Kapiteljska
Poljanska
Poljanska
Kristanova
Kristanova
Streliška
Streliška
Na Stolbi
Na Stolbi
Ovinki
Ovinki
L
L
L
L
L
L
L
o
o
o
o
o
o
o
n
n
n
n
n
n
n
č
č
č
č
č
č
č
a
a
a
a
a
a
a
r
r
r
r
r
r
r
s
s
s
s
s
s
s
k
k
k
k
k
k
k
a
a
a
a
a
a
a
S
S
S
S
S
S
S
t
t
t
t
t
t
t
e
e
e
e
e
e
e
z
z
z
z
z
z
z
a
a
a
a
a
a
a
C
C
e
e
s
s
t
t
a S
a S
l
l
o
o
v
v
e
e
n
n
s
s
k
k
i
i
h
h
K
K
m
m
e
e
č
č
k
k
i
i
h
h
U
U
p
p
o
o
r
r
o
o
v
v
m
m
e
e
č
č
i
i
r
r
g
g
m
m
i
i
k
k
s
s
j
j
a
a
r
r
G
G
d
d
o
o
p
p
r
r
o
o
d
d
e
e
r
r
P
P
GRAJSKI
GRAJSKI
GRIČ
GRIČ
Kup książkę
Poleć książkę
a
a
a
a
a
a
58
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
czony w czasie II wojny światowej kompleks
zabudowań poklasztornych został zrekon-
struowany przez Plečnika i Antonego Vi-
tenza w latach 1952–56. W zbudowanym
na tyłach gmachu letnim amfi teatrze, mo-
gącym pomieścić 1400 osób, odbywa się
większość imprez w ramach Festiwalu Lu-
blańskiego.
W Muzeum Miejskim w Lublanie
Mestni muzej Ljubljana, ul. Gosposka
15; www.mgml.si; VII–VIII pn.–śr. i pt.–nd.
10.00–18.00, czw. 10.00–21.00, w pozosta-
łych miesiącach zamkn. w pn.; wstęp 6 EUR,
ulg. 4 EUR znajdują się ciekawe wystawy
czasowe i stała ekspozycja o historii mia-
sta, prezentująca jego dzieje od rzymskiej
osady Emona do dzisiejszej nowoczesnej
stolicy. Muzeum mieści się w renesanso-
wym pałacu książąt Auersperg. Budynek
powstał w latach 1654–59, a obecna fasada
pochodzi z 1823 r.
Niedaleko dzielnicy Križanke zachowały
się pozostałości rzymskich kamiennych
murów miejskich starożytnej Emony –
zwane Rimski zid, częściowo zrekonstru-
owane przez Plečnika, który dobudował
także charakterystyczną piramidę.
Ponad placem Pogačarjev trg dominuje
bryła katedry św. Mikołaja (Stolnica sv. Ni-
kolaji). Pierwotnie w tym miejscu znajdo-
wał się kościół romański z połowy XIII w.,
kilkukrotnie przebudowywany. Z czasów
średniowiecza zachował się gotycki zwor-
nik z głową Chrystusa, na zewnątrz, po
prawej stronie od głównego wejścia, oraz
pochodząca z połowy XV stulecia gotycka
pieta, umieszczona w niszy południowej
fasady. Obecny imponujący kształt kate-
dry to zasługa włoskiego architekta, jezuity
Andrei Pozza (w 1841 r. dobudowano jesz-
cze kopułę). Na początku XVIII w. wnętrze
świątyni udekorowano iluzjonistycznymi
Kup książkę
Poleć książkę
freskami. Warto zwrócić uwagę także na
zabytkowe wyposażenie – stalle w pre-
zbiterium i główny ołtarz autorstwa Fran-
cesca Robby.
Powstanie
Vodnikov trgu to „za-
sługa” trzęsienia ziemi z 1895 r., podczas
którego została zniszczona żeńska szkoła
podstawowa i szkolna biblioteka, stojące
wówczas w tym miejscu. W dni powszednie
na licznych straganach rozkłada się targo-
wisko – można tu kupić głównie warzywa
i owoce. Przy północno-wschodnim naroż-
niku placu stoją na postumentach wykute
z brązu imponujące smoki z rozwartymi
paszczami i szeroko rozłożonymi nietope-
rzowymi skrzydłami. Te przerażające zielone
bestie są jednym z symboli miasta.
W sercu starej Lublany, na
Mestnim
trgu, czyli wrzecionowatym, bardzo wydłu-
żonym rynku otoczonym pięknymi kamie-
nicami, mieści się siedziba rady miejskiej
59
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
Ljubljana tourist card
Jest to specjalna karta uprawnia-
jąca do bezpłatnych przejazdów auto-
busami miejskimi, połączona z ofertą
darmowych lub zniżkowych wejść do
muzeów i galerii, bezpłatnego do-
stępu do internetu oraz rabatami na
pamiątki, noclegi i posiłki w restaura-
cjach w wybranych punktach. Można ją
wykupić na 24, 48 lub 72 godziny, kosz-
tuje dla osoby dorosłej odpowiednio
27,90 EUR, 35,10 EUR i 40,50 EUR, dla
dzieci w wieku 6–14 lat przewidziane
są zniżki. Karta jest dostępna np. w biu-
rach informacji turystycznej, ale przy
zakupie przez internet można uzyskać
dodatkowe 10 rabatu.
(Mestna hiša). Pierwszy budynek ratusza,
pochodzący z 1484 r., został przebudowany
w latach 1717–18. Zachowano wiele pamią-
tek z lublańskiej przeszłości, np. fontannę
Herkulesa i Narcyza – rzeźbę z pracowni
Francesca Robby, najsłynniejszego lublań-
skiego rzeźbiarza XVIII w., oraz piękny dzie-
dziniec arkadowy, na którym mieszkańcy
stolicy uczestniczyli w przedstawieniach
teatralnych. Przed ratuszem znajduje się
jeden z najważniejszych zabytków miasta:
wspaniała alegoryczna fontanna Trzech
Rzek Krainy (Vodnjak kranjskih rek, zwana
też Robbo vodnjak): Sawy, Krki i Ljubljanicy,
dzieło Robby z lat 1743–51.
Przedłużeniem Mestniego trgu są cią-
gnące się na południe ulice zwane Stari trg
i Gornji trg, wciśnięte w wąską przestrzeń
między Ljubljanicą a wzgórzem zamkowym.
Te trzy place składają się na Stare Miasto.
Pod nr. 4 na Starim trgu znajduje się dom
rodzinny Janeza Vajkarda Valvasora, sło-
weńskiego historyka, żyjącego w latach
1641–93. To rokokowy budynek z ozdobnym
▼
Mestni trg z ratuszem i fontanną
Trzech Rzek Krainy
Poleć książkę
Kup książkę
odniesionego kilkanaście lat wcześniej pod
Szentgotthárd na Węgrzech.
Zamek Lublański
Ljubljanski grad;
www.ljubljanskigrad.si; VI–IX 9.00–23.00,
IV–V, X 9.00–21.00, XII 10.00–22.00, I–III, XI
10.00–20.00; wstęp od 10 EUR, dzieci i mło-
dzież 7 EUR, cena biletu zależy od rodzaju
zwiedzanych ekspozycji i dodatkowych
atrakcji stoi w centralnym punkcie wzgórza
zamkowego. Na górę można wejść jedną ze
ścieżek od strony Starego trgu lub Vodni-
kov trgu, albo wjechać kolejką (dolna sta-
cja znajduje się przy Krekov trgu). Początki
średniowiecznego zamku sięgają IX w. Po
trzęsieniu ziemi w 1511 r. zamek przebu-
dowano. Do początku XVII w. był siedzibą
prowincjonalnych władców, później został
zamieniony w więzienie.
60
A
N
A
L
B
U
L
|
A
N
A
L
B
U
L
portalem i balkonem. Równie piękną roko-
kową fasadą wyróżnia się kamienica pod
nr. 11 – tzw. dom Schweigera, niegdyś…
dom publiczny.
Stari trg w południowej części ponow-
nie się rozszerza i rozdziela na dwa kolejne
place – łagodnym łukiem w prawo ku górze
ciągnie się Gornij trg, prosto zaś – Levstikov
trg, z kopią XVII-wiecznej fontanny Herku-
lesa (oryginał znajduje się w ratuszu). Na
rogu Levstikov trgu i ulicy Stiškiej stoi wcze-
snobarokowy pałac Stiški z XVII w. Obecnie
ma tu siedzibę Akademia Pedagogiczna.
W panoramie Levstikov trgu najważ-
niejszym akcentem jest bryła kościoła
św. Jakuba. W pobliżu, po przeciwnej stro-
nie ruchliwej Karlovškiej cesty, widać okazały,
klasycystyczny gmach słoweńskiego archi-
wum narodowego, znanego bardziej jako
pałac Grubera (Grubarjeva palača) – budow-
niczego kanału Grubarjev prekop, oddziela-
jącego wzgórze zamkowe od wzgórza Golo-
vec. Przechodząc przez skwer wzdłuż ulicy
Rožnej, dociera się z powrotem na Gornji trg.
Kościół św. Jakuba, okazała świą-
tynia, wznosząca się na skraju Levstikov
trgu, ma średniowieczny rodowód. W latach
1613–15 kościół został gruntownie przebu-
dowany w stylu barokowym przez jezuitów.
W fasadzie wyróżnia się portal z ciemnego
marmuru oraz wspaniała rzeźba późnobaro-
kowa pod tympanonem. Wnętrze kościoła
jest jednonawowe, z ciągiem bocznych
kaplic po obu stronach nawy. W ołtarzu
głównym – będącym w większości malo-
widłem iluzjonistycznym! – wyróżnia się ta-
bernakulum, wyrzeźbione przez Francesca
Robbę w 1732 r. Po trzęsieniu ziemi zburzono
dwie uszkodzone wieże dzwonnicze, które
zastąpiono jedną, największą w Lublanie.
Obok kościoła stoi kolumna Najświęt-
szej Marii Panny, wzniesiona w 1682 r. dla
upamiętnienia zwycięstwa nad Turkami,
Kup książkę
Poleć książkę
Pobierz darmowy fragment (pdf)