Spółki osobowe i ich opodatkowanie. Optymalizacja podatkowa spółek osobowych autorstwa wybitnego specjalisty w zakresie prawa podatkowego Józefa Wyciśloka omawia zagadnienia dotyczące spółek osobowych, które już od wielu lat stanowią interesującą alternatywę dla spółek kapitałowych, w tym głównie dla spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Ustawa z 15.9.2000 r. Kodeks spółek handlowych (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 1030) reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, a także łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych. W myśl przepisów art. 2 KSH oraz art. 4 par. 1 pkt 1 i 2 KSH spółki handlowe dzielimy na spółki osobowe (spółka jawna, spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna) - przedmiot prezentowanej pracy, oraz spółki kapitałowe (spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz spółka akcyjna).
Warto zastanowić się, skąd bierze się popularność spółek osobowych, skoro przez zawiązanie spółki kapitałowej wspólnicy nie biorą na siebie osobistej odpowiedzialności za jej zobowiązania, przez co ekonomiczne ryzyko wspólnego przedsięwzięcia, ponoszone przez każdego ze wspólników, jest wyraźnie mniejsze. Najważniejsze powody, dla których potencjalni wspólnicy wciąż decydują się na tworzenie spółek osobowych są dwa.
Pierwszym są korzyści podatkowe . Spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego – podatek ten płacą wspólnicy po dokonaniu podziału zysku, każdy od przypadającej mu części. Tymczasem dochód spółki kapitałowej jest obciążony podatkiem dochodowym od osób prawnych, potem dopiero może zostać podzielony między wspólników – a każdy z nich zapłaci podatek od wypłaconej mu części zysku (dywidendy).
Drugi powód popularności spółek osobowych to brak wymogów co do minimalnego kapitału założycielskiego – co pozwala utworzyć i prowadzić wspólne przedsięwzięcie nawet bez posiadania wysokiej wiarygodności kredytowej czy też dużej ilości środków własnych.
Niniejsza praca została podzielona na cztery rozdziały. Rozdział pierwszy prezentuje charakterystykę spółek osobowych, w którym Czytelnik będzie miał możliwość zapoznania się m.in. z problematyką:
aportów;
podobieństw i różnic pomiędzy spółką osobową a kapitałową;
spółki jawnej;
spółki partnerskiej;
spółki komandytowej;
spółki komandytowo-akcyjna;
komandytowej spółki rodzinnej.
Rozdział drugi przedstawia problematykę przekształcenia spółek osobowych . Przekształcenia spółek prawa handlowego są powszechnym działaniem związanym z elastycznością podmiotów gospodarczych.
W rozdziale tym przedstawiono min. problematykę dotyczącą przekształcenia spółek osobowych w kapitałowe i przekształcenia spółki osobowej w inną spółkę osobową.
Rozdział trzeci przedstawia spółki osobowe na gruncie polskiego podatku dochodowego.
Rozdział czwarty prezentuje spółki osobowe w świetle Umowy Modelowej OECD i umów o unikaniu podwójnego opodatkowania. W rozdziale tym omówiono stosowanie Umowy Modelowej OECD do spółek osobowych oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Niniejsza publikacja kierowana jest do wszystkich przedsiębiorców (w szczególności spółek osobowych), do szeregu firm i ośrodków doradztwa podatkowego oraz ośrodków prowadzących szkolenia z tej tematyki, a także wszystkich zainteresowanych prezentowanymi zagadnieniami.
Darmowy fragment publikacji:
Józef WyciÊlok
Spółki osobowe
i ich opodatkowanie
Optymalizacja podatkowa
spółek osobowych
PODATKI
W PRAKTYCE
Spółki osobowe
i ich opodatkowanie
Optymalizacja podatkowa
spółek osobowych
strWycislokSpolkiOsobowe 3/4/14 1:34 PM Page 3
Józef WyciÊlok
Spółki osobowe
i ich opodatkowanie
Optymalizacja podatkowa
spółek osobowych
Wydawnictwo C.H.Beck
Warszawa 2014
J. Wyciślok, Spółki osobowe i ich opodatkowanie. Optymalizacja podatkowa spółek
osobowych, Warszawa 2014
Propozycja cytowania:
Wydawca: Dagna Kordyasz
Projekt okładki i stron tytułowych: GRAFOS
© Wydawnictwo C.H.Beck 2014
Wydawnictwo C.H.Beck Sp. z o.o.
ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa
Skład i łamanie: TiM-Print, Warszawa
Druk i oprawa: Elpil, Siedlce
ISBN 978-83-255-5863-5
ISBN e-book: 978-83-255-5864-2
Spis treści
Przedmowa ............................................................................................................... VII
Wykaz skrótów ......................................................................................................... IX
Wstęp .........................................................................................................................
1
Rozdział 1. Spółki osobowe i ich charakterystyka ................................................ 11
I. Wprowadzenie .................................................................................................. 11
II. Aporty – wkłady do spółek osobowych ........................................................... 16
III. Spółka jawna .................................................................................................... 19
1. Wprowadzenie ........................................................................................... 19
2. Powstanie spółki jawnej ............................................................................ 24
3. Treść umowy spółki ................................................................................... 25
4. Odpowiedzialność majątkowa wspólników .............................................. 26
5. Majątek, wkłady i udziały w spółce jawnej ............................................... 26
6. Wkład do spółki jawnej ............................................................................. 27
7. Prawa i obowiązki wspólników ................................................................. 32
8. Reprezentacja spółki – reprezentowanie wspólników ............................... 32
9. Podmiotowość prawna spółki .................................................................... 33
10. Ustanie spółki jawnej – rozwiązanie spółki .............................................. 33
11. Likwidacja spółki ...................................................................................... 34
12. Skutki podatkowe likwidacji spółki jawnej ............................................... 35
IV. Spółka partnerska ............................................................................................. 36
1. Wprowadzenie ............................................................................................. 36
2. Partnerzy ...................................................................................................... 39
3. Zarząd w spółce partnerskiej ....................................................................... 40
4. Zasady reprezentacji w spółce partnerskiej ................................................. 41
5. Umowa spółki partnerskiej .......................................................................... 44
6. Wkład niepieniężny (aport) do spółki partnerskiej ..................................... 46
7. Zasady rozliczania kosztów uzyskania przychodów w spółce partnerskiej 48
8. Odpowiedzialność za zobowiązania ............................................................ 50
V. Spółka komandytowa ....................................................................................... 51
1. Wprowadzenie ............................................................................................. 51
2. Optymalizacja podatkowa spółki komandytowej ........................................ 55
III
Spis treści
3. Powstanie spółki komandytowej ................................................................. 60
4. Wniesienie aportu do spółki komandytowej ............................................... 60
5. Umowa spółki komandytowej ..................................................................... 63
6. Wspólnicy .................................................................................................... 64
7. Likwidacja spółki komandytowej ................................................................ 65
VI. Spółka komandytowo-akcyjna ......................................................................... 66
1. Wprowadzenie ............................................................................................. 66
2. Wspólnicy .................................................................................................... 69
3. Statut spółki komandytowo-akcyjnej .......................................................... 69
4. Zyski ze spółki komandytowo-akcyjnej ...................................................... 70
5. Główne zalety spółki komandytowo-akcyjnej ............................................ 73
VII. Komandytowa spółka rodzinna ........................................................................ 86
VIII. Fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ) będący akcjonariuszem
spółki komandytowo-akcyjnej (S.K.A.) – specyficzna spółka osobowa .......... 89
IX. Spółka komandytowo-akcyjna a realizacja przedsięwzięć w zakresie
partnerstwa publiczno-prywatnego .................................................................. 92
X. Spółki komandytowa i komandytowo-akcyjna a venture capital
i private equity ................................................................................................... 93
XI. Spółki komandytowe a fundusze hedgingowe ................................................. 99
Rozdział 2. Przekształcenia spółek osobowych ..................................................... 105
I. Wprowadzenie .................................................................................................. 105
II. Przekształcenie spółki osobowej w kapitałową ................................................ 109
III. Przekształcenie spółki kapitałowej w spółkę osobową .................................... 113
1. Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę komandytową
lub komandytowo-akcyjną .......................................................................... 113
2. Przekształcenie spółki z o.o. w spółkę jawną .............................................. 114
IV. Przekształcenie spółki osobowej w inną spółkę osobową ................................ 115
1. Wprowadzenie ............................................................................................. 115
2. Przekształcenie spółki jawnej w spółkę komandytową ............................... 116
3. Przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej i spółki komandytowej
w spółkę jawną ............................................................................................ 117
4. Przekształcenie spółki komandytowo-akcyjnej w spółkę komandytową .... 120
Rozdział 3. Spółki osobowe na gruncie polskiego podatku dochodowego .......... 121
I. Wprowadzenie .................................................................................................. 121
II. Dochód z udziału w spółce osobowej .............................................................. 128
III. Podstawa ustalania dochodu przez wspólników spółek osobowych
niebędących podatnikami podatku dochodowego od osób prawnych ............. 136
IV. Zasada proporcjonalności a prawa do udziału w zysku wspólników spółek
osobowych niebędących podatnikami CIT – transparentność podatkowa ....... 138
IV
Spis treści
V. Udział w spółce osobowej ................................................................................ 140
VI. Zasady dotyczące rozliczenia podatku od dochodu z udziału w spółce ........... 143
VII. Kwalifikowanie przychodów osiąganych w ramach spółki do źródeł
przychodów ...................................................................................................... 147
VIII. Spółka osobowa – płatnik podatku dochodowego ........................................... 151
IX. Odpowiedzialność spółki osobowej i jej wspólników za zobowiązania
podatkowe ......................................................................................................... 154
X. Działalność indywidualna i w formie spółki a status małego podatnika .......... 156
XI. Aport przedsiębiorstwa spółki kapitałowej do spółki osobowej ...................... 162
XII. Udział kapitałowy i zysk wspólników w spółce osobowej .............................. 166
1. Zatrzymanie zysku w spółce jawnej ............................................................ 166
2. Wypłata z zysku dokonana przez spółkę komandytową na rzecz jej
wspólnika ..................................................................................................... 167
3. Opodatkowanie odsetek od udziału kapitałowego wypłaconych
wspólnikowi spółki osobowej ..................................................................... 170
4. Opodatkowanie członków zarządu spółki partnerskiej ............................... 172
Rozdział 4. Spółki osobowe w świetle Umowy Modelowej OECD i umów
o unikaniu podwójnego opodatkowania ................................................................ 175
I. Wprowadzenie .................................................................................................. 175
II. Stosowanie Umowy Modelowej OECD do spółek osobowych ....................... 176
III. Spółki osobowe w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania ............ 179
Literatura .................................................................................................................. 193
Indeks rzeczowy ....................................................................................................... 213
V
Przedmowa
Opracowanie pt. Spółki osobowe i ich opodatkowanie. Optymalizacja podatkowa
spółek osobowych – przeznaczone jest zarówno dla przedsiębiorców, jak i dla każdego
zainteresowanego problematyką przedstawioną w niniejszej pracy i może być podstawą
do podejmowania działań – dla każdego w jego obszarze działania.
Spółki odgrywają bardzo istotną rolę w stosunkach gospodarczych krajów o gospo-
darce rynkowej. Wszystkie spółki – niezależnie od ich rodzajów, posiadają wspólny cel
działalności, określone ramy organizacyjne wyznaczone przez wspólników, jak też więk-
sze lub mniejsze wyodrębnienie majątkowe. W formie spółek występuje większość przed-
siębiorstw przemysłowych, handlowych, usługowych, transportowych i innych, a także
banków, instytucji ubezpieczeniowych, funduszy inwestycyjnych itd., w tym z reguły też
największe organizacje gospodarcze. Podstawę prawną działalności spółek stanowią prze-
pisy Kodeksu cywilnego i Kodeksu spółek handlowych.
Spółki osobowe już od wielu lat stanowią interesującą alternatywę dla spółek kapita-
łowych, w tym głównie dla spółek z ograniczoną odpowiedzialnością.
Spółki osobowe to takie, które w zasadzie opierają swoją działalność na osobistej
pracy wszystkich (lub części) wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy
(a przynajmniej niektórzy spośród nich) wraz ze spółką ponoszoną pełną odpowiedzial-
ność majątkową za zobowiązania spółki. Wspólnicy ponoszą zatem, w sposób bezpo-
średni, ryzyko ekonomiczne wspólnej działalności i nie jest ono, co do zasady, ograni-
czone tylko do zainwestowanych środków. Jednym z powodów, dla których potencjalni
wspólnicy wciąż decydują się na tworzenie spółek osobowych jest brak wymogów co
do minimalnego kapitału założycielskiego – co pozwala utworzyć i prowadzić wspólne
przedsięwzięcie nawet bez posiadania wysokiej wiarygodności kredytowej czy też dużej
ilości środków własnych.
Należy podkreślić, że problematyka spółek osobowych doczekała się już wielu wy-
bitnych publikacji. Natomiast prezentowana książka jest próbą kompilacji zagadnień do-
tyczących spółek osobowych Wspólnym mianownikiem tej kompilacji jest szeroko rozu-
miana optymalizacja podatkowa tak bliska wszystkim przedsiębiorcom i nie tylko. Istotą
optymalizacji jest skorzystanie z możliwości tkwiących w uregulowaniach prawnych dla
zminimalizowania obciążeń podatkowych bądź dla najkorzystniejszego usytuowania ich
w czasie, przy wykorzystaniu rozwiązań dopuszczonych przez przepisy prawa. Publikacja
VII
Przedmowa
ta omawia ostatnią zmianę z 8.11.2013 r. o zmianie ustawy – Kodeks karny oraz niektó-
rych innych ustaw dotyczącą m.in. opodatkowania spółki komandytowo-akcyjnej.
Optymalizacja podatkowa jest więc zbiorem metod służącym do ochrony własnego
kapitału. Przedsiębiorcy i osoby prywatne mogą bez obaw stosować optymalizację po-
datkową, gdyż nie mają prawnego obowiązku ponoszenia maksymalnych kosztów po-
datkowych. Każda racjonalnie działająca jednostka będzie chciała w każdym wypadku
minimalizować swoje wydatki.
Warszawa, marzec 2014 r.
Józef Wyciślok
VIII
Wykaz skrótów
1. �ródła prawa
�ródła prawa
FinPublU ................. ustawa z 27.8.2009 r. o finansach publicznych (tekst jedn. Dz.U.
FundInwU ............... ustawa z 27.5.2004 r. o funduszach inwestycyjnych (tekst jedn.
z 2013 r. poz. 885 ze zm.)
Dz.U. z 2014 r. poz. 157)
KC ........................... ustawa z 23.4.1964 r. – Kodeks cywilny (tekst jedn. Dz.U. z 2014 r.
KH ...........................
poz. 121)
rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej z 27.6.1934 r. – Ko-
deks handlowy (Dz.U. Nr 57, poz. 502 ze zm.)
Konstytucja RP ....... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78,
KPC ......................... ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (tekst
KRSU ...................... ustawa z 20.8.1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jedn.
KSH ......................... ustawa z 15.9.2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn.
OrdPod .................... Ordynacja podatkowa z 27.8.1997 r. (tekst jedn. Dz.U. z 2012 r.
poz. 483 ze zm.)
jedn. Dz.U. z 2014 r. poz. 101)
Dz.U. z 2013 r. poz. 1203 ze zm.)
Dz.U. z 2013 r. poz. 1030)
poz. 749 ze zm.)
z 2009 r. Nr 19, poz. 100 ze zm.)
PartPublPrywU ........ ustawa z 19.12.2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U.
PDOFizU ................. ustawa z 26.7.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych
(tekst jedn. Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)
PDOPrU .................. ustawa z 15.2.1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych
(tekst jedn. Dz.U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.)
RachunkU ............... ustawa z 29.9.1994 r. o rachunkowości (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r.
SwobGosp ............... ustawa z 2.7.2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst
TFUE ....................... Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (Dz.U. z 2009 r.
jedn. Dz.U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.)
poz. 330 ze zm.)
Nr 203, poz. 1569)
IX
Wykaz skrótów
TWE ......................... Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską z 25.3.1957 r. (Dz.U.
VATU ....................... ustawa z 11.3.2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.
z 2004 r. Nr 90, poz. 864/2)
Dz.U. z 2011 r. Nr 177, poz. 1054 ze zm.)
Umowa
Modelowa OECD .... Umowa Modelowa o Unikaniu Podwójnego Opodatkowania Do-
chodu i Majątku z 1963 r.
ZmPDOPrU z 2013 r. ustawa z 8.11.2013 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym
od osób prawnych, ustawy o podatku dochodowym od osób fi-
zycznych oraz ustawy o podatku tonażowym (Dz.U. z 2013 r.
poz. 1387)
ZryczPodU .............. ustawa z 20.11.1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym
od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz.U.
Nr 144, poz. 930 ze zm.)
2. Organy orzekające
NSA ......................... Naczelny Sąd Administracyjny
SN ........................... Sąd Najwyższy
WSA ........................ wojewódzki sąd administracyjny
3. Czasopisma i publikatory
BSN ......................... Biuletyn Sądu Najwyższego
DP ............................ Doradca Podatnika
Dz.U. ....................... Dziennik Ustaw
Dz.U. R.P. ................ Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej
Dz.Urz. EWG .......... Dziennik Urzędowy Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej
EP ............................ Edukacja Prawnicza
GP ............................ Gazeta Prawna
MoP ......................... Monitor Prawniczy
MoPod ..................... Monitor Podatkowy
MoRach ................... Monitor Rachunkowości i Finansów
OSA ......................... Orzecznictwo Sądów Apelacyjnych
OSAK ...................... Orzecznictwo Sądu Apelacyjnego w Katowicach
ONSA ...................... Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego
ONSAiWSA ............. Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódz-
kich Sądów Administracyjnych
OSG ......................... Orzecznictwo Sądów Gospodarczych
OSNC ...................... Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna
Pal. .......................... Palestra
X
Wykaz skrótów
PB ............................ Prawo Bankowe
PiP ........................... Państwo i Prawo
POP ......................... Przegląd Orzecznictwa Podatkowego
PP ............................ Przegląd Podatkowy
PPH ......................... Przegląd Prawa Handlowego
Pr. Sp. ...................... Prawo Spółek
Prok. i Pr. ................. Prokuratura i Prawo
PUG ......................... Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego
R. Pr. ........................ Radca Prawny
Rej. .......................... Rejent
RPEiS ...................... Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Społeczny
Rzeczp. .................... Rzeczpospolita
TPP .......................... Transformacje Prawa Prywatnego
4. Inne skróty
ang. .......................... angielski
art. ........................... artykuł
CIT .......................... podatek dochodowy od osób prawnych (corporate income tax)
cz. ............................ część
d. .............................. dawny (-a, -e)
ds. ............................ do spraw
DTT ......................... umowa o unikaniu podwójnego opodatkowania (double taxation
treaty)
EKES ....................... Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny
EOG ........................ Europejski Obszar Gospodarczy
fundusz inwestycyjny zamknięty
FIZ ...........................
Izba Skarbowa
IS .............................
itd. ...........................
i tak dalej
itp. ...........................
i temu podobne
KE ........................... Komisja Europejska
KRS ......................... Krajowy Rejestr Sądowy
lit. ............................
m.in. ........................ między innymi
MF ........................... Ministerstwo Finansów
MŚP ......................... małe i średnie przedsiębiorstwa
n. .............................. następny (-a, -e)
niepubl. .................... niepublikowany
np. ............................ na przykład
Nr ............................ numer
litera
XI
Wykaz skrótów
OECD ....................... Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization
for Economic Co-operation and Development)
rok
ok. ............................ około
ONZ ........................ Organizacja Narodów Zjednoczonych
orz. .......................... orzeczenie
PIT ........................... podatek dochodowy od osób fizycznych (personal income tax)
PKB ......................... produkt krajowy brutto
pkt ........................... punkt
post. ......................... postanowienie
poz. .......................... pozycja
PPP .......................... partnerstwo publiczno-prywatne
pt. ............................ pod tytułem
r. ..............................
s. ............................. strona
S.A. ......................... spółka akcyjna
S.K.A. ...................... spółka komandytowo-akcyjna
sp. z o.o. ................... spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
sp.j. .......................... spółka jawna
t. ..............................
tekst jedn. ................
tj. .............................
tłum. ........................
uchw. ....................... uchwała
ust. ........................... ustęp
v................................. versus
w zw. ....................... w związku
wyr. .......................... wyrok
z.c.p. ........................ zorganizowana część przedsiębiorstwa
ze zm. ...................... ze zmianami
tom
tekst jednolity
to jest
tłumaczenie
XII
Wstęp
1. Powody popularności spółek osobowych. Spółki osobowe już od wielu lat stano-
wią interesującą alternatywę dla spółek kapitałowych, w tym głównie dla spółek z ogra-
niczoną odpowiedzialnością.
Spółki osobowe to takie, które w zasadzie opierają swoją działalność na osobistej
pracy wszystkich (lub części) wspólników w przedsiębiorstwie, przy czym wspólnicy
(a przynajmniej niektórzy spośród nich) wraz ze spółką ponoszą pełną odpowiedzialność
majątkową za zobowiązania spółki1. Wspólnicy ponoszą zatem, w sposób bezpośredni,
ryzyko ekonomiczne wspólnej działalności i nie jest ono, co do zasady, ograniczone tylko
do zainwestowanych środków. Warto zastanowić się w tym miejscu, skąd bierze się popu-
larność spółek osobowych, skoro przez zawiązanie spółki kapitałowej wspólnicy nie biorą
na siebie osobistej odpowiedzialności za jej zobowiązania, przez co ekonomiczne ryzy-
ko wspólnego przedsięwzięcia, ponoszone przez każdego ze wspólników, jest wyraźnie
mniejsze. Można wyróżnić co najmniej dwa powody, dla których potencjalni wspólnicy
wciąż decydują się na tworzenie spółek osobowych.
Pierwszym są korzyści podatkowe. Spółka osobowa (z wyjątkiem spółki komandy-
towo-akcyjnej) nie jest podatnikiem podatku dochodowego – podatek ten płacą wspólni-
cy po dokonaniu podziału zysku, każdy od przypadającej mu części. Tymczasem dochód
spółki kapitałowej jest obciążony podatkiem dochodowym od osób prawnych, potem
dopiero może zostać podzielony między wspólników, a każdy z nich zapłaci podatek od
wypłaconej mu części zysku (dywidendy).
Drugi powód popularności spółek osobowych to brak wymogów co do minimal-
nego kapitału założycielskiego – co pozwala utworzyć i prowadzić wspólne przedsię-
wzięcie nawet bez posiadania wysokiej wiarygodności kredytowej czy też dużej ilości
środków własnych.
2. Zmniejszanie obciążeń podatkowych w przypadku spółek osobowych. W ostat-
nim czasie na rynku pojawiła się lawina nowych spółek osobowych prawa handlowego.
Królują spółki komandytowe, jak i komandytowo-akcyjne. Co więcej, przedsiębiorcy,
którzy prowadzą działalność w formie spółek kapitałowych bądź w formie jednoosobo-
wych przedsiębiorstw, zmieniają formę prawną właśnie na spółki osobowe. Podstawowym
argumentem jest więc zmniejszenie obciążeń podatkowych. Przynajmniej do tej pory,
ustawodawca pozwala na jednokrotne opodatkowanie dochodów uzyskiwanych za po-
1 Podstawy nauki o przedsiębiorstwie (pod red. J. Lichtarskiego), Wrocław 2001, s. 71.
1
Wstęp
średnictwem spółki wyłącznie na poziomie wspólnika. Spółki tego typu charakteryzują
się bowiem transparentnością podatkową, co oznacza, że podatek płaci się jednokrotnie,
wyłącznie na poziomie wspólników w wysokości 19 , czyli identycznie, jak w przypad-
ku samodzielnie prowadzonej działalności gospodarczej.
3. Struktura książki. Niniejsze opracowanie przeznaczone jest zarówno dla przed-
siębiorców, jak i dla każdego zainteresowanego problematyką przedstawioną w niniejszej
pracy i może być podstawą do podejmowanych działań – dla każdego w jego obszarze
działania.
Praca została podzielona na cztery rozdziały.
4. Treść rozdziału 1. Rozdział 1 nosi tytuł: „Spółki osobowe i ich charakterystyka”
i prezentowane są w nim charakterystyki spółek osobowych, tj. spółki jawnej, partner-
skiej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej.
Spółka jawna jest najprostszą i najbardziej przystępną formą prowadzenia działalności
gospodarczej spośród tych, które są uregulowane w Kodeksie spółek handlowych. Cechą
charakterystyczną spółki jawnej, podobnie jak innych spółek osobowych prawa handlo-
wego, jest prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą tej spółki, a nie wspólników.
Przemiany gospodarcze, społeczne, a także polityczne powodują wzrost zainteresowa-
nia tworzeniem spółek partnerskich. Spółka partnerska posiada wiele odrębnych cech,
które pozwalają ją wyróżnić na tle innych podmiotów funkcjonujących w obrocie. Można
w szczególności wskazać na jej ułomną osobowość prawną, specyficznie określony krąg
wspólników (partnerów), cel spółki jako wykonywanie wolnego zawodu w oparciu o przed-
siębiorstwo, firmę spółki, obowiązek zawarcia umowy spółki w formie aktu notarialnego,
wpis konstytutywny spółki do rejestru czy wreszcie specyficzne zasady odpowiedzialno-
ści partnerów. Cechą odróżniającą spółkę partnerską od innych spółek osobowych prawa
handlowego jest to, iż wspólnikami jej mogą być wyłącznie osoby fizyczne uprawnione
do wykonywania określonego zawodu, które wniosły ustalony wkład do spółki. W przeci-
wieństwie do spółek kapitałowych, w których zarząd jest organem obligatoryjnym, w spół-
ce partnerskiej ma on charakter fakultatywny, tzn. funkcjonuje tylko wówczas, gdy chcą
tego partnerzy. Celem jego powołania jest ułatwienie sprawnego zarządzania spółką. Do
zarządu można powołać samych partnerów, partnerów i osoby trzecie lub wyłącznie te
ostatnie. Jednak o kompetencjach przysługujących członkom zarządu w zakresie prowa-
dzenia spraw spółki decydują zawsze tylko partnerzy spółki.
Spółka partnerska stanowi tzw. hybrydalny typ spółki, ponieważ jako spółka osobo-
wa może „korzystać” jako jedyna ze wszystkich spółek osobowych z instytucji właściwej
wyłącznie dla spółek kapitałowych. Artykuł 97 KSH dopuszcza bowiem wyraźnie moż-
liwość ustanowienia w spółce partnerskiej zarządu i powierzenia mu prowadzenia spraw
i reprezentowania spółki.
Bardzo popularną formą dla podejmowania działalności przez inwestorów jest, jak do
tej pory, spółka komandytowa. Przede wszystkim dlatego, że będąc spółką osobową, po-
zwala na uniknięcie opodatkowania zysków z działalności spółki. Opodatkowani pozostają
2
Wstęp
jedynie jej wspólnicy – komplementariusze i komandytariusze. Spółka komandytowa jest
spółką osobową, co w konsekwencji oznacza, że swoje funkcjonowanie opiera głównie
na osobach wspólników. Cechuje ją brak osobowości prawnej, osobista odpowiedzial-
ność wspólników oraz osobiste prowadzenie przez nich spraw spółki2. Założenie spółki
komandytowej jest sposobem na uniknięcie podwójnego opodatkowania dochodu wspól-
nika. Spółką komandytowa – jako spółka osobowa – nie jest samodzielnym podatnikiem
podatku dochodowego, ale dochód podatkowy przypisuje się bezpośrednio wspólnikom
uczestniczącym w zysku spółki i tylko wspólnicy stają się podatnikami z tego tytułu3.
Specyficzną odmianą spółki komandytowej jest spółka, w której jako komplementa-
riusz występuje spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, a jako komandytariusze osoby
fizyczne, które są równocześnie udziałowcami komplementariusza. Przekształcenie spółki
z o.o. w spółkę komandytową ma na celu zmniejszenie obciążeń podatkowych związa-
nych z prowadzoną działalnością gospodarczą.
Wśród spółek komandytowych warto wyróżnić komandytowe spółki rodzinne. Jeśli
firma rodzinna zamierza prowadzić działalność w formie spółki komandytowej, wyłącznie
komplementariusze będą mieli prawo do jej reprezentowania. Uzyskanie statusu komple-
mentariusza przez firmę rodzinną lub członka rodziny przy odpowiednio zredagowanej
umowie spółki gwarantuje, że kompetencje decyzyjne oraz kompetencje do reprezento-
wania spółki pozostaną w rękach rodziny. Firmy rodzinne stanowią ważną siłę napędo-
wą wielu światowych gospodarek. Także w Europie przedsiębiorstwa rodzinne stanowią
ważną grupę podmiotów gospodarczych4.
Wiele polskich przedsiębiorstw to firmy rodzinne, coraz częściej wielopokoleniowe.
Badacze są zdania, że skoro rodziny są „cegiełkami” stabilnego społeczeństwa, firmy
rodzinne są podstawą w tworzeniu stabilnej gospodarki. Podkreślają, że przedsiębiorstwo
rodzinne, z uwagi na swoją specyfikę, jest bardziej skłonne do „reinwestycji w siebie”
w celu utrzymania, utrwalenia i pomnożenia majątku dla przyszłych pokoleń. Firma ro-
dzinna jest zdolna do przeprowadzenia długookresowej inwestycji i skutecznie opiera
się presji osiągania krótkookresowych korzyści5. Wybór formy prawnej powinien być
jednym z ważniejszych aspektów rozważanych przy zakładaniu biznesu i jego rozwój.
2 D. Okolski, M. Kwaśniewska, Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. Spółka komandytowa –
w praktyce, MoP 2007, Nr 6, s. 333 i n.
3 M. Klukowska-Świtalska, Spółka komandytowa bez podwójnego opodatkowania dochodu, BDO Po-
datki i Rachunkowość 2007, Nr 11; Spółka komandytowa. Wehikuł podatkowy i bezpieczeństwo. Instruk-
cja obsługi (pod red. M. Tomczaka), Gdańsk 2010.
4 Ze względu na szerokie spektrum możliwości definiowania firm rodzinnych, liczba biznesów rodzin-
nych w zależności od definicji w danym kraju może wahać się w granicach 15 do 80 (Westhead i Cowling,
1998, w: M. O’Sullivan, A. Koutsoukis, 2008, s. 7); I. Koładkiewicz, Family governance – struktury i prak-
tyka. Doświadczenia światowe, Przedsiębiorczość i Zarządzanie 2011, Nr 7, s. 19–33.
5 J. Jeżak, W. Popczyk, A. Winnicka-Popczyk, Przedsiębiorstwo rodzinne. Funkcjonowanie i rozwój,
Warszawa 2004, s. 17–18.
3
Wstęp
Najlepszą drogą, aby pozyskać środki na rozwój rodzinnego biznesu jest stworzenie spół-
ki komandytowej.
W chwili obecnej – jak do tej pory – szczyt popularności przeżywa spółka komandy-
towa z udziałem spółki z o.o. (akcyjnej) jako jedynego komplementariusza (sp. z o.o.
sp. k. bądź S.A. sp. k.). Następcą tej konstrukcji może być spółka komandytowo-akcyjna6,
w której jedynym komplementariuszem będzie spółka z o.o. (akcyjna), czyli sp. z o.o.
S.K.A. Łączy ona bowiem w sobie wszystkie zalety sp. z o.o. sp. k. (optymalizacja ryzyka
gospodarczego, optymalizacja obciążeń podatkowych), a jednocześnie oferuje inwesto-
rom dodatkowe korzyści7. Hybrydowy charakter spółki komandytowo-akcyjnej rodzi
w praktyce funkcjonowania tej spółki, konieczność stosowania w zależności od sytuacji
albo przepisów o spółce akcyjnej, albo przepisów o spółce jawnej. Warto ponadto stwier-
dzić, że osoby, które chciałyby skorzystać z zalet spółki osobowej, a jednocześnie inwe-
stować pieniądze bez ujawniania swojej tożsamości, nie znajdą lepszego rozwiązania, jak
inwestycja w spółkę komandytowo-akcyjną. Wyjątkowość tej spółki polega m.in. na tym,
że nie trzeba ujawniać tożsamości jej akcjonariusza w żadnym rejestrze.
Specyficzną spółkę osobową może tworzyć fundusz inwestycyjny zamknięty (FIZ)
będący akcjonariuszem spółki komandytowo-akcyjnej (SKA). Podstawową zaletą pro-
wadzenia działalności gospodarczej w formie SKA, której akcje są własnością FIZ jest
brak opodatkowania dochodu z działalności operacyjnej SKA.
Warto jeszcze dodać, że forma spółki komandytowo-akcyjnej jest dobrym rozwią-
zaniem dla realizacji przedsięwzięć w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego,
w których podmiot publiczny dysponuje odpowiednim majątkiem, a partner prywatny
ma pomysł, technologię, know-how, ale nie dysponuje odpowiednimi środkami na jego
realizację. Dużą przydatnością dla inwestycji private equity iventure capital charaktery-
zują się spółki osobowe: komandytowa i komandytowo-akcyjna. Dla inwestorów planu-
jących działalność private equity w tej formie prawnej idealnym rozwiązaniem wydaje się
spółka komandytowa z jedynym komplementariuszem będącym osobą prawną (np. spół-
ką z ograniczoną odpowiedzialnością). Forma ta nadaje się do zastosowania, gdy liczba
wspólników jest w miarę stała i wszyscy wspólnicy mają podobne oczekiwania wobec
czasu trwania i charakteru przedsięwzięcia.
Zdecydowana większość działających w Polsce funduszy to podmioty z siedzibą za
granicą, działające głównie w formie limited partnership (odpowiednik spółki koman-
dytowej). Firma zarządzająca jest zwykle wydzielona z funduszu i funkcjonuje w formie
zarejestrowanej za granicą lub w kraju spółki z ograniczoną odpowiedzialnością8.
6 B. Zając, K. Zalega, Spółka komandytowo-akcyjna. Komentarz, Bielsko-Biała 2001.
7 R. Szyszko, Spółka komandytowo-akcyjna z udziałem spółki z o.o. jako jedynego komplementariu-
sza, Warszawa 2011.
8 K. Sobańska-Helman, P. Sieradzan, Inwestycje Private Equity i Venture Capital, Warszawa 2013,
s. 11–12.
4
Wstęp
Warto na koniec wspomnieć, że spółkami komandytowymi są fundusze hedgingowe.
Jeśli chodzi o formy organizacyjno-prawne, to fundusze hedgingowe funkcjonują najczęś-
ciej w formie spółek z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółek komandytowych.
5. Treść rozdziału 2. Rozdział 2 przedstawia syntetycznie problematykę przekształ-
cenia spółek osobowych.
Przekształcenia spółek prawa handlowego są powszechnym działaniem związanym
z elastycznością podmiotów gospodarczych. Zgodnie z art. 551 § 1 KSH, spółka jawna,
spółka partnerska, spółka komandytowa, spółka komandytowo-akcyjna, spółka z ograni-
czoną odpowiedzialnością, spółka akcyjna (spółka przekształcana) może być przekształ-
cona w inną spółkę handlową (spółkę przekształconą)9.
W rozdziale tym przedstawiono m.in. problematykę dotyczącą przekształcenia spółek
osobowych w kapitałowe i przekształcenia spółki osobowej w inną spółkę osobową.
Przekształcenia te prowadzone są według uproszczonej procedury, są możliwe, jeże-
li wszyscy wspólnicy dotychczasowej spółki prowadzili jej sprawy. W takim przypadku
nie ma konieczności sporządzania planu przekształcenia, czy też obowiązku zawiadamia-
nia wspólników. Uproszczona procedura nie ma jednak zastosowania do dokumentów,
o których mowa w art. 558 § 2 KSH (projekt uchwały w sprawie przekształcenia spółki,
projekt umowy albo statutu spółki przekształconej, wycena składników majątku, sprawo-
zdanie finansowe), co oznacza, że istnieje konieczność ich przygotowania. Oprócz tego
konieczne jest poddanie badaniu biegłego rewidenta wyceny aktywów i pasywów.
Spółka osobowa prawa handlowego (spółka przekształcana) czyli spółka jawna, part-
nerska, komandytowa i komandytowo-akcyjna może przekształcić się w inną spółkę oso-
bową (spółka przekształcona). Zgodnie z art. 581 KSH, przekształcenie spółki osobowej
w inną spółkę osobową następuje, jeżeli oprócz wymagań, o których mowa w rozdziale 1
(art. 551–570 KSH), za przekształceniem spółki wypowiedzieli się wszyscy wspólnicy.
Wspólnicy spółki przekształcanej odpowiadają za zobowiązania spółki powstałe przed
dniem przekształcenia na dotychczasowych zasadach przez okres trzech lat, licząc od
tego dnia – art. 584 KSH10.
6. Treść rozdziału 3. Rozdział 3 przedstawia spółki osobowe na gruncie polskiego
podatku dochodowego.
Opodatkowanie dochodów w spółce osobowej nie odbywa się w strefie spółki, tylko
wyłącznie w strefie wspólnika. Sposób opodatkowania spółki osobowej zależy zatem od
tego, czy wspólnik jest osobą prawną, czy osobą fizyczną.
9 P. Piątak, Przekształcenie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w spółkę akcyjną, MoP 2008,
Nr 1, s. 51 i n.
10 Interpretacja podatkowa: Podatek dochodowy od osób prawnych w zakresie skutków podatkowych
w związku z przekształceniem spółki osobowej w inną spółkę osobową. Interpretacja Dyrektora IS w Po-
znaniu z 11.9.2013 r., ILPB4/423-203/13-2/DS.
5
Pobierz darmowy fragment (pdf)